Μετάβαση στο περιεχόμενο

Γερμανία

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
(Ανακατεύθυνση από Γερμανίας)

Συντεταγμένες: 51°N 9°E / 51°N 9°E / 51; 9

Ομοσπονδιακή Δημοκρατία
της Γερμανίας
Bundesrepublik Deutschland

Σημαία

Εθνόσημο
Εθνικό σύνθημα: (Ενότητα, δικαιοσύνη και ελευθερία) - «Einigkeit und Recht und Freiheit»
Τοποθεσία της χώρας στον κόσμο
Η θέση της Γερμανίας (σκούρο πράσινο)
-στην Ευρωπαϊκή ήπειρο (πράσινο και σκούρο γκρι)
-στην Ευρωπαϊκή Ένωση (πράσινο)
και μεγαλύτερη πόληΒερολίνο
52°31′N 13°23′E / 52.517°N 13.383°E / 52.517; 13.383
Γερμανικά
Ομοσπονδιακή Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία
Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ
Όλαφ Σολτς
Ρόμπερτ Χάμπεκ
Νομοθετικό σώμα
 • Άνω βουλή
 • Κάτω βουλή
 
Μπούντεσρατ
Μπούντεσταγκ
Ίδρυση
Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία
Γερμανική Αυτοκρατορία
• Ομοσπονδιακή Δημοκρατία
• Επανένωση
• Ισχύον Σύνταγμα

962

18 Ιανουαρίου 1871

23 Μαΐου 1949

3 Οκτωβρίου 1990
23 Μαΐου 1949, καθιερ. στην ενωμένη Γερμανία το 1990.
 • Σύνολο
 • % Νερό
 • Σύνορα
Ακτογραμμή

357.386[1] km2 (64η)
2,416
3.621 km
2.389 km
Πληθυσμός
 • Εκτίμηση 6-2024 
 • Απογραφή 2011 
 • Πυκνότητα 

84.708.010[2] (18η) 
80.219.695[3]  
237,0 κατ./km2 (62η) 
ΑΕΠ (ΙΑΔ)
 • Ολικό  (2021)
 • Κατά κεφαλή 

4.743 τρις. $ ()  
56.956 $[4] (15η) 
ΑΕΠ (ονομαστικό)
 • Ολικό  (2021)
 • Κατά κεφαλή 

4.319 τρις. $[4] ()  
51.860 $[4] (15η) 
ΔΑΑ (2021)Μείωση 0,942[5] () – πολύ υψηλός
ΝόμισμαΕυρώ1 (€) (EUR)
 • Θερινή ώραCET (UTC +1)
(UTC +2)
ISO 3166-1DE
Internet TLD.de και .eu ως μέλος της ΕΕ
Οδηγούν σταδεξιά
Κωδικός κλήσης+49
1 Πριν από το 1999: Γερμανικό Μάρκο

Η Γερμανία, επίσημα Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας (γερμανικά: Bundesrepublik Deutschland‎‎) με πληθυσμό 84.708.010 κατοίκους,[2] είναι η δεύτερη μεγαλύτερη σε πληθυσμό χώρα της Ευρώπης, και πρώτη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και μία από τις σημαντικότερες βιομηχανικές και ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου. Έχει συνολική έκταση 357.386 τ.χλμ.

Συνορεύει προς τα βόρεια με τη Δανία, στα ανατολικά με την Πολωνία και την Τσεχία, στα νότια με την Αυστρία και την Ελβετία και στα δυτικά με τη Γαλλία, το Λουξεμβούργο, το Βέλγιο και την Ολλανδία. Στα βόρεια βρέχεται από τη Βόρεια Θάλασσα και τη Βαλτική. Η Γερμανία (η τότε Δυτική Γερμανία) είναι ένα από τα ιδρυτικά μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επίσης, η Γερμανία είναι ο δεύτερος πιο δημοφιλής προορισμός μετανάστευσης μετά από τις Ηνωμένες Πολιτείες.[6][7]

Η πρωτεύουσα και η μεγαλύτερη μητρόπολη της Γερμανίας είναι το Βερολίνο, ενώ η μεγαλύτερη συγκέντρωση είναι στην κοιλάδα του Ρουρ, (κύρια κέντρα: Ντόρτμουντ και Έσσεν). Στις άλλες μεγάλες πόλεις της χώρας συμπεριλαμβάνονται το Αμβούργο, το Μόναχο, η Κολωνία, η Φρανκφούρτη, η Στουτγκάρδη, το Ντίσελντορφ, η Λειψία, η Βρέμη, η Δρέσδη, το Αννόβερο και η Νυρεμβέργη.

Αρκετές γερμανικές φυλές έχουν κατοικήσει τα βόρεια εδάφη της σημερινής Γερμανίας από την κλασική αρχαιότητα. Μια περιοχή με το όνομα Γερμανία αναφέρθηκε πριν από το 100 μ.Χ. Κατά την Εποχή των Μεγάλων Μεταναστεύσεων, οι Γερμανικές φυλές επεκτάθηκαν νοτιότερα. Στις αρχές του 10ου αιώνα, οι Γερμανικές επικράτειες σχημάτισαν ένα κεντρικό μέρος της Άγιας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.[8] Κατά τη διάρκεια του 16ου αιώνα, οι βόρειες περιοχές της Γερμανίας έγιναν το κέντρο της Προτεσταντική Μεταρρύθμιση. Τα απομεινάρια της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας σχημάτισαν τη Γερμανική Συνομοσπονδία το 1815, ενώ οι Γερμανικές επαναστάσεις του 1848-49 εγκαθίδρυσαν πολλά δημοκρατικά δικαιώματα. Το 1871, η Γερμανία έγινε εθνικό κράτος μετά από την ένωση των περισσότερων Γερμανικών κρατών στη Γερμανική Αυτοκρατορία. Μετά από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τη Γερμανική Επανάσταση του 1918-1919, η Αυτοκρατορία αντικαταστάθηκε με τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης. Το 1933, μετά την ανάληψη της εξουσίας από τους Ναζί, ιδρύθηκε η Ναζιστική Γερμανία, μία δικτατορία που γρήγορα οδήγησε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και σε μία από τις μεγαλύτερες γενοκτονίες της ιστορίας, το Ολοκαύτωμα. Το 1945, η Γερμανία και το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης είχε καταστραφεί και παντού υπήρχαν ερείπια. Μετά από το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου στην Ευρώπη και μετά από μια περίοδο Συμμαχικής κατοχής, ιδρύθηκαν δύο γερμανικά κράτη: η δημοκρατική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας (κοινώς γνωστή ως Δυτική Γερμανία) και η σοσιαλιστική Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας (κοινώς γνωστή ως Ανατολική Γερμανία). Στις 3 Οκτωβρίου του 1990, η χώρα επανενώθηκε.[9]

Στον 21ο αιώνα, η Γερμανία είναι μια μεγάλη δύναμη και έχει το τρίτο μεγαλύτερο ΑΕΠ σε ονομαστική αξία και το 5ο μεγαλύτερο ΑΕΠ σε μονάδες αγοραστικής δύναμης. Ως παγκόσμιος αρχηγός σε αρκετούς τεχνολογικούς και βιομηχανικούς τομείς, είναι ο τρίτος μεγαλύτερος εξαγωγέας και εισαγωγέας αγαθών. Η Γερμανία είναι μία άκρως ανεπτυγμένη χώρα με πολύ υψηλή ποιότητα ζωής και αποτελείται από μία εξειδικευμένη και παραγωγική κοινωνία. Επίσης, παρέχει κοινωνική ασφάλιση και ένα πολύ καλό σύστημα υγείας, περιβαλλοντική προστασία και πανεπιστημιακή εκπαίδευση χωρίς δίδακτρα.[10] Η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας ήταν ιδρυτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας το 1957 και της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 1993. Αποτελεί μέρος της Ζώνης Σένγκεν, και είναι ιδρυτικό μέλος της Ευρωζώνης το 1999. Η Γερμανία είναι μέλος των Ηνωμένων Εθνών, του NATO, της Ομάδας των Οχτώ, της Ομάδας των 20, και του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης. Η εθνική στρατιωτική δαπάνη είναι η 9η μεγαλύτερη παγκοσμίως. Γνωστή και για την πλούσια πολιτισμική της ιστορία, η Γερμανία είναι συνεχώς η πατρίδα σημαντικών και επιτυχημένων καλλιτεχνών, φιλόσοφων, μουσικών, αθλητών, επιχειρηματιών, επιστημόνων, μηχανικών και εφευρετών.

Η Ελληνική λέξη Γερμανία προέρχεται από τη Λατινική Germania, που πρωτοχρησιμοποιήθηκε από τον Ιούλιο Καίσαρα για τους ανθρώπους ανατολικά του Ρήνου.[11] Ο γερμανικός όρος Deutschland, αρχικά ως diutisciu land («η Γερμανική γη») αντλείται από τη λέξη deutsch, και προέρχεται από τη λέξη diutisc, που σημαίνει «δημοφιλής» στα Παλιά Άνω Γερμανικά. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε για να αποσαφηνιστεί η γλώσσα των απλών ανθρώπων από τα Λατινικά. Αυτό με τη σειρά του προέρχεται από την Πρωτογερμανική λέξη þiudiskaz, που σημαίνει «δημοφιλής» (δείτε επίσης τη Λατινοποιημένη μορφή Theodiscus), που προέρχεται από τη λέξη þeudō, που κατάγεται από την Πρωτοϊνδοευρωπαϊκή λέξη tewtéh₂, που σημαίνει «άνθρωποι». Ακόμη, από τη λέξη αυτή προέρχεται η λέξη «Τεύτονες».[12]

Κύριο λήμμα: Γερμανική ιστορία
Ο Δίσκος της Νέμπρα, δημιουργήθηκε γύρω στο 1600 π.Χ.

Πριν από περίπου 5.000 χρόνια εμφανίζονται οι πρώτοι οικισμοί στον χώρο της σημερινής Γερμανίας. Η ανακάλυψη στην περιοχή Μάουερ 1 δείχνει ότι οι αρχαίοι άνθρωποι εμφανίστηκαν στη Γερμανία τουλάχιστον 600.000 χρόνια πριν.[13] Τα πρώτα ολοκληρωμένα κυνηγετικά όπλα στον κόσμο ανακαλύφθηκαν σε ένα ανθρακωρυχείο στο Σένινγκεν, όπου βρέθηκαν ξύλινα ακόντια 380.000 ετών.[14] Στην κοιλάδα Νεάντερ ανακαλύφθηκαν τα πρώτα μη-σύγχρονα απολιθώματα ανθρώπων. Το συγκεκριμένο είδος είναι γνωστό ως Νεάντερταλ. Τα απολιθώματα Νεάντερταλ 1 έχουν ηλικία 40.000 περίπου ετών. Η παρουσία του σύγχρονου ανθρώπου, σε παρόμοια χρονολογία, έχει βρεθεί σε σπηλιές στη Σουαβιανή Γιούρα κοντά στο Ούλμ. Στα ευρήματα περιλαμβάνεται ένα κόκαλο πουλιού και ελάσματα από ελεφαντόδοντο ηλικίας 42.000 ετών. Είναι τα παλαιότερα μουσικά όργανα που έχουν βρεθεί ποτέ,[15] ενώ ο Άνθρωπος Λιοντάρι της Εποχής των Παγετώνων είναι η παλαιότερη μη αμφισβητούμενη εικαστική τέχνη, και δημιουργήθηκε 40,000 χρόνια πριν.[16] Η Αφροδίτη του Χόλεφελς είναι η παλαιότερη μη αμφισβητούμενη ανθρώπινη εικονική τέχνη, και δημιουργήθηκε 35,000 χρόνια πριν.[17] Ο Δίσκος της Νέμπρα είναι ένα αργυρό καλλιτέχνημα που δημιουργήθηκε στην Ευρωπαϊκή Εποχή του Χαλκού, και βρίσκεται σε ένα χώρο κοντά στη Νέμπρα, στη Σαξονία-Άνχαλτ. Είναι μέρος του Προγράμματος της Μνήμης του Κόσμου της Ουνέσκο.[18]

Γερμανικά φύλα και Βασίλειο των Φράγκων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από το 58 π.Χ. και μετά, τα νερά του Ρήνου αποτελούν το φυσικό σύνορο μεταξύ της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και των γερμανικών φύλων. Στα τέλη του 1ου αι. π.Χ. οι Ρωμαίοι δοκιμάζουν να επεκταθούν ανατολικά του ποταμού, στη μεγάλη και σχετικά ανεξερεύνητη περιοχή της Κεντρικής Ευρώπης, τη λεγόμενη Μεγάλη Γερμανία, αλλά η προσπάθεια αποτυγχάνει. Μεταξύ του 1ου και του 6ου αιώνα τα γερμανικά φύλα εξαπλώνονται στην Ευρώπη και αναμειγνύονται με τους Κέλτες. Μεγάλες εκτάσεις των σημερινών ανατολικών κρατιδίων της Γερμανίας παραμένουν μέχρι τα τέλη του Μεσαίωνα πολιτιστικά στον σλαβικό χώρο.

Υπό την ηγεσία του Καρλομάγνου, το Βασίλειο των Φράγκων αγωνίζεται από το 800 και μετά να γίνει πρώτη ευρωπαϊκή δύναμη. Η αυτοκρατορία του όμως δε θα διαρκέσει για πολύ: κατά τη Συνθήκη του Βερντέν, που υπογράφεται στην ομώνυμη πόλη το 843, οι τρεις εγγονοί του Καρλομάγνου διαιρούν το τεράστιο αυτοκρατορικό κράτος του στο γαλλόφωνο Δυτικό Βασίλειο των Φράγκων και το γερμανόφωνο Ανατολικό Βασίλειο των Φράγκων.

Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 2 Φεβρουαρίου του 962 ο Όθων Α΄ στέφεται στη Ρώμη πρώτος αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας του Γερμανικού Έθνους, η οποία όμως με την πάροδο των αιώνων διαιρείται σε πολυάριθμα ανεξάρτητα βασίλεια και ελεύθερες πόλεις (Freie Reichsstadt). Τέλος, μετά τον Τριακονταετή Πόλεμο (1618-1648), ο οποίος χωρίζει τη δυτική Ευρώπη σε καθολικούς και προτεστάντες, ο αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας χάνει τη δύναμή του και παραμένει συμβολική μορφή.

Ανακήρυξη του Γερμανικού Ράιχ στο παλάτι των κατειλημμένων Βερσαλλιών στο Παρίσι, 1871. Με τη λευκή ενδυμασία ο Μπίσμαρκ

Γερμανική Συνομοσπονδία και Γερμανικό Ράιχ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1806 ο Ναπολέων Α΄ Βοναπάρτης αναγκάζει τον Αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, Φραγκίσκο Β΄, να παραιτηθεί. Κατόπιν ενώνει πολλά από τα γερμανικά βασίλεια, στα οποία ενσωματώνει και πολλές ανεξάρτητες (άλλοτε περισσότερες από 80). Το Συνέδριο της Βιέννης συνεχίζει την πολιτική της ένωσης με τελικό αποτέλεσμα την ίδρυση της Γερμανικής Συνομοσπονδίας, η οποία αποτελείται από 38 γερμανικά κράτη. Η ισχυρότερη δύναμη εντός της χαλαρής αυτής συνομοσπονδίας είναι η Αυστρία.

Οι συνεχείς συγκρούσεις μεταξύ της Αυστρίας και της νέας γερμανικής δύναμης της Πρωσίας οδηγούν στον Αυστρο-πρωσικό πόλεμο του 1866. Αφού η Πρωσία νικά την Αυστρία, η Γερμανική Ομοσπονδία διαλύεται. Μετά τον Γάλλο-Πρωσικό πόλεμο του 1871/72 ιδρύεται η Βόρεια Γερμανική Συνομοσπονδία με πρώτη δύναμη την Πρωσία και δίχως την Αυστρία.

Το ίδιο έτος οι Γερμανοί ηγεμόνες ανακηρύσσουν στα ανάκτορα των Βερσαλλιών το Γερμανικό Ράιχ (το Ράιχ) και προσφέρουν το στέμμα στον Γουλιέλμο Α΄ της Πρωσίας. Ο Ότο φον Μπίσμαρκ ονομάζεται καγκελάριος της αυτοκρατορίας.

Στα τέλη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και η γερμανική μοναρχία βρίσκει το τέλος της. Ο Γουλιέλμος Β΄ παραιτείται και το Ράιχ μετατρέπεται σε κοινοβουλευτική δημοκρατία. Με τη Συνθήκη των Βερσαλλιών οι Γερμανοί χάνουν μεγάλες εκτάσεις (στο σύνολο περίπου 11%) του κράτους τους που περιέρχονται στη Γαλλία, το Βέλγιο, την Τσεχοσλοβακία, τη Δανία, τη Λιθουανία και την Πολωνία. Επίσης χάνουν όλες τις αποικίες τους και υποχρεώνονται να πληρώνουν αρκετά μεγάλο ετήσιο ποσό επανορθώσεων στις νικητήριες δυνάμεις για περίπου 80 χρόνια.

Δημοκρατία της Βαϊμάρης και Τρίτο Ράιχ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Αδόλφος Χίτλερ στην Νυρεμβέργη το 1935.

Μετά την πτώση της Γερμανικής Αυτοκρατορίας, εγκαθιδρύθηκε η Δημοκρατία της Βαϊμάρης. Η συνθήκη των Βερσαλλιών ήταν πολύ σκληρή για τη Γερμανία, καθώς προβλεπόταν περιορισμός στις ένοπλες δυνάμεις, απαγόρευση πολεμικής αεροπορίας και υπέρογκες πολεμικές αποζημιώσεις. Έτσι η Γερμανία βυθίστηκε στη φτώχεια, στην ανεργία και στον πληθωρισμό. Σε αυτή την κατάσταση δημιουργήθηκε το 1919 στο Μόναχο ένα μικρό κόμμα με το όνομα Κόμμα Γερμανών Εργατών από τον εθνικιστή Άντον Ντρέξλερ. Σύντομα έγινε μέλος σε αυτό το κόμμα ένας βετεράνος του Α΄ Παγκόσμιου Πόλεμου, πρώην δεκανέας, ο Αδόλφος Χίτλερ. Γρήγορα έγινε δημοφιλής για τις ρητορικές του ικανότητες και το 1921 έγινε ηγέτης του κόμματος ονομάζοντας το Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα. Το κόμμα είχε μεγάλη απήχηση στη Γερμανία. Το 1923 ο Χίτλερ και οι συνεργάτες του έκαναν το αποτυχημένο πραξικόπημα της Μπυραρία όπου ο Χίτλερ ο Ερνστ Ρεμ και άλλοι συλλαμβάνονται και καταδικάζονται. Τελικά ο Χίτλερ καταδικάστηκε για 9 μήνες αντί 5 χρόνων. Λόγω των καλών συνθηκών διαβίωσης στη φυλακή γράφει το μανιφέστο του Ο Αγών μου τονίζοντας τους κίνδυνους της εβραίικής απειλής της Γερμανίας και για κατάκτηση του ζωτικού χώρου. Μετά την αποφυλάκισή του αναλαμβάνει πάλι την ηγεσία και την αναδιοργάνωση του κόμματος. Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι ο ήρωας του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου Πάουλ φον Χίντενμπουργκ, ο οποίος στρέφει σιγά σιγά τη χώρα σε πιο συντηρητικό δρόμο και είναι ιδεολογικά αντίθετος με τον φιλελευθερισμό της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Ο Χίτλερ εκμεταλλεύεται όλες τις συγκυρίες, την άνοδο δημοτικότητας των κομμουνιστικών κομμάτων, το κραχ του 1929 και τον αυταρχισμό του Χίντενμπουργκ και στις εκλογές του 1932 το Κόμμα του έρχεται πρώτο σε ψήφους, χωρίς όμως να καταφέρει να πάρει απόλυτη πλειοψηφία. Ο Πρόεδρος αρνείται να αναθέσει την Καγκελαρία στον Χίτλερ, αφού παρόλη την πρωτιά, δεν καταφέρνει να σχηματίσει κυβέρνηση. Ο Χίντενμπουργκ αναγκάζεται να ονομάσει Καγκελάριο τον Χίτλερ στις 30 Ιανουαρίου 1933 με την υποστήριξη του αρχηγού του Καθολικού Κεντρώου Κόμματος Φραντς φον Πάπεν.

O Χάινριχ Χίμλερ επισκέπτετε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης το 1941.

Μετά την πτώση της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης η Γερμανία της μορφής του ναζιστικού Τρίτου Ράιχ ακολουθεί από το 1933 αυστηρή επεκτατική και μιλιταριστική πολιτική. Παραβιάζει τη συνθήκη των Βερσαλλιών ιδρύοντας πολεμική αεροπορία (Luftwaffe), ενίσχυσε την πολεμική βιομηχανία της Γερμανίας κάνοντας την πιο σύγχρονη και εκπαιδευμένη δύναμη της τότε ιστορίας. Το 1936 βοήθησε τον Ισπανό εθνικιστή στρατηγό Φρανθίσκο Φράνκο κατά τη διάρκεια του Ισπανικόυ εμφύλιου πόλεμου. Το 1938 ο Χίτλερ, ενσωματώνει την πατρίδα του Αυστρία και εξασφαλίζει με τη συμφωνία του Μονάχου την προσάρτηση της Σουδητίας (περιοχή Γερμανόφωνων της Τσεχοσλοβακίας). Η Γερμανική κυβέρνηση εξασφαλίζει με το σύμφωνο Ριμπεντροπ-Μολότωφ τη διχοτόμηση της ανατολικής Ευρώπης σε γερμανικές και σοβιετικές σφαίρες επιρροής εξασφαλίζοντας την Πολωνία. Με τη γερμανική επίθεση κατά της Πολωνίας την 1 Σεπτεμβρίου 1939 αρχίζει ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Από το 1940 η Γερμανία κατέκτησε: τη Δανία, τη Νορβηγία, την Ολλανδία, το Βέλγιο και τη Γαλλία. Λίγο αργότερα εισβάλει στα βαλκάνια και στη Ρωσία με αποτέλεσμα την ήττα της στην Πολιορκία του Λένινγκραντ, στη Μάχη της Μόσχας, και στο Σταλινγκραντ όπου ο Κόκκινος Στρατός κατακτά γερμανικά εδάφη και φτάνει στο Βερολίνο. Στις 30 Απριλίου ο Χίτλερ αυτοκτονεί και στις 2 Μαΐου πόλεμος τελειώνει για τη Γερμανία και για τη Ευρώπη. Οι Συμμαχοι απελευθερώνουν στρατόπεδα συγκέντρωσης βλέποντας τις φρικαλεότητες των Ναζι. Περίπου 6.000.000 εβραίοι από όλη την Ευρώπη θανατώθηκαν από τους Ναζι. Η γενοκτονία αυτή είναι γνώστη ώς Ολοκαύτωμα. Το 1946 οι επιζώντες πολιτικά και στρατιωτικά κυρίως υπεύθυνοι καταδικάζονται στη δίκη της Νυρεμβέργης. Μετά το τέλος του πολέμου και την πτώση του τρίτου Γερμανικού Ράιχ, οι νικητήριες δυνάμεις ΗΠΑ και Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς και η Γαλλία, ιδρύουν στις ζώνες διοίκησης τους νέο δημοκρατικό κράτος, ενώ η ΕΣΣΔ ιδρύει σοσιαλιστικό κράτος. Η Γερμανία χάνει μεγάλα τμήματα της ανατολικής επικράτειάς της, τα οποία αποδίδονται κυρίως στην Πολωνία, ενώ το βόρειο τμήμα της ανατολικής Πρωσίας ενσωματώνεται στην ΕΣΣΔ.

Ύψωση της Σημαίας της Σοβιετικής Ενωσης στο Ράιχσταγκ

Ανατολική και Δυτική Γερμανία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κύριο λήμμα: Δυτική Γερμανία
Η πτώση του τείχους του Βερολίνου επιτάχυνε τη διαδικασία της επανένωσης

Στις 23 Μαΐου 1949 ψηφίζεται το σύνταγμα της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας (Δυτική Γερμανία), η οποία ιδρύεται στις τρεις ζώνες διοίκησης των Συμμαχικών δυνάμεων, Η.Π.Α., Μεγάλης Βρετανίας και Γαλλίας. Η Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας (Ανατολική Γερμανία) ιδρύεται στις 7 Οκτωβρίου 1949 στη Σοβιετική ζώνη διοίκησης. Μεγάλες εκτάσεις στα ανατολικά του πρώην Γερμανικού Ράιχ παραχωρούνται στις γειτονικές χώρες. Ο κατοπινός ψυχρός πόλεμος μεταξύ ανατολής και δύσεως χωρίζει την κεντρική Ευρώπη, συμπεριλαμβάνοντας τα δύο γερμανικά κράτη, με το λεγόμενο «σιδηρούν παραπέτασμα» (βλ. Τείχος του Βερολίνου). Στα τέλη της δεκαετίας του '80 η αλλαγή της ηγεσίας της Σοβιετικής Ένωσης οδηγεί σε πολιτική σύγκλισης, σε (ειρηνικές) επαναστάσεις και τελικά στην πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος της Ανατολικής Γερμανίας και των άλλων κρατών μερών του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Με την πτώση του σιδηρού παραπετάσματος στην κεντρική Ευρώπη ανοίγουν και τα σύνορα μεταξύ Δυτικής Γερμανίας και Ανατολικής Γερμανίας. Στις 3 Οκτωβρίου 1990 πραγματοποιείται η προσχώρηση της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας. Οι νικήτριες Συμμαχικές δυνάμεις του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου αφήνουν τη χώρα, γεγονός που για τη Γερμανία σημαίνει την επανάκτηση της ανεξαρτησίας της.

Οι δύο Γερμανίες ενώθηκαν στις 3 Οκτωβρίου του 1990.[19] Από το 1999, το Ράιχσταγκ του Βερολίνου είναι το σημείο συνάντησης της Μπούντεσταγκ.

Η ενωμένη Γερμανία θεωρεί ότι είναι η διευρυμένη συνέχεια της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας και όχι κράτος διάδοχος.[20] Σύμφωνα με τον νόμο Βερολίνου/Βόννης, που υιοθετήθηκε το 1994, το Βερολίνο έγινε και πάλι η πρωτεύουσα της ενωμένης Γερμανίας, ενώ η Βόννη είχε το καθεστώς του Μπούντεσταντ (ομοσπονδιακή πόλη) και ήταν η έδρα μερικών ομοσπονδιακών υπουργείων.[21] Η μετατόπιση της κυβέρνησης ολοκληρώθηκε το 1999.[22] Μετά από τις εκλογές του 1998, ο Γκέρχαρντ Σρέντερ έγινε ο πρώτος Καγκελάριος μίας συμμαχίας με τη Συμμαχία '90/Οι Πράσινοι. Στα κύρια σχέδια των δύο κυβερνήσεων του Σρέντερ περιλαμβανόταν η Agenda 2010, για τον ανασχηματισμό της εργατικής αγοράς, ώστε να γίνει πιο ευέλικτη και να μειωθεί η ανεργία.

Γεωμορφολογικός χάρτης της Γερμανίας

Η Γερμανία είναι η έβδομη μεγαλύτερη χώρα στην Ευρώπη.[23] Συνορεύει με τη Δανία στα βόρεια, την Πολωνία και την Τσεχία στα ανατολικά, την Αυστρία στα νοτιοανατολικά και την Ελβετία στα νότια-νοτιοδυτικά. Η Γαλλία, το Λουξεμβούργο και το Βέλγιο βρίσκονται στα δυτικά σύνορα της Γερμανίας, με την Ολλανδία να βρίσκεται στα βορειοδυτικά της Γερμανίας. Η Γερμανία βρέχεται επίσης με τη Βόρεια Θάλασσα και, στα βόρεια-βορειοανατολικά, από τη Βαλτική Θάλασσα. Η Γερμανία έχει έκταση 357.022 τ.χλμ. Η Γερμανία έχει 348.672 τ.χλμ. χερσαίων εκτάσεων και 8.350 τ.χλμ. υδάτινων εκτάσεων.

Το ψηλότερο σημείο της Γερμανίας είναι το Τσούγκσπιτσε στα 2.963 μέτρα, στο νότιο σύνορο της Γερμανίας. Οι ακτές της Βόρειας Θάλασσας στα βορειοδυτικά και της Βαλτικής Θάλασσας στα βορειοανατολικά είναι το χαμηλότερο σημείο της χώρας. Τα δασώδη υψίπεδα της κεντρικής Γερμανίας και οι πεδιάδες της βόρειας Γερμανίας (το χαμηλότερο σημείο της Γερμανίας βρίσκεται στον δήμο Νόιεντορφ-Ζαχσενμπάντε, στα 3.54 μέτρα κάτω από τη στάθμη της θάλασσας[24]) διασχίζονται από μεγάλα ποτάμια όπως ο Ρήνος, ο Δούναβης και ο Έλβας. Η Γερμανία έχει πολλούς φυσικούς πόρους στο υπέδαφος της: άνθρακα, ποτάσα, ξυλεία, λιγνίτη, ουράνιο, χαλκό, φυσικό αέριο, αλάτι και νικέλιο.[23]

Το μεγαλύτερο μέρος της Γερμανίας έχει ένα εύκρατο κλίμα: στα βόρεια είναι ωκεάνιο και στα νοτιοανατολικά είναι ηπειρωτικό. Οι χειμώνες στις νότιες Νότιες Άλπεις είναι κρύοι. Γενικά, ο χειμώνας στη Γερμανία είναι συννεφιασμένος, δροσερός, με περιορισμένες βροχοπτώσεις και αρκετές χιονοπτώσεις. Τα καλοκαίρια μπορεί να είναι θερμά και ξηρά ή δροσερά και βροχερά. Στις βόρειες περιοχές επικρατούν δυτικοί άνεμοι που φέρνουν υγρό αέρα από τη Βόρεια Θάλασσα, μετριάζοντας τη θερμοκρασία και αυξάνοντας τις βροχοπτώσεις. Αντίθετα, οι νοτιοανατολικές περιοχές παρουσιάζουν υψηλότερες θερμοκρασίες.[25]

Το διάστημα Φεβρουαρίου 2019 - Φεβρουαρίου 2020, οι μέσες μηνιαίες θερμοκρασίες στη Γερμανία κυμάνθηκαν από 3,3 βαθμούς Κελσίου (Ιανουάριος 2020) έως τους 19,8 βαθμούς Κελσίου (Ιούνιος 2019).[26] Η μέση μηνιαία βροχόπτωση κυμάνθηκε από 30 λίτρα ανά τετραγωνικό μέτρο τον Φεβρουάριο και τον Απρίλιο του 2019 έως 125 λίτρα ανά τετραγωνικό μέτρο τον Φεβρουάριο του 2020.[27] Οι μέσες μηνιαίες ώρες ηλιοφάνειας κυμάνθηκαν από 45 ώρες τον Νοέμβριο του 2019 σε 300 τον Ιούνιο του 2019.[28] Η υψηλότερη θερμοκρασία που καταγράφηκε ποτέ στη Γερμανία ήταν οι 42,6 βαθμοί Κελσίου στις 25 Ιουλίου 2019 (κατά τη διάρκεια ενός κύματος καύσωνα στη Βόρεια Ευρώπη, που κατέρριψε ανάλογα ρεκόρ σε Ολλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο) που σημειώθηκαν στο Λίνγκεν της Κάτω Σαξονίας και η χαμηλότερη θερμοκρασία στη Γερμανία σημειώθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 1929 στο Βόλντσαχ (με -37,8 βαθμούς Κελσίου).[29][30]

Εθνικό Πάρκο Μπερχτεσγκάντεν.

Το έδαφος της Γερμανίας μπορεί να χωριστεί σε πέντε χερσαίες οικοπεριοχές: οι πέντε οικοπεριοχές της Γερμανίας είναι τα δάση του Ατλαντικού, τα μικτά δάση της Βαλτικής, τα μικτά δάση της Κεντρικής Ευρώπης, τα πλατύφυλλα δάση της Δυτικής Ευρώπης και τα κωνοφόρα δάση των Άλπεων. Οι πρώτες δύο ονομασίες αναφέρονται στη θάλασσα που βρέχει την κάθε οικοπεριοχή.[31] Το 2016 το 51% της Γερμανικής γης χρησιμοποιείται για τη γεωργία, το 30% είναι δασωμένο και το 14% είναι κατειλημμένο από υποδομές και πόλεις/οικισμούς.[32]

Τα φυτά και τα ζώα που ζουν στη Γερμανία είναι κατά βάση αυτά που ζουν στην υπόλοιπη Κεντρική Ευρώπη. Σύμφωνα με την Εθνική Απογραφή των Γερμανικών Δασών, οι οξιές, οι βελανιδιές και τα υπόλοιπα φυλλοβόλα δέντρα αποτελούν λίγο περισσότερο από το 40% των δασών της Γερμανίας, ενώ τα υπόλοιπα δάση της Γερμανίας (περίπου το 60% των γερμανικών δασών) αποτελούνται από κωνοφόρα, ιδιαίτερα από έλατα και πεύκα.[33] Στη Γερμανία συναντώνται πολλά είδη φτέρων, λουλουδιών, μυκήτων και βρύων. Στη Γερμανία ζει, από τα άγρια ζώα, το ζαρκάδι, το αγριογούρουνο, το μουφλόν (ένα υποείδος των άγριων προβάτων), η αλεπού, ο ασβός, ο λαγός και ο ευρασιατικός κάστορας σε μικρούς αριθμούς.[34] Ο μπλε αραποσίτης ήταν κάποτε εθνικό σύμβολο της Γερμανίας.[35]

Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ (Πρόεδρος της Γερμανίας).
Όλαφ Σολτς (Καγκελάριος της Γερμανίας).

Το πολίτευμα της Γερμανίας είναι Ομοσπονδιακή Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Αρχηγός του κράτους είναι ο Ομοσπονδιακός Πρόεδρος, ο οποίος είναι ο εγγυητής του πολιτεύματος και εκπροσωπεί το γερμανικό κράτος διεθνώς.[36] Η θητεία του διαρκεί πέντε χρόνια. Αρχηγός της κυβέρνησης είναι ο Καγκελάριος, ο οποίος ασκεί εκτελεστική εξουσία. Σήμερα, Πρόεδρος της Γερμανίας από τις 19 Μαρτίου 2017 είναι ο Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ. Καγκελάριος της Γερμανίας από τις 8 Δεκεμβρίου 2021 είναι ο Όλαφ Σολτς.

Σε ομοσπονδιακό επίπεδο υπάρχουν δύο νομοθετικά σώματα: η Ομοσπονδιακή Βουλή (Bundestag) και το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο (Bundesrat). Τα μέλη της Ομοσπονδιακής Βουλής εκλέγονται απ' ευθείας από τον λαό σε εθνικό επίπεδο κάθε τέσσερα χρόνια. Αρμοδιότητα της Ομοσπονδιακής Βουλής είναι και η εκλογή του Καγκελάριου.[37] Το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο αντιπροσωπεύει τα ομόσπονδα κράτη (Länder) και τα μέλη του ορίζονται από τις κυβερνήσεις αυτών.[38]

Η Γερμανία είναι μια ομοσπονδιακή, κοινοβουλευτική, αντιπροσωπευτική δημοκρατική δημοκρατία. Η νομοθετική εξουσία στη Γερμανία ανήκει στη Μπούντεσταγκ (Ομοσπονδιακή Δίαιτα) και στο Μπούντεσρατ (Ομοσπονδιακό Συμβούλιο), τα δύο νομοθετικά σώματα της Γερμανίας. Τα μέλη της Μπούντεσταγκ εκλέγονται με άμεσες εκλογές με το σύστημα της μικτής αναλογικής. Τα μέλη του Μπούντεσρατ διορίζονται από τις κυβερνήσεις των κρατιδίων.[23] Το γερμανικό πολιτικό σύστημα έχει σαν θεμέλιο του τον Βασικό Νόμο (Γκρούντγκεσετς), ο οποίος ψηφίστηκε το 1949 και είναι το σύνταγμα της Γερμανίας. Οι τροποποιήσεις μη θεμελιωδών διατάξεων του συντάγματος εγκρίνονται μόνο όταν ψηφίσουν θετικά τα δύο τρίτα των μελών Μπούντεσταγκ και του Μπούντεσρατ. Οι θεμελιώδεις αρχές του συντάγματος, όπως εκφράζονται στα άρθρα που εγγυώνται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, τη διάκριση των εξουσιών, την ομοσπονδιακή δομή και το κράτος δικαίου, ισχύουν επ'άπειρον και δεν μπορούν να τροποποιηθούν.[39]

Ο πρόεδρος, επί του παρόντος Φρανκ-Βάλτερ Στάινμαϊερ, είναι ο αρχηγός του κράτους της Γερμανίας. Ο πρόεδρος της Γερμανίας έχει κατά βάση τελετουργικό ρόλο, κυρίως εκπροσωπεί τη Γερμανία στο εξωτερικό. Ο πρόεδρος της Ο.Δ. Γερμανίας εκλέγεται από την ομοσπονδιακή συνέλευση της Γερμανίας (Bundesversammlung, Μπουντεσφεασάμλουνγκ), ένα όργανο το οποίο αποτελείται από τα μέλη της Μπούντεσταγκ και από έναν αντίστοιχο, δηλαδή πάνω από 700, αριθμό εκπροσώπων των κρατιδίων.[23] Ο δεύτερος υψηλότερος αξιωματούχος στη γερμανική σειρά προτεραιότητας είναι ο Πρόεδρος της Μπούντεσταγκ, ο οποίος εκλέγεται από την Μπούντεσταγκ και είναι υπεύθυνος για την επίβλεψη των καθημερινών συνεδριών του σώματος.[40] Ο τρίτος υψηλότερος αξιωματούχος στην ιεραρχία, αλλά και επικεφαλής της κυβέρνησης είναι ο καγκελάριος, ο οποίος διορίζεται από τον πρόεδρο της Γερμανίας. Ο καγκελάριος είναι ο υποψήφιος του κόμματος με τις περισσότερες έδρες στην Μπούντεσταγκ, και διορίζεται (συνήθως) λίγες εβδομάδες μετά τις εκλογές.[23] Ο καγκελάριος της Γερμανίας είναι ο Όλαφ Σολτς (2022). Αρμοδιότητα του/της είναι η άσκηση της εκτελεστικής εξουσίας μέσω του υπουργικού συμβουλίου του.[23]

Τα κύρια κόμματα της μεταπολεμικής Γερμανίας είναι η Χριστιανοδημοκρατική Ένωση και το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας. Όλοι οι μεταπολεμικοί καγκελάριοι της Γερμανίας ανήκουν σε αυτά τα δύο κόμματα. Ωστόσο, το φιλελεύθερο Ελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα και η Συμμαχία '90/Οι Πράσινοι έχουν αποτελέσει κυβερνητικοί εταίροι σε κυβερνήσεις συνασπισμού. Λόγω του κατακερματισμού του εκλογικού σκηνικού, οι συνασπισμοί στη Γερμανία αλλά και άλλες χώρες της περιοχής είναι κοινός τόπος. Από το 2007, το αριστερό λαϊκιστικό κόμμα Η Αριστερά αποτελεί βασικό κόμμα της Μπούντεσταγκ και εκπροσωπείται συνεχώς από τότε, αν και ποτέ δεν ήταν μέρος της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Στις γερμανικές ομοσπονδιακές εκλογές του 2017, το δεξιό λαϊκιστικό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία κέρδισε αρκετές ψήφους για να εκπροσωπηθεί στο κοινοβούλιο για πρώτη φορά.[41][42] Έτσι, εισήχθη για πρώτη φορά σε μεταπολεμικό γερμανικό κοινοβούλιο ένα εθνικιστικό κόμμα.

Η Γερμανία έχει ένα σύστημα αστικού δικαίου το οποίο πηγάζει από το ρωμαϊκό δίκαιο. Το γερμανικό νομικό σύστημα έχει μερικές επιρροές από το παραδοσιακό γερμανικό δίκαιο.[43] Το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας είναι το Ανώτατο Δικαστήριο της Γερμανίας αρμόδιο για συνταγματικά θέματα, έχοντας τη δικαστική εξουσία να ελέγξει τη νομιμότητα των ενεργειών ενός δημόσιου οργάνου.[44] Το ανώτατο δικαστικό σύστημα της Γερμανίας έχει διαφοροποιηθεί: ως προς τις αστικές και ποινικές υποθέσεις, το ανώτατο δικαστήριο για τέτοιες υποθέσεις είναι το ανακριτικό Ομοσπονδιακό Δικαστήριο. Για άλλων ειδών υποθέσεις, υπεύθυνα είναι ανάλογα με τον τομέα της κάθε υπόθεσης, το Ομοσπονδιακό Εργατικό Δικαστήριο, το Ομοσπονδιακό Κοινωνικό Δικαστήριο, το Ομοσπονδιακό Οικονομικό Δικαστήριο και το Ομοσπονδιακό Διοικητικό Δικαστήριο.[45]

Οι νόμοι του ποινικού και του ιδιωτικού δικαίου κωδικοποιούνται σε εθνικό επίπεδο στο Γερμανικό Ποινικό Κώδικα (Strafgesetzbuch) και το Κώδικα Αστικού Δικαίου της Γερμανίας (Bürgerliches Gesetzbuch) αντίστοιχα. Το γερμανικό ποινικό σύστημα επιδιώκει την επαναφορά του εγκληματία στο κοινωνικό σύνολο και την προστασία του κοινού.[46] Με εξαίρεση τα πλημμελήματα, τα οποία δικάζουν επαγγελματίες δικαστές, αλλά και τα σοβαρά πολιτικά εγκλήματα, όλα τα εγκλήματα εκδικάζονται ενώπιον μικτών δικαστηρίων στα οποία συμμετέχουν και ένορκοι δικαστές.[47][48]

Η Γερμανία έχει χαμηλό ποσοστό δολοφονιών. Το 2016 σημειώθηκαν 1,18 δολοφονίες για κάθε 100.000 άτομα.[49] Το 2018, το συνολικό ποσοστό εγκληματικότητας έπεσε στα χαμηλότερα του επίπεδα από το 1992.[50]

Εξωτερικές σχέσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Γερμανία φιλοξένησε τη σύνοδο κορυφής της G7 το 2022 στο Έλμαου της Βαυαρίας.

Η Γερμανία έχει ένα δίκτυο 227 διπλωματικών αποστολών στο εξωτερικό[51] και διατηρεί διπλωματικές σχέσεις με περισσότερες από 190 χώρες.[52] Η Γερμανία είναι μέλος του ΝΑΤΟ, του ΟΟΣΑ, της Ομάδας των 7, της Ομάδας των 20, της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ΔΝΤ. Έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο, ουσιαστικά ηγετικό, στην Ευρωπαϊκή Ένωση από την ίδρυσή της και διατηρεί ισχυρή συμμαχία με τη Γαλλία και όλες τις γειτονικές χώρες από το 1990. Η Γερμανία προωθεί τη δημιουργία ενός πιο ενοποιημένου ευρωπαϊκού μηχανισμού που θα καλύπτει θέματα πολιτικής, οικονομίας και ασφάλειας.[53][54][55] Οι κυβερνήσεις της Γερμανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών είναι στενοί πολιτικοί σύμμαχοι.[56] Οι κοινοί πολιτιστικοί δεσμοί και τα οικονομικά συμφέροντα που έχουν οι δύο χώρες έχουν οδηγήσει στη δημιουργία της ιδεολογίας του ατλαντισμού.[57] Από το 1990, η Γερμανία και η Ρωσία έχουν συνεργαστεί με στόχο τη δημιουργία μιας «Στρατηγικής Συνεργασίας» μεταξύ των δύο χωρών. Η ενεργειακή ανάπτυξη των δύο χωρών έγινε ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες της νέας ρωσογερμανικής συνεργασίας. Ως αποτέλεσμα της συνεργασίας, η Γερμανία εισάγει πλέον το μεγαλύτερο μέρος των αναγκών της σε φυσικό αέριο και πετρέλαιο από τη Ρωσία, τουλάχιστον μέχρι τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η οποία αναμένεται να ρίξει το ποσοστό. Η γερμανική βιομηχανία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα.[58][59]

Η αναπτυξιακή πολιτική της Γερμανίας είναι ένας ανεξάρτητος τομέας της γερμανικής εξωτερικής πολιτικής. Τη γερμανική αναπτυξιακή πολιτική, τόσο σε ομοσπονδιακό όσο και σε διεθνές επίπεδο (στη μορφή της οικονομικής βοήθειας) σχεδιάζει το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης και εκτελείται από τους φορείς υλοποίησης των έργων. Η γερμανική κυβέρνηση θεωρεί την αναπτυξιακή πολιτική (σε μορφή διεθνούς βοήθειας) σαν ένα τομέα της οικονομίας στον οποίο έχουν ευθύνες όλη η διεθνής κοινότητα.[60] Το 2019 η Γερμανία ήταν ο δεύτερος μεγαλύτερος χορηγός βοήθειας στον κόσμο μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες.[61]

Το γερμανικό τεθωρακισμένο όχημα μεταφοράς προσωπικού TPz Fuchs.

Η Bundeswehr ονομάζεται Bundeswehr. Αποτελείται από διάφορους κλάδους των ενόπλων δυνάμεων: τον Στρατό, το Γερμανικό Ναυτικό, την Πολεμική Αεροπορία και την Υπηρεσία Κυβερνοχώρου και Πληροφοριών της Bundeswehr (CIR).[62]

Λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία το 2022, ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς ανακοίνωσε ότι οι γερμανικές στρατιωτικές δαπάνες θα ξεπεράσουν το 2%. Αυτό πρόκειται να επιτευχθεί με ειδικό ταμείο 100 δις. Το ειδικό ταμείο θα κατανεμηθεί σε αρκετά χρόνια και θα εξαντληθεί στα τέλη του 2027.[63]

Σε απόλυτους αριθμούς, οι γερμανικές στρατιωτικές δαπάνες το 2023 ήταν οι έβδομες υψηλότερες στον κόσμο.[64] Το 2024, η Γερμανία είχε αμυντικό προϋπολογισμό 71,75 δισεκατομμυρίων ευρώ[65] Ωστόσο, οι συνολικές αμυντικές δαπάνες είναι 90,6 δισεκατομμύρια ευρώ. Αυτό αντιστοιχεί περίπου στο 2,12% του ΑΕΠ, υπερβαίνοντας τον στόχο του ΝΑΤΟ για 2%.[66]

Γερμανία

Προϋπολογισμός άμυνας/αμυντικές δαπάνες σε δισεκατομμύρια ευρώ

Ετος 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024
Προϋπολογισμός άμυνας[67] 32,44 32,97 34,29 37,00 38,52 43,23 45,65 46,93 50,40 50,12 51,95
Προϋπολογισμός άμυνας συμπεριλαμβανομένων ειδικών κονδυλίων 50,49[68] 58,53[68] 71,75[69]
Αμυντικές δαπάνες σύμφωνα με τα κριτήρια του ΝΑΤΟ[70] 34,75 35,90 37,60 40,27 42,13 46,94 51,40 52,43 58,27 67,62 1 90,59 1
Μερίδιο του ΑΕΠ σύμφωνα με τα κριτήρια του ΝΑΤΟ σε %[71] 1,19 1,19 1,20 1,23 1,25 1,35 1,51 1,45 1,51 1,64 1 2,12 1

1 Εκτιμώνται τα στοιχεία του ΝΑΤΟ για το 2023 και το 2024.

Σε καιρό ειρήνης, η Μπούντεσβερ διοικείται από τον Υπουργό Άμυνας. Σε καιρό πολέμου ο/η Καγκελάριος αναλαμβάνει τη διοίκηση του στρατού.[72] Το Σύνταγμα της Γερμανίας περιγράφει ότι ο ρόλος της Μπούντεσβερ είναι η άμυνα της Γερμανίας από εξωτερικές επιθέσεις και εχθρούς. Μετά από απόφαση του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου το 1994, ορίστηκε ότι ο όρος «άμυνα» δεν περιλαμβάνει μόνο την προστασία των συνόρων της Γερμανίας, αλλά και την αντίδραση σε κρίσεις και την πρόληψη συγκρούσεων. Ευρύτερα η απόφαση εννοεί και την προστασία της ασφάλειας της Γερμανίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Το 2017 υπήρχαν περίπου 3.600 Γερμανοί στρατιώτες τους οποίους ο γερμανικός στρατός είχε αποστείλει στο εξωτερικό σαν μέρος διεθνών ειρηνευτικών δυνάμεων, συμπεριλαμβανομένων περίπου 1.200 στρατιωτών σε υποστηρικτικές δυνάμεις εναντίον του Ισλαμικού Κράτους (Νταές) στο Ιράκ, 980 στρατιώτες στην Αποστολή Αποφασιστικής Υποστήριξης (σώμα υπό νατοϊκή ηγεσία) στο Αφγανιστάν, αλλά και 800 στρατιωτών στο Κοσσυφοπέδιο.[73][74]

Σημερινή Κυβέρνηση (Κυβέρνηση Όλαφ Σολτς 2021)

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα υπουργεία και οι αρμόδιοι υπουργοί της Γερμανίας είναι οι εξής:

  • Καγκελάριος: Όλαφ Σολτς
  • Αντικαγκελάριος: Ρόμπερτ Χάμπεκ
  • Υπουργείο Οικονομικών, Υποθέσεων και Δράσης για το Κλίμα: Ρόμπερτ Χάμπεκ
  • Υπουργείο Παιδείας και Έρευνας: Μπετίνα Σταρκ-Γουάτσινγκερ
  • Υπουργείο Άμυνας: Χριστίνα Λάμπρεχτ
  • Υπουργείο Εσωτερικών και Κοινότητας: Νάνσυ Φέιζερ
  • Υπουργείο Υγείας: Καρλ Λάουτερμπαχ
  • Υπουργείο Καγκελαρίας: Βόλφγκανγκ Σμιντ
  • Υπουργείο Εξωτερικών: Αναλένα Μπέρμποκ
  • Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων: Χιμπέρτους Χάιλ
  • Υπουργείο Περιβάλλοντος, Προστασίας της Φύσης και Πυρηνικής Ασφάλειας: Στέφι Λέμκε
  • Υπουργείο Δικαιοσύνης: Μάρκο Μπουσμάν
  • Υπουργείο Οικογενειακών Υποθέσεων, Ηλικιωμένων, Γυναικών και Νεολαίας: Άννα Σπίγκελ
  • Υπουργείο Συγκοινωνιών και Ψηφιακών Υποδομών: Φόλκερ Βίζινγκ
  • Υπουργείο Αναπτυξιακής και Οικονομικής Συνεργασίας: Σβέντζα Σούλτσε
  • Υπουργείο Διατροφής και Γεωργίας: Τζεμ Έζντεμιρ

Ο Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ από το SPD εξελέγη με 931 ψήφους από το Κοινοβούλιο Πρόεδρος της Γερμανίας στις 12 Φεβρουαρίου 2017 και ανέλαβε καθήκοντα στις 19 Μαρτίου.

Έπειτα από την παραίτηση του Κρίστιαν Βουλφ, ο Γιόαχιμ Γκάουκ εξελέγη Πρόεδρος από το Κοινοβούλιο με 991 ψήφους από συνολικά 1228, ως υποψήφιος της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης, της Χριστιανοκοινωνικής Ένωσης, του Ελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος και του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος.[75]

Στη μεταπολεμική ιστορία της Γερμανίας κυριαρχούν δύο κόμματα: το Χριστιανοδημοκρατικό (CDU) και το Σοσιαλδημοκρατικό (SPD). Καθώς το εκλογικό σύστημα ευνοεί τη δημιουργία συνασπισμών, άλλα μικρότερα κόμματα έχουν κατά καιρούς συμμετάσχει στην κυβέρνηση. Σήμερα εκτός των CDU/CSU και SPD στην Ομοσπονδιακή Βουλή μετέχουν το Ελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα (FDP), Η Αριστερά (Die Linke) και η Συμμαχία '90/Οι Πράσινοι (Bündnis 90/Die Grünen).[76]

Στις εκλογές του 2005 το αποτέλεσμα των εκλογών ήταν περίπου ισόπαλο για τα δύο μεγάλα κόμματα, με βραχεία κεφαλή του CDU. Έτσι σχηματίστηκε κυβέρνηση μεγάλου συνασπισμού με Καγκελάριο την αρχηγό των χριστιανοδημοκρατών Άνγκελα Μέρκελ. Στις εκλογές του 2009 πρώτα κόμμα αναδείχτηκαν και πάλι οι χριστιανοδημοκράτες. Η Άνγκελα Μέρκελ αναμένεται να σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού με τους ελεύθερους δημοκράτες που ενίσχυσαν σημαντικά τα ποσοστά τους.[77]

Οι πιο πρόσφατες εκλογές διεξήχθησαν τον Σεπτέμβριο του 2021.

Διοικητική διαίρεση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κρατίδια της Γερμανίας

Η Γερμανία διαιρείται σε δεκαέξι ομόσπονδα κράτη, τα λεγόμενα Bundesländer (στον ενικό Bundesland). Το κάθε ομόσπονδο κράτος έχει τη δική του κυβέρνηση και το δικό του κοινοβούλιο, καθώς και τα δικά του σύμβολα (σημαία, εθνόσημο). Ορισμένα μάλιστα έχουν το δικό τους εθνικό ύμνο, όπως π.χ. η Βαυαρία. Ο αρχηγός του κάθε κράτους κατέχει τον τίτλο του πρωθυπουργού (γερμαν. Ministerpräsident). Οι κυβερνήσεις των κρατιδίων χαρακτηρίζονται συχνά από συνασπισμούς κομμάτων.

Από τα δεκαέξι ομόσπονδα κράτη, τα τρία αποτελούν κράτη-πόλεις. Αυτά είναι: η πρωτεύουσα Βερολίνο, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη και κύριο λιμάνι της χώρας Αμβούργο, καθώς και η Βρέμη. Οι δύο τελευταίες πόλεις έχουν μακρά παράδοση αυτονομίας, που χρονολογείται από τα ύστερα μεσαιωνικά έτη, όταν αμφότερες αποτελούσαν μέλη της Χανσεατικής Ένωσης. Έως το 1937 κράτος-πόλη ήταν και η Λυβέκκη.

Τα υπόλοιπα δεκατρία κράτη είτε αποτελούν την ιστορική συνέχεια ανεξαρτήτων γερμανικών κρατών πριν από την ένωση του 1871 (όπως π.χ. η Βαυαρία, η Έσση) είτε δημιουργήθηκαν μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (όπως η Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία, η Κάτω Σαξονία). Μετά την επανένωση του 1990 (για την ακρίβεια, τον Αύγουστο του 1990), δημιουργήθηκαν πέντε νέα ομόσπονδα κράτη από τα εδάφη της Ανατολικής Γερμανίας, των οποίων οι ονομασίες αντιστοιχούν είτε σε ιστορικά κράτη προ του 1871 (π.χ. η Σαξονία) είτε σε ιστορικές περιοχές της Πρωσίας (π.χ. το Βρανδεμβούργο). Πάντως, τα πέντε νέα κρατίδια έχουν μικρές διαφορές στα σύνορα σε σχέση με τους προκατόχους τους στην Πρωσία και την προπολεμική Γερμανία. Τα μεγάλα σε πληθυσμό ομόσπονδα κράτη υποδιαιρούνται σε μικρότερες διοικητικές ενότητες, αντιστοίχων των ελληνικών νομών.

Για την ιστορία, η δημοκρατία της Βαϊμάρης περιείχε πολλά από τα σημερινά κρατίδια, μια μεγάλη Πρωσία και αρκετά μικρά κρατίδια, συνέχεια των δουκάτων και των πριγκιπάτων, στο κέντρο (π.χ. Βρουνσβίκη), διατηρώντας τα εσωτερικά σύνορα της Γερμανικής Αυτοκρατορίας: δηλαδή τα σύνορα των μεσοπολεμικών κρατιδίων της Γερμανίας ήταν πολύ διαφορετικά από τα σημερινά, ιδιαίτερα από τη Βαυαρία και πάνω.

Η Γερμανία είναι ένα ομοσπονδιακό κράτος και περιλαμβάνει δεκαέξι κρατίδια.[78] Κάθε κρατίδιο έχει δικό του σύνταγμα[79] και έχει μεγάλη αυτονομία σε θέματα εσωτερικής φύσεως.[78] Το 2017 η Γερμανία διαιρούνταν σε 401 επαρχίες, τα λεγόμενα κράισε, σε δημοτικό επίπεδο. Υπάρχουν 294 αγροτικές επαρχίες και 107 αστικές επαρχίες στη Γερμανία.[80]

Κρατίδια της Γερμανίας
Στα ελληνικά Στα γερμανικά
Ομόσπονδο κρατίδιο Πρωτεύουσα Bundesland Hauptstadt
1 Βάδη-Βυρτεμβέργη Στουτγκάρδη Baden-Württemberg Stuttgart
2 Βαυαρία Μόναχο (Freistaat) Bayern München
3 Βερολίνο Βερολίνο Berlin Berlin
4 Βρανδεμβούργο Πότσνταμ Brandenburg Potsdam
5 Βρέμη Βρέμη (Freie Hansestadt) Bremen Bremen
6 Αμβούργο Αμβούργο (Freie und Hansestadt) Hamburg Hamburg
7 Έσση Βισμπάντεν Hessen Wiesbaden
8 Μεκλεμβούργο-Δυτική Πομερανία Σβερίν Mecklenburg-Vorpommern Schwerin
9 Κάτω Σαξονία Ανόβερο Niedersachsen Hannover
10 Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία Ντίσελντορφ Nordrhein-Westfalen Düsseldorf
11 Ρηνανία-Παλατινάτο Μάιντς Rheinland-Pfalz Mainz
12 Σααρλάνδη Σααρμπρύκεν Saarland Saarbrücken
13 Σαξονία Δρέσδη (Freistaat) Sachsen Dresden
14 Σαξονία-Άνχαλτ Μαγδεβούργο Sachsen-Anhalt Magdeburg
15 Σλέσβιχ-Χόλσταϊν Κίελο Schleswig-Holstein Kiel
16 Θουριγγία Ερφούρτη (Freistaat) Thüringen Erfurt
Σύγχρονη άποψη του κέντρου του Βερολίνου από τα δυτικά προς τα ανατολικά, με την Πύλη του Βρανδεμβούργου και το κτιριακό συγκρότημα του Ράιχσταγκ σε πρώτο πλάνο

Οι οκτώ μεγαλύτερες σε πληθυσμό πόλεις της Γερμανίας (χωρίς τις μητροπολιτικές τους περιοχές, 26 Δεκεμβρίου 2010):

  1. Βερολίνο με 3.459.218 κάτοικους
  2. Αμβούργο με 1.786.278 κάτοικους
  3. Μόναχο με 1.330.440 κάτοικους
  4. Κολωνία με 998.105 κάτοικους
  5. Φρανκφούρτη με 671.927 κάτοικους
  6. Στουτγκάρδη με 601.646 κάτοικους
  7. Ντίσελντορφ με 586.217 κάτοικους
  8. Ντόρτμουντ με 581.308 κάτοικους
Η Φρανκφούρτη είναι ένα κορυφαίο επιχειρηματικό κέντρο στην Ευρώπη και η έδρα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Η Γερμανία έχει μια κοινωνική οικονομία της αγοράς με ειδικευμένο εργατικό δυναμικό, χαμηλά επίπεδο διαφθοράς και υψηλό επίπεδο καινοτομίας.[23][81] [82] Είναι ο τρίτος μεγαλύτερος εξαγωγέας και ο τρίτος μεγαλύτερος εισαγωγέας αγαθών στον κόσμο.[23] Η Γερμανία έχει τη μεγαλύτερη οικονομία στην Ευρώπη, τη τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο ως προς το ονομαστικό ΑΕΠ[83] και η πέμπτη μεγαλύτερη οικονομία σε ΙΑΔ στο κόσμο.[84] Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Γερμανίας σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης αντιστοιχεί στο 121% του μέσου όρου της ΕΕ των 27.[85] Ο τομέας των υπηρεσιών συνεισφέρει περίπου το 69% του συνολικού ΑΕΠ, η βιομηχανία συνεισφέρει το 31% και η γεωργία το 1% (στοιχεία του 2017).[23] Το ποσοστό ανεργίας της Γερμανίας, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία, είναι 3.2% τον Ιανουάριο του 2020. Είναι το τέταρτο χαμηλότερο ποσοστό στην ΕΕ.[86]

Η Γερμανία είναι μέρος της ευρωπαϊκής ενιαίας αγοράς. Η ευρωπαϊκή ενιαία αγορά εκπροσωπεί πάνω από 450 εκατομμύρια καταναλωτές σε 27 χώρες.[87] Το 2017, το ΑΕΠ της Γερμανίας αποτελούσε το 28% της οικονομίας της Ευρωζώνης σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.[88] Η Γερμανία έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην εισαγωγή του ευρώ το 2002.[89] Η νομισματική πολιτική της Γερμανίας καθορίζεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία έχει την έδρα της στη Φρανκφούρτη.[90]

Η αυτοκινητοβιομηχανία στη Γερμανία είναι πολύ ανεπτυγμένη. Η Γερμανία είναι η πατρίδα του σύγχρονου αυτοκινήτου. Είναι μια από τις πιο ανταγωνιστικές και καινοτόμες στον κόσμο,[91] αλλά και η τέταρτη μεγαλύτερη στο κόσμο ως προς τον όγκο παραγωγής.[92] Η Γερμανία εξάγει οχήματα, μηχανήματα, χημικά προϊόντα, ηλεκτρονικά προϊόντα, ηλεκτρικό εξοπλισμό, φαρμακευτικά προϊόντα, εξοπλισμό μεταφοράς, βασικά μέταλλα, προϊόντα διατροφής, καουτσούκ, πλαστικά και πολλά άλλα είδη.[93]

Είκοσι εννιά από τις 500 εταιρείες που συγκαταλέγονται στον δείκτη Fortune Global 500, τον δείκτη με τις 500 εισηγμένες επιχειρήσεις με τα μεγαλύτερα κέρδη, εδρεύουν στη Γερμανία.[94] 30 μεγάλες γερμανικές εταιρείες με έδρα τη Γερμανία περιλαμβάνονται στον DAX, τον γερμανικό χρηματιστηριακό δείκτη που διαχειρίζεται το Χρηματιστήριο της Φρανκφούρτης.[95] Γνωστές μάρκες της Γερμανίας είναι οι: Mercedes-Benz, BMW, Volkswagen, Audi, Siemens, Allianz, Adidas, Porsche, Bosch και Deutsche Telekom. Αποτελούν μάρκες της Γερμανίας με εκατομμύρια εργαζομένους παγκοσμίως και τα σήματα τους είναι μεταξύ των πιο αναγνωρίσιμων στο κόσμο.[96] Το Βερολίνο είναι μια από τις σημαντικότερες ευρωπαϊκές πόλεις για νεοφυείς εταιρείες. Έχει γίνει η κορυφαία τοποθεσία για εταιρείες που χρηματοδοτούνται από επιχειρηματικά κεφάλαια στην Ευρωπαϊκή Ένωση.[97] Η Γερμανία είναι αναγνωρισμένη για την πολύ μεγάλη παρουσία των εξειδικευμένων μικρομεσαίων επιχειρήσεων της, το λεγόμενο μοντέλο Μίττελσταντ.[98] Αυτές οι εταιρείες καταλαμβάνουν το 48% των ηγετών της παγκόσμιας αγοράς στα τμήματα τους. Λόγω του παγκόσμιου ρόλου των μικρομεσαίων επιχειρήσεων της Γερμανίας, θεωρούνται και κρυφοί πρωταθλητές.[99]

Η έρευνα και ανάπτυξη αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της γερμανικής οικονομίας.[100] Το 2018 ο αριθμός των δημοσιευμένων επιστημονικών και μηχανικών ερευνητικών εργασιών στη Γερμανία είναι ο τέταρτος μεγαλύτερος στο κόσμο.[101] Η Γερμανία βρισκόταν στην 9η θέση στον Παγκόσμιο Δείκτη Καινοτομίας το 2019 και το 2020 πέφτοντας στην 10η θέση το 2021.[102][103][104] Τα ερευνητικά ιδρύματα στη Γερμανία περιλαμβάνουν την Εταιρεία Μαξ Πλανκ, την Ένωση Γερμανικών Ερευνητικών Κέντρων Χέλμχολτς, την εταιρεία Φράουνχοφερ αλλά και την Εταιρεία Λάιμπνιτς.[105] Η Γερμανία είναι ο μεγαλύτερος χρηματοδότης του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ΕΟΔ). Στο Ντάρμστατ, κοντά στη Φρανκφούρτη, βρίσκεται το κέντρο επιχειρήσεων του ΕΟΔ.[106]

Ένα τρένο ICE 3 διασχίζει τον σιδηρόδρομο υψηλής ταχύτητας Κολωνίας-Φρανκφούρτης.

Η Γερμανία, χάρις στην ηγετική θέση που έχει στην Ευρώπη, αποτελεί συγκοινωνιακός κόμβος για την ίδια την ήπειρο.[107] Το οδικό της δίκτυο είναι από τα πυκνότερα σε όλη την Ευρώπη.[108] Το γερμανικό σύστημα αυτοκινητοδρόμων (άουτομπαν) είναι γνωστός για το γεγονός ότι δεν έχει όριο ταχύτητας για ορισμένες κατηγορίες οχημάτων. Όρια ταχύτητας έχουν θεσμοθετηθεί μόνο σε τοπικό επίπεδο.[109] Το υπεραστικό σιδηροδρομικό δίκτυο Intercity Express εξυπηρετεί μεγάλες γερμανικές πόλεις, αλλά και πόλεις γειτονικών χωρών. Οι ταχύτητες των τρένων του φτάνουν έως και τα 300 χιλιόμετρα την ώρα.[110] Τα μεγαλύτερα γερμανικά αεροδρόμια είναι αυτό της Φρανκφούρτης και του Μονάχου.[111] Το λιμάνι του Αμβούργου είναι ένα από τα είκοσι μεγαλύτερα λιμάνια διακίνησης εμπορευματοκιβωτίων στον κόσμο.[112]

Το Κάστρο Νοϊσβάνσταϊν στη Βαυαρία.

Η Γερμανία έλαβε 37,4 εκατομμύρια τουρίστες το 2017 στο έδαφος της, δηλαδή έλαβε το ένατο μεγαλύτερο τουριστικό κύμα στο κόσμο.[113] Ο τουρισμός, διεθνής και εσωτερικός, συνεισφέρουν άμεσα πάνω από 105.3 δισεκατομμύρια ευρώ στο γερμανικό ΑΕΠ. Ο κλάδος του τουρισμού, είτε άμεσα, είτε έμμεσα, στηρίζει 4.2 εκατομμύρια θέσεις εργασίας.[114]

Τα πιο δημοφιλέστερα τουριστικά αξιοθέατα της Γερμανίας περιλαμβάνουν τον καθεδρικό ναό της Κολωνίας, την Πύλη του Βρανδεμβούργου, το Ράιχσταγκ, τη Φραουενκίρχε της Δρέσδης, το Κάστρο Νοϊσβάνσταϊν, το κάστρο της Χαϊδελβέργης, το πύργο του Βάρτμπουργκ και το παλάτι Σανσουσί.[115] Το θεματικό πάρκο Europa-Park κοντά στο Φράιμπουργκ είναι το δεύτερο δημοφιλέστερο θεματικό πάρκο της Ευρώπης.[116]

Με 84.708.010 κατοίκους,[2] σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση για τον Ιούνιο του 2024, η Γερμανία είναι η μεγαλύτερη πληθυσμιακά χώρα της Ευρώπης. Ο ρυθμός γεννήσεων είναι όμως ένας από τους χαμηλότερους στην ήπειρο, ενώ στατιστικά αντιστοιχούν 1,55 παιδιά ανά γυναίκα. Ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού είναι αρνητικός, με τελευταία εκτίμηση -0,05% σε ετήσια βάση, και διατηρείται σε αυτό το επίπεδο αποκλειστικά από το μεταναστευτικό ρεύμα και τους μετανάστες που ζουν εκεί. Σε άλλη περίπτωση, ο πληθυσμός της χώρας θα μειωνόταν με ρυθμό 0,9% το χρόνο.

Η πλειονότητα των κατοίκων, περίπου 68 εκατομμύρια (82%), είναι Γερμανικής καταγωγής, ενώ συνολικά περίπου 75 εκατομμύρια έχουν τη γερμανική υπηκοότητα. Περίπου 15 εκατομμύρια κάτοικοι είναι ξένης καταγωγής, ενώ 8 εκατομμύρια έχουν ξένες υπηκοότητες. Οι μεγαλύτερες ομάδες μεταναστών προέρχονται κυρίως από χώρες της ανατολικής Ευρώπης, έχοντας γερμανική καταγωγή, όπως Ρώσοι και Πολωνοί. Επίσης, μεγάλο τμήμα προέρχεται από χώρες της Ασίας, όπως Τούρκοι, Κούρδοι, Ιρανοί και Άραβες. Το υπόλοιπο ποσοστό των μεταναστών προέρχεται από χώρες της νότιας Ευρώπης, όπως την Ιταλία, την Ελλάδα, τη Βοσνία Ερζεγοβίνη, τη Σλοβενία, τη Σερβία και την Αλβανία. Τέλος, μικρό ποσοστό προέρχεται από χώρες της Αφρικής.

Σημαντικές πληθυσμιακές ομάδες με πλήρη ή μερική γερμανική καταγωγή, καταγράφονται στις ΗΠΑ (περίπου 50 εκατ.), στη Βραζιλία (περίπου 5 εκατ.), και στον Καναδά (περίπου 3 εκατ.).

Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν 81,7 χρόνια (78,7 χρόνια οι άνδρες και 84,8 οι γυναίκες).[117]

Μεγάλο μέρος του πληθυσμού συγκεντρώνεται σε μεγάλα αστικά συγκροτήματα, όπως το Βερολίνο, το Αμβούργο, το Μόναχο, η Κολονία, η Φρανκφούρτη και η Στουτγκάρδη. Παράλληλα, η επαρχία της χώρας είναι αρκετά πυκνοκατοικημένη, με μικρές πόλεις, κωμοπόλεις, αλλά και μεγάλα χωριά, σε όλη την έκτασή της. Μεγάλη αστική συγχώνευση καταγράφεται στην περιοχή του Ρήνου στο Ρουρ, στο ομόσπονδο κρατίδιο της Βόρεια Ρηνανίας-Βεστφαλίας, όπου περίπου 12 εκατ. κατοικούν στις γειτονικές πόλεις του Ντίσελντορφ, της Κολονίας, του Έσσεν, του Ντόρτμουντ, του Ντούισμπουργκ και του Μπόχουμ.

Πρόσθετες βασικές πληροφορίες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με τη γερμανική απογραφή του 2011 η Γερμανία έχει 80,2 εκατομμύρια κατοίκους,[118] ενώ το 2019 αυξήθηκε στα 83.1 εκατομμύρια άτομα.[119] Η Γερμανία είναι η πολυπληθέστερη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η δεύτερη πολυπληθέστερη χώρα της Ευρώπης μετά τη Ρωσία και η δέκατη ένατη πολυπληθέστερη χώρα στον κόσμο. Η πυκνότητα πληθυσμού της Γερμανίας ανέρχεται στους 227 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Το ποσοστό γονιμότητας φτάνει τα 1.57 παιδιά ανά γυναίκα, αρκετά πιο κάτω από το ποσοστό αναπλήρωσης (2.1 παιδιά ανά γυναίκα) και είναι ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά γονιμότητας στον κόσμο.[23] Από τη δεκαετία του 1970 και έπειτα, το ποσοστό θνησιμότητας στη Γερμανία έχει ξεπεράσει το ποσοστό γεννήσεων λόγω της γήρανσης του πληθυσμού. Ωστόσο, τα ποσοστά γεννήσεων και μετανάστευσης στη Γερμανία έχουν αυξηθεί από τις αρχές της δεκαετίας του 2010. Η Γερμανία έχει τον τρίτο γηραιότερο πληθυσμό στον κόσμο, καθώς η διάμεση ηλικία των Γερμανών έχει φτάσει τα 47,4 έτη.[23]

Στη Γερμανία τέσσερις εθνότητες θεωρούνται «εθνικές μειονότητες» επειδή οι πρόγονοί τους ζουν στις πατρίδες τους για αιώνες:[120] Οι τέσσερις αναγνωρισμένες εθνότητες της Γερμανίας είναι οι Δανοί, οι οποίοι ζουν στο κρατίδιο Σλέσβιχ-Χόλσταϊν στο βορρά,[120] οι Σόρβοι, ένας σλαβικός πληθυσμός ο οποίος ζει στη Λουσατία της Σαξονίας και του Βρανδεμβούργου, οι Ρομά και οι Σίντι που ζουν διασκορπισμένοι σε όλη τη χώρα, αλλά και οι Φρίσιοι που ζουν κυρίως στη δυτική ακτή του Σλέσβιχ-Χόλσταϊν και στο βορειοδυτικό τμήμα της Κάτω Σαξονίας.[120]

Μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Γερμανία είναι ο δεύτερος δημοφιλέστερος προορισμός μετανάστευσης στον κόσμο. Η πλειοψηφία των μεταναστών ζει στα κρατίδια που υπήρξαν στο παρελθόν μέρος της δυτικής Γερμανίας, ιδίως στις αστικές περιοχές στη δυτική Γερμανία. 18,6 εκατομμύρια κάτοικοι της χώρας (ή σε ποσοστά, το 22,5% του πληθυσμού) κατάγονταν από μετανάστες εξολοκλήρου ή εν μέρει, σύμφωνα με στοιχεία του 2016 (εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι στα στατιστικά των μεταναστών περιλαμβάνονται και οι παλιννοστούντες Γερμανοί).[121] Το 2015, το Τμήμα Πληθυσμού του Τμήματος Οικονομικών και Κοινωνικών Υποθέσεων των Ηνωμένων Εθνών σημείωσε ότι στη Γερμανία ζούσαν 12 εκατομμύρια μετανάστες, το 5% του παγκοσμίου συνόλου των μεταναστών που έφτανε τα 244 εκατομμύρια άτομα το 2015.[122] Το 2019 το 13.1% του γερμανικού πληθυσμού ήταν μετανάστες, το έβδομο μεγαλύτερο ποσοστό σε όλη την ΕΕ.[123]

Η Γερμανία έχει πολλές μεγάλες πόλεις. Υπάρχουν 11 επίσημα αναγνωρισμένες μητροπολιτικές περιοχές στη Γερμανία. Η μεγαλύτερη πόλη αλλά και πρωτεύουσα είναι το Βερολίνο, ενώ η μεγαλύτερη αστική περιοχή της Γερμανίας είναι η κοιλάδα του Ρουρ.

Καθεδρικός Ναός της Κολωνίας.

Ο χριστιανισμός είναι η επικρατέστερη θρησκεία στη Γερμανία, με περίπου 53 εκατομμύρια πιστούς, σχεδόν το 64% του συνολικού πληθυσμού. Συγκεκριμένα, το 32,3% (περίπου 27 εκατ.) είναι προτεστάντες που ανήκουν κυρίως στην Ευαγγελική Εκκλησία, και το υπόλοιπο 31% (περίπου 26 εκατ.) καθολικοί. Επίσης, υπάρχουν μειονότητες ορθοδόξων, κοπτών και άλλων χριστιανικών δογμάτων. Οι ορθόδοξοι κυρίως προέρχονται από τη Σερβία και την Ελλάδα. Οι προτεστάντες καταγράφονται στη βόρεια και την ανατολική Γερμανία, ενώ οι καθολικοί κυριαρχούν στο νότο και τα δυτικά της χώρας. Επίσης, υπάρχουν 164.885 Μάρτυρες του Ιεχωβά[124] και 38.992 Μορμόνοι της Εκκλησίας του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών[125]. Ο μέχρι την 28 Φεβρουαρίου 2013 προκαθήμενος της Καθολικής Εκκλησίας Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ' έχει γεννηθεί στη Βαυαρία.

Το Ισλάμ αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη θρησκευτική κοινότητα της χώρας, με σχεδόν 4,5 εκατ. πιστούς, που αναλογούν περίπου στο 5% του συνολικού πληθυσμού. Οι περισσότεροι προέρχονται από μεταναστευτικά ρεύματα, ενώ κυριαρχούν οι Σουνίτες και οι Αλεβίτες, προερχόμενοι από την Τουρκία. Επίσης, καταγράφεται μικρός αριθμός Σιιτών.

Ο Βουδισμός και οι Εβραίοι έχουν περίπου 200.000 πιστούς (0,25%), ενώ ο Ινδουισμός και οι Σιχ ακολουθούν με μικρότερα ποσοστά. Σχεδόν το 50% των βουδιστών στη Γερμανία είναι μετανάστες από χώρες της Ασίας. Επίσης, η Γερμανία έχει τον τρίτο μεγαλύτερο πληθυσμό Εβραίων στην Ευρώπη, μετά τη Γαλλία και τη Μεγάλη Βρετανία, ενώ πόλεις με σημαντική εβραϊκή παρουσία είναι το Βερολίνο, η Φρανκφούρτη και το Μόναχο.

Το ποσοστό του μη θρησκευόμενου πληθυσμού, που περιλαμβάνει άθεους και αγνωστικιστές, ανέρχεται περίπου στο 30% του συνολικού πληθυσμού, ενώ γεωγραφικά καταγράφεται ιδιαίτερα στα πρώην κρατίδια της Ανατολικής Γερμανίας, καθώς και σε μεγάλες αστικές περιοχές. Σύμφωνα με έρευνα του 2005 για το Ευρωβαρόμετρο, το 47% των πολιτών της Γερμανίας συμφωνούν με τη φράση «Πιστεύω ότι υπάρχει Θεός», ενώ το 25% συμφωνεί με τη φράση «Πιστεύω ότι υπάρχει ένα είδος πνευματικής δύναμης», και άλλο ένα 25% αναφέρει ότι «Δεν πιστεύω ότι υπάρχει κάποιο είδος πνευματικής δύναμης ή Θεού».

Ο καθεδρικός ναός της Κολωνίας είναι μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της Ουνέσκο.

Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, ο Χριστιανισμός ήταν η μεγαλύτερη θρησκεία στη Γερμανία. Το 66,8% των ερωτηθέντων της απογραφής δήλωσαν Χριστιανοί, εκ των οποίων το 3.8% δεν ταυτίστηκε με κάποιο δόγμα/εκκλησία.[126] Το 31,7% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι είναι προτεστάντες (στους προτεστάντες συμπεριλαμβάνονται Ευαγγελιστές, Λουθηρανοί, Μεταρρυθμιστές, εκκλησίες που ακολουθούν το προτεσταντικό και το καθολικό τελετουργικό) ή ανήκουν σε ελεύθερες εκκλησίες (Evangelische Freikirchen). Το 31,2% των κατοίκων δήλωσαν Ρωμαιοκαθολικοί και το 1,3% Ορθόδοξοι. Σύμφωνα με στοιχεία του 2016, η Καθολική Εκλησία και η Ευαγγελική Εκκλησία ήταν η πίστη του 28.5% και του 27.6% του πληθυσμού αντίστοιχα.[127][128] Το Ισλάμ είναι η δεύτερη μεγαλύτερη θρησκεία της Γερμανίας.[129]

Στην απογραφή του 2011, το 1,9% των ερωτηθέντων (1.52 εκατομμύρια άτομα) δήλωσαν μουσουλμάνοι, αλλά αυτός ο αριθμός θεωρείται αναξιόπιστος επειδή ένα δυσανάλογα υψηλό ποσοστό των πιστών αυτής της θρησκείας (αλλά και άλλων θρησκειών, όπως ο Ιουδαϊσμός) πιθανώς έκαναν χρήση του δικαιώματος τους να μην απαντήσουν στην ερώτηση για τη θρησκεία.[130] Οι περισσότεροι από τους μουσουλμάνους στη Γερμανία είναι σουνίτες και αλεβίτες μετανάστες από την Τουρκία, αλλά υπάρχει ένας μικρός αριθμός Σιιτών, Αχμαντία και άλλων δογμάτων. Οι υπόλοιπες θρησκείες αποτελούν λιγότερο από το 1% του πληθυσμού της Γερμανίας.[129]

Μια μελέτη του 2018 υπολόγισε ότι το 38% του πληθυσμού δεν ανήκει σε κάποια θρησκευτική οργάνωση ή δόγμα,[131] αν και ένα ποσοστό που φτάνει ακόμη και το 33% των ερωτηθέντων θεωρεί τον εαυτό του θρησκευόμενο. Στη Γερμανία η αθρησκεία είναι ισχυρότερη στα εδάφη της πρώην Ανατολικής Γερμανίας (η οποία ήταν κατά κύριο λόγο προτεσταντική πριν από την επιβολή του κρατικού αθεϊσμού το 1949 και εντεύθεν), αλλά και σε μεγάλες μητροπολιτικές περιοχές.[132][133]

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε
  (Φάουστ)

Τα Γερμανικά αποτελούν την επίσημη και κυρίαρχη γλώσσα στη Γερμανία. Είναι μία από τις 24 επίσημες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και μία από τις τρεις γλώσσες εργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μαζί με τα Γαλλικά και τα Αγγλικά. Αναγνωρισμένες γλωσσικές μειονότητες στη Γερμανία αποτελούν τα Δανικά, τα Σορβικά, τα Ρωμανικά και τα Φριζικά, ενώ η πιο διαδεδομένες γλώσσες ανάμεσα στους μετανάστες είναι τα Τουρκικά, τα Πολωνικά, τα Ρώσικα, και διάφορες Βαλκανικές γλώσσες.

Η επίσημη Γερμανική γλώσσα ανήκει στην οικογένεια των δυτικών γερμανικών γλωσσών, ενώ κατατάσσεται και συγγενεύει με τα Αγγλικά, τα Ολλανδικά, αλλά και τις Φριζικές γλώσσες. Σε μικρότερο βαθμό συνδέεται επίσης με την οικογένεια των ανατολικών και βόρειων (σήμερα εκλειπουσών) γερμανικών γλωσσών. Το μεγαλύτερο μέρος του λεξιλογίου της προέρχεται από τον γερμανικό κλάδο των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών, ενώ μικρά τμήματά του κατάγονται από τα Λατινικά και τα Ελληνικά, καθώς και τα Γαλλικά και τα σύγχρονα Αγγλικά. Η γραφή γίνεται με τη χρήση του Λατινικού αλφαβήτου, το οποίο έχει 26 χαρακτήρες, με την προσθήκη τριών φωνηέντων με διπλή άνω στίξη, γνωστή ως Ούμλαουτερν (Umlautern), των ä, ö, και ü, και του χαρακτήρα Εστσέτ (Eszett), ß, ορθογραφική παραλλαγή του ss (προφορά: [s]) όταν ακολουθεί μακρά φωνήεντα και διφθόγγους.

Διάφορες διάλεκτοι της γλώσσας καταγράφονται ως ποικιλίες, με κύριο άξονα παραδοσιακά τοπικές ιδιαιτερότητες στο λόγο, προερχόμενες από ιστορικά διαφορετικά γερμανικά φύλα. Ορισμένες από αυτές είναι δυσνόητες για όσους γνωρίζουν μόνο τα επίσημα Γερμανικά, καθώς διαφέρουν στο λεξιλόγιο, την προφορά, αλλά και τη σύνταξη.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η Γερμανική γλώσσα ομιλείται από περίπου 100 εκατομμύρια ανθρώπους, αλλά σχεδόν 80 εκατομμύρια μη Γερμανόφωνους. Αποτελεί την κύρια γλώσσα για περίπου 90 εκατομμύρια κατοίκων (18%) της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παράλληλα, τα Γερμανικά αποτελούν επίσημη γλώσσα στην Αυστρία, την Ελβετία, το Λουξεμβούργο και το Βέλγιο, ενώ γερμανόφωνοι κάτοικοι υπάρχουν στην Ολλανδία, στη Δανία, στην Τσεχία, την Πολωνία, την Ουγγαρία και τη Λιθουανία.

Τα γερμανικά είναι η επίσημη και κυρίαρχη ομιλούμενη γλώσσα στη Γερμανία.[134] Είναι μία από τις 24 επίσημες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και μια από τις τρεις γλώσσες εργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από κοινού με τα αγγλικά και τα γαλλικά.[135] Τα γερμανικά έχουν περίπου 100 εκατομμύρια μητρικούς ομιλητές και είναι η πιο ομιλούμενη γλώσσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ είναι και μια πολύ δημοφιλής ξένη γλώσσα σε όλη την ΕΕ.[136]

Οι αναγνωρισμένες μειονοτικές γλώσσες στη Γερμανία είναι τα δανικά, τα κάτω γερμανικά, η διάλεκτος του Ρήνου, τα σορβικά, τα ρομανί, τα βόρεια φριζικά και τα φριζικά του Σάτερλαντ. Οι μειονοτικές γλώσσες της Γερμανίας τυγχάνουν προστασίας από τον Ευρωπαϊκό Χάρτη για τις Περιφερειακές ή Μειονοτικές Γλώσσες. Οι κύριες γλώσσες των μεταναστών στη Γερμανία είναι τα τουρκικά, τα αραβικά, τα κουρδικά, τα πολωνικά, τα ελληνικά, τα σερβοκροατικά, τα βουλγαρικά και άλλες βαλκανικές γλώσσες, καθώς και τα ρωσικά. Οι περισσότεροι Γερμανοί είναι πολύγλωσσοι: το 67% των Γερμανών πολιτών δηλώνουν ότι μπορούν να μιλήσουν σε τουλάχιστον μια ξένη γλώσσα, ενώ ένα 27% ισχυρίζεται ότι μπορεί να μιλήσει τουλάχιστον δύο ξένες γλώσσες.[134]

Το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης είναι το παλαιότερο ίδρυμα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της Γερμανίας αλλά και ένα από τα γνωστότερα στη χώρα.

Η ευθύνη για την εκπαίδευση στη Γερμανία ανήκει κατά κύριο λόγο στα κρατίδια. Η προαιρετική εκπαίδευση στο νηπιαγωγείο παρέχεται σε παιδιά ηλικίας τριών έως έξι ετών, ενώ από την ηλικία των έξι ετών η φοίτηση στο σχολείο είναι υποχρεωτική για τουλάχιστον εννέα χρόνια ανάλογα το κρατίδιο. Η πρωτοβάθμια εκπαίδευση διαρκεί συνήθως τέσσερα με έξι χρόνια.[137] Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση οι δρόμοι των μαθητών διαχωρίζονται ανάλογα με το αν επιζητούν ακαδημαϊκή ή επαγγελματική εκπαίδευση.[138] Το σύστημα μαθητείας Duale Ausbildung οδηγεί σε πτυχίο επαγγελματικής ικανότητας που είναι σχεδόν συγκρίσιμο με ένα πανεπιστημιακό πτυχίο. Το γερμανικό σύστημα επιτρέπει στους μαθητές επαγγελματικής εκπαίδευσης να μαθητεύσουν σε μια εταιρεία καθώς και σε μια κρατική εμπορική σχολή.[137] Αυτό το μοντέλο θεωρείται καλό και έχει εξαχθεί και σε άλλες χώρες του κόσμου.[139]

Τα περισσότερα από τα γερμανικά πανεπιστήμια είναι δημόσια ιδρύματα και οι φοιτητές παραδοσιακά δεν πληρώνουν δίδακτρα για τις σπουδές τους.[140] Οι μαθητές που θέλουν να εισαχθούν σε ένα πανεπιστήμιο πρέπει να δώσουν το Αμπιτούρ (Abitur), την εξέταση που τους δίνει τη δυνατότητα να φοιτήσουν στο πανεπιστήμιο. Σύμφωνα με έκθεση του ΟΟΣΑ το 2014, η Γερμανία είναι ο τρίτος κορυφαίος προορισμός στον κόσμο για τους ξένους φοιτητές.[141] Μερικά από τα παλαιότερα πανεπιστήμια στον κόσμο βρίσκονται στη Γερμανία, με το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης (που ιδρύθηκε το 1386) να είναι το παλαιότερο της Γερμανίας.[142] Το Πανεπιστήμιο Χούμπολτ του Βερολίνου, το οποίο ιδρύθηκε το 1810 από τον φιλελεύθερο εκπαιδευτικό μεταρρυθμιστή Βίλελμ φον Χούμπολτ, έγινε το ακαδημαϊκό πρότυπο για πολλά δυτικά πανεπιστήμια.[143][144] Στη σύγχρονη εποχή, η Γερμανία έχει αποδώσει σε 11 πανεπιστήμια τον τίτλο του πανεπιστημίου Αριστείας.

Το Νοσοκομείο του Αγίου Πνεύματος στη Λυβέκκη, το οποίο ιδρύθηκε το 1286, είναι ο πρόδρομος των σύγχρονων νοσοκομείων.

Το σύστημα νοσοκομείων της Γερμανίας (στα γερμανικά τα νοσοκομεία λέγονται Krankenhäuser, λέξη που κατά λέξη σημαίνει οίκος ασθενών) χρονολογείται από τους μεσαιωνικούς χρόνους. Σήμερα η Γερμανία έχει το παλαιότερο σύστημα καθολικής υγειονομικής περίθαλψης στον κόσμο, σύστημα το οποίο θεσπίστηκε από την κοινωνική νομοθεσία του Μπίσμαρκ τη δεκαετία του 1880.[145] Από τη δεκαετία του 1880 και έπειτα οι μεταρρυθμίσεις και οι διατάξεις της γερμανικής κυβέρνησης έχουν εξασφαλίσει ένα ισορροπημένο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης για όλους τους Γερμανούς. Ο πληθυσμός καλύπτεται από ένα πρόγραμμα υγειονομικής ασφάλειας. Η ένταξη των πολιτών σε ένα πρόγραμμα υγειονομικής ασφάλισης προβλέπεται από το νόμο, ενώ τα θεσπισμένα κριτήρια επιτρέπουν σε ορισμένες ομάδες να επιλέξουν μια ιδιωτική σύμβαση υγειονομικής ασφάλισης. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), το 2013 το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης της Γερμανίας χρηματοδοτήθηκε κατά 77% από τα δημόσια ταμεία και το 23% από ιδιωτικούς φορείς.[146] Το 2014, η Γερμανία δαπάνησε το 11.3% του ΑΕΠ της για την υγειονομική περίθαλψη.[147]

Η Γερμανία κατέλαβε την 21η θέση στον κόσμο στο προσδόκιμο ζωής το 2019. Το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννα ήταν 78,7 χρόνια για τους άνδρες και 84,8 χρόνια για τις γυναίκες σύμφωνα με τον ΠΟΥ, ενώ το ποσοστό βρεφικής θνησιμότητας ήταν 4 θάνατοι βρεφών ανά 1.000 γεννήσεις. Το 2019 οι καρδιαγγειακές παθήσεις ήταν η αιτία για το 37% των θανάτων που σημειώθηκαν στη Γερμανία.[148] Η παχυσαρκία στη Γερμανία γίνεται σταδιακά ένα ολοένα και σημαντικότερο πρόβλημα για τη Γερμανία. Μια μελέτη του 2014 έδειξε ότι το 52% του ενήλικου γερμανικού πληθυσμού ήταν υπέρβαρο ή παχύσαρκο.[149]

Μια τυπική γερμανική Χριστουγεννιάτικη αγορά στη Δρέσδη.

Ο πολιτισμός των γερμανικών κρατιδίων έχει διαμορφωθεί από μεγάλα πνευματικά και λαϊκά ρεύματα στην Ευρώπη, τόσο θρησκευόμενα όσο και κοσμικά. Ιστορικά, η Γερμανία είχε αποκτήσει το προσωνύμιο της χώρας των ποιητών και των στοχαστών (Das Land der Dichter und Denker)[150] λόγω του μεγάλου ρόλου που έχουν διαδραματίσει οι Γερμανοί επιστήμονες, συγγραφείς και φιλόσοφοι στην ανάπτυξη της δυτικής σκέψης. [151] Μια παγκόσμια δημοσκόπηση του BBC αποκάλυψε ότι η Γερμανία ήταν, σύμφωνα με τις απαντήσεις των ερωτηθέντων, η χώρα με τη πιο θετική επιρροή στο κόσμο το 2013 και το 2014.[152][153]

Η Γερμανία είναι γνωστή για το Οκτόμπερφεστ και τα χριστουγεννιάτικα έθιμα των κατοίκων της (π.χ. χριστουγεννιάτικα στεφάνια, χριστουγεννιάτικα καλλιστεία, χριστουγεννιάτικα δέντρα, κέικ στόλεν κ.ά.).[154][155] Το 2016 υπήρχαν 41 μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς της Ουνέσκο στη Γερμανία.[156] Κάθε κρατίδιο έχει ορισμένες εορτές που αποτελούν εθνική αργία σε αυτό. Η 3η Οκτωβρίου είναι εθνική ημέρα της Γερμανίας από το 1990 και είναι γνωστή ως Ημέρα Γερμανικής Ενότητας, τιμώντας τη γερμανική επανένωση.[157]

Ο Λούντβιχ φαν Μπετόβεν (1770–1827), συνθέτης.

Η γερμανική κλασική μουσική περικλείει στους κόλπους της μερικούς από τους γνωστότερους συνθέτες κλασικής μουσικής του κόσμου. Ο Ντίτεριχ Μπουξτεχούντε, ο Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ και ο Γκέοργκ Φρίντριχ Χαίντελ ήταν σημαντικοί συνθέτες της εποχής του μπαρόκ. Ο Λούντβιχ βαν Μπετόβεν έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στη μετάβαση από τη κλασική στη ρομαντική εποχή. Ο Καρλ Μαρία φον Βέμπερ, ο Φέλιξ Μέντελσον, ο Ρόμπερτ Σούμαν και ο Γιοχάνες Μπραμς ήταν σημαντικοί συνθέτες της εποχής του ρομαντισμού. Ο Ρίχαρντ Βάγκνερ ήταν γνωστός για τις όπερες του. Ο Ρίχαρντ Στράους ήταν κορυφαίος συνθέτης της ύστερης ρομαντικής και της πρώιμης σύγχρονης εποχής. Ο Καρλχάιντς Στοκχάουζεν και ο Βόλφγκανγκ Ριμ είναι σημαντικοί Γερμανοί συνθέτες του 20ού και του 21ου αιώνα.[158]

Το 2013, η αγορά μουσικών έργων της Γερμανίας είχε το δεύτερο μεγαλύτερο κύκλο εργασιών στην Ευρώπη και το τέταρτο μεγαλύτερο στον κόσμο.[159] Η γερμανική λαϊκή μουσική του 20ου και του 21ου αιώνα έχει διαμορφώσει πολλά νέα μουσικά κινήματα. Μεταξύ αυτών είναι το νέο γερμανικό ρεύμα, η γερμανική ποπ, η ανατολικογερμανική ροκ, η γερμανική χέβι μέταλ / ροκ, πανκ, ποπ ροκ, ίντι. Επίσης στη Γερμανία έχουν αναπτυχθεί τα κινήματα της φολκσμουζίκ (λαϊκή μουσική), η μουσική σλάγκερ και το γερμανικό χιπχόπ. Η γερμανική ηλεκτρονική μουσική έχει μεγάλο ακροατήριο εκτός του γερμανόφωνου χώρου. Γερμανικά συγκροτήματα του είδους όπως είναι το Kraftwerk και το Tangerine Dream συγκαταλέγονται στους πρωτοπόρους του είδους.[160] Οι γερμανοί ντιτζέι, αλλά και οι γερμανοί καλλιτέχνες της μουσικής τέχνο και χάουζ της Γερμανίας έχουν αποκτήσει παγκόσμια φήμη. Τέτοιοι τραγουδιστές είναι οι Πάουλ φαν Ντάικ, ο Φέλιξ Γιεν, ο Πάουλ Καλκμπρένερ, ο Ρόμπιν Σουλτς και οι Scooter.[161]

Οι Γερμανοί ζωγράφοι έχουν επηρεάσει τη δυτική τέχνη. Ο Άλμπρεχτ Ντύρερ, ο Χανς Χόλμπαϊν ο νεότερος, ο Ματίας Γκρύνεβαλντ και ο Λούκας Κράναχ ο Πρεσβύτερος ήταν σημαντικοί Γερμανοί καλλιτέχνες της εποχής της Αναγέννησης. Ο Γιόχαν Μπάπτιστ Τσίμερμαν είναι σημαντικός εκπρόσωπος της εποχής του Μπαρόκ. Ο Κάσπαρ Ντάβιντ Φρίντριχ και ο Καρλ Σπίτσβεγκ είναι εκπρόσωποι του ρομαντισμού, ο Μαξ Λίμπερμαν του ιμπρεσιονισμού και ο Μαξ Ερνστ του υπερρεαλισμού. Πολλές γερμανικές καλλιτεχνικές ομάδες σχηματίστηκαν κατά τον 20ο αιώνα. Οι ομάδες Die Brücke (Η Γέφυρα) και Der Blaue Reiter (Ο Μπλε Οδηγός) επηρέασαν την ανάπτυξη του εξπρεσιονισμού στο Μόναχο και το Βερολίνο. Η Νέα Αντικειμενικότητα προέκυψε ως απάντηση στον εξπρεσιονισμό. Αυτό το κίνημα αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, μερικές από τις νέες τάσεις της γερμανικής τέχνης είναι ο νεοεξπρεσιονισμός και η Νέα Σχολή της Λειψίας.

Στην αρχιτεκτονική, η Γερμανία έχει αναπτύξει τη καρολίγγεια και την οθωνική αρχιτεκτονική, αρχιτεκτονικές-πρόδρομοι της ρομανικής. Η γοτθική τούβλινη αρχιτεκτονική είναι ένα χαρακτηριστικό μεσαιωνικό αρχιτεκτονικό είδος το οποίο εξελίχθηκε στη Γερμανία. Επίσης κατά τη διάρκεια της εποχής της Αναγέννησης και του Μπαρόκ, αναπτύχθηκαν τοπικά αλλά και ιδιαίτερα στο γερμανικό χώρο αρχιτεκτονικά στοιχεία. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η αρχιτεκτονική του Βέζερ.[162] Η δημοτική αρχιτεκτονική στη Γερμανία έχει σαν ιδιαίτερο σε αυτή χαρακτηριστικό την οικοδόμηση με ξύλινο πλαίσιο. Αυτός ο τρόπος οικοδόμησης έχει διαφορετικές παραδόσεις αλλά και χαρακτηριστικά ανά περιοχή, ενώ στη Γερμανία έχουν αναπτυχθεί και είδη ξυλουργικής.[163] Καθώς η εκβιομηχάνιση εξαπλώθηκε σε όλη την Ευρώπη, στη Γερμανία αναπτύχθηκε ο κλασικισμός και ιστορικισμός, ρεύματα γνωστά και ως στυλ Γκρούντερτσαϊτ (Gründerzeit). Η εξπρεσιονιστική αρχιτεκτονική αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 1910 στη Γερμανία. Η εξπρεσιονιστική αρχιτεκτονική επηρέασε την αρ ντεκό και άλλα μοντέρνα στυλ. Η Γερμανία άσκησε σημαντική επιρροή στο πρώιμο μοντερνιστικό κίνημα: εκεί αναπτύχθηκε το κίνημα Werkbund από τον Χέρμαν Μουντέσιους (Νέα Αντικειμενικότητα) και του κινήματος Μπάουχαους του Βάλτερ Γκρόπιους.[162] Ο Λούντβιχ Μις φαν ντερ Ρόε έγινε ένας από τους πιο γνωστούς αρχιτέκτονες στον κόσμο στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. Συνέλαβε τον ουρανοξύστη με γυάλινη πρόσοψη. [164] Οι διάσημοι σύγχρονοι αρχιτέκτονες και γραφεία περιλαμβάνουν τους νικητές του βραβείου Πρίτσκερ, Γκότφριντ Μπεμ και Φράι Ότο.[165]

Οι Γερμανοί σχεδιαστές έγιναν οι πρώτοι ηγέτες του σύγχρονου σχεδιασμού προϊόντων.[166] Η Εβδομάδα Μόδας του Βερολίνου και η έκθεση μόδας Bread & Butter λαμβάνουν χώρα δύο φορές το χρόνο.[167]

Λογοτεχνία και φιλοσοφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι αδελφοί Γκριμ συνέλεξαν και δημοσίευσαν δημοφιλή γερμανικά παραμύθια.

Η γερμανική λογοτεχνία ανάγεται στον μεσαίωνα. Μερικοί από τους πρώτους γερμανούς συγγραφείς είναι οι Βάλτερ φον ντερ Φόγκελβαϊντε και ο Βόλφραμ φον Έσενμπαχ. Γνωστοί Γερμανοί συγγραφείς είναι οι Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε, Φρίντριχ Σίλερ, Γκότχολντ Εφραίμ Λέσινγκ και Τέοντορ Φοντάν. Τα γερμανικά παραμύθια που εκδόθηκαν από τους αδελφούς Γκριμ διέδωσαν τη γερμανική λαογραφία σε διεθνές επίπεδο.[168] Οι Γκριμ συγκέντρωσαν επίσης και κωδικοποίησαν τις τοπικές διαλέκτους της γερμανικής γλώσσας, βασίζοντας το έργο τους σε ιστορικές αρχές. Το γερμανικό λεξικό Deutsches Wörterbuch, γνωστό και ως λεξικό των Γκριμ, ξεκίνησε να συντάσσεται το 1838 και οι πρώτοι τόμοι εκδόθηκαν το 1854.[169]

Οι γνωστοί συγγραφείς του 20ου αιώνα περιλαμβάνουν τους Γκέρχαρτ Χάουπτμαν, Τόμας Μαν, Χέρμαν Χέσε, Χάινριχ Μπελ και Γκύντερ Γκρας.[170] Η γερμανική αγορά βιβλίων είναι η τρίτη μεγαλύτερη στον κόσμο, μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα. [171] Η Έκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης είναι η σημαντικότερη έκθεση βιβλίου στο κόσμο ως προς τις δυνατότητες για διεθνείς συμφωνίες και συναλλαγές μεταξύ εκδοτών. Η έκθεση λαμβάνει τακτικά χώρα εδώ και πάνω από 500 χρόνια.[172] Η Έκθεση Βιβλίου της Λειψίας είναι σημαντικές εκθέσεις της Ευρώπης.[173]

Μέσα μαζικής ενημέρωσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι μεγαλύτερες εταιρείες μέσων μαζικής ενημέρωσης της Γερμανία είναι η Bertelsmann, η Axel Springer SE και η ProSiebenSat.1 Media. Έχουν πολύ μεγάλες δραστηριότητες και στο εξωτερικό. Η τηλεοπτική αγορά της Γερμανίας είναι η μεγαλύτερη στην Ευρώπη, με περίπου 38 εκατομμύρια νοικοκυριά να έχουν ένα τηλεοπτικό δέκτη.[174] Το πρώτο τηλεοπτικό κανάλι στο κόσμο άρχισε να εκπέμπει στις 22 Μαρτίου 1935 στο Βερολίνο, το παλαιότερο στο κόσμο. Περίπου το 90% των γερμανικών νοικοκυριών διαθέτουν καλωδιακή ή δορυφορική τηλεόραση. Υπάρχουν πολλά κρατικά και ιδιωτικά κανάλια.[175] Υπάρχουν περισσότεροι από 300 δημόσιοι και ιδιωτικοί ραδιοφωνικοί σταθμοί στη Γερμανία. Το εθνικό ραδιοφωνικό δίκτυο της Γερμανίας είναι το Deutschlandradio. Η Deutsche Welle είναι ο γερμανικός ραδιοτηλεοπτικός φορέας που εκπέμπει προγράμματα στα γερμανικά και άλλες γλώσσες. Η ελληνική της υπηρεσία λειτουργεί εδώ και δεκαετίες.[175] Η γερμανική έντυπη αγορά εφημερίδων και περιοδικών είναι η μεγαλύτερη στην Ευρώπη. [175] Γνωστές γερμανικές εφημερίδες είναι οι Bild, Süddeutsche Zeitung, Frankfurter Allgemeine Zeitung και Die Welt.[175] Γνωστά γερμανικά περιοδικά είναι το ADAC Motorwelt και το Der Spiegel[175] το οποίο είναι πολύ γνωστό περιοδικό πολιτικών θεμάτων. Αντίστοιχο περιοδικό είναι και το Stern. Η Γερμανία διαθέτει μια μεγάλη βιομηχανία βιντεοπαιχνιδιών. Υπάρχουν πάνω από 34 εκατομμύρια παίκτες βιντεοπαιχνιδιών σε όλη τη χώρα ενώ η Γερμανία παράγει και δικά της βιντεοπαιχνίδια.[176]

Το στούντιο Μπάμπελσμπεργκ στο Πότσνταμ κοντά στο Βερολίνο, το πρώτο κινηματογραφικό στούντιο μεγάλου μεγέθους στον κόσμο.

Ο γερμανικός κινηματογράφος έχει συμβάλλει σημαντικά στον κινηματογράφο, καλλιτεχνικά και τεχνικά. Τα πρώτα έργα των αδελφών Σκλαντάνοφσκι παρουσιάστηκαν σε κοινό το 1895. Το φημισμένο στούντιο Μπάμπελσμπεργκ στο Πότσνταμ ιδρύθηκε το 1912, αποτελώντας έτσι το πρώτο κινηματογραφικό στούντιο μεγάλης έκτασης στον κόσμο. Ο πρώιμος γερμανικός κινηματογράφος υπέστη έντονες επιδράσεις από το έργο Γερμανών εξπρεσιονιστών όπως ο Ρόμπερτ Βίνε και ο Φρίντριχ Μούρναου. Η ταινία Μετρόπολις (1927) του σκηνοθέτη Φριτς Λανγκ είναι η πρώτη μεγάλη ταινία επιστημονικής φαντασίας σύμφωνα με ειδικούς. Μετά το 1945, πολλές από τις ταινίες της μεταπολεμικής Γερμανίας μπορούν να ενταχθούν στη λεγόμενη κατηγορία των ταινιών Trümmerfilm, λέξη που κατά λέξη σημαίνει ταινία των ερειπίων, επειδή διαπραγματεύονται τη ζωή των Γερμανών την εποχή αυτή που πάλευαν να ξαναφτιάξουν τις καταστραμμένες από το πόλεμο ζωές τους. Στην ανατολικογερμανική κινηματογραφική βιομηχανία κυριαρχούσε η κρατική εταιρεία παραγωγής ταινιών DEFA, ενώ το κυρίαρχο είδος των ταινιών στη Δυτική Γερμανία λεγόταν Heimatfilm («ταινίες για τη πατρίδα», δηλαδή με πατριωτικό περιεχόμενο).[177] Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970, αλλά και της δεκαετίας του 1980, σκηνοθέτες-εκπρόσωποι του Νέου Γερμανικού Κινηματογράφου, όπως ο Φόλκερ Σλέντορφ, ο Βέρνερ Χέρτσογκ, ο Βιμ Βέντερς και ο Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ, συνέβαλαν στην παγκόσμια αναγνώριση του δυτικογερμανικού κινηματογράφου.

Το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας ("Όσκαρ") έχει απονεμηθεί τρεις φορές σε ταινίες γερμανικής παραγωγής: στην ταινία Το Ταμπούρλο (Die Blechtrommel) το 1979, στην ταινία Πουθενά στην Αφρική (Nirgendwo in Afrika) το 2002 και στη ταινία Οι ζωές των άλλων (Das Leben der Anderen) το 2007. Αρκετοί Γερμανοί κέρδισαν Όσκαρ για τη συμμετοχή τους σε άλλες ταινίες, αγγλόφωνες κατά κύριο λόγο. Κάθε δύο χρόνια η απονομή των Ευρωπαϊκών Βραβείων Κινηματογράφου λαμβάνει χώρα στο Βερολίνο, πόλη στην οποία εδρεύει και ο φορέας που απονέμει τα εν λόγω βραβεία, η Ευρωπαϊκή Ακαδημία Κινηματογράφου. Το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου απονέμει κάθε χρόνο τη λεγόμενη Χρυσή Άρκτο. Το φεστιβάλ αυτό λαμβάνει χώρα ετησίως από το 1951. Είναι ένα από τα κορυφαία κινηματογραφικά φεστιβάλ στον κόσμο. Τα Γερμανικά Βραβεία Κινηματογράφου λαμβάνουν χώρα κάθε χρόνο και απονέμονται στο Βερολίνο.[178]

Βαυαρικό μπράτβουρστ με μουστάρδα, πρέτσελ και μπύρα.

Η γερμανική κουζίνα ποικίλει από περιοχή σε περιοχή. Ορισμένες τοπικές κουζίνες μοιράζονται διάφορα χαρακτηριστικά με τους γερμανόφωνους και μη γείτονές τους (π.χ. οι νότιες περιοχές της Βαυαρίας και της Σουαβίας μοιράζονται ορισμένες παραδόσεις με την Ελβετία και την Αυστρία). Επίσης, η πίτσα, το σούσι, η κινέζικη, η ελληνική και η ινδική κουζίνα, αλλά και το ντόνερ κεμπάπ είναι δημοφιλή μη γερμανικής προέλευσης πιάτα στη Γερμανία.

Το ψωμί αποτελεί σημαντικό μέρος της γερμανικής κουζίνας. Τα γερμανικά αρτοποιεία παράγουν περίπου 600 είδη ψωμιού και 1.200 είδη αρτοσκευασμάτων και ψωμακιών, τα μπρέτχεν (Brötchen).[179] Τα γερμανικά τυριά αντιπροσωπεύουν περίπου το 22% του συνόλου των τυριών που παράγονται στην Ευρώπη. [180] Το 2012 πάνω από το 99% του κρέατος που παρήγαγαν οι κτηνοτροφικές μονάδες στη Γερμανία ήταν κρέας χοίρου, κοτόπουλου ή βοδινό κρέας. Οι Γερμανοί έχουν ιδιαίτερη αγάπη για τα λουκάνικα. Η Γερμανία παράγει 1.500 ποικιλίες λουκάνικων, συμπεριλαμβανομένων των μπράτβουρστ και των βάισβουρστ, ενώ μερικά όπως το λουκάνικο Φρανκφούρτης και το γειτονικό λουκάνικο Βιέννης στην Αυστρία παράγονται (όχι πάντα με τον ίδιο τρόπο) και στο εξωτερικό.[181] Το εθνικό ποτό της Γερμανίας είναι η μπύρα.[182] Η κατανάλωση μπύρας στη Γερμανία κατά μέσο όρο φτάνει τα 110 λίτρα ανά άτομο το 2013. Είναι ένα από τα υψηλότερα νούμερα στο κόσμο.[183] Αρκετά είδη μπύρας όπως τα άλε, πίλσνερ και λάγκερ αναπτύχθηκαν από Γερμανούς και Αυστριακούς. Οι γερμανικοί κανονισμοί για τη καθαρότητα της μπύρας χρονολογούνται από τον 16ο αιώνα.[184] Το κρασί είναι δημοφιλές σε πολλά μέρη της χώρας, ειδικά κοντά σε οινοπαραγωγές περιοχές.[185] Το 2019, η Γερμανία ήταν ο ένατος μεγαλύτερος παραγωγός κρασιού στον κόσμο. [186]

Ο Οδηγός Μισελέν 2018 απένειμε τρία αστέρια σε έντεκα εστιατόρια στη Γερμανία. Αν προσθέσουμε όλα τα αστέρια που έχει δώσει ο οδηγός Μισελέν σε γερμανικά εστιατόρια, φτάνουν τα 300.[187]

Η γερμανική εθνική ομάδα ποδοσφαίρου νίκησε στον τελικό του Παγκόσμιου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου το 2014 και έγινε πρωταθλήτρια κόσμου για τέταρτη φορά. Το ποδόσφαιρο είναι το δημοφιλέστερο άθλημα στη Γερμανία.

Το ποδόσφαιρο είναι το δημοφιλέστερο άθλημα στη Γερμανία. Με πάνω από 7 εκατομμύρια εγγεγραμμένα μέλη, η Γερμανική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία (Deutscher Fußball-Bund) είναι ο μεγαλύτερος αθλητικός οργανισμός ο οποίος ασχολείται με μόνο ένα άθλημα,[188] ενώ το γερμανικό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου, η Μπουντεσλίγκα, έχει τη δεύτερη μεγαλύτερη προσέλευση από οποιαδήποτε αθλητική οργάνωση στο κόσμο. Παράλληλα, οι αγώνες της μεταδίδονται σε πολλές χώρες με τοπικό σχολιασμό.[189] Η γερμανική εθνική ομάδα ποδοσφαίρου κέρδισε το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου το 1954, το 1974, το 1990 και το 2014,[190] το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα το 1972, το 1980 και το 1996,[191] και το Κύπελλο Συνομοσπονδιών της ΦΙΦΑ το 2017.[192]

Η Γερμανία είναι βασικός παίκτης στο αγώνισμα του μηχανοκίνητου αθλητισμού. Αυτοκινητοβιομηχανίες όπως είναι η BMW και η Mercedes έχουν επιτυχίες στον μηχανοκίνητο αθλητισμό. Τα αυτοκίνητα της Porsche έχουν κερδίσει τον αγώνα 24 ωρών του Λε Μαν 19 φορές και η Audi 13 φορές (μέχρι το 2017).[193] Ο οδηγός Μίχαελ Σουμάχερ έχει σημειώσει πολλά ρεκόρ στον τομέα του μηχανοκίνητου αθλητισμού κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του, έχοντας κερδίσει επτά πρωταθλήματα οδηγών στη Φόρμουλα 1. Το 2013 υπέστη σοβαρό τραυματισμό στο κεφάλι λόγω ενός χιονοδρομικού ατυχήματος.[194] Ο Σεμπάστιαν Φέτελ είναι μεταξύ των πιο επιτυχημένων οδηγών της Φόρμουλας 1 όλων των εποχών.[195]

Ιστορικά, οι Γερμανοί αθλητές έχουν σημαντικές επιτυχίες στους Ολυμπιακούς Αγώνες, καταλαμβάνοντας την τρίτη θέση ως προς τον αριθμό των μεταλλίων Ολυμπιακών Αγώνων. Οι δύο Γερμανίες, ήταν μεταξύ των πρώτων κρατών, στον πίνακα μεταλλίων, ιδιαίτερα πάντως η Ανατολική Γερμανία, λόγω του ντόπινγκ. Η Γερμανία είναι η τελευταία χώρα που φιλοξένησε δύο Ολυμπιακούς Αγώνες την ίδια χρονιά, συγκεκριμένα το 1936: φιλοξένησε τους Θερινούς Αγώνες στο Βερολίνο και τους Χειμερινούς Αγώνες στο Γκάρμις-Παρτενκίρχεν.[196] Το Μόναχο φιλοξένησε τους Θερινούς Αγώνες του 1972.[197]

  1. Επίσημη εκτίμηση έκτασης
  2. 2,0 2,1 2,2 «Population by nationality and sex (quarterly figures)». Statistisches Bundesamt (Destatis). 30 Σεπτεμβρίου 2024. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2024. 
  3. «Απογραφή 2011». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2015. 
  4. 4,0 4,1 4,2 Σφάλμα αναφοράς: Σφάλμα παραπομπής: Λανθασμένο <ref>. Δεν υπάρχει κείμενο για τις παραπομπές με όνομα imf.
  5. Human Development Report 2021-22: Uncertain Times, Unsettled Lives: Shaping our Future in a Transforming World (PDF). hdr.undp.org. United Nations Development Programme. 8 Σεπτεμβρίου 2022. σελίδες 272–276. ISBN 978-9-211-26451-7. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 8 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2022. 
  6. «Germany Top Migration Land After U.S. in New OECD Ranking». Bloomberg. 20 Μαΐου 2014. Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου 2014. 
  7. «Trends in International Migrant Stock: The 2015 Revision». United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. 2015. 
  8. The Latin name Sacrum Imperium (Holy Empire) is documented as far back as 1157. The Latin name Sacrum Romanum Imperium (Holy Roman Empire) was first documented in 1254. The full name "Holy Roman Empire of the German Nation" (Heiliges Römisches Reich Deutscher Nation, short HRR) dates back to the 15th century. Zippelius, Reinhold (2006) [1994]. Kleine deutsche Verfassungsgeschichte: vom frühen Mittelalter bis zur Gegenwart [Brief German Constitutional History: from the Early Middle Ages to the Present] (στα Γερμανικά) (7th έκδοση). Beck. σελ. 25. ISBN 978-3-406-47638-9. 
  9. The Lost German East. 
  10. «How US students get a university degree for free in Germany». BBC. 3 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 13 Νοεμβρίου 2015. 
  11. Schulze, Hagen (1998). Germany: A New History. Harvard University Press. σελ. 4. ISBN 0-674-80688-3. 
  12. Lloyd, Albert L.· Lühr, Rosemarie· Springer, Otto (1998). Etymologisches Wörterbuch des Althochdeutschen, Band II (στα Γερμανικά). Vandenhoeck & Ruprecht. σελίδες 699–704. ISBN 3-525-20768-9.  (for diutisc) Lloyd, Albert L.· Lühr, Rosemarie· Springer, Otto (1998). Etymologisches Wörterbuch des Althochdeutschen, Band II (στα Γερμανικά). Vandenhoeck & Ruprecht. σελίδες 685–686. ISBN 3-525-20768-9.  (for diot)
  13. «Radiometric dating of the type-site for Homo heidelbergensis at Mauer, Germany». PNAS 107: 19726–19730. 27 August 2010. doi:10.1073/pnas.1012722107. ISSN 0027-8424. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 January 2015. https://web.archive.org/web/20150101005057/http://www.pnas.org/content/107/46/19726.full. Ανακτήθηκε στις 27 August 2010. 
  14. «World's Oldest Spears». archive.archaeology.org. 3 Μαΐου 1997. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2010. 
  15. «Earliest music instruments found». BBC. 25 Μαΐου 2012. Ανακτήθηκε στις 25 Μαΐου 2012. 
  16. «Ice Age Lion Man is world's earliest figurative sculpture». The Art Newspaper. 31 Ιανουαρίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Φεβρουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2013. 
  17. «The Venus of Hohle Fels». donsmaps.com. 14 Μαΐου 2009. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2009. 
  18. «Nebra Sky Disc». Unesco memory of the World. 2013. http://www.unesco.org/new/en/communication-and-information/flagship-project-activities/memory-of-the-world/register/full-list-of-registered-heritage/registered-heritage-page-6/nebra-sky-disc/. 
  19. Vertrag zwischen der Bundesrepublik Deutschland und der Deutschen Demokratischen Republik über die Herstellung der Einheit Deutschlands (Einigungsvertrag) Unification Treaty signed by the Federal Republic of Germany and the German Democratic Republic in Berlin on 31 August 1990 (official text, in German).
  20. «Vertrag zwischen der Bundesrepublik Deutschland und der Deutschen Demokratischen Republik über die Herstellung der Einheit Deutschlands (Einigungsvertrag) Art 11 Verträge der Bundesrepublik Deutschland» (στα Γερμανικά). Bundesministerium für Justiz und Verbraucherschutz. Ανακτήθηκε στις 15 Μαΐου 2015. 
  21. «Gesetz zur Umsetzung des Beschlusses des Deutschen Bundestages vom 20. Juni 1991 zur Vollendung der Einheit Deutschlands» [Law on the Implementation of the Beschlusses des Deutschen Bundestages vom 20. Juni 1991 zur Vollendung der Einheit Deutschlands] (PDF) (στα Γερμανικά). Bundesministerium der Justiz. 26 Απριλίου 1994. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουνίου 2016. 
  22. «Brennpunkt: Hauptstadt-Umzug» (στα γερμανικά). Focus. 12 April 1999. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-04-30. https://web.archive.org/web/20110430043907/http://www.focus.de/panorama/boulevard/brennpunkt-hauptstadt-umzug_aid_175751.html. Ανακτήθηκε στις 19 March 2011. 
  23. 23,00 23,01 23,02 23,03 23,04 23,05 23,06 23,07 23,08 23,09 23,10 «Germany». World Factbook. CIA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2020. 
  24. «17: Gebiet und geografische Angaben» (στα γερμανικά). Statistische Jahrbuch Schleswig-Holstein 2019/2020 (Hamburg: Statistisches Amt für Hamburg und Schleswig-Holstein): 307. 2020. ISSN 0487-6423. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 October 2020. https://web.archive.org/web/20201028083227/https://www.statistik-nord.de/fileadmin/Dokumente/Jahrb%C3%BCcher/Schleswig-Holstein/JB19SH_17_fertig.pdf. Ανακτήθηκε στις 8 September 2020. 
  25. «Germany: Climate». Encyclopedia Britannica. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2020. 
  26. «Average monthly temperature in Germany from February 2019 to February 2020». Statista. Φεβρουαρίου 2020. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2020. 
  27. «Average monthly precipitation in Germany from February 2019 to February 2020». Statista. Φεβρουαρίου 2020. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2020. 
  28. «Average monthly sunshine hours in Germany from February 2019 to February 2020». Statista. Φεβρουαρίου 2020. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2020. 
  29. «Wetterrekorde Deutschland». Wetterdienst.de (στα Γερμανικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 2020. 
  30. «Wetterrekorde Deutschland». Wetterdienst.de (στα Γερμανικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 2020. 
  31. Dinerstein, Eric; Olson, David; Joshi, Anup; Vynne, Carly; Burgess, Neil D.; Wikramanayake, Eric; Hahn, Nathan; Palminteri, Suzanne και άλλοι. (2017). «An Ecoregion-Based Approach to Protecting Half the Terrestrial Realm». BioScience 67 (6): 534–545. doi:10.1093/biosci/bix014. ISSN 0006-3568. PMID 28608869. 
  32. Appunn, Kerstine (30 Οκτωβρίου 2018). «Climate impact of farming, land use (change) and forestry in Germany». Clean Energy Wire. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Μαΐου 2020. 
  33. «Spruce, pine, beech, oak – the most common tree species». Third National Forest Inventory. Federal Ministry of Food and Agriculture. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2020. 
  34. Bekker, Henk (2005). Adventure Guide Germany. Hunter. σελ. 14. ISBN 978-1-58843-503-3. 
  35. Marcel Cleene· Marie Claire Lejeune (2002). Compendium of Symbolic and Ritual Plants in Europe: Herbs. Man & Culture. σελίδες 194–196. ISBN 978-90-77135-04-4. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουνίου 2020. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2020. 
  36. Der Bundespräsident / Constitutional Basis Αρχειοθετήθηκε 2009-06-06 στο Wayback Machine. www.bundespraesident.de (Αγγλικά)
  37. German Bundestag > Function and role www.bundestag.de (Αγγλικά)
  38. Bundesrat members www.bundesrat.de (Αγγλικά)
  39. «Basic Law for the Federal Republic of Germany» (PDF). Deutscher Bundestag. Οκτωβρίου 2010. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 19 Ιουνίου 2017. Ανακτήθηκε στις 14 Απριλίου 2011. 
  40. Seiffert, Jeanette (19 Σεπτεμβρίου 2013). «Election 2013: The German parliament». DW. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Μαρτίου 2020. 
  41. «Germany's political parties CDU, CSU, SPD, AfD, FDP, Left party, Greens – what you need to know». DW. 7 Ιουνίου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Φεβρουαρίου 2020. 
  42. Stone, Jon (24 September 2017). «German elections: Far-right wins MPs for first time in half a century». The Independent. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 February 2020. https://web.archive.org/web/20200227224650/https://www.independent.co.uk/news/world/politics/german-election-results-exit-poll-2017-live-latest-afd-mps-merkel-alternative-a7964796.html. 
  43. Merryman, John· Pérez-Perdomo, Rogelio (2007). The Civil Law Tradition: An Introduction to the Legal Systems of Europe and Latin America. Stanford University Press. σελίδες 31–32, 62. ISBN 978-0-8047-5569-6. 
  44. «Federal Constitutional Court». Bundesverfassungsgericht. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2015. 
  45. Wöhrmann, Gotthard. «The Federal Constitutional Court: an Introduction». German Law Archive. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιουνίου 2021. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2020. 
  46. «§ 2 Strafvollzugsgesetz» (στα Γερμανικά). Bundesministerium der Justiz. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Μαΐου 2011. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2011. 
  47. Jehle, Jörg-Martin· German Federal Ministry of Justice (2009). Criminal Justice in Germany. Forum-Verlag. σελ. 23. ISBN 978-3-936999-51-8. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Σεπτεμβρίου 2015. 
  48. Casper, Gerhard; Zeisel, Hans (January 1972). «Lay Judges in the German Criminal Courts». Journal of Legal Studies 1 (1): 135–191. doi:10.1086/467481. https://archive.org/details/sim_journal-of-legal-studies_1972-01_1_1/page/135. 
  49. «Intentional Homicide Victims». United Nations Office on Drugs and Crime. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2020. 
  50. «Germany's crime rate fell to lowest level in decades in 2018». DW. 2 April 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 May 2019. https://web.archive.org/web/20190517192912/https://www.dw.com/en/germanys-crime-rate-fell-to-lowest-level-in-decades-in-2018/a-48162310. 
  51. «The German Missions Abroad». German Federal Foreign Office. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2020. 
  52. «The Embassies». German Federal Foreign Office. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2020. 
  53. «Declaration by the Franco-German Defence and Security Council». French Embassy UK. 13 Μαΐου 2004. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Μαρτίου 2014. 
  54. Freed, John (4 April 2008). «The leader of Europe? Answers an ocean apart». The New York Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 May 2011. https://web.archive.org/web/20110501031326/http://www.nytimes.com/2008/04/04/world/europe/04iht-poll.4.11666423.html. 
  55. «Shaping Globalization – Expanding Partner-ships – Sharing Responsibility: A strategy paper by the German Government» (PDF). Die Bundesregierung. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 29 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2020. 
  56. «U.S. Relations With Germany». US Department of State. 4 Νοεμβρίου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Μαρτίου 2020. 
  57. «U.S.-German Economic Relations Factsheet» (PDF). U.S. Embassy in Berlin. Μαΐου 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 11 Μαΐου 2011. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2011. 
  58. «Volume 10. One Germany in Europe, 1989 – 2009 Germany and Russia» (PDF). German Institute for International and Security Affairs. 13 Μαρτίου 2006. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2022. 
  59. Noël, Pierre (May 2009). «A Market Between Us: Reducing the Political Cost of Europe's Dependence on Russian Gas». EPRG Working Paper (University of Cambridge Electricity Policy Research Group): 2; 38. EPRG0916. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2009-11-22. https://web.archive.org/web/20091122110120/http://www.eprg.group.cam.ac.uk/wp-content/uploads/2009/06/binder13.pdf. Ανακτήθηκε στις 30 January 2010. 
  60. «Aims of German development policy». Federal Ministry for Economic Cooperation and Development. 10 Απριλίου 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Μαρτίου 2011. 
  61. Green, Andrew (8 Αυγούστου 2019). «Germany, foreign aid, and the elusive 0.7%». Devex. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Αυγούστου 2019. 
  62. «Bundeswehr der Zeitenwende: Kriegstüchtig sein, um abschrecken zu können». www.bmvg.de (στα Γερμανικά). 4 Αυγούστου 2024. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2024. 
  63. Hauck, Uli. «Auch das Sondervermögen für die Bundeswehr ist endlich». tagesschau.de (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2024. 
  64. NACHRICHTEN, n-tv. «Kriegsangst bläht Militäretat auf». n-tv.de (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2024. 
  65. «Verteidigungshaushalt». www.bmvg.de (στα Γερμανικά). 4 Αυγούστου 2024. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2024. 
  66. «Deutschland erreicht Zwei-Prozent-Ziel bei Verteidigungsausgaben». tagesschau.de (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2024. 
  67. «Bundeshaushalt digital - Bundeshaushalt -» (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2024. 
  68. 68,0 68,1 «Bundeshaushaltsplan 2023» (PDF) (στα Γερμανικά). Bundeshaushalt.de. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2024. 
  69. «Bundeshaushalt 2024» (PDF) (στα Γερμανικά). Bundeshaushalt.de. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2024. 
  70. «Defence Expenditure of NATO Countries (2014-2024)» (PDF) (στα Αγγλικά). nato.int. 17 Ιουνίου 2024. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2024. 
  71. «Defence Expenditure of NATO Countries (2014-2024)» (PDF) (στα Αγγλικά). nato.int. 17 Ιουνίου 2024. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2024. 
  72. «Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland, Artikel 65a,87,115b» (PDF) (στα Γερμανικά). Bundesministerium der Justiz. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 28 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2011. 
  73. «Einsatzzahlen – die Stärke der deutschen Kontingente» (στα Γερμανικά). Bundeswehr. 18 Αυγούστου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Αυγούστου 2017. 
  74. «Germany extends unified armed forces mission in Mali». International Insider. 1 Ιουνίου 2020. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Φεβρουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 6 Μαρτίου 2021. 
  75. Entscheidung in Berlin, Der Spiegel, 18-3-2012
  76. Members of the German Bundestag by parliamentary group www.bundestag.de
  77. «Αποχή και Φιλελεύθεροι, οι μεγάλοι νικητές». Ελευθεροτυπία. 28 Σεπτεμβρίου 2009. http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=28/09/2009&id=86562. Ανακτήθηκε στις 30-09-2009. 
  78. 78,0 78,1 «Germany». Encyclopedia Britannica. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 18 Μαρτίου 2021. 
  79. «Example for state constitution: "Constitution of the Land of North Rhine-Westphalia"». Landtag (state assembly) of North Rhine-Westphalia. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2011. 
  80. «Verwaltungsgliederung in Deutschland am 30 June 2017 – Gebietsstand: 30 June 2017 (2. Quartal)» (XLS) (στα Γερμανικά). Statistisches Bundesamt Deutschland. Ιουλίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 9 Αυγούστου 2017. 
  81. «Corruption Perceptions Index 2019». Transparency International. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2020. 
  82. Schwab, Klaus. «The Global Competitiveness Report 2018» (PDF). σελ. 11. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 24 Φεβρουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2020. 
  83. Bajpai, Prableen (22 Ιανουαρίου 2020). «The 5 Largest Economies In The World And Their Growth In 2020». NASDAQ. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Μαρτίου 2020. 
  84. «GDP, PPP (current international $)». World Bank. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2020. 
  85. «GDP per capita in PPS». ec.europa.eu/eurostat. Eurostat. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιανουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουνίου 2020. 
  86. «Unemployment statistics». Eurostat. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2020. 
  87. «The European single market». European Commission. 5 Ιουλίου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2020. 
  88. «Germany: Spend More At Home». International Monetary Fund. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2018. 
  89. Andrews, Edmund L. (1 January 2002). «Germans Say Goodbye to the Mark, a Symbol of Strength and Unity». The New York Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 May 2011. https://web.archive.org/web/20110501031330/http://www.nytimes.com/2002/01/01/world/germans-say-goodbye-to-the-mark-a-symbol-of-strength-and-unity.html. 
  90. «Monetary policy». Bundesbank. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιουνίου 2021. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2020. 
  91. Randall, Chris (10 Δεκεμβρίου 2019). «CAM study reveals: German carmakers are most innovative». Electrive. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Μαΐου 2020. 
  92. «2017 production statistics». International Organization of Motor Vehicle Manufacturers. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Νοεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2020. 
  93. «Foreign trade». Statistiches Bundesamt. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2015. 
  94. «Global 500». Fortune. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιουνίου 2021. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2020. 
  95. «DAX». Bloomberg. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Μαΐου 2020. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2020. 
  96. «Brand value of the leading 10 most valuable German brands in 2019». Statista. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Δεκεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2020. 
  97. Frost, Simon (28 Αυγούστου 2015). «Berlin outranks London in start-up investment». euractiv.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Νοεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2015. 
  98. Dakers, Marion (11 May 2017). «Secrets of growth: the power of Germany's Mittelstand». The Telegraph. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 March 2019. https://web.archive.org/web/20190306134928/https://www.telegraph.co.uk/connect/small-business/driving-growth/secrets-growth-power-of-germany-mittelstand/. 
  99. Bayley, Caroline (17 Αυγούστου 2017). «Germany's 'hidden champions' of the Mittelstand». BBC News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Μαΐου 2019. 
  100. «Federal Report on Research and Innovation 2014» (PDF). Federal Ministry of Education and Research. 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 14 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2015. 
  101. McCarthy, Niall (13 Ιανουαρίου 2020). «The countries leading the world in scientific research». World Economic Forum. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Μαρτίου 2020. 
  102. «Global Innovation Index 2021». World Intellectual Property Organization. United Nations. Ανακτήθηκε στις 5 Μαρτίου 2022. 
  103. «Release of the Global Innovation Index 2020: Who Will Finance Innovation?». WIPO. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιουνίου 2021. Ανακτήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2021. 
  104. «Global Innovation Index 2019». WIPO. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Σεπτεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2021. 
  105. Boytchev, Hristio (27 March 2019). «An introduction to the complexities of the German research scene». Nature 567 (7749): S34–S35. doi:10.1038/d41586-019-00910-7. PMID 30918381. Bibcode2019Natur.567S..34B. 
  106. «Germany invests 3.3 billion euro in European space exploration and becomes ESA's largest contributor». German Aerospace Centre. 28 Νοεμβρίου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιουνίου 2021. Ανακτήθηκε στις 17 Μαΐου 2020. 
  107. «Assessment of strategic plans and policy measures on Investment and Maintenance in Transport Infrastructure» (PDF). International Transport Forum. 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 1 Ιανουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2014. 
  108. «Transport infrastructure at regional level». Eurostat. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Σεπτεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2020. 
  109. Jeremic, Sam (16 September 2013). «Fun, fun, fun on the autobahn». The West Australian. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 October 2013. https://web.archive.org/web/20131012020747/http://au.news.yahoo.com/thewest/motors/a/-/motors/18958067/fun-fun-fun-on-the-autobahn/. 
  110. «ICE High-Speed Trains». Eurail. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Οκτωβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2020. 
  111. «List of major airports in Germany». AirMundo. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2020. 
  112. «Top World Container Ports». Port of Hamburg. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2020. 
  113. «International tourism, number of arrivals». Index Mundi. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2020. 
  114. «Tourism as a driver of economic growth in Germany» (PDF). Federal Ministry for Economic Affairs and Energy. Νοεμβρίου 2017. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 8 Ιουλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουλίου 2020. 
  115. «Germany's most visited landmarks». DW. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουλίου 2020. 
  116. «Attendance at the Europa Park Rust theme park from 2009 to 2018 (in millions)». Statista. 19 Ιουνίου 2020. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουλίου 2020. 
  117. Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Προσδόκιμο ζωής και υγιές προσδόκιμο ζωής, Δεδομένα ανά χώρα
  118. «Zensus 2011: Bevölkerung am 9. Mai 2011» (PDF). Destatis. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 10 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2013. 
  119. «Bevölkerung nach Geschlecht und Staatsangehörigkeit». Destatis. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Αυγούστου 2019. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουλίου 2018. 
  120. 120,0 120,1 120,2 «National Minorities in Germany» (PDF). Federal Ministry of the Interior (Germany). Μαΐου 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 21 Απριλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2014. 
  121. «Bevölkerung mit Migrationshintergrund um 8,5 % gestiegen» (στα Γερμανικά). Federal Statistical Office of Germany. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Αυγούστου 2017. Ανακτήθηκε στις 1 Αυγούστου 2017. 
  122. «International Migration Report 2015 – Highlights» (PDF). United Nations Department of Economic and Social Affairs. 2015. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 13 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουνίου 2016. 
  123. «Foreign population». OECD. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2021. 
  124. Βιβλίο Έτους των Μαρτύρων του Ιεχωβά 2014, Watch Tower Bible And Tract Society of Pennsylvania, σελ. 178
  125. "Facts and Statistics", mormonnewsroom.org
  126. «Pressekonferenz "Zensus 2011 – Fakten zur Bevölkerung in Deutschland" am 31. Mai 2013 in Berlin» (PDF). Federal Statistical Office of Germany. σελίδες 9–11. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 10 Οκτωβρίου 2017. 
  127. «Official membership statistics of the Roman Catholic Church in Germany 2016» (PDF). Sekretariat der Deutschen Bischofskonferenz. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 10 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2017. 
  128. «Official membership statistics of the Evangelical Church in Germany 2016» (PDF). Evangelischen Kirche in Deutschland. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 10 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουνίου 2017. 
  129. 129,0 129,1 «Bevölkerung im regionalen Vergleich nach Religion (ausführlich) -in %-». Zensus 2011 (στα Γερμανικά). Federal Statistical Office of Germany. 9 Μαΐου 2011. σελ. Zensus 2011 – Page 6. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιουνίου 2013. 
  130. Federal Statistical Office of Germany. Zensus 2011 – Fakten zur Bevölkerung in Deutschland" am 31. Mai 2013 in Berlin. Δελτίο τύπου. Ανακτήθηκε στις 28 September 2017.
  131. «Religionszugehörigkeiten 2018». Forschungsgruppe Weltanschauungen in Deutschland (στα Γερμανικά). 25 Ιουλίου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Ιουλίου 2019. 
  132. Thompson, Peter (22 September 2012). «Eastern Germany: the most godless place on Earth». The Guardian. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 September 2013. https://web.archive.org/web/20130929114047/http://www.theguardian.com/commentisfree/belief/2012/sep/22/atheism-east-germany-godless-place. 
  133. «Germany». Berkley Center for Religion, Peace, and World Affairs. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Μαρτίου 2015. Ανακτήθηκε στις 27 Μαρτίου 2015. 
  134. 134,0 134,1 «Special Eurobarometer 243: Europeans and their Languages (Survey)» (PDF). Europa. 2006. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 14 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 28 Μαρτίου 2011. 
  135. «Frequently asked questions on languages in Europe». European Commission. 26 Σεπτεμβρίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Ιουλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουλίου 2020. 
  136. «The German Language». FAZIT Communication GmbH. 20 Φεβρουαρίου 2018. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουλίου 2020. 
  137. 137,0 137,1 «Country profile: Germany» (PDF). Library of Congress. Απριλίου 2008. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 27 Απριλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 28 Μαρτίου 2011. 
  138. Trines, Stefan (8 Νοεμβρίου 2016). «Education in Germany». World Education News and Reviews. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουλίου 2020. 
  139. «A German model goes global». Financial Times. 21 May 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 July 2012. https://web.archive.org/web/20120728095341/http://www.ft.com/cms/s/0/4f43b5c4-a32b-11e1-8f34-00144feabdc0.html#axzz2RApE4hJA. Ανακτήθηκε στις 28 September 2014. 
  140. Pitman, Tim; Hannah Forsyth (18 March 2014). «Should we follow the German way of free higher education?». The Conversation. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 March 2014. https://web.archive.org/web/20140318031926/http://theconversation.com/should-we-follow-the-german-way-of-free-higher-education-23970. 
  141. Bridgestock, Laura (13 Νοεμβρίου 2014). «The Growing Popularity of International Study in Germany». QS Topuniversities. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Απριλίου 2016. 
  142. Bertram, Björn. «Rankings: Universität Heidelberg in International Comparison». Universität Heidelberg. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Σεπτεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2014. 
  143. «Humboldt University of Berlin». Times Higher Education. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Ιουνίου 2020. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουλίου 2020. 
  144. Kern, Heinrich (2010). «Humboldt's educational ideal and modern academic education» (PDF). 26th Annual Meeting of the Danube Rectors Conference. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 24 Φεβρουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουλίου 2020. 
  145. Health Care Systems in Transition: Germany (PDF). European Observatory on Health Care Systems. 2000. σελ. 8. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 13 Μαΐου 2011. 
  146. «Germany statistics summary (2002–present)». World Health Organization. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουνίου 2016. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2016. 
  147. «Health expenditure, total (% of GDP)». World Bank. 1 Ιανουαρίου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιανουαρίου 2017. 
  148. «Germany Country Health Profile 2019» (PDF). WHO. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 20 Ιουνίου 2021. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2020. 
  149. «Overweight and obesity – BMI statistics». Eurostat. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2020. 
  150. Wasser, Jeremy (6 April 2006). «Spätzle Westerns». Spiegel Online International. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 April 2011. https://web.archive.org/web/20110427053606/http://www.spiegel.de/international/0,1518,410135,00.html. 
  151. «Germany country profile». BBC News. 25 Φεβρουαρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Ιουνίου 2015. 
  152. «BBC poll: Germany most popular country in the world». BBC News. 23 May 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 May 2013. https://web.archive.org/web/20130523014312/http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-22624104. 
  153. «World Service Global Poll: Negative views of Russia on the rise». BBC. 4 June 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 August 2014. https://web.archive.org/web/20140812221010/http://www.bbc.co.uk/mediacentre/latestnews/2014/world-service-country-poll. 
  154. MacGregor, Neil (28 September 2014). «The country with one people and 1,200 sausages». BBC News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 December 2014. https://web.archive.org/web/20141210062000/http://www.bbc.com/news/magazine-29380144. 
  155. «Christmas Traditions in Austria, Germany, Switzerland». German Ways. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Δεκεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2014. 
  156. «World Heritage Sites in Germany». UNESCO. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 22 Μαρτίου 2016. 
  157. «Artikel 2 EV – Vertrag zwischen der Bundesrepublik Deutschland und der Deutschen Demokratischen Republik über die Herstellung der Einheit Deutschlands (Einigungsvertrag – EV k.a.Abk.)» (στα Γερμανικά). buzer.de. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 15 Μαΐου 2015. 
  158. «Germany, Federal Republic of». Germany, Federal Republic of. 
  159. «The Recorded Music Industry in Japan» (PDF). Recording Industry Association of Japan. 2013. σελ. 24. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 18 Αυγούστου 2013. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2014. 
  160. «Kraftwerk maintain their legacy as electro-pioneers». Deutsche Welle. 8 April 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 April 2013. https://web.archive.org/web/20130404040323/http://www.dw.de//kraftwerk-maintain-their-legacy-as-electro-pioneers//a-6497092. 
  161. Nye, Sean. «Minimal Understandings: The Berlin Decade, The Minimal Continuum, and Debates on the Legacy of German Techno». Journal of Popular Music Studies. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 January 2015. https://web.archive.org/web/20150101013427/http://www.academia.edu/3813069/Minimal_Understandings_The_Berlin_Decade_The_Minimal_Continuum_and_Debates_on_the_Legacy_of_German_Techno. Ανακτήθηκε στις 12 December 2014. 
  162. 162,0 162,1 David Jenkinson; Günther Binding; Doris Kutschbach; Ulrich Knapp; Howard Caygill; Achim Preiss; Helmut Börsch-Supan; Thomas Kliemann και άλλοι. (10 December 2018). «Germany, Federal Republic of». Grove Art Online. doi:10.1093/gao/9781884446054.article.T031531. ISBN 978-1-884446-05-4. 
  163. Stiewe, Heinrich (2007). Fachwerkhäuser in Deutschland: Konstruktion, Gestalt und Nutzung vom Mittelalter bis heute. Primus Verlag. ISBN 978-3-89678-589-3. 
  164. A Dictionary of Architecture and Landscape Architecture. Oxford University Press. 2006. σελ. 880. ISBN 978-0-19-860678-9. 
  165. Jodidio, Philip (2008). 100 Contemporary Architects (1 έκδοση). Taschen. ISBN 978-3-8365-0091-3. 
  166. «Bauhaus: The Single Most Influential School of Design». Gizmodo. 13 Ιουνίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Δεκεμβρίου 2014. 
  167. «Berlin as a fashion capital: the improbable rise». Fashion United UK. 12 Ιανουαρίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Μαΐου 2015. 
  168. Dégh, Linda (1979). «Grimm's Household Tales and its Place in the Household». Western Folklore 38: 99–101. doi:10.2307/1498562. https://archive.org/details/sim_western-folklore_1979-04_38_2/page/99. 
  169. «History of the Deutsches Wörterbuch». DWB 150th Anniversary Exhibition and Symposium (στα Γερμανικά). Humboldt-Universität. 2004. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2012. 
  170. Espmark, Kjell (2001). «The Nobel Prize in Literature». Nobelprize.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Απριλίου 2011. 
  171. «Annual Report» (PDF). International Publishers Association. Οκτωβρίου 2014. σελ. 13. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 11 Ιουλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουλίου 2016. 
  172. Weidhaas, Peter· Gossage, Carolyn (2007). A History of the Frankfurt Book Fair. Dundurn Press. σελίδες 11. ISBN 978-1-55002-744-0. 
  173. Chase, Jefferson (13 Μαρτίου 2015). «Leipzig Book Fair: Cultural sideshow with a serious side». Deutsche Welle. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Απριλίου 2015. 
  174. «Distribution of TV in Germany (German)». Astra Sat. 19 Φεβρουαρίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιανουαρίου 2015. 
  175. 175,0 175,1 175,2 175,3 175,4 «Germany». Media Landscapes. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Μαρτίου 2019. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2020. 
  176. Batchelor, James (16 Ιουλίου 2019). «German consumers spent €4.4bn on video games in 2018». GamesIndustry.biz. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Μαΐου 2020. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2020. 
  177. Brockmann, Stephen (2010). A Critical History of German Film. Camden House. σελ. 286. ISBN 978-1-57113-468-4. 
  178. Reimer, Robert· Reimer, Carol (2019). Historical Dictionary of German Cinema. Rowman & Littlefield. σελ. 331. ISBN 978-1-5381-1940-2. 
  179. Philpott, Don (2016). The World of Wine and Food: A Guide to Varieties, Tastes, History, and Pairings. Rowman & Littlefield. σελ. 344. ISBN 978-1-4422-6804-3. 
  180. «Where does our cheese come from?». Eurostat. 19 Ιανουαρίου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Δεκεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2020. 
  181. «Guide to German Hams and Sausages». German Foods North America. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Μαρτίου 2015. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2015. 
  182. «In-depth look at Germany's national drink - beer». Times of India. 16 September 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 September 2021. https://web.archive.org/web/20210930021437/https://m.timesofindia.com/In-depth-look-at-Germanys-national-drink--beer/videoshow/16419704.cms. Ανακτήθηκε στις 29 September 2021. 
  183. Payne, Samantha (20 November 2014). «Top 10 Heaviest Beer-drinking Countries: Czech Republic and Germany Sink Most Pints». International Business Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 May 2015. https://web.archive.org/web/20150513195740/http://www.ibtimes.co.uk/top-10-heaviest-beer-drinking-countries-czech-republic-germany-sink-most-pints-1475764. 
  184. «492 Years of Good Beer: Germans Toast the Anniversary of Their Beer Purity Law». Spiegel Online. 23 April 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 May 2008. https://web.archive.org/web/20080506121630/http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,549175,00.html. 
  185. «German Wine Statistics». Wines of Germany, Deutsches Weininstitut. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Δεκεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2014. 
  186. «Wine production worldwide in 2019, by country (in million hectoliters)». Statista. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2021. 
  187. Heller, Charlie (15 Νοεμβρίου 2017). «Germany Was Just Awarded Its 300th Michelin Star». Food and Wine. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Δεκεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2020. 
  188. Schalling, Herbert (21 Αυγούστου 2019). «DFB: presidential candidate Fritz Keller promises 'no more one-man show'». DW. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Μαρτίου 2020. 
  189. Gaines, Cork (22 Μαΐου 2015). «The NFL and Major League Baseball are the most attended sports leagues in the world». Business Insider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Αυγούστου 2019. 
  190. «FIFA World Cup Timeline». FIFA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2020. 
  191. «History». UEFA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2020. 
  192. «Confederations Cup». FIFA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2020. 
  193. Smith, Damien (15 Δεκεμβρίου 2020). «Porsche to make Le Mans 24 Hours return in 2023». Autocar. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 12 Απριλίου 2021. 
  194. Ornstein, David (23 October 2006). «What we will miss about Michael Schumacher». The Guardian. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 January 2014. https://web.archive.org/web/20140108044532/http://www.theguardian.com/sport/2006/oct/23/formulaone.sport. 
  195. «Vettel makes Formula One history with eighth successive victory». Irish Independent. 17 November 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 December 2013. https://web.archive.org/web/20131203024830/http://www.independent.ie/sport/vettel-makes-formula-one-history-with-eighth-successive-victory-29761655.html. 
  196. Large 2007, σελ. 136.
  197. Large 2007, σελ. 337.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]