Γουλιέλμος Β΄ της Γερμανίας

Ο 'Κάιζερ' Γουλιέλμος Β΄, το 1888.

Ο Γουλιέλμος Β΄ της Γερμανίας (γερμ.: Friedrich Wilhelm Viktor Albrecht, ελ.: Φρειδερίκος Γουλιέλμος Βίκτωρ Αλβέρτος; 27 Ιανουαρίου 1859 - 4 Ιουνίου 1941), γνωστός και ως Κάιζερ, υπήρξε βασιλιάς της Πρωσίας και τελευταίος αυτοκράτορας της Γερμανίας (1888-1918). Ήταν γιος και διάδοχος του Φρειδερίκου Γ΄. Κατά την διάρκεια της βασιλείας του η Γερμανία εισήλθε στο παιχνίδι του διεθνούς εμπορικού και αποικιακού ανταγωνισμού, που κατέληξε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ήταν εγγονός της βασίλισσας Βικτώριας του Ηνωμένου Βασιλείου και αδελφός της βασίλισσας Σοφίας των Ελλήνων.

Εσωτερική πολιτική

Ο Γουλιέλμος είχε μια εκ γενετής αναπηρία, καθώς υπήρξαν επιπλοκές κατά τη γέννησή του, με αποτέλεσμα να έχει ατροφικό αριστερό χέρι. Παρόλα αυτά απέκτησε στρατιωτική μόρφωση και σπούδασε στη γνωστή την εποχή εκείνη στρατιωτική ακαδημία του Πότσνταμ, απ' όπου και αποφοίτησε ως αξιωματικός. Χαρακτηρίστηκε γενικά ως ανήσυχο πνεύμα και ασχολήθηκε και με τα πολιτικά δρώμενα της Γερμανίας. Ενώ αρχικά υπήρξε υποστηρικτής της πολιτικής του συντηρητικού καγκελάριου Μπίσμαρκ, όταν ανέβηκε στο θρόνο σε ηλικία 19 ετών, ήλθε γρήγορα σε σύγκρουση μαζί του. Λόγω διαφωνιών σε ποικίλα θέματα, εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής ο Μπίσμαρκ αποπέμφθηκε από το αξίωμά του. Στη συνέχεια όμως ο Γουλιέλμος διέψευσε τις ελπίδες των υπηκόων του για μια συνταγματική μεταρρύθμιση καθώς και κοινωνικές παραχωρήσεις όπως απαιτούσε η σοσιαλδημοκρατική παράταξη της χώρας.

Εξωτερικές σχέσεις και συμμαχίες

Προπαγανδιστική γαλλική γελοιογραφία την εποχή του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου που εικονίζει τον Γουλιέλμο να προσπαθεί να κατασπαράξει τη Γη.

Επί καγκελάριου Κλόντβιχ φον Χόενλοχε-Σίλινγκσφυρστ η Γερμανία αναδείχτηκε σταδιακά στο παγκόσμιο στερέωμα και απέκτησε σειρά αποικιών στην Αφρική και την Ωκεανία. Όσον αφορά την εξωτερική πολιτική, οι σχέσεις με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές δυνάμεις δεν ήταν σταθερές. Το 1891 ανανεώθηκε η Τριπλή Συμμαχία μεταξύ Γερμανίας, Αυστροουγγαρίας και Ιταλίας, ενώ επιχειρήθηκαν και αποσπασματικές προσεγγίσεις προς το Ηνωμένο Βασίλειο. Ταυτόχρονα έγιναν προσπάθειες για οικονομική διείσδυση προς την παρακμάζουσα πολιτικά Οθωμανική Αυτοκρατορία, με πλήθος επενδύσεων, εμπορικών συμφωνιών και κατασκευή δικτύου σιδηροδρόμων.

Η πολιτική αυτή όμως προς την Οθωμανική Αυτοκρατορία μεταβλήθηκε όταν η περιοχή της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης πέρασε υπό Αυστριακό έλεγχο το 1908. Ο Γουλιέλμος ενώ αρχικά υποστήριζε την εδαφική ακεραιότητα της χώρας αυτής τελικά αναγκάστηκε βάσει των περιστάσεων να υποστηρίξει τις αυστριακές θέσεις. Έτσι ενώ οι σχέσεις με την Ρωσία ψυχράθηκαν με αυτή την κίνηση, από την άλλη πλευρά ενισχύθηκαν αυτές με την Αυστρία.

Το 1905-6 ξέσπασαν ταραχές στο Μαρόκο και ο Γουλιέλμος έσπευσε να το επισκεφτεί με σκοπό να προασπίσει τα συμφέροντα της Γερμανίας και ταυτόχρονα να περιορίσει τις αποικιακές βλέψεις της Γαλλίας στην περιοχή εκείνη. Γενικότερα, όμως, η εξωτερική πολιτική του Γουλιέλμου συνέβαλε στη σύμπραξη της Τριπλής Συμμαχίας (Αντάντ) μεταξύ Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας.

Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και παραίτηση

Κατά τα επόμενα έτη ήταν ιδιαίτερα έντονο ως φαινόμενο στην μεσαία κοινωνική τάξη της χώρας το εθνικό αίσθημα, το οποίο ενισχύονταν από την πεποίθηση ότι η Γερμανία είχε αναδειχθεί σε παγκόσμια υπερδύναμη που θα μπορούσε να επικρατήσει ακόμη και μετά από μια γενικευμένη σύρραξη στην περιοχή. Η αφορμή για κάτι τέτοιο προκλήθηκε τον Ιούνιο του 1914, με την δολοφονία του αρχιδούκα της Αυστρίας Φραγκίσκου Φερδινάνδου στο Σαράγεβο της Βοσνίας. Ο Κάιζερ εξώθησε την Αυστρία σε πόλεμο κατά της Σερβίας, ο οποίος εξελίχθηκε στον περίφημο Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918), με όλες τις ευρωπαϊκές δυνάμεις να εισέρχονται σε κάποιες από τις δύο συμμαχίες (Αντάντ-Κεντρικές Δυνάμεις).

Στενοί στρατιωτικοί συνεργάτες του Κάιζερ υπήρξαν οι Πάουλ φον Χίντενμπουργκ και Έριχ Λούντεντορφ. Τελικά, όμως, ο Γουλιέλμος, που θεωρούσε τον εαυτό του στρατιωτική ιδιοφυΐα, συνέβαλε στην ήττα της Γερμανίας: απέρριπτε συμβιβαστικές λύσεις ειρήνευσης, ενώ ταυτόχρονα επέμενε στον εκτεταμένο υποβρυχιακό πόλεμο. Η τελευταία τακτική προκάλεσε την αντίδραση την είσοδο των Ηνωμένων Πολιτειών προς το τέλος του πολέμου στο πλευρό της Αντάντ και εναντίον της Γερμανίας.

Η ήττα της Γερμανίας το 1918 είχε ως αποτέλεσμα έντονες εσωτερικές ανατροπές και διαμαρτυρίες, που κορυφώθηκαν με στάση στο γερμανικό πολεμικό ναυτικό και οδήγησαν στην παραίτηση του Γουλιέλμου. Κατέφυγε στην Ολλανδία, όπου έζησε την υπόλοιπη ζωή του και συνέγραψε τα απομνημονεύματά του.

Πηγές

• Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό. Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1987.