Μετάβαση στο περιεχόμενο

Βελιγράδι

Επεξεργασία συνδέσμων
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
 Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. Μπορείτε να βοηθήσετε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Υλικό που είναι ατεκμηρίωτο μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί.
Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 22/05/2015.

Συντεταγμένες: 44°49′4″N 20°27′25″E / 44.81778°N 20.45694°E / 44.81778; 20.45694

Βελιγράδι

Σημαία
Έμβλημα
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Βελιγράδι
44°49′4″N 20°27′25″E
ΧώραΣερβία[1]
Διοικητική υπαγωγήΠόλη του Βελιγραδίου
Διοίκηση
 • ΔήμαρχοςΑλεξάνταρ Σάπιτς (από 2018)
 • Μέλος του/τηςΠαγκόσμια Ομοσπονδία Τουριστικών Πόλεων[2]
Έκταση359,96 km²
Υψόμετρο117 μέτρα
Πληθυσμός1.197.714 (2022)[3]
Ταχ. κωδ.11000
Τηλ. κωδ.011
Ζώνη ώραςUTC+01:00
ΙστότοποςΕπίσημος ιστότοπος
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Το Βελιγράδι (σερβικά: Београд, που σημαίνει Λευκή Πόλη), είναι η πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη της Σερβίας. Βρίσκεται στη συμβολή των ποταμών Σάβου και Δούναβη, εκεί όπου η πεδιάδα της Παννονίας συναντά τα Βαλκάνια. Η κυρίως πόλη έχει πληθυσμό 1,23 εκατομμύρια, ενώ πάνω από 1.750.000 άνθρωποι ζουν μέσα στα διοικητικά της όρια.

Ένας από τους σημαντικότερους προϊστορικούς πολιτισμούς της Ευρώπης, ο Πολιτισμός Βίντσα, αναπτύχθηκε στην περιοχή του Βελιγραδίου την 6η χιλιετία π.Χ. Στην αρχαιότητα κατοίκησαν την περιοχή Θρακο-Δάκες και μετά το 279 π.Χ. την πόλη κατέλαβαν οι Κέλτες, ονομάζοντάς τη Σιγγίδουνον. Καταλήφθηκε από τους Ρωμαίους επί της βασιλείας του Αυγούστου και απέκτησε δικαιώματα πόλης στα μέσα του 2ου αιώνα. Εποικίσθηκε από τους Σλάβους τη δεκαετία του 520 και άλλαξε χέρια αρκετές φορές μεταξύ της Βυζαντινής, της Φραγκικής και της Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας και του Βασιλείου της Ουγγαρίας, πριν γίνει πρωτεύουσα του Σέρβου βασιλιά Στέφανου Ντραγκούτιν (1282–1316). Το 1521 το Βελιγράδι κατακτήθηκε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και έγινε η έδρα του Σαντζακίου του Σμεντέρεβο. Συχνά περνούσε από την κυριαρχία των Οθωμανών σε εκείνη των Αψβούργων, με την καταστροφή του μεγαλύτερου μέρους της πόλης κατά τους Αυστροοθωμανικούς πολέμους. Το Βελιγράδι ξαναέγινε πρωτεύουσα της Σερβίας το 1841. Το Βόρειο Βελιγράδι παρέμεινε η νοτιότερη κτήση των Αψβούργων μέχρι το 1918, οπότε η πόλη επανενώθηκε. Ως στρατηγική θέση, η πόλη αποτέλεσε πεδίο μάχης σε 115 πολέμους και ισοπεδώθηκε 44 φορές. Το Βελιγράδι ήταν πρωτεύουσα της Γιουγκοσλαβίας (σε διάφορες μορφές διακυβέρνησης) από την ίδρυσή της το 1918 μέχρι την τελική της διάλυση το 2006.

Το Βελιγράδι έχει ειδικό διοικητικό καθεστώς εντός της Σερβίας και είναι μια από τις πέντε, κατά τη στατιστική, περιφέρειές της. Η μητροπολιτική της περιοχή διαιρείται σε 17 δήμους, καθένα με δικό του τοπικό συμβούλιο. Καταλαμβάνει το 3,6% της έκτασης της Σερβίας και στην πόλη ζει το 22,5% του πληθυσμού της χώρας. Είναι η μεγαλύτερη πόλη της πρώην Γιουγκοσλαβίας και η 4η μεγαλύτερη στα Βαλκάνια μετά την Κωνσταντινούπολη, την Αθήνα και το Βουκουρέστι.

Γεωγραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Βελιγράδι βρίσκεται 117 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, στη συμβολή των ποταμών Σάβου και Δούναβη. Ο ιστορικός πυρήνας του Βελιγραδίου, Καλεμέγκνταν, βρίσκεται στις δεξιές όχθες και των δύο ποταμών. Από τον 19ο αιώνα η πόλη επεκτείνεται προς νότο και ανατολάς. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το Νόβι Μπέογκραντ (Νέο Βελιγράδι) χτίστηκε στην αριστερή όχθη του ποταμού Σάβου, συνδέοντας το Βελιγράδι με το Ζέμουν. Με την πόλη ενώνονται επίσης μικρότερες οικιστικές κοινότητες κατά μήκος του Δούναβη, όπως οι Κρνιάτσα, Κότεζ και Μπόρτσα, ενώ το Πάντσεβο, έντονα βιομηχανική δορυφορική πόλη, παραμένει ξεχωριστή. Η πόλη έχει μια αστική έκταση 360 τετραγωνικών χιλιομέτρων, ενώ μαζί με τη μητροπολιτική της περιοχή καταλαμβάνει 3.223 τ.χλμ. Σε όλη την ιστορία το Βελιγράδι υπήρξε σταυροδρόμι μεταξύ Δύσης και Ανατολής.

Στη δεξιά όχθη του Σάβου το κεντρικό Βελιγράδι έχει έδαφος λοφώδες, με υψηλότερο σημείο του κυρίως Βελιγραδίου τον λόφο Τόρλακ στα 303 μ. Νότια της πόλης βρίσκονται τα βουνά Άβαλα(511 μ.) και Κοσμάι (628 μ.). Κατά μήκος του Σάβου και του Δούναβη η γη είναι κυρίως επίπεδη, αποτελούμενη από προσχωσιγενείς πεδιάδες και οροπέδια από μάργα.

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Προϊστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μορφή του Πολιτισμού Βίντσα

Λίθινα εργαλεία, που βρέθηκαν στο Ζέμουν δείχνουν ότι η περιοχή γύρω από το Βελιγράδι κατοικήθηκε από νομάδες κυνηγούς-συλλέκτης κατά την Παλαιολιθική και τη Μεσολιθική περίοδο. Μερικά από αυτά τα εργαλεία ανήκουν στην πυριτολιθική Μουστιαία και σχετίζονται μάλλον με τους Νεάντερταλ παρά με τους σύγχρονους ανθρώπους. Εκεί έχουν επίσης ανακαλυφθεί εργαλεία των Ανώτερων Παλαιολιθικών πολιτισμών του Ωρινιάκ και της Λα Γκραβέτ, που φανερώνουν κατάληψη μεταξύ 50.000 και 20.000 χρόνια πριν.

Οι πρώτοι γεωργοί που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή σχετίζονται με το Νεολιθικό Πολιτισμό του Στάρτσεβο, που άκμασε μεταξύ 6200 και 5200 π.Χ. Υπάρχουν αρκετές θέσεις αυτού του πολιτισμού μέσα και γύρω από το Βελιγράδι, περιλαμβανομένης της ομώνυμης τοποθεσίας Στάρτσεβο (στη βόρεια όχθη του Δούναβη απέναντι από το Βελιγράδι). Τον Πολιτισμό του Στάρτσεβο διαδέχθηκε ο Πολιτισμός Βίντσα (5500–4500 π.Χ.), ένας πιο εξελιγμένος γεωργικός πολιτισμός, που προήλθε από τους παλαιότερους οικισμούς του Στάρτσεβο και που πήρε επίσης το όνομά του από τοποθεσία στην περιοχή του Βελιγραδίου (Βίντσα-Μπέλο Μπρντό). Ο Πολιτισμός Βίντσα είναι γνωστός για τους πολύ μεγάλους οικισμούς του, από τους αρχαιότερους με συνεχή κατοίκηση οικισμούς και μερικούς από τους μεγαλύτερους στην προϊστορική Ευρώπη. Προϊόντα του υπήρξαν ανθρωπόμορφα ειδώλια όπως η "Κυρία της Βίντσα", η αρχαιότερη γνωστή μεταλλουργία χαλκού στην Ευρώπη και μια μορφή "πρωτογραφής", που αναπτύχθηκε πριν από τους Σουμέριους και τους Μινωίτες, γνωστή ως Αρχαία Ευρωπαϊκή γραφή, που χρονολογείται από το 5300 π.Χ. περίπου.

Αρχαία πόλη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα μεσαιωνικά τείχη του Φρουρίου του Βελιγραδίου, όπου ανακαλύφθηκαν τα τείχη του Ρωμαϊκού κάστρου "Singidunum"

Αποδείξεις της πρώιμης γνώσης σχετικά με τη γεωγραφική θέση του Βελιγραδίου προέρχονται από αρχαίους μύθους και θρύλους. Ο βράχος με θέα στη συμβολή των ποταμών Σάβου και Δούναβη έχει ταυτοποιηθεί ως ένα από τα μέρη της ιστορίας του Ιάσονα και των Αργοναυτών. Οι Παλαιοβαλκανικές φυλές των Θρακών και των Δακών κυβέρνησαν την περιοχή αυτή πριν τη Ρωμαϊκή κατάκτηση. Μετά τη Γαλατική εισβολή το 279 π.Χ. την πόλη πήραν οι Σκορδίσκοι, ονομάζοντάς τη "Σίνγκιντουν" (ντουν, φρούριο). Το 34–33 π.Χ. έφτασε στο Βελιγράδι ο Ρωμαϊκός στρατός υπό το Σιλάνο. Έγινε το εκρωμαϊσμένο Singidunum τον 1ο αιώνα μ.Χ. και στα μέσα του 2ου αιώνα μ.Χ. η πόλη ανακηρύχθηκε municipium από τις Ρωμαϊκές αρχές, εξελισσόμενη σε ολοκληρωμένη colonia (αποικία, την ανώτατη κατηγορία πόλης) στο τέλος του αιώνα. Εκτός από τον πρώτο Χριστιανό Αυτοκράτορα της Ρώμης, που γεννήθηκε στο έδαφος της σημερινής Σερβίας, στη Ναϊσσό - τον Κωνσταντίνο Α΄, γνωστό ως Κωνσταντίνος ο Μέγας - ένας άλλος Ρωμαίος Αυτοκράτορας γεννήθηκε στο Singidunum: ο Φλάβιος Ιοβιανός (Ιοβιανός), παλινορθωτής του Χριστιανισμού. Ο Ιοβιανός επανέφερε τον Χριστιανισμό ως την επίσημη θρησκεία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, τερματίζοντας τη σύντομη αναβίωση των παραδοσιακών Ρωμαϊκών θρησκειών υπό τον προκάτοχό του Ιουλιανό τον Παραβάτη. Το 395 μ.Χ. η περιοχή περιήλθε στην Ανατολική Ρωμαϊκή ή Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Στον Σάβο απέναντι από το Singidunum ήταν η Κελτική πόλη Ταύρουνουμ (Ζέμουν). Οι δυο πόλεις συνδέονταν με γέφυρα καθ' όλη τη Ρωμαϊκή και Βυζαντινή περίοδο.

Μεσαίωνας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ιστορικό ανήκειν
Βασίλειο της (Σίρμιας) 1282–1325

Βασίλειο της Ουγγαρίας 1325–1404
Δεσποτάτο της Σερβίας 1404–1427
Βασίλειο της Ουγγαρίας 1427–1521
Οθωμανική Αυτοκρατορία 1521–1688
Μοναρχία των Αψβούργων 1688–1690
Οθωμανική Αυτοκρατορία 1690–1717
Μοναρχία των Αψβούργων 1717–1739
Οθωμανική Αυτοκρατορία 1739–1789
Μοναρχία των Αψβούργων 1789–1791
Οθωμανική Αυτοκρατορία 1791–1804
Επαναστατική Σερβία 1804–1813
Οθωμανική Αυτοκρατορία 1813–1815
Πριγκιπάτο της Σερβίας 1815–1882
1882–1915
Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία 1915–1918
1918
Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας 1918–1941
Κυβέρνηση Εθνικής Σωτηρίας 1941–1944
Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας 1944–1992
Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας 1992–2003
Σερβία και Μαυροβούνιο 2003–2006

Σερβία 2006–
Ο Πύργος του Ρολογιού του Φρουρίου του Βελιγραδίου

Το 442 η περιοχή ερημώθηκε από τον Αττίλα. Το 471 καταλήφθηκε από τον Θεοδώριχο τον Μέγα, που προχώρησε στην Ελλάδα. Καθώς οι Οστρογότθοι έφυγαν στην Ιταλία, την πόλη ανέλαβαν οι Γέπιδες, αλλά το 539 ανακαταλήφθηκε από τους Βυζαντινούς. Το 577 περίπου 100.000 Σλάβοι ξεχύθηκαν στη Θράκη και στο Ιλλυρικό λεηλατώντας πόλεις και εγκαθιστάμενοι. Οι Άβαροι υπό τον Μπαγιάν Α΄ κατέλαβαν όλη την περιοχή το 582. Σύμφωνα με το Βυζαντινό χρονικό Πρὸς τὸν ἴδιον υἱὸν Ρωμανόν οι Λευκοί (πρώτοι) Σέρβοι αποχωρώντας ζήτησαν εδάφη και έλαβαν επαρχίες στα δυτικά, προς την Αδριατική, που θα κυβερνούσαν ως υποτελείς του Ηράκλειου (610–641). Το 829 ο Χαν Ομουρτάγ κατόρθωσε να προσαρτήσει το Singidunum και τα περίχωρά του στην Πρώτη Βουλγαρική Αυτοκρατορία.

Η πρώτη αναφορά του ονόματος Μπέλογκραντ εμφανίζεται σε Παπική επιστολή προς τον Βούλγαρο ηγεμόνα Βόρις Α' στις 16 Απριλίου 878. Αργότερα το όνομα αυτό εμφανίζεται με διάφορες παραλλαγές: Alba Graeca (Ελληνική πόλη), Griechisch Wiessenburg (Ελληνικό άσπρο κάστρο), Nandor Alba (Πόλη των Βουλγάρων), Νάντορ Φέγιερβαρ (Το άσπρο κάστρο των Βουλγάρων) - ακόμη ονομαζόμενο έτσι στην Ουγγρική μετάφραση της πόλης, Castelbianco (Άσπρο Κάστρο), Alba Bulgarica (Βουλγαρική πόλη). Για τέσσερις περίπου αιώνες η πόλη αποτέλεσε πεδίο μάχης μεταξύ της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, του Βασιλείου της Ουγγαρίας και της Πρώτης Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας. Ο Βασίλειος Β´ εγκατέστησε φρουρά στο Βελιγράδι (976–1025). Η πόλη φιλοξένησε τις στρατιές της Πρώτης και της Δεύτερης Σταυροφορίας, ενώ στο πέρασμά τους κατά την Τρίτη Σταυροφορία ο Φρειδερίκος Βαρβαρόσσα και οι 190.000 σταυροφόροι του άφησαν το Βελιγράδι κατεστραμμένο.

Πολιορκία του 1456, Οθωμανική μινιατούρα.

Ο Στέφανος Ντραγκούτιν (β. 1276–1282) παρέλαβε το Βελιγράδι από τον πεθερό του Στέφανο Ε΄ της Ουγγαρίας το 1284, το έκανε πρωτεύουσα του Βασιλείου της Σίρμιας και θεωρείται ο πρώτος Σέρβος βασιλιάς που κυβέρνησε το Βελιγράδι ως υποτελής του Βασιλείου της Ουγγαρίας.

Μετά τις μάχες Έβρου (1371) και Κοσσυφοπεδίου (1389), η Σερβία άρχισε να καταρρέει καθώς η Οθωμανική Αυτοκρατορία κατακτούσε τα νότια εδάφη της. Ο βορράς αντιστάθηκε με το Δεσποτάτο της Σερβίας, που είχε πρωτεύουσά του το Βελιγράδι. Η πόλη άκμασε υπό τον Στέφανο Λαζάρεβιτς, γιο του σέρβου πρίγκιπα Λάζαρου Χρεμπελιάνοβιτς. Ο Λαζάρεβιτς έχτισε κάστρο με ακρόπολη και πύργους, από τα οποία σώζονται μόνο ο Πύργος του Δεσπότη και το δυτικό τείχος. Επανοχύρωσε επίσης τα αρχαία τείχη της πόλης, επιτρέποντας στο Δεσποτάτο να αντισταθεί στους Οθωμανούς για εβδομήντα σχεδόν χρόνια. Την εποχή αυτή το Βελιγράδι ήταν καταφύγιο πολλών Βαλκανικών λαών, που προσπάθησαν να ξεφύγουν από την Οθωμανική κυριαρχία και εκτιμάται ότι είχε πληθυσμό μεταξύ 40.000 και 50.000 κατοίκων.

Ο διάδοχος του Στέφανου Γεώργιος Μπράνκοβιτς υποχρεώθηκε να επιστρέψει το Βελιγράδι στον Ούγγρο βασιλιά και το Σμεντέρεβο έγινε η νέα πρωτεύουσα. Αν και οι Οθωμανοί κατέλαβαν το μεγαλύτερο μέρος του Δεσποτάτου της Σερβίας το Βελιγράδι, γνωστό στα Ουγγρικά ως Ναντονφέχερβαρ, πολιορκήθηκε ανεπιτυχώς το 1440 και το 1456. Καθώς η πόλη παρουσιαζόταν ως εμπόδιο στην Οθωμανική προέλαση στην Ουγγαρία και πέραν αυτής, πάνω από 100.000 Οθωμανοί στρατιώτες την πολιόρκησαν το 1456, αλλά ο Χριστιανικός στρατός την υπερασπίστηκε με επιτυχία. Η κατόπιν εντολής του Πάπα Κάλλιστου Γ΄ γίνεται σε ανάμνηση της νίκης σε όλο τον χριστιανικό κόσμο μέχρι σήμερα.

Οθωμανική κατάκτηση και Αυστριακές εισβολές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Βελιγράδι το 1684

Επτά δεκαετίες μετά την αρχική πολιορκία, στις 28 Αυγούστου 1521, η πόλη τελικά καταλήφθηκε από τον Οθωμανό Σουλτάνο Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή και τους 250.000 στρατιώτες του. Στη συνέχεια το μεγαλύτερο μέρος της πόλης ισοπεδώθηκε και όλος ο Χριστιανικός πληθυσμός της εκτοπίστηκε στην Κωνσταντινούπολη, σε μια περιοχή που από τότε είναι γνωστή ως Δάσος του Βελιγραδίου. Το Βελιγράδι έγινε έδρα της περιφέρειας (Σαντζάκι) και η δεύτερη, μετά την Κωνσταντινούπολη, μεγαλύτερη Οθωμανική πόλη στην Ευρώπη με πάνω από 100.000 κατοίκους. Η Οθωμανική κυριαρχία εισήγαγε την Οθωμανική αρχιτεκτονική, με πολλά τζαμιά αυξάνοντας τις Ανατολίτικες επιδράσεις στην πόλη. Το 1594 μια μεγάλη Σερβική εξέγερση συνετρίβη από τους Οθωμανούς. Αργότερα ο Μεγάλος Βεζίρης Σινάν Πασάς διέταξε τα λείψανα του Αγίου Σάββα να καούν δημόσια στην Πλατεία Βράτσαρ. Τον 20ό αιώνα, σε ανάμνηση του γεγονότος αυτού, ανεγέρθηκε ο Ναός του Αγίου Σάββα.

Αυστριακή κατάκτηση του Βελιγραδίου το 1717 από τον Ευγένιο της Σαβοΐας, κατά τον Αυστροτουρκικό Πόλεμο του 1716-18

Αφού καταλήφθηκε από τους Αψβούργους τρεις φορές (1688–1690, 1717–1739 και 1789–1791), με επικεφαλής τους Πρίγκιπες της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Μαξιμιλιανό της Βαυαρίας και Ευγένιο της Σαβοΐας και τον αρχιστράτηγο Βαρώνο Ερνστ Γκίντεον φον Λάουντον αντίστοιχα, το Βελιγράδι γρήγορα ανακαταλαμβανόταν από τους Οθωμανούς και ουσιαστικά κάθε φορά ισοπεδωνόταν. Την περίοδο αυτή η πόλη επηρεάσθηκε από τις δύο Μεγάλες Σερβικές Μεταναστεύσεις, κατά τις οποίες εκατοντάδες χιλιάδες Σέρβοι, υπό την ηγεσία των πατριαρχών τους, υποχώρησαν μαζί με τους Αυστριακούς στην Αυτοκρατορία των Αψβούργων και εγκαταστάθηκαν στις σημερινές Βοϊβοντίνα και Σλαβονία (σημερινή Ανατολική Κροατία).

Το 1798 στη φυλακή του Πύργου Νεμπόισα θανατώθηκε ο Ρήγας Βελεστινλής. Το 1800 στην ίδια φυλακή θανατώθηκε και ο Μητροπολίτης Βελιγραδίου Μεθόδιος.[4]

Πρωτεύουσα της ανεξάρτητης Σερβίας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανδριάντας του Πρίγκιπα Μιχαίλο Γ΄ στην Πλατεία Δημοκρατίας
Οδός Κνεζ Μιχαήλοβα στα τέλη του 19ου αιώνα
Πλατεία Σλάβιγια

Κατά την Πρώτη Σερβική Επανάσταση οι Σέρβοι επαναστάτες κράτησαν την πόλη από τις 8 Ιανουαρίου 1807 μέχρι το 1813, οπότε ανακαταλήφθηκε από τους Οθωμανούς. Μετά τη Δεύτερη Σερβική Επανάσταση το 1815 η Σερβία πέτυχε ημιανεξαρτησία, που τελικά αναγνωρίσθηκε από την Πύλη το 1830. Το 1841 ο Πρίγκιπας Μιχαίλο Ομπρένοβιτς μετέφερε την πρωτεύουσα από το Κραγκούγιεβατς στο Βελιγράδι.

Τον Μάιο του 1868 ο Πρίγκιπας Μιχαίλο δολοφονήθηκε με την ξαδέλφη του Άνκα Κονσταντίνοβιτς, σε άμαξα στο πάρκο της εξοχικής του κατοικίας.

Με την πλήρη ανεξαρτησία του Πριγκιπάτου της Σερβίας το 1878 και τη μετατροπή του σε Βασίλειο της Σερβίας το 1882, το Βελιγράδι έγινε για μια ακόμη φορά πόλη-κλειδί στα Βαλκάνια και αναπτύχθηκε γρήγορα. Παρ'όλα αυτά οι συνθήκες συνολικά στη Σερβία παρέμεναν εκείνες μια κατά κύριο λόγο αγροτικής χώρας, ακόμη και μετά τη λειτουργία μιας σιδηροδρομικής γραμμής προς τη Νις, τη δεύτερη πόλη της Σερβίας, και το 1900 η πρωτεύουσα είχε μόνο 70.000 κατοίκους (τη στιγμή που η Σερβία αριθμούσε 1,5 εκατομμύριο). Ήδη το 1905 ο πληθυσμός είχε ξεπεράσει τις 80.000 και με την έκρηξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου το 1914 είχε ξεπεράσει τους 100.000 κατοίκους, χωρίς το Ζέμουν, που ανήκε τότε στην Αυστροουγγαρία.

Η πρώτη κινηματογραφική προβολή στα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη έγινε στο Βελιγράδι από τον Αντρέ Καρ, αντιπρόσωπο των αδελφών Λυμιέρ. Γύρισε τις πρώτες κινηματογραφικές σκηνές στο Βελιγράδι τον επόμενο χρόνο, που όμως δεν έχουν διασωθεί.

Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και Μεσοπόλεμος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Γέφυρα του Βασιλιά Αλέξανδρου καταστράφηκε το 1941 και ανακατασκευάσθηκε μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, 1956, ως γέφυρα μονού ανοίγματος.
Τεράζιγιε 1934
Πλατεία Δημοκρατίας 1934

Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος άρχισε στις 28 Ιουλίου 1914, όταν η Αυστροουγγαρία κήρυξε τον πόλεμο στη Σερβία. Οι περισσότερες από τις επιθέσεις που ακολούθησαν στα Βαλκάνια σημειώθηκαν κοντά στο Βελιγράδι. Το Αυστροουγγρικό Ναυτικό βομβάρδισε στις 29 Ιουλίου 1914 το Βελιγράδι, που καταλήφθηκε από τον Αυστροουγγρικό Στρατό υπό τον Στρατηγό Όσκαρ Πότιορεκ στις 30 Νοεμβρίου. Στις 15 Δεκεμβρίου ανακαταλήφθηκε από τα Σερβικά στρατεύματα υπό τον Στρατάρχη Ραντομίρ Πούτνικ. Μετά από μια παρατεταμένη μάχη, που κατέστρεψε το μεγαλύτερο μέρος της πόλης, μεταξύ 6 και 9 Οκτωβρίου 1915, το Βελιγράδι κατέλαβαν τα Γερμανικά και Αυστροουγγρικά στρατεύματα υπό τον Αρχιστράτηγο Αουγκούστ φον Μακένσεν στις 9 Οκτωβρίου 1915. Η πόλη απελευθερώθηκε από τα Σερβικά και Γαλλικά στρατεύματα την 1 Νοεμβρίου 1918 υπό τη διοίκηση του Στρατάρχη Λουί Φρανσέ ντ' Εσπερέ της Γαλλίας και του Πρίγκιπα του Στέμματος Αλέξανδρου Α΄ της Σερβίας. Καθώς το Βελιγράδι ήταν αποδεκατισμένο ως πόλη της πρώτης γραμμής, τον τίτλο της μεγαλύτερης πόλης του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας πήρε για λίγο η Σουμπότιτσα.

Μετά τον πόλεμο το Βελιγράδι έγινε η πρωτεύουσα του νέου Βασιλείου των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων, που μετονομάστηκε Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας το 1929. Το Βασίλειο υποδιαιρέθηκε σε μπανόβινες και το Βελιγράδι, μαζί με το Ζέμουν και το Πάντσεβο, αποτέλεσε ξεχωριστή διοικητική μονάδα.

Την περίοδο αυτή πόλη γνώρισε γρήγορη ανάπτυξη και σημαντικό εκσυγχρονισμό. Ο πληθυσμός του Βελιγραδίου αυξήθηκε σε 239.000 το 1931 (ενσωματώνοντας την πόλη του Ζέμουν, πρώην της Αυστροουγγαρίας) και σε 320.000 το 1940. Το μέσο ετήσιο ποσοστό αύξησης του πληθυσμού μεταξύ 1921 και 1948 ήταν 4.08%. Το 1927 λειτούργησε το πρώτο αεροδρόμιο του Βελιγραδίου και το 1929 άρχισε να εκπέμπει ο πρώτος ραδιοφωνικός του σταθμός. Η Γέφυρα του Πάντσεβο, που διασχίζει τον Δούναβη, λειτούργησε το 1935 και η Γέφυρα του Βασιλιά Αλέξανδρου πάνω από τον Σάβο το 1934. Στις 3 Σεπτεμβρίου 1939 διεξήχθη γύρω από το Φρούριο του Βελιγραδίου το Πρώτο Γκραν Πρι του Βελιγραδίου, το τελευταίο Γκραν Πρι αγώνων αυτοκινήτου πριν την έκρηξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, που το παρακολούθησαν 80.000 θεατές. Νικητής αναδείχθηκε ο Τάτσιο Νουβολάρι.

Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 25 Μαρτίου 1941 η κυβέρνηση του αντιβασιλέα Πρίγκιπα του Στέμματος Παύλου υπέγραψε το Τριμερές Σύμφωνο, προσχωρώντας στις δυνάμεις του Άξονα σε μια προσπάθεια να μείνει έξω από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και να κρατήσει τη Γιουγκοσλαβία ουδέτερη κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης. ακολούθησαν αμέσως μαζικές διαδηλώσεις στο Βελιγράδι και στρατιωτικό πραξικόπημα υπό τον διοικητή της Αεροπορίας Πτέραρχο Ντούσαν Σίμοβιτς, που ανακήρυξε τον Βασιλιά Πέτρο Β΄ ενήλικο να κυβερνήσει το βασίλειο. Συνεπεία αυτού η πόλη βομβαρδίσθηκε σφοδρότατα από τη Λουφτβάφε στις 6 Απριλίου 1941 με αποτέλεσμα 20.000 νεκρούς. Στη συνέχεια η Γιουγκοσλαβία δέχθηκε την εισβολή Γερμανικών, Ιταλικών, Ουγγρικών και Βουλγαρικών δυνάμεων. Αργότερα τον ίδιο μήνα το Βελιγράδι καταλήφθηκε από τον Γερμανικό Στρατό και έγινε η έδρα του καθεστώτος-μαριονέτα Νέντιτς υπό τον Στρατηγό Μίλαν Νέντιτς.

Πάρκο Καλεμέγκνταν
Γερμανικοί βομβαρδισμοί του Βελιγραδίου το 1941

Το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 1941, σε αντίποινα για επιθέσεις ανταρτών, οι Γερμανοί διέπραξαν πολλές σφαγές αμάχων του Βελιγραδίου. Ιδιαίτερα τα μέλη της Εβραϊκής κοινότητας υπέστησαν μαζικές εκτελέσεις κατ' εντολή του στρατηγού Φραντς Μπέμε, Γερμανού Στρατιωτικού Διοικητή της Σερβίας. Ο Μπέμε εφάρμοζε αυστηρά τον κανόνα για κάθε Γερμανό που σκοτωνόταν να εκτελούνται 100 Σέρβοι ή Εβραίοι. Της αντιστασιακής κίνησης στο Βελιγράδι ηγείτο ο Ταγματάρχης Ζάρκο Τοντόροβιτς από το 1941 μέχρι τη σύλληψή του το 1943.

Όπως ακριβώς και το Ρότερνταμ, που επλήγη δύο φορές, τόσο από Γερμανικούς όσο και από Συμμαχικούς βομβαρδισμούς, το Βελιγράδι βομβαρδίσθηκε για μια ακόμη φορά κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τη φορά αυτή από τους Συμμάχους, στις 16 Απριλίου 1944 με αποτέλεσμα τουλάχιστον 1.100 νεκρούς. Ο βομβαρδισμός αυτός συνέπεσε με το Ορθόδοξο Πάσχα. Το μεγαλύτερο μέρος της πόλης παρέμεινε υπό Γερμανική κατοχή μέχρι τις 20 Οκτωβρίου 1944, οπότε απελευθερώθηκε από τον Κόκκινο Στρατό και τους Κομμουνιστές Γιουγκοσλάβους Παρτιζάνους. Στις 29 Νοεμβρίου 1945 ο Στρατάρχης Γιόσιπ Μπροζ Τίτο ανακήρυξε στο Βελιγράδι την Ομόσπονδη Λαϊκή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας (που αργότερα μετονομάστηκε Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας στις 7 Απριλίου 1963). Οι υψηλότερες εκτιμήσεις από την πρώην μυστική αστυνομία αναφέρουν θύματα πολιτικών διώξεων στο Βελιγράδι γύρω στις 10.000.

Σοσιαλιστική Γιουγκοσλαβία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τη μεταπολεμική περίοδο το Βελιγράδι αναπτύχθηκε γρήγορα ως πρωτεύουσα της νέας Γιουγκοσλαβίας, εξελισσόμενο σε μεγάλο βιομηχανικό κέντρο. Το 1948 άρχισε η οικοδόμηση του Νέου Βελιγραδίου. Το 1958 άρχισε να εκπέμπει ο πρώτος τηλεοπτικός σταθμός του Βελιγραδίου. Το 1961 πραγματοποιήθηκε στο Βελιγράδι η διάσκεψη του Κινήματος των Αδεσμεύτων υπό την προεδρία του Τίτο. Το 1962 κατασκευάσθηκε το Διεθνές Αεροδρόμιο Νίκολα Τέσλα του Βελιγραδίου. Το 1968 μαζικές φοιτητικές διαμαρτυρίες κατέληξαν σε αρκετές οδομαχίες μεταξύ των φοιτητών και της αστυνομίας.

Διάλυση της Γιουγκοσλαβίας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Κτίριο της Εθνοσυνέλευσης της Σερβίας είναι σημαντικό τοπόσημο της πόλης.
Ξενοδοχείο Μόσκβα, Τεράζιγε

Στις 9 Μαρτίου 1991 έγιναν στην πόλη μαζικές διαδηλώσεις υπό το Βουκ Ντράσκοβιτς κατά του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς. Σύμφωνα με διάφορα μέσα ενημέρωσης υπήρχαν στους δρόμους 100.000 ως 150.000 άνθρωποι. Δύο άνθρωποι σκοτώθηκαν, 203 τραυματίστηκαν και 108 συνελήφθησαν κατά τις διαδηλώσεις και αργότερα, την ίδια μέρα, αναπτύχθηκαν στους δρόμους τανκς για να αποκαταστήσουν την τάξη. Νέες διαδηλώσεις έγιναν στο Βελιγράδι από τον Νοέμβριο του 1996 έως τον Φεβρουάριο του 1997 κατά της ίδιας κυβέρνησης μετά από εικαζόμενη εκλογική νοθεία στις τοπικές εκλογές. Αυτές οι διαδηλώσεις έφεραν στην εξουσία τον Ζόραν Τζίντζιτς, τον πρώτο δήμαρχο του Βελιγραδίου μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, που δεν ανήκε στην Ένωση Γιουγκοσλάβων Κομμουνιστών ή της μεταγενέστερης παραφυάδας του, του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Σερβίας.

Η οδός Κνεζ Μιλόσεβα με κτίριο πληγέν από τους ΝΑΤΟϊκούς βομβαρδισμούς της Γιουγκοσλαβίας το 1999 (κτίριο στη δεξιά πλευρά)

Το 1999, κατά τον Πόλεμο του Κοσσυφοπεδίου, ΝΑΤΟϊκοί βομβαρδισμοί προκάλεσαν στην πόλη σημαντικές ζημιές. Μεταξύ των βομβαρδισμένων κτιρίων ήταν εκείνα αρκετών υπουργείων, το κτίριο της Ραδιοτηλεόρασης, όπου σκοτώθηκαν 16 τεχνικοί, αρκετά νοσοκομεία, το Ξενοδοχείο Γιουγκοσλαβία, το κτίριο της Κεντρικής Επιτροπής, ο Πύργος Άβαλα και η Κινέζικη πρεσβεία. Πολλά από αυτά τα κτίρια έχουν παραμείνει όπως βομβαρδίστηκαν για να αποτελούν μνημείο των βομβαρδισμών.

Μετά από τις προεδρικές εκλογές του 2000 στο Βελιγράδι έγιναν μεγάλες λαϊκές διαδηλώσεις, με πάνω από μισό εκατομμύριο ανθρώπους στους δρόμους, που κατέληξαν στην ανατροπή του προέδρου Μιλόσεβιτς.

Σύγχρονη Σερβία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το κτίριο του Υπουργείου Αμυνας της Γιουγκοσλαβίας, πληγέν στους Νατοϊκούς βονβαρδισμούς το 1999

Το 2015 συνήφθη μια συμφωνία με την "Eagle Hills" (εταιρεία των ΗΑΕ) για την ανάπλαση του ποτάμιου Μετώπου του Βελιγραδίου, για την οικοδόμηση νέου τμήματος της πόλης σε σήμερα ανεκμετάλλευτη περιοχή δίπλα στο ποτάμι. Αυτό το σχέδιο, που ξεκίνησε επίσημα τον Σεπτέμβριο του 2015 και είναι το μεγαλύτερο κατασκευαστικό πρόγραμμα στην Ευρώπη, θα στοιχίσει τουλάχιστον 3,5 δις ευρώ.

Διοίκηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Βελιγράδι είναι εδαφικά ξεχωριστή μονάδα της Σερβίας, με τις δικές της αυτόνομες αρχές. Η Δημοτική Συνέλευση του Βελιγραδίου έχει 110 μέλη, εκλεγόμενα για τετραετή θητεία. Ένα 13μελές Δημοτικό Συμβούλιο, εκλεγόμενο από τη Συνέλευση και προεδρευόμενο από το δήμαρχο και τον αναπληρωτή του έχει τον έλεγχο και την εποπτεία της Δημοτικής Διοίκησης, που διαχειρίζεται τις καθημερινές διοικητικές υποθέσεις. Διαιρείται σε 14 Γραμματείες, που καθεμιά έχει ένα συγκεκριμένο χαρτοφυλάκιο, όπως η κυκλοφορία ή την υγειονομική περίθαλψη, καθώς και πολλές επαγγελματικές υπηρεσίες, οργανισμούς και ινστιτούτα.

Τις τοπικές εκλογές του Βελιγραδίου το 2014 κέρδισε το Σερβικό Προοδευτικό Κόμμα, που σχημάτισε ένα ευρύ κυβερνητικό συνασπισμό με το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Σερβίας και το Δημοκρατικό Κόμμα της Σερβίας. Οι εκλογές αυτές τερμάτισαν τη μακροχρόνια διοίκηση του Δημοκρατικού Κόμματος, που εξέλεγε δημάρχους από το 2004 έως το 2013. Δήμαρχος του Βελιγραδίου είναι ο Σινίσα Μάλι, πολιτικά ανεξάρτητος, συνδεόμενος με το Σερβικό Προοδευτικό Κόμμα.

Πανοραμική άποψη του Βελιγραδίου και της συμβολής των ποταμών Σάβου και Δούναβη από το Φρούριο του Βελιγραδίου.
Πανοραμική άποψη της πόλης από το Φρούριο του Βελιγραδίου τη νύχτα.

Δήμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πύργος Γκάρντος στο Ζέμουν.
Νόβι Ντβορ
Χάρτης των δήμων του Βελιγραδίου

Η πόλη υποδιαιρείται σε 17 δήμους. Παλαιότερα ήταν ταξινομημένοι σε 10 "αστικούς" (ευρισκόμενους εν όλω ή εν μέρει μέσα στα όρια της κυρίως πόλης) και 7 "προαστιακούς" δήμους, των οποίων τα κέντρα είναι μικρότερες πόλεις. Με τη νέα διοικητική νομοθεσία του 2010 παραχωρήθηκε σε όλους το ίδιο καθεστώς με τη διαφορά ότι οι προαστιακοί (εκτός από το Σουρτσίν) έχουν ορισμένες αυτόνομες αρμοδιότητες, σχετικές κυρίως με τις κατασκευές, τις υποδομές και τις υπηρεσίες κοινής ωφελείας.

Οι περισσότεροι από τους δήμους βρίσκονται στη νότια πλευρά των ποταμών Δούναβη και Σάβου, στην περιοχή Σουμάτζια. Τρεις δήμοι (Ζέμουν, Νόβι Μπέογκραντ και Σουρτσίν) είναι στη βόρεια πλευρά του Σάβου, στην περιοχή της Συρμίας, και ο δήμος Παλίλουλα, εκατέρωθεν του Δούναβη, είναι στις περιοχές και Σουμάτζια και Βανάτο.

Δήμος Έκταση (km2 Πληθυσμός (2002) Αξιολόγηση (2011) Είδος
Μπαράγιεβο (Barajevo) 213 24.641 27.110 προαστιακός
Τσουκαρίτσα (Čukarica) 156 168.508 181.231 αστικός
Γκρότσκα (Grocka) 289 75.466 83.907 προαστιακός
Λαζάρεβατς (Lazarevac) 384 58.511 58.622 προαστιακός
Μλαντένοβατς (Mladenovac) 339 52.490 53.096 προαστιακός
Νόβι Μπέογκραντ (Novi Beograd) 41 217.773 214.506 αστικός
Ομπρένοβατς (Obrenovac) 411 70.975 72.524 προαστιακός
Παλίλουλα (Palilula) 451 155.902 173.521 αστικός
Ρακόβιτσα (Rakovica) 31 99.000 108.641 αστικός
Σάβσκι Βένατς (Savski Venac) 14 42.505 39.122 αστικός
Σόποτ (Šopot) 271 20.390 20.367 προαστιακός
Στάρι Γκραντ (Stari Grad - παλιά πόλη) 5 55.543 48.450 αστικός
Σούρτσιν (Surčin) 285 38.695 43.819 αστικός
Βόζντοβατς (Voždovac) 148 151.768 158.213 αστικός
Βράτσαρ (Vračar) 3 58.386 56.333 αστικός
Ζέμουν (Zemun) 154 136.645 168.170 αστικός
Ζβέζνταρα (Zvezdara) 32 132.621 151.808 αστικός
Σύνολο 3227 1.576.124 1.659.440
Πηγή: Απογραφή της Σερβίας[5]

Δημογραφικά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ιστορική εξέλιξη πληθυσμού
Έτος Πληθ.   ±%  
1880 102.346 —    
1890 123.814 +21.0%
1900 146.527 +18.3%
1910 165.724 +13.1%
1921 212.088 +28.0%
1931 268.794 +26.7%
1948 407.816 +51.7%
1953 731.807 +79.4%
1961 942.190 +28.7%
1971 1.209.360 +28.4%
1981 1.470.073 +21.6%
1991 1.602.226 +9.0%
2002 1.578.334 −1.5%
2011 1.659.440 +5.1%
2015 1.702.525 +2.6%

Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 η πόλη έχει πληθυσμό 1.166.763, ενώ η αστική περιοχή του Βελιγραδίου (περιλαμβανομένων των γειτονικών αστικών κέντρων Μπόρτσα, Όβτσα και Σουρτσίν) έχει 1.233.796 κατοίκους και ο πληθυσμός της μητροπολιτικής περιοχής (της διοικητικής περιοχής της Πόλης του Βελιγραδίου ανέρχεται σε 1.702.525 (2015). Οι κύριες πληθυσμιακές ομάδες ως προς την εθνικότητα είναι Σέρβοι (1.505.448), Ρομά (27.325), Μαυροβούνιοι (9.902), Γιουγκοσλάβοι (8.061), Κροάτες (7.752), Σλαβομακεδόνες (6.970) και εθνικά Μουσουλμάνοι (3.996).

Στο Βελιγράδι υπάρχουν πολλές εθνικότητες από την πρώην Γιουγκοσλαβία. Πολλοί άνθρωποι ήρθαν στην πόλη ως οικονομικοί μετανάστες από μικρότερες πόλεις και την ύπαιθρο, ενώ εκατοντάδες χιλιάδες έφθασαν ως πρόσφυγες από την Κροατία, τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη και το Κόσοβο, συνεπεία των Γιουγκοσλαβικών πολέμων της δεκαετίας του 1990. Εκτιμάται ότι ζουν στο Βελιγράδι 10.000 ως 20.000 Κινέζοι, που άρχισαν να μεταναστεύουν εκεί στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Το Τετράγωνο 70 στο Νέο Βελιγράδι είναι κοινώς γνωστό ως Κινέζικη συνοικία. Πολλοί Μεσανατολίτες, κυρίως από Συρία, Ιράν, Ιορδανία και Ιράκ έφθασαν για να σπουδάσουν τις δεκαετίες του 1970 και του 1980 και έχουν παραμείνει στην πόλη. Το 2007 ομάδα οικογενειών Ιρακινών Κούρδων εγκαταστάθηκε σε Στρατόπεδο του ΟΗΕ στο Νέο Βελιγράδι.

Αν και υπάρχουν αρκετές ιστορικές θρησκευτικές κοινότητες στο Βελιγράδι η θρησκευτική σύνθεση της πόλης είναι σχετικά ομοιογενής. Η Σερβική Ορθόδοξη κοινότητα είναι μακράν η μεγαλύτερη με 1.429.170 πιστούς. Υπάρχουν επίσης 3.996 Μουσουλμάνοι, 16.305 Ρωμαιοκαθολικοί και 3.796 Προτεστάντες. Υπήρχε άλλοτε σημαντική Εβραϊκή κοινότητα στο Βελιγράδι αλλά μετά τη Ναζιστική κατοχή της πόλης κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την εν συνεχεία Εβραϊκή μετανάστευση ο αριθμός της έχει πέσει σε 2.200 από άνω των 10.000.

Οικονομία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Βελιγράδι.

Το Βελιγράδι είναι το οικονομικό κέντρο της Σερβίας και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης με ένα σύνολο 17.000.000 m² χώρων γραφείων και έδρα της κεντρικής τράπεζας της χώρας. Πάνω από 600.000 άνθρωποι απασχολούνται σε 120.286 εταιρείες, 22.600 επιχειρήσεις και 50.000 καταστήματα.

Με 6.924 εταιρείες στον τομέα Πληροφορικής Τεχνολογίας (ΠΤ) το Βελιγράδι είναι ένα από τα κέντρα ΠΤ στο μέρος αυτό της Ευρώπης, με έντονη ανάπτυξη. Το Κέντρο Ανάπτυξης της Microsoft που βρίσκεται στο Βελιγράδι ήταν, όταν ιδρύθηκε, το πέμπτο τέτοιο κέντρο στον κόσμο. Πολλές πολυεθνικές εταιρείες ΠΤ επιλέγουν το Βελιγράδι ως περιφερειακό ή Ευρωπαϊκό κέντρο, όπως η Asus, η Intel, η Dell, η Huawei, η NCR κ.α. Αυτό που προσείλκυσε εταιρείες όπως η Microsoft ήταν μια μεγάλη δεξαμενή ταλαντούχων μηχανικών και μαθηματικών σε μια χώρα με χαμηλούς μισθούς και αυτές οι μεγάλες επενδύσεις είχαν το 2011 αποφέρει εξαγωγές πάνω από 200 εκατομμύρια ευρώ. Η Nordeus, μια τοπική νεοσύστατη επιχείρηση βίντεο γκέιμ, είναι μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες Ευρωπαϊκές εταιρείες στον τομέα της. Σε μόλις πέντε χρόνια λειτουργίας η Nordeus έχει πάνω από 150 εργαζόμενους και πωλήσεις 64 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως. Μόλις το πρώτο τρίμηνο του 2016 Σερβικές νεοσύστατες επιχειρήσεις αποκόμισαν πάνω από 65 εκατομμύρια US$, μεταξύ αυτών 45 εκατομμύρια US$ η Seven Bridges (εταιρεία Βιοπληροφορικής) και 14 εκατομμύρια US$ η Vast (εταιρεία ανάλυσης δεδομένων). Επίσης το 2016 η ιστοσελίδα AskGamblers με έδρα το Βελιγράδι με πάνω από €810.000 έσοδα και €620,000 κέρδη πουλήθηκε στην Catena Media αντί 15 εκατομμυρίων ευρώ, με το σύνολο των 30 εργαζομένων της να συνεχίζουν να εργάζονται κανονικά. Η κοινότητα των νεοσύστατων επιχειρήσεων υποστηρίζεται από έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό ονόματι Startit, που είναι μια ενεργή κοινότητα που λειτουργεί ως θερμοκοιτίδα για νέες επιχειρήσεις. Η Startit αποκόμισε US$108.000 από την κινητήρια πρωτοβουλία της το 2015, που της επέτρεψαν να επεκτείνει το κέντρο της στο Βελιγράδι και να κατασκευάσει ένα δεύτερο κέντρο στην Ιντζιγια, που ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο του 2016. Άλλες ενδιαφέρουσες εξελίξεις ήταν η νεοσύστατη επιχείρηση Agriculture Drone, που χρησιμοποιεί μη επανδρωμένα αεροσκάφη για τοπογράφηση, η TeleSkin, μια εφαρμογή, που μπορεί να εντοπίζει και να παρακολουθεί τον καρκίνο του δέρματος και μια ακόμη επιτυχής κινητήρια πρωτοβουλία για τη Hexiwear, μια εφαρμογή για προγραμματιστές. Η πρόοδος της Σερβικής ΠΤ τα τελευταία έξι χρόνια είναι τεράστια με συνεχή ταχύτατη ανάπτυξη, καθώς πολλοί ταλαντούχοι μηχανικοί, επιστήμονες και μαθηματικοί της Σερβίας εισρέουν σε αυτό το νέο κλάδο, όπου οι μέσες ακαθάριστες αποδοχές είναι €2.000 το μήνα (μακράν περισσότερες του εθνικού μέσου των €600).

Το Νέο Βελιγράδι τη νύχτα από το Καλεμέγκνταν.

Το Νέο Βελιγράδι είναι η η κύρια επιχειρηματική περιοχή της χώρας. Προσφέρει σειρά εγκαταστάσεων, όπως ξενοδοχεία, συνεδριακά κέντρα (Σάβα Τσένταρ), κτίρια γραφείων Α και Β κατηγορίας, αθλητικές εγκαταστάσεις (Κόμπανκ Αρένα), εμπορικά κέντρα (Ούστσε και Delta City) και επιχειρηματικά πάρκα (Airport City Belgrade). Σήμερα πάνω από 1,2 εκατομμύρια τετραγωνικά μέτρα είναι υπό ανοικοδόμηση στο Νέο Βελιγράδι και η η εκτιμώμενη αξία των κατασκευών τα επόμενα δυόμισι χρόνια είναι πάνω από 1,5 δις ευρώ.

Το Χρηματιστήριο του Βελιγραδίου βρίσκεται επίσης στο Νέο Βελιγράδι και είναι πλήρες μέλος της Ομοσπονδίας Ευρασιατικών Χρηματιστηρίων και συνδεδεμένο μέλος της Ομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Χρηματιστηρίων. Τον Δεκέμβριο του 2014 είχε κεφαλαιοποίηση 6,5 δις ευρώ.

Η Σερβία ξεπέρασε τα προβλήματα πληθωρισμού των μέσων της δεκαετίας του 1990 και από τότε το Βελιγράδι αναπτύσσεται έντονα. Το 2009 πάνω από 40% του ΑΕΠ της χώρας παράγεται στην πόλη, που επίσης έχει το 31,4% των απασχολουμένων της Σερβίας. Το ονομαστικό ΑΕΠ της πόλης του Βελιγραδίου εκτιμάται σε 16,97 δις US$, που σημαίνει 859.329 δηνάρια Σερβίας ($10,086) κατά κεφαλή. Το ΑΕΠ σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης εκτιμάται σε 36.1 δις US$, που είναι $21,461 κατά κεφαλή σε όρους ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης. Τον Σεπτέμβριο του 2013 ο μέσος καθαρός μηνιαίος μισθός στο Βελιγράδι ήταν 53,564 δ.Σ. ($635), ενώ ο ακαθάριστος 73,970 δ.Σ. ($877). Στην ετήσια έκθεση του Economist του 2013 το Βελιγράδι κατατασσόταν 86ο ως προς την ακρίβεια μεταξύ 131 πόλεων παγκοσμίως.

Σύμφωνα με τη μεθοδολογία της Eurostat, και σε σαφή αντίθεση με την περιοχή των Βαλκανίων, 66,2% των νοικοκυριών είχαν υπολογιστή το 2012. Σύμφωνα με την ίδια έκθεση το 60,5% των νοικοκυριών είχαν σύνδεση ίντερνετ, 90,4% τουλάχιστον ένα κινητό τηλέφωνο και 71,7% καλωδιακή τηλεόραση. Τα ποσοστά αυτά ξεπερνούν εκείνα των πρωτευουσών της περιοχής, όπως η Σόφια, το Βουκουρέστι και η Αθήνα.

Συνεδριακό κέντρο Σάβα Τσένταρ, χτισμένο το 1978

Πολιτισμός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εθνικό Θέατρο
Έκθεση Βιβλίου Βελιγραδίου

Το Βελιγράδι φιλοξενεί πολλές ετήσιες διεθνείς πολιτιστικές εκδηλώσεις, μεταξύ αυτών το Φεστιβάλ Κινηματογράφου (FEST), το Φεστιβάλ Θεάτρου, το Θερινό Φεστιβάλ, το Φεστιβάλ Μουσικής, την Έκθεση Βιβλίου, το Διαγωνισμό Τραγουδιού Eurovision 2008 και το Φεστιβάλ Μπύρας. Ο Νομπελίστας συγγραφέας Ίβο Άντριτς έγραψε το γνωστότερο έργο του, Το γεφύρι του Δρίνου, στο Βελιγράδι. Άλλοι διακεκριμένοι συγγραφείς του Βελιγραδίου είναι ο Μπράνισλαβ Νούσιτς, ο Μίλος Τσρνιάνσκι, ο Μπόρισλαβ Πέκιτς, ο Μίλοραντ Πάβιτς και ο Μέσα Σελίμοβιτς. Παγκοσμίως διακεκριμένοι καλλιτέχνες του Βελιγραδίου είναι η Μαρίνα Αμπράμοβιτς και ο Μίλοβαν Ντέστιλ Μάρκοβιτς.

Το μεγαλύτερο μέρος της κινηματογραφικής βιομηχανίας της Σερβίας έχει την έδρα του στο Βελιγράδι. Το FEST είναι ετήσιο κινηματογραφικό φεστιβάλ που διεξάγεται από το 1971 και, μέχρι το 2013, το έχουν παρακολουθήσει τέσσερα εκατομμύρια θεατές και έχει ανεβάσει σχεδόν 4.000 ταινίες.

Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου Βελιγραδίου, πρώην Ευαγγελική εκκλησία

Η πόλη ήταν από τα κύρια κέντρα του Γιουγκοσλαβικού Νέου Κύματος τη δεκαετία του 1980. Οι ΒΙΣ Ιντολι, η Εκαταρίνα Βελίκα, οι Σαρλό Ακρομπάτα και οι Ελεκτρίτσνι Οργκαζαμ ήταν όλοι από το Βελιγράδι. Άλλα αξιόλογα ροκ συγκροτήματα του Βελιγραδίου είναι τα Ρίμπλια Τσόρμπα, Μπαγιάγκα ι Ινστρουκτόρι και Παρτιμπρέικερς. Σήμερα είναι το κέντρο της Σερβικής χιπ χοπ σκηνής, με τους Μπεογκράντσκι Σίντικατ, το Σκάμπο, το Μαρτσέλο και το μεγαλύτερο μέρος της Bassivity Music να κατάγεται από ή να ζει στην πόλη. Υπάρχουν πολλά θέατρα με σημαντικότερα το Εθνικό Θέατρο, το Θέατρο Τεράζιγιε, το Γιουγκοσλαβικό Δραματικό Θέατρο, το Θέατρο Ζβεζντάρα και το Ατελιέ 2012. Η Σερβική Ακαδημία Επιστημών και Τεχνών έχει επίσης την έδρα της στο Βελιγράδι, όπως και η Εθνική Βιβλιοθήκη της Σερβίας. Άλλες μεγάλες βιβλιοθήκες είναι η Βιβλιοθήκη της Πόλης του Βελιγραδίου και η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου. Οι δύο όπερες του Βελιγραδίου είναι το Εθνικό Θέατρο και η Όπερα Μαντλενιάνουμ.

Στο Βελιγράδι υπάρχουν πολλά ξένα πολιτιστικά ιδρύματα, όπως το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, Ισπανικό Ινστιτούτο Θερβάντες, το Γερμανικό Ινστιτούτο Γκαίτε και το Γαλλικό Ινστιτούτο, που βρίσκονται στην κεντρική πεζοδρομημένη περιοχή της Οδού Κνεζ Μιχαήλοβα. Άλλα πολιτιστικά κέντρα στο Βελιγράδι είναι η Αμερικανική Γωνιά, το Αυστριακό Πολιτιστικό Φόρουμ, το Βρετανικό Συμβούλιο, το Κινεζικό Ινστιτούτο Κομφούκιου, το Καναδικό Πολιτιστικό Κέντρο, το Ιταλικό Ινστιτούτο Πολιτισμού, το Ιρανικό Πολιτιστικό Κέντρο, το Πολιτιστικό Κέντρο του Αζερμπαϊτζάν και το ρωσικό Κέντρο Επιστήμης και Πολιτισμού.

Μετά τη νίκη της εκπροσώπου της Σερβίας Μαρίγια Σερίφοβιτς στον Διαγωνισμό Τραγουδιού Eurovision 2007, το Βελιγράδι φιλοξένησε τον Διαγωνισμό το 2008.

Μουσεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το σημαντικότερο μουσείο στο Βελιγράδι είναι το Εθνικό Μουσείο που ιδρύθηκε το 1844 και προς το παρόν είναι κλειστό λόγω ανακαίνισης. Το μουσείο διαθέτει μια συλλογή με πάνω από 400.000 εκθέματα (πάνω από 6.000 πίνακες και 8.400 σχέδια και χαρακτικά, μεταξύ αυτών ξένων καλλιτεχνών όπως οι Μπος, Χουάν ντε Φλαντς, Τιτσιάνο, Τιντορέττο, Ρούμπενς, Βαν Ντάικ, Σεζάν, Τ. Τιέπολο, Ρενουάρ, Μονέ, Λωτρέκ, Ματίς, Πικάσο, Γκωγκέν, Σαγκάλ, Βαν Γκογκ, Μοντριάν κ.α. και επίσης το περίφημο Ευαγγέλιο του Μίροσλαβ). Το Εθνογραφικό Μουσείο, που ιδρύθηκε το 1901, περιέχει πάνω από 150.000 αντικείμενα που προβάλλουν τον αγροτικό και αστικό πολιτισμό των Βαλκανίων, ιδιαίτερα των χωρών της πρώην Γιουγκοσλαβίας.

Το Σιδηροδρομικό Μουσείο μέσα στο κτίριο της έδρας της σιδηροδρομικής εταιρείας
Ιστορικό Μουσείο της Σερβίας

Το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης ήταν το πρώτο του είδους του στην Ευρώπη, ιδρύθηκε το 1958 και έχει μια συλλογή 35.000 περίπου έργων, μεταξύ αυτών των Ρόι Λίχτενσταϊν, Άντι Γουόρχολ, Ζουάν Μιρό, Ντέιβιντ Χόκνεϊ, Ιβαν Μέστροβιτς και άλλων μετά το 1900. Το μουσείο είναι προς το παρόν είναι κλειστό λόγω ανακαίνισης. Το Στρατιωτικό Μουσείο διαθέτει μια ευρεία γκάμα πάνω από 25.000 εκθεμάτων στρατιωτικών εκθεμάτων, που χρονολογούνται ήδη από τη Ρωμαϊκή εποχή, καθώς και τμήματα ενός αεροσκάφους στελθ F-117, που καταρρίφθηκε από τον Σερβικό στρατό.

Το Μουσείο Αεροπορίας του Βελιγραδίου έχει πάνω από 250 αεροπλάνα, από τα οποία εκτίθενται περίπου 50 και μερικά από αυτά είναι τα μοναδικά σωζόμενα παραδείγματα του τύπου τους, όπως το Fiat G.50. Στο μουσείο αυτό εκτίθενται επίσης τμήματα καταρριφθέντων αεροσκαφών των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, όπως το F-117 και το F-16.

Το Μουσείο Νίκολα Τέσλα, που ιδρύθηκε το 1952, έχει τα προσωπικά αντικείμενα του Νίκολα Τέσλα, εφευρέτη από τον οποίο πήρε το όνομά της η μονάδα Τέσλα. Διαθέτει γύρω στα 160.000 πρωτότυπα έγγραφα και γύρω στα 5.700 άλλα προσωπικά αντικείμενα, μεταξύ αυτών και την τεφροδόχο του. Το τελευταίο από τα μεγάλα μουσεία του Βελιγραδίου είναι το Μουσείο Βουκ και Ντοσιτέι, που προβάλλει τη ζωή, το έργο και την κληρονομιά του Βουκ Κάρατζιτς και του Ντοσιντέι Ομπράντοβιτς, μεταρρυθμιστή της Σερβικής λογοτεχνικής γλώσσας του 19ου αιώνα και πρώτου Σέρβου Υπουργού Παιδείας αντίστοιχα. Στο Βελιγράδι υπάρχει επίσης το Μουσείο Αφρικανικής Τέχνης, που ιδρύθηκε το 1977 και έχει μεγάλη συλλογή τέχνης από τη Δυτική Αφρική.

Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και Πύργος Ούτσε

Με περίπου 95.000 αντίγραφα Σερβικών και ξένων ταινιών, η Γιουγκοσλαβική Ταινιοθήκη είναι η μεγαλύτερη στην περιοχή και μεταξύ των 10 μεγαλύτερων στον κόσμο και διαθέτει το Μουσείο της Γιουγκοσλαβικής Ταινιοθήκης με κινηματογράφο και εκθεσιακό χώρο. Τα μακροχρόνια προβλήματα αποθήκευσης της Ταινιοθήκης τελικά λύθηκαν το 2007, όταν κατασκευάσθηκε μια νέα σύγχρονη αποθήκη. Η Γιουγκοσλαβική Ταινιοθήκη εκθέτει επίσης το πρωτότυπο μπαστούνι του Τσάρλι Τσάπλιν και μια από τις πρώτες ταινίες των Ωγκύστ και Λουί Λυμιέρ.

Το Μουσείο της Πόλης του Βελιγραδίου μεταφέρθηκε σε νέο κτίριο στο κέντρο της πόλης το 2006 και διαθέτει σειρά συλλογών που καλύπτουν την ιστορία της αστικής ζωής από την προϊστορία.

Το Μουσείο Γιουγκοσλαβικής Ιστορίας έχει συλλογές από την εποχή της Γιουγκοσλαβίας. Εκτός από πίνακες το πολυτιμότερο είναι σεληνιακοί βράχοι, που δωρήθηκαν από το πλήρωμα του Απόλλων 11 Νηλ Άρμστρονγκ, Μπαζ Όλντριν και Μάικλ Κόλινς όταν επισκέφθηκαν το Βελιγράδι το 1969 και από την αποστολή του Απόλλων 17, που δωρήθηκαν από τον Ρίτσαρντ Νίξον το 1971. Το Μουσείο διαθέτει επίσης το σπαθί του Ιωσήφ Στάλιν με 260 μπριγιάντια και διαμάντια, που δωρήθηκε από τον ίδιο.

Το Μουσείο Επιστήμης και Τεχνολογίας μεταφέρθηκε στο κτίριο του πρώτου σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της πόλης στο Ντόρτσολ το 2005.

Αρχιτεκτονική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Βελιγράδι έχει πολυποίκιλη αρχιτεκτονική, από το κέντρο του Ζέμουν, χαρακτηριστικό μιας Κεντροευρωπαϊκής πόλης, μέχρι την πιο σύγχρονη αρχιτεκτονική και την ευρυχωρία του Νόβι Μπέογκραντ. Η παλαιότερη αρχιτεκτονική βρίσκεται στο Πάρκο Καλέμεγκνταν. Έξω από αυτό τα παλαιότερα κτίρια χρονολογούνται μόλις από τον 18ο αιώνα, λόγω της γεωγραφικής θέσης και των συχνών πολέμων και καταστροφών. Το παλαιότερο δημόσιο κτίριο στο Βελιγράδι είναι ένας Τούρκικος τουρμπές, ενώ η παλαιότερη κατοικία είναι ένα μικρό πλινθόκτιστο από άργιλο στο Ντόρτσολ από τα τέλη του 18ου αιώνα. Οι Δυτικές επιδράσεις ξεκίνησαν τον 19ο αιώνα, όταν η πόλη μεταμορφώθηκε τελείως από ανατολίτικη στη σύγχρονη αρχιτεκτονική της εποχής με επιρροές από τον νεοκλασικισμό, τον ρομαντισμό και την ακαδημαϊκή τέχνη. Οι Σέρβοι αρχιτέκτονες παρέλαβαν τα ηνία από τους ξένους στα τέλη του 19ου αιώνα, δημιουργώντας το Εθνικό Θέατρο, τα Παλαιά Ανάκτορα, τον Καθεδρικό και αργότερα, στις αρχές του 20ού αιώνα, την Εθνοσυνέλευση και το Εθνικό Μουσείο, επηρεασμένα από την αρ νουβό. Στοιχεία νεοβυζαντινής αρχιτεκτονικής υπάρχουν σε κτίρια όπως το Ίδρυμα Βουκ, το παλιό Ταχυδρομείο στην Οδό Κόσοβσκα και σε θρησκευτική αρχιτεκτονική, όπως η Εκκλησία του Αγίου Μάρκου (βασισμένη στο Μοναστήρι Γκρατσάνιτσα) και ο Ναός του Αγίου Σάββα. Στο ύφος του ύστερου μοντερνισμού, το Μέγαρο "Αλβανία" κατασκευάστηκε την περίοδο 1938-1941 από τους αρχιτέκτονες Branko Bon, Milorad Grakalić, Miladin Prljevic και τον μηχανικό Đorđe Lazarević. Όταν ολοκληρώθηκε, ήταν ο πρώτος ουρανοξύστης στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και το σύμβολο της χρυσής εποχής και το στέμμα της οικονομικής ανάπτυξης του Βελιγραδίου κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου[6].

Αρχιτεκτονικά είδη στο Βελιγράδι:

  • Καθεδρικός Αγίου Μιχαήλ
    Καθεδρικός Αγίου Μιχαήλ
  • Κνέζ Μιχαήλοβα
    Κνέζ Μιχαήλοβα
  • Παλάς Αλμπάνια
    Παλάς Αλμπάνια
  • Εθνοσυνέλευση
    Εθνοσυνέλευση
  • Κυβερνητικό Κτίριο
    Κυβερνητικό Κτίριο
  • Μνημείο Αγνώστου Στρατιώτη
    Μνημείο Αγνώστου Στρατιώτη
  • Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου
    Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου
  • Σερβική Ακαδημία Επιστημών και Τεχνών
    Σερβική Ακαδημία Επιστημών και Τεχνών
  • Εκκλησία του Αγίου Μάρκου
    Εκκλησία του Αγίου Μάρκου
  • Σερβικά Ανάκτορα
    Σερβικά Ανάκτορα
  • Μπεογκρατζάνκα
    Μπεογκρατζάνκα
  • Μπελβίλ (Πανεπιστημιούπολη)
    Μπελβίλ (Πανεπιστημιούπολη)
  • Παλιά Ανάκτορα
    Παλιά Ανάκτορα
  • Συνεταιριστική (Τράπεζα)
    Συνεταιριστική (Τράπεζα)
  • Ξενοδοχείο «Μόσκβα», Αρχιτέκτων Τζόβαν Ίλκις (Јован Илкић) 1906
    Ξενοδοχείο «Μόσκβα», Αρχιτέκτων Τζόβαν Ίλκις (Јован Илкић) 1906
  • Μέγαρο «Αλβανία» (1938-1941), Knez Mihailova 12
    Μέγαρο «Αλβανία» (1938-1941), Knez Mihailova 12

Κατά την Κομμουνιστική περίοδο οι περισσότερες κατοικίες χτίστηκαν γρήγορα και φτηνά λόγω της τεράστιας εισροής των ανθρώπων που εγκατέλειπαν την ύπαιθρο μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με αποτέλεσμα μερικές φορές την μπρουταλιστική αρχιτεκτονική των "μπλόκοβι" (πολυκατοικιών) του Νόβι Μπέογκραντ. Για λίγο επικράτησε μια τάση σοσιαλιστικού ρεαλισμού με αποτέλεσμα κτίρια όπως το Μέγαρο των Συνδικάτων. Εντούτοις στα μέσα της δεκαετίας του 1950 επικράτησαν μοντερνιστικές τάσεις, που ακόμη κυριαρχούν στην αρχιτεκτονική του Βελιγραδίου.

Το Βελιγράδι έχει το δεύτερο παλαιότερο αποχετευτικό σύστημα στην Ευρώπη.

Τουρισμός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οδός Κνεζ Μιχαήλοβα.
Το Φρούριο του Βελιγραδίου και το Μνημείο της Νίκης, όπως φαίνονται από το Πάρκο Κάλεμεγκνταν.

Οι ιστορικές περιοχές και κτίρια του Βελιγραδίου είναι από τα κορυφαία αξιοθέατα της πόλης. Περιλαμβάνουν τη Σκαντάρλιγια, το Εθνικό Μουσείο και το γειτονικό Εθνικό Θέατρο, το Ζέμουν, την Πλατεία Νίκολα Πάσιτς, την Τεράζιγιε, την Πλατεία των Φοιτητών, το Φρούριο Κάλεμεγκνταν, την Οδό Κνεζ Μιχαήλοβα, το Κοινοβούλιο, την Εκκλησία του Αγίου Σάββα, τα Παλιά Ανάκτορα και τον Πύργο Νεμπόισα όπου μαρτύρησε ο Ρήγας Βελεστινλής. Πέραν αυτών υπάρχουν πολλά πάρκα, μνημεία, μουσεία, καφέ και εστιατόρια και καταστήματα και στις δυο όχθες του ποταμού. Το Μνημείο Άβαλα στην κορυφή του λόφου και ο ομώνυμος πύργος προσφέρουν θέα πάνω από την πόλη.

Η αριστοκρατική συνοικία Ντέντινιε βρίσκεται κοντά στα πάρκα Τόπτσιντερ και Κόσουτνιακ. Το μπέλι ντβορ (Λευκό Ανάκτορο) της βασιλικής οικογένειας Καρατζόρτζεβιτς είναι ανοιχτό για τους επισκέπτες και διαθέτει πολλά πολύτιμα έργα τέχνης. Σε κοντινή απόσταση το μαυσωλείο του Γιόσιπ Μπροζ Τίτο, ονομαζόμενο Οίκος των Λουλουδιών καταγράφει τη ζωή του πρώην Γιουγκοσλάβου προέδρου.

Ο Καθεδρικός του Αγίου Σάββα, μια από τις μεγαλύτερες Ορθόδοξες εκκλησίες στον κόσμο, τη νύχτα.

Η Άντα Τσιγκάνλιγια, ένα πρώην νησί στον Ποταμό Σάβα, είναι το μεγαλύτερο αθλητικό και ψυχαγωγικό συγκρότημα του Βελιγραδίου. Σήμερα συνδέεται με τη δεξιά όχθη του Σάβου με δύο ανυψωμένες οδούς, που δημιουργούν μια τεχνητή λίμνη. Είναι ο δημοφιλέστερος προορισμός για τους κατοίκους του Βελιγραδίου τις ζεστές μέρες του καλοκαιριού. Υπάρχουν 7 χιλιόμετρα παραλίας και αθλητικών εγκαταστάσεων για διάφορα σπορ όπως γκολφ, ποδόσφαιρο, μπάσκετ, βόλλεϋ, ράγκμπι, μπέιζμπολ και τένις. Το καλοκαίρι υπάρχουν 200.000 ως 300.000 λουόμενοι ημερησίως.

Άντα Τσιγκάνλιγια

Διαθέσιμα είναι επίσης εξτρίμ σπορ όπως μπάντζι τζάμπινγκ, θαλάσσιο σκι και πέιντμπολ. Υπάρχουν πολλές διαδρομές στο νησί για ποδηλασία, πεζοπορία ή τρέξιμο. Εκτός από την Άντα το Βελιγράδι έχει συνολικά 16 νησιά στους ποταμούς, κυρίως ακόμη αναξιοποίητα. Μεταξύ αυτών το Μεγάλο Νησί του Πολέμου, στη συμβολή του Σάβου, ξεχωρίζει ως μια όαση ανενόχλητης άγριας ζωής (ιδίως πτηνών). Αυτές οι περιοχές, μαζί με το γειτονικό Μικρό Νησί του Πολέμου, προστατεύονται από τη δημοτική διοίκηση ως φυσικό καταφύγιο.

Το τουριστικό εισόδημα το 2012 ανήλθε σε 500 εκατομμύρια ευρώ. Το 2013 το Βελιγράδι επισκέφτηκαν 660.000 καταγεγραμμένοι τουρίστες, από τους οποίους οι 520.000 ξένοι. Από αυτούς πάνω από 70.000 έφθασαν με 550 ποτάμια κρουαζιερόπλοια. Το 2013 η αύξηση των ξένων τουριστών ήταν 24%.

Νυχτερινή ζωή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σκαντάρλιγια, η παλιά μποέμικη συνοικία της πόλης

Το Βελιγράδι φημίζεται για την έντονη νυχτερινή ζωή του. Σε όλη την πόλη βρίσκονται κλαμπ, που είναι ανοιχτά μέχρι τα ξημερώματα. Το πιο αναγνωρίσιμο χαρακτηριστικό της νυχτερινής ζωής του Βελιγραδίου είναι οι μαούνες (σπλαβ), που απλώνονται στις όχθες του Σάβου και του Δούναβη.

Πολλοί επισκέπτες του σαββατοκύριακου - ιδιαίτερα από τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, την Κροατία και τη Σλοβενία - προτιμούν τη νυχτερινή ζωής του Βελιγραδίου από εκείνη των πρωτευουσών τους λόγω της φανερά φιλικής ατμόσφαιρας, των άφθονων κλαμπ και μπαρ, των φθηνών ποτών και της έλλειψης γλωσσικών δυσκολιών και περιοριστικών ρυθμίσεων.

Γνωστά εναλλακτικά κλαμπ είναι το Ακαντέμιγια και το ΚΣΤ (Κλουμπ Στουντενάτα Τέχνικε), που βρίσκεται στο υπόγειο της Σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου. Ένας από τους πιο γνωστούς χώρους για εναλλακτικά πολιτιστικά δρώμενα στην πόλη είναι το Φοιτητικό Πολιτιστικό Κέντρο, που βρίσκεται ακριβώς απέναντι από τον ουρανοξύστη-ορόσημο του Βελιγραδίου, την Μπεογκρατζάνκα. Στο κέντρο αυτό πραγματοποιούνται συχνά συναυλίες διάσημωμ τοπικών και ξένων συγκροτημάτων. είναι επίσης ο χώρος διάφορων εκθέσεων τέχνης καθώς και δημόσιων διαλόγων και συζητήσεων.

Μια πιο παραδοσιακή Σερβική εμπειρία νυχτερινής ζωής, με συνοδεία παραδοσιακής μουσικής, γνωστής ως Σταρογκράντσκα (που μεταφράζεται Μουσική της Παλιάς Πόλης), χαρακτηριστικής των αστικών περιοχών της βόρειας Σερβίας, επικρατεί στη Σκαντάρλιγια, την παλιά μποέμικη συνοικία της πόλης, όπου συγκεντρώνονταν οι ποιητές και οι καλλιτέχνες του Βελιγραδίου τον 19ο και τις αρχές του 20ού αιώνα. Η Οδός Σκαντάρ (το κέντρο της Σκαντάρλιγια) και η γύρω συνοικία πλαισιώνονται με μερικά από τα καλύτερα και παλαιότερα παραδοσιακά εστιατόρια του Βελιγραδίου (που ονομάζονται καφάνα στα Σερβικά), που ανάγονται σε εκείνη την περίοδο. Στο ένα άκρο της συνοικίας βρίσκεται το παλαιότερο ζυθοποιείο του Βελιγραδίου, που ιδρύθηκε το πρώτο μισό του 19ου αιώνα. Μια από τις παλαιότερες καφάνα της πόλης είναι η "Ζνάκ πιτάνια".

Οι Times το 2008 ανέφεραν ότι η καλύτερη νυχτερινή ζωή της Ευρώπης είναι στο Βελιγράδι. Στον οδηγό "1000 Απόλυτες Εμπειρίες" του 2009 του Lonely Planet το Βελιγράδι τοποθετήθηκε πρώτο μεταξύ των 10 πρώτων πόλεων για πάρτι στον κόσμο.

Αθλητισμός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Σέρβος τενίστας Νόβακ Τζόκοβιτς γεννήθηκε στο Βελιγράδι. Είναι 11 φορές πρωταθλητής του Grand Slam και ο Νο1 της ATP.
Η Κόμπανκ Αρένα στο Νόβι Μπέογκραντ είναι ένα από τα μεγαλύτερα κλειστά γήπεδα στην Ευρώπη με μέγιστη χωρητικότητα 25.000.

Στο Βελιγράδι υπάρχουν περίπου 1.000 αθλητικές εγκαταστάσεις, πολλές από αυτές κατάλληλες για διεξαγωγή αθλητικών εκδηλώσεων κάθε επιπέδου. Το Βελιγράδι έχει επίσης πρόσφατα φιλοξενήσει μεγάλες αθλητικές εκδηλώσεις, όπως το Ευρωμπάσκετ 2005, το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Βόλλεϋ Ανδρών το 2005, το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Υδατοσφαίρισης το 2006, το Ευρωπαϊκό Ολυμπιακό Φεστιβάλ Νεολαίας το 2007 και τη Θερινή Πανεπιστημιάδα το 2009.

Η πόλη είναι έδρα των δύο μεγαλύτερων και πιο πετυχημένων ποδοσφαιρικών ομάδων της Σερβίας, του Ερυθρού Αστέρα Βελιγραδίου και της Παρτιζάν Βελιγραδίου. Ο Ερυθρός Αστέρας κέρδισε το Τσάμπιονς Λιγκ (Ευρωπαϊκό Κύπελλο) το 1991. Τα δύο μεγαλύτερα στάδια στο Βελιγράδι είναι το Μαρακανά (Στάδιο Ερυθρού Αστέρα) και το Στάδιο της Παρτιζάν. Ο ανταγωνισμός μεταξύ Ερυθρού Αστέρα και Παρτιζάν είναι ένας από τους σφοδρότερους στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο.

Στάδιο Ερυθρού Αστέρα.

Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Σύνδεσμο Κλειστών Γηπέδων η Αρένα του Βελιγραδίου είναι το μεγαλύτερο κλειστό γήπεδο με χωρητικότητα 25.000. Χρησιμοποιείται για σημαντικές αθλητικές συναντήσεις και συναυλίες. Τον Μάιο του 2008 διεξήχθη εκεί ο Διαγωνισμός Τραγουδιού Eurovision. Το Χάλα Πιονίρ είναι η βασική έδρα των ομάδων μπάσκετ ΚΚ Παρτιζάν και ΚΚ Τσρβένα Ζβέζντα.

Τα τελευταία χρόνια το Βελιγράδι έχει επίσης αναδείξει αρκετούς-ές παγκόσμιας κλάσης τενίστες όπως η Άνα Ιβάνοβιτς, η Γελένα Γιάνκοβιτς και ο Νόβακ Τζόκοβιτς. Οι Ιβάνοβιτς και Τζόκοβιτς είναι οι πρώτοι, γυναίκα και άνδρας Σέρβοι τενίστες αντίστοιχα, που κέρδισαν τίτλο στο ατομικό του Grand Slam. Η εθνική ομάδα της Σερβίας κέρδισε το Κύπελλο Ντέιβις το 2010 νικώντας την ομάδα της Γαλλίας στους τελικούς, που έγιναν στην Αρένα του Βελιγραδίου.

Εκπαίδευση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών, Αρχιτεκτόνων και Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου.

Το Βελιγράδι έχει δύο κρατικά πανεπιστήμια και αρκετά ιδιωτικά ιδρύματα ανώτερης εκπαίδευσης. Το Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου, που ιδρύθηκε το 1808 ως η "Μεγάλη Σχολή", είναι το παλαιότερο ίδρυμα ανώτερης εκπαίδευσης της Σερβίας. Έχοντας αναπτυχθεί μαζί με την πόλη τον 19ο αιώνα αρκετά κτίρια του Πανεπιστημίου αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της αρχιτεκτονικής και της πολιτιστικής κληρονομιάς του Βελιγραδίου.

Υπάρχουν επίσης 195 πρωτοβάθμια σχολεία και 85 δευτεροβάθμια. Από τα πρωτοβάθμια υπάρχουν 162 κανονικά, 14 ειδικά, 15 καλλιτεχνικά και 4 ενηλίκων. Το δευτεροβάθμιο σχολικό σύστημα έχει 51 επαγγελματικές σχολές, 21 γυμνάσια, 8 καλλιτεχνικά και 5 ειδικά σχολεία. 230.000 μαθητές και 22.000 εργαζόμενοι είναι σε πάνω από 500 κτίρια, που καλύπτουν γύρω στα 1.100.000 τ.μ.

Μεταφορές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Κόμβος Μόσταρ, 1972.
Γέφυρα Άντα

Το Βελιγράδι έχει ένα εκτεταμένο δημόσιο σύστημα μεταφορών του Βελιγραδίου που στηρίζεται σε λεωφορεία (118 αστικές γραμμές και πάνω από 300 υπεραστικές), τραμ (12 γραμμές) και τρόλεϊ (8 γραμμές). Το διαχειρίζονται η GSP Beograd και η SP Lasta, σε συνεργασία με ιδιωτικές εταιρείες σε διάφορες λεωφορειακές γραμμές. Το σύστημα εισιτηρίων BusPlus, που βασίζεται σε έξυπνες κάρτες χωρίς επαφή, άρχισε να λειτουργεί τον Φεβρουάριο του 2012. Το Βελιγράδι έχει επίσης ένα δίκτυο προαστιακού σιδηρόδρομου, το Μπεοβόζ, που το διαχειρίζεται η δημοτική διοίκηση. Ο κεντρικός σιδηροδρομικός σταθμός συνδέει το Βελιγράδι με άλλες Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και πολλές πόλεις της Σερβίας. Τα ταξίδια με πούλμαν είναι επίσης δημοφιλή και η πρωτεύουσα εξυπηρετείται ικανοποιητικά με ημερήσιες συνδέσεις με κάθε πόλη της Σερβίας και με πολλούς άλλους Ευρωπαϊκούς προορισμούς μέσω του κεντρικού σταθμού λεωφορείων.

Η πόλη βρίσκεται πάνω στους Πανευρωπαϊκούς διαδρόμους X και VII. Το σύστημα των αυτοκινητοδρόμων παρέχει εύκολη πρόσβαση στο Νόβι Σαντ και στη Βουδαπέστη βόρεια, στη Νις νότια και στο Ζάγκρεμπ δυτικά. Στη συμβολή δύο μεγάλων ποταμών, του Δούναβη και του Σάβου, το Βελιγράδι έχει 7 γέφυρες - οι δύο κύριες είναι η Μπράνκο και η Γκαζέλα, που συνδέουν τον πυρήνα της πόλης με το Νόβι Μπέογκραντ. Με την επέκταση της πόλης και την ουσιώδη αύξηση του αριθμού των οχημάτων, η κυκλοφοριακή συμφόρηση αποτελεί σημαντικό πρόβλημα, που αναμένεται να μετριασθεί με την κατασκευή μιας παράκαμψης, που θα συνδέει τους αυτοκινητόδρομους E70 και E75. Επιπλέον προγραμματίζεται ένας "εσωτερικός ημιδακτύλιος", που περιλαμβάνει μια νέα Γέφυρα Άντα στον ποταμό Σάβο, που αναμένεται να διευκολύνει τις μετακινήσεις μέσα στην πόλη και να αποφορτίσει τις γέφυρες Μπράνκο και Γκαζέλα.

Ο σταθμός του Μπεοβόζ Βούκοβ Σπόμενικ, που βρίσκεται 55 μ. υπογείως.

Το Λιμάνι του Βελιγραδίου βρίσκεται στον Δούναβη και επιτρέπει στην πόλη να εφοδιάζεται με προϊόντα από το ποτάμι. Η πόλη εξυπηρετείται επίσης από το Αεροδρόμιο Νίκολα Τέσλα, 12 χιλιόμετρα δυτικά του κέντρου της πόλης, κοντά στο Σουρτσίν. Στην ακμή του, το 1986, από το αεροδρόμιο ταξίδευαν σχεδόν 3 εκατομμύρια επιβάτες, αλλά αυτός ο αριθμός συρρικνώθηκε σε ελάχιστο τη δεκαετία του 1990. Μετά την επανεκκίνηση της ανάπτυξής του το 2000, ο αριθμός των επιβατών έφθασε περίπου τα 2 εκατομμύρια το 2004 και το 2005, πάνω από 2,6 εκατομμύρια το 2008 και ξεπέρασε τα 3 εκατομμύρια επιβάτες. Το μέγιστο όλων των εποχών με πάνω από 4 εκατομμύρια επιβάτες επιτεύχθηκε το 2014, όταν το Αεροδρόμιο του Βελιγραδίου Νίκολα Τέσλα έγινε το δεύτερο ταχύτερα αναπτυσσόμενο μεγάλο αεροδρόμιο της Ευρώπης.

Αεροδρόμιο Νίκολα Τέσλα.

Το Μπεοβόζ είναι το δίκτυο προαστιακού σιδηρόδρομου που παρέχει στην πόλη υπηρεσίες μαζικής μεταφοράς. Ο βασικός ρόλος του σημερινού συστήματος είναι να συνδέει τα προάστια με το κέντρο της πόλης. Το Μπεοβόζ διαχειρίζονται οι Σερβικοί Σιδηρόδρομοι. Το προαστιακό σιδηροδρομικό σύστημα του Βελιγραδίου συνδέει προάστια και γειτονικές πόλεις δυτικά, βόρεια και νότια της πόλης. Άρχισε να λειτουργεί το 1992 και σήμερα έχει 2 ζώνες με 5 γραμμές και 41 σταθμούς.

Το Βελιγράδι είναι μια από τις τελευταίες μεγάλες Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και πόλεις άνω του ενός εκατομμυρίου κατοίκων, που δεν έχει μετρό. Το Μετρό του Βελιγραδίου θεωρείται το τρίτο μεγαλύτερο προγραμματιζόμενο έργο στη χώρα, μετά τα οδικά και σιδηροδρομικά έργα. Τα δύο έργα υψηλότερης προτεραιότητας είναι η Παράκαμψη του Βελιγραδίου και ο Πανευρωπαϊκός Διάδρομος Χ.

Κλίμα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μεγάλη σκάλα στο Πάρκο Κάλεμεγκνταν και θέα πάνω από τον ποταμό Σάβο.

Το Βελιγράδι βρίσκεται στην υγρή υποτροπική κλιματική ζώνη με τέσσερις εποχές και ομοιόμορφα κατανεμημένο υετό. Οι μέσες μηνιαίες θερμοκρασίες ποικίλλουν από 1,4 °C τον Ιανουάριο μέχρι 23,0 °C τον Ιούλιο, με μέσο ετήσιο 12,5 °C. Υπάρχουν, κατά μέσο όρο, 31 ημέρες τον χρόνο, που η θερμοκρασία ξεπερνά τους 30 °C και 95 που ξεπερνά τους 25 °C. Το Βελιγράδι δέχεται περίπου 690 χιλιοστά υετού τον χρόνο, με υγρότερα τα τέλη της άνοιξης. Ο μέσος ετήσιος αριθμός ωρών ηλιοφάνειας είναι 2.112.

Η υψηλότερη καταγεγραμμένη θερμοκρασία στο Βελιγράδι είναι 44,6 °C στις 24 Ιουλίου 2007, ενώ, στο άλλο άκρο, η χαμηλότερη ήταν −26,2 °C στις 10 Ιανουαρίου 1893.

Κλιματικά δεδομένα Βελιγραδίου (1981-2010)
Μήνας Ιαν Φεβ Μάρ Απρ Μάι Ιούν Ιούλ Αύγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ Έτος
Υψηλότερη Μέγιστη °C (°F) 20.7 23.9 28.8 32.2 34.9 37.4 44.5 42.5 37.5 30.7 28.4 22.6 44,5
Μέση Μέγιστη °C (°F) 3.6 6.1 12.6 18.3 24.1 27.3 29.0 29.2 24.7 18.4 10.4 5.2 17,4
Μέση Μηνιαία °C (°F) 0.7 1.5 7.4 12.8 17.9 21.5 23.8 23.1 18.2 14.1 6.0 1.5 12,3
Μέση Ελάχιστη °C (°F) −2.7 −1.5 3.4 7.5 12.4 15.8 17.3 17.5 13.1 7.9 3.8 −1.4 6,5
Χαμηλότερη Ελάχιστη °C (°F) −20.9 −18 −12.4 −3.4 2.5 6.5 9.4 6.7 4.7 −4.5 −7.8 −13.4 −20,9
Υετός mm (ίντσες) 40 37,4 40,8 51,4 65 90,4 59,7 50,4 40,1 39,9 44,2 44,5 603,8
% υγρασίας 78 71 63 61 61 63 61 61 67 71 75 79 68
Μέσες ημέρες κατακρημνίσεων (≥ 0.1 mm) 10 8 8 9 9 10 8 6 5 5 10 10 98
Μέσες μηνιαίες ώρες ηλιοφάνειας 72.2 101.7 153.2 188.1 242.2 260.9 290.8 274.0 204.3 163.1 97.0 64.5 2.111,9
Πηγή: Υδρομετεωρολογική Υπηρεσία της Δημοκρατίας της Σερβίας[7]

Αδελφοποιημένες πόλεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
О πεζόδρομος Κνεζ Μιχαήλοβα στο Βελιγράδι
Βελιγράδι

Το Βελιγράδι είναι αδελφοποιημένο με τις εξής πόλεις:

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ (Σερβικά, Αγγλικά) Σύνταγμα της Σερβίας.
  2. ↑ cn.wtcf.org.cn/citys/3687-2.html.
  3. ↑ publikacije.stat.gov.rs/G2023/Pdf/G20234001.pdf.
  4. ↑ Πύργος Νεμπόισα, Δημόσια επιχείρηση «Belgrade Fortress»
  5. ↑ «REPUBLICKI ZAVOD ZA STATISTIKU - Republike Srbije». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Φεβρουαρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 18 Μαρτίου 2010. 
  6. ↑ «Albanija Palace». architectuul.com. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουνίου 2021. 
  7. ↑ «Monthly and annual means, maximum and minimum values of meteorological elements for the period 1981 - 2010-Belgrade» (στα Σερβικά). Republic Hydrometeorological Service of Serbia. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2012. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Βελιγράδι&oldid=10696779"