Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Ιερώνυμος Β´

Μακαριώτατος; Ιερώνυμος Β´
	Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος
Από	7 Φεβρουαρίου 2008
Προκάτοχος	Χριστόδουλος
Ιεροσύνη
Χειροτονία	4 Οκτωβρίου 1981 ; από Αρχιεπίσκοπο Σεραφείμ
Προσωπικά στοιχεία
Κοσμικό Όνομα	Ιωάννης Λιάπης
Γέννηση	10 Μαρτίου 1938 (85 ετών); Οινόφυτα, Βοιωτία, Ελλάδα
Εθνικότητα	Έλληνας
Σπουδές	ΕΚΠΑ; Πανεπιστήμιο του Γκρατς; Πανεπιστήμιο του Μονάχου; Πανεπιστήμιο του Ρέγκενσμπουργκ;
Βραβεύσεις	Τάγμα του Πρίγκηπα Γιάροσλαβ του Σοφού; Τάγμα του Αγ. Πρίγκηπα Βλαδίμηρου;
Υπογραφή
Δόγμα	Χριστιανός Ορθόδοξος
Πρώην τίτλος	Μητροπολίτης Θηβών και Λεβαδείας

Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος Β΄ (κατά κόσμον Ιωάννης Λιάπης, Οινόφυτα Βοιωτίας, 10 Μαρτίου 1938^[1]), είναι Έλληνας επίσκοπος, αρχαιολόγος και θεολόγος και ο 20ός Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Ελλάδος από της ανακηρύξεως του αυτοκεφάλου της, με τον τίτλο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος.

Είναι Πρόεδρος της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας, του ανώτατου θεσμικού οργάνου διοίκησης της Εκκλησίας της Ελλάδος, καθώς και της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου.

Πριν την εκλογή του ως Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος, διατέλεσε Μητροπολίτης της Ιεράς Μητροπόλεως Θηβών και Λεβαδείας (1981-2008).

Έχει διατελέσει Ηγούμενος των Ιερών Μονών Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Σαγματά και Οσίου Λουκά Βοιωτίας, Γραμματέας και κατόπιν Αρχιγραμματέας της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος και Μητροπολίτης Θηβών και Λεβαδείας.

Έχει διακριθεί για τις περιβαλλοντικές και φιλανθρωπικές του δραστηριότητες όπως και για την πρόνοιά του προς βοήθεια τοξικομανών, υπερηλίκων και νέων.^[2]^[3]

Βιογραφικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρώτα χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γεννημένος τον Μάρτιο του 1938 στα Οινόφυτα Βοιωτίας ως Ιωάννης Λιάπης, ήταν το πρώτο από τα δύο παιδιά του Τάσου και της Δήμητρας Λιάπη έχοντας αρβανίτικη καταγωγή. Οι γονείς του ασχολούνταν με αγροτικές και ποιμενικές εργασίες. Εντάχθηκε από νωρίς στα ακμάζοντα την εποχή εκείνη κατηχητικά σχολεία, όπου γνώρισε τον πνευματικό του καθοδηγητή, τον τότε Αρχιμανδρίτη και μετέπειτα Μητροπολίτη Θηβών και Λεβαδείας, Νικόδημο Γραικό.

Μετά το πέρας των εγκύκλιων σπουδών του εισήλθε στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και στη συνέχεια στη Θεολογική Σχολή. Διετέλεσε πρώτος σε πανελλαδική κλίμακα υπότροφος του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ) στις βυζαντινές σπουδές, τις οποίες πραγματοποίησε στα Πανεπιστήμια του Γκρατς (Αυστρία) και του Μονάχου (Δυτική Γερμανία), ενώ φοίτησε και στο Ostkirchliches Institut, Ινστιτούτο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας που εδρεύει στο Ρέγκενσμπουρκ της Γερμανίας.^[4] Εργάσθηκε ως πανεπιστημιακός βοηθός στην Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία δίπλα στον Αναστάσιο Ορλάνδο και ως φιλόλογος στο Λεόντειο Λύκειο της Νέας Σμύρνης, στο 9ο Νυκτερινό Γυμνάσιο Αθηνών, καθώς και στο Γυμνάσιο της Αυλώνας.

Ως αρχαιολόγος και θεολόγος δημοσίευσε επιστημονικές μελέτες και άρθρα. Έχει υπάρξει συνεργάτης της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας ενώ έχει βραβευθεί για το έργο του «Μεσαιωνικά Μνημεία της Εύβοιας» από την Ακαδημία Αθηνών.^[5]

Εγκαταλείποντας την ακαδημαϊκή του καριέρα εντάχθηκε στον ορθόδοξο κλήρο. Τον πρώτο βαθμό της ιεροσύνης έλαβε την 3η Δεκεμβρίου 1967, χειροτονούμενος Διάκονος από τον Μητροπολίτη Θηβών και Λεβαδείας Νικόδημο στη Θήβα και λαμβάνοντας το όνομα Ιερώνυμος προς τιμήν του τότε Αρχιεπισκόπου Αθηνών Ιερωνύμου Α΄.^[6] Στις 10 του ίδιου μήνα χειροτονήθηκε πρεσβύτερος στη πόλη της Λιβαδειάς λαμβάνοντας το οφφίκιο του Αρχιμανδρίτη.^[7]

Από της χειροτονίας του έως και το 1978 υπηρέτησε ως Πρωτοσύγκελος της Ιεράς Μητροπόλεως Θηβών και Λεβαδείας και διετέλεσε Ηγούμενος των Ιερών Μονών Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Σαγματά (1971-1977) και Οσίου Λουκά Βοιωτίας (1977-1981). Το διάστημα των ετών 1978 - 1981 υπήρξε Γραμματέας και κατόπιν Αρχιγραμματέας της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος.

Μητροπολίτης Θηβών και Λεβαδείας (1981-2008)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1981, έπειτα από την παραίτηση του Μητροπολίτη Νικόδημου, εξελέγη παμψηφεί Μητροπολίτης Θηβών και Λεβαδείας. Η εις επίσκοπον χειροτονία του πραγματοποιήθηκε στις 4 Οκτωβρίου 1981 στον Καθεδρικό Ναό Αθηνών, προεξάρχοντος του Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ. Ως Μητροπολίτης συμμετείχε στις Συνοδικές Επιτροπές Εκκλησιαστικής Εκπαιδεύσεως, Εκκλησιαστικής Περιουσίας, Σχέσεων Εκκλησίας-Πολιτείας, Υποτροφιών και εργάστηκε ως Αντιπρόεδρος του Ραδιοφωνικού Σταθμού της Εκκλησίας της Ελλάδος. Υπήρξε μέλος μεικτών επιτροπών Πολιτείας και Εκκλησίας για τη μελέτη θεμάτων για τη μοναστηριακή περιουσία (1986-1998) και την εκκλησιαστική εκπαίδευση (1986-1998) και Πρόεδρος της επιτροπής Διαλόγου Κοινωνίας-Εκκλησίας (2005-2007).

Κατά τη διάρκεια της διακονίας του στη Μητρόπολη Λιβαδειάς αναπαλαιώθηκαν και επανδρώθηκαν έξι ανδρώες Ιερές Μονές και δεκαεπτά γυναικείες. Ανάμεσα στις Μονές αυτές συγκαταλέγονται οι ιστορικές Μονές του Οσίου Λουκά, Σαγματά, Οσίου Σεραφείμ, Μακαριωτίσσης, Ευαγγελιστρίας και Ιερουσαλήμ.

Στο κοινωνικό του έργο ξεχωρίζουν η δημιουργία οικοτροφείων, ορφανοτροφείου με μορφή ανάδοχης οικογένειας (Θήβα), Στεγών Ηλικιωμένων (Θήβα, Λιβαδειά), Κέντρου Επανένταξης Ψυχικώς Πασχόντων (Λιβαδειά), Εκπαιδευτηρίου Δημιουργικής Απασχόλησης Παίδων με Ειδικές Ανάγκες σε συνεργασία με άλλους φορείς του Νομού (Λιβαδειά), του Κέντρου Πρόληψης για τα ναρκωτικά (Λιβαδειά), Συσσιτίων Απόρων συμπεριλαμβανομένων και οικονομικών μεταναστών (Θήβα), Συμβουλευτικών Σταθμών (Θήβα), Κέντρου Ιστορικών και Αρχαιολογικών Ερευνών (Ζάλτσα - Ιερά Μονή Λυκούρεση).

Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος υποδέχεται στην Αθήνα τον Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλο

Στη Μητρόπολη Λιβαδειάς φρόντισε για τη δημιουργία και λειτουργία ενοριακών πνευματικών κέντρων και κέντρων νεότητας στις περισσότερες ενορίες, καθώς και προτύπων κατασκηνωτικών εγκαταστάσεων στον Παρνασσό. Με πρωτοβουλία του ιδρύθηκε και λειτουργεί το Κέντρο Ερευνών της Ιστορίας και του Πολιτισμού της Βοιωτίας, το οποίο συνεργάζεται με τα Πανεπιστήμια Ντέρχαμ (Durham) και Κέιμπριτζ (Cambridge). Πρωτοστάτησε για τη δημιουργία του Κέντρου Ευαισθητοποιήσεως Πληθυσμού σε θέματα περιβάλλοντος και οικονομικών μεταναστών, το οποίο λειτουργεί στα Οινόφυτα.

Για τη συμβολή του στο φιλανθρωπικό έργο της Μητροπόλεως Λιβαδειάς, που σχετίζεται με την υγεία, τιμήθηκε από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Κραϊόβας στη Ρουμανία με την απονομή του τίτλου του επιτίμου Διδάκτορα. Επίτιμος διδάκτορας της σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών έχει αναγορευθεί και από το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Επίσης είναι Πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιολογίας^[8].

Για μακρό χρονικό διάστημα υπήρξε στενός συνεργάτης του Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ αρχικά ως Γραμματέας και Αρχιγραμματέας της Ιεράς Συνόδου, ενώ η συνεργασία τους συνεχίστηκε και το διάστημα της διακονίας του στην Ι. Μητρόπολη Λιβαδειάς. Το 1998 ήταν ένας εκ των υποψηφίων της αρχιεπισκοπικής εκλογής αλλά ηττήθηκε από τον από Δημητριάδος Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο κατά την τρίτη ψηφοφορία.^[9] Τη δεκαετία της αρχιεπισκοπίας Χριστοδούλου βρέθηκε αρκετές φορές σε αντιπαράθεση μαζί του ειδικότερα για τα θέματα των σχέσεων με το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τις λαοσυνάξεις, που πραγματοποιήθηκαν εναντίον της παύσης της αναγραφής του θρησκεύματος στις αστυνομικές ταυτότητες.^[10]

Αρχιεπίσκοπος Αθηνών (2008-)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κάρολος Παπούλιας και ο υπουργός Θρησκευμάτων, Ευριπίδης Στυλιανίδης, κατά την τελετή δήλωσης του Αρχιεπισκόπου Ιερώνυμου Β', το 2008 στο Προεδρικό Μέγαρο

Εξελέγη Αρχιεπίσκοπος την 7η Φεβρουαρίου 2008, σύμφωνα με τις διατάξεις του Καταστατικού Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος από Μητροπολίτης Θηβών και Λεβαδείας, θέση στην οποία είχε υπηρετήσει από το 1981. Ενθρονίστηκε στον Καθεδρικό και Μητροπολιτικό Ναό των Αθηνών στις 16 Φεβρουαρίου του ίδιου έτους, αναγινώσκοντας τον Ενθρονιστήριο Λόγο του. ^[11]

Στις 6 Ιουλίου 2010 αναγορεύθηκε Επίτιμος Διδάκτωρ των τμημάτων Θεολογίας και Κοινωνικής Θεολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών^[12].

Στις 19 Ιουνίου 2013 αναγορεύθηκε σε Επίτιμος Διδάκτορας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.^[13]

Στις 16 Απριλίου 2016 επισκέφθηκε, μαζί με τον Πάπα Φραγκίσκο και τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, τον προσφυγικό καταυλισμό της Μόριας στη Λέσβο προκειμένου να ευαισθητοποιήσουν την κοινή γνώμη. Εκεί οι τρεις θρησκευτικοί ηγέτες υπέγραψαν κοινή διακήρυξη για τους πρόσφυγες.

Έργα του ως Αρχιεπίσκοπος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά την διάρκεια της ιεραρχίας του δημιουργήθηκαν οι παρακάτω δομές της Αρχιεπισκοπής Αθηνών:

Κέντρο Γεροντολογίας και Προνοιακής Υποστήριξης «Άγιος Πορφύριος»
Ίδρυμα Ποιμαντικής Επιμόρφωσης
Ίδρυμα Περιθάλψεως Ατόμων με Νοητική Στέρηση ή Σύνδρομο Down «Μαρία Κόκκορη»
- Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης (Σ.Υ.Δ.) «Μαρία Κόκκορη» στην Άνω Γλυφάδα.
- «Ψαραύτειο» - Στέγη Υποστηριζόμενης διαβίωσης στη Νέα Φιλοθέη.
- Στέγες Υποστηριζόμενης διαβίωσης «Αθανάσιος Μαρτίνος 1 & 2» στον Βαρνάβα Αττικής.
Κέντρο Περιβαλλοντικής Αγωγής και Ευαισθητοποίησης
«Δημήτρειο» Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών (ΚΔΑΠ) στον Ταύρο
Βιβλιοθήκη Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών
«Κέντρο Παιδείας Πολιτισμού & Εθελοντισμού “Η Αγ. Φιλοθέη”» - Κατασκηνώσεις της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών στον Αυλώνα Αττικής.^[14]

Συγγραφικό έργο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μεσαιωνικά Μνημεία της Ευβοίας, 1971.Βραβεύτηκε με πρώτο βραβείο από την Ακαδημία Αθηνών.
Οι εγκαταστάσεις των Χιλιαστών στην Βοιωτία ή Πώς ξεπουλιέται η Ελλάδα, 1992.
Χριστιανική Βοιωτία, δίτομο έργο, 2005.
Ιερά Μονή Οσίου Λουκά με επανειλημμένες εκδόσεις και με μετάφραση στα αγγλικά
Μονή Ιερουσαλήμ Δαυλείας
Η αρχαία Βουλίς Βοιωτίας - περιήγηση και προσκύνημα στα ασκητήρια της περιοχής
Εκκλησιαστική περιουσία και μισθοδοσία του κλήρου ,2012
Η μισθοδοσία του εφημεριακού κλήρου στην Ελλάδα ,2015
Η απάντηση της εκκλησίας στα μυθεύματα του αντικληρικαστικού λαϊκισμού, 2016
Συνοπτική θεώρηση της εκκλησιαστικής περιουσίας , 2020
Διατηρητέα και εκποιητέα μοναστηριακή περιουσία ,2021
Μισθοδοσία του κλήρου (Σχόλιο στο Νόμο 4957/2022)

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

↑ «Βιογραφικό». www.iaath.gr. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2022.
↑ Λίλα, Μαρία (09-02-2008). «Πάντα ήταν δίπλα μας». Τα Νέα.
↑ Νικολόπουλος, Ι. (08-02-2008). «Ο «αμετανόητος» αρχαιολόγος που τον κέρδισε ο κλήρος». Το Βήμα.
↑ Παπουτσάκη, Μαρία (06-05-2001). «Επίσκοποι με υποτροφίες του Βατικανού». Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία.
↑ «Nέος Αρχιεπίσκοπος ο Θηβών Ιερώνυμος». Η Ναυτεμπορική. 07-02-2008.
↑ Ζαφειρίου, Κώστας (10 Φεβρουαρίου 2008). «Αρχιεπίσκοπος Ιντιάνα Τζόουνς». www.espressonews.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Μαρτίου 2008. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουλίου 2016. CS1 maint: Unfit url (link)
↑ Χαραλαμπάκης, Μάνος (09-02-2008). «Από καθηγητής στη Λεόντειο έγινε αρχιμανδρίτης». Τα Νέα.
↑ «Διοικητικό Συμβούλιο». Ελληνικό Ίδρυμα Καρδιολογίας. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Μαρτίου 2021. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2022.
↑ Τσάτσης, Θωμάς (22 Μαΐου 2003). «Χριστόδουλος: Ανοιγμα στην κοινωνία, πίστη στην παράδοση». www.enet.gr. Η Ελευθεροτυπία. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Μαΐου 2003. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουλίου 2016. CS1 maint: Unfit url (link)
↑ Χαραλαμπάκης, Μάνος (08-02-2008). «Εψηφίσθην εγώ ο ελάχιστος». Τα Νέα.
↑ «Ενθρονιστήριος λόγος του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου (16/2/2008)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2018.
↑ «Ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος B΄ επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών». kapodistriako.uoa.gr. 15 Ιουλίου 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουλίου 2016.
↑ «Επίτιμος διδάκτορας του πανεπιστημίου Ιωαννίνων ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος (ΦΩΤΟ)|Amen.gr». www.amen.gr. ΑΜΕΝ - Πύλη Εκκλησιαστικών Ειδήσεων. 19 Ιουνίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Δεκεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουλίου 2016.
↑ «Επίσημη ιστοσελίδα Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 6 Μαρτίου 2020.

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Ιερώνυμος Β´

Εξωτερικές συνδέσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σελίδα με βιογραφικό και έργα

τίτλοι της Ορθόδοξης Εκκλησίας
Προκάτοχος Νικόδημος	Μητροπολίτης Θηβών και Λεβαδείας 1981-2008	Διάδοχος Γεώργιος
Προκάτοχος Χριστόδουλος Α΄	Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος 2008-σήμερα	Διάδοχος Εν ενεργεία

[1] «Βιογραφικό». www.iaath.gr. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2022.

[2] Λίλα, Μαρία (09-02-2008). «Πάντα ήταν δίπλα μας». Τα Νέα.

[3] Νικολόπουλος, Ι. (08-02-2008). «Ο «αμετανόητος» αρχαιολόγος που τον κέρδισε ο κλήρος». Το Βήμα.

[4] Παπουτσάκη, Μαρία (06-05-2001). «Επίσκοποι με υποτροφίες του Βατικανού». Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία.

[5] «Nέος Αρχιεπίσκοπος ο Θηβών Ιερώνυμος». Η Ναυτεμπορική. 07-02-2008.

[6] Ζαφειρίου, Κώστας (10 Φεβρουαρίου 2008). «Αρχιεπίσκοπος Ιντιάνα Τζόουνς». www.espressonews.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Μαρτίου 2008. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουλίου 2016. CS1 maint: Unfit url (link)

[7] Χαραλαμπάκης, Μάνος (09-02-2008). «Από καθηγητής στη Λεόντειο έγινε αρχιμανδρίτης». Τα Νέα.

[8] «Διοικητικό Συμβούλιο». Ελληνικό Ίδρυμα Καρδιολογίας. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Μαρτίου 2021. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2022.

[9] Τσάτσης, Θωμάς (22 Μαΐου 2003). «Χριστόδουλος: Ανοιγμα στην κοινωνία, πίστη στην παράδοση». www.enet.gr. Η Ελευθεροτυπία. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Μαΐου 2003. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουλίου 2016. CS1 maint: Unfit url (link)

[10] Χαραλαμπάκης, Μάνος (08-02-2008). «Εψηφίσθην εγώ ο ελάχιστος». Τα Νέα.

[11] «Ενθρονιστήριος λόγος του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου (16/2/2008)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2018.

[12] «Ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος B΄ επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών». kapodistriako.uoa.gr. 15 Ιουλίου 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουλίου 2016.

[13] «Επίτιμος διδάκτορας του πανεπιστημίου Ιωαννίνων ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος (ΦΩΤΟ)|Amen.gr». www.amen.gr. ΑΜΕΝ - Πύλη Εκκλησιαστικών Ειδήσεων. 19 Ιουνίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Δεκεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουλίου 2016.

[14] «Επίσημη ιστοσελίδα Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 6 Μαρτίου 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]