Ιερά Μητρόπολις Μονεμβασίας και Σπάρτης
| Ιερά Μητρόπολις Μονεμβασίας και Σπάρτης | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Ίδρυση | 5ος μ.Χ. |
| Xώρα | Ελλάδα |
| Περιοχή | 3/4 Νομού Λακωνίας |
| Έδρα | Λυσάνδρου 5, Σπάρτη |
| Υπαγωγή | Εκκλησία της Ελλάδος |
| Αρχιερατικές Περιφέρειες | 12 |
| Ενορίες | 142 |
| Ναοί | 1.087 |
| Μονές | 7 |
| Μητροπολιτικός Ναός | Ιερός Ναός Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Σπάρτης |
| Ιεραρχία | |
| Μητροπολίτης | Ευστάθιος (Σπηλιώτης) |
| Πρωτοσύγκελλος | Επίσκοπος Λακεδαιμονίας Θεόφιλος (Μαντζαρβάκος) |
| Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος | Πρωτοπρεσβύτερος π.Συμεών Παπαγεωργίου |
| Εφημέριοι | 110 |
| Διάκονοι | 3 |
| Ιστοσελίδα | |
| immspartis.gr | |
Η Ιερά Μητρόπολις Μονεμβασίας και Σπάρτης είναι Μητρόπολη της Εκκλησίας της Ελλάδος. Έδρα της είναι η Σπάρτη, ενώ περιλαμβάνει το μεγαλύτερο τμήμα του Νομού Λακωνίας.
Μητροπολίτης της είναι από το 1980 ο Ευστάθιος (Σπηλιώτης).
Ιστορικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Μονεμβασιά ιδρύθηκε τον 6ο αιώνα και η επισκοπή της αρχικά υπαγόταν στην Μητρόπολη Κορίνθου[1]. Αργότερα αποσπάστηκε από αυτήν και υπήχθη στη Μητρόπολη Παλαιών Πατρών, ενώ ανεξάρτητη Μητρόπολη έγινε επί βασιλείας Ανδρόνικου Β΄ Παλαιολόγου, επί Αρχιεπισκόπου Μονεμβασίας Νικολάου. Με χρυσόβουλο του 1301, ο Ανδρόνικος παραχώρησε τότε στον Νικόλαο τα προνόμια εξαρχίας της Πελοποννήσου καθώς και τον τίτλο «Παναγιώτατος».
Τότε κατατάχθηκε 34η, μετά τη Μητρόπολη Κορίνθου και πριν την Αθηνών[2], ενώ σε αυτήν υπήχθησαν οκτώ επισκοπές: Κυνουρίας, Έλους, Μαΐνης (Μάνης), Ρέοντος και Πραστού, Ζεμενού, Κορώνης, Μεθώνης, και Ανδρούσης. Αυτή η δομή διατηρήθηκε ως τα μέσα του 17ου αιώνα[3]. Τον Νοέμβριο του 1632, επί Πατριαρχίας Κυρίλλου Λουκάρεως, υπήχθη στη Μητρόπολη Μονεμβασίας και η Επισκοπή Καλαμών[4].
Μετά την ίδρυση του ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους, με διάταγμα του Βασιλιά Όθωνα (1833) η Μητρόπολη Μονεμβασίας μετονομάστηκε σε Επισκοπή Επιδαύρου Λιμηράς. Τα επόμενα χρόνια, από το 1834 ως το 1852, περιφερειακές Επισκοπές συγχωνεύθηκαν διαδοχικά στην Επισκοπή Λακεδαίμονος (η Επισκοπή Καρδαμύλης το 1834, οι Οιτύλου και Ζυγού το 1841, η Γυθείου το 1842 και η Ασίνης το 1852)[5].
Τον Δεκέμβριο του 1841 η Επισκοπή Επιδαύρου Λιμηράς συγχωνεύτηκε στην Λακεδαίμονος και έκτοτε ο Μητροπολίτης της ενιαίας Μητρόπολης φέρει τον τίτλο «Παναγιώτατος» εντός των ορίων της επαρχίας του. Στις 9 Απριλίου 1852, ο Εκκλησιαστικός Νόμος περί Επισκοπών μετονόμασε την ως τότε επισκοπή Λακεδαίμονος σε Αρχιεπισκοπή Μονεμβασίας και Σπάρτης[5].
Επισκοπικός κατάλογος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Όνομα | Έτη | Σημειώσεις |
|---|---|---|
| Πέτρος | τέλη 8ου αιώνα | άγιος – συμμετείχε στην Ζ´ Οικουμενική Σύνοδο |
| Θεοφάνης | τέλη 8ου με αρχές 9ου αιώνα | άγιος |
| Ιωάννης | 9ος αιώνας | |
| Γεώργιος | τέλη 9ου αιώνα[6] | |
| Παύλος | αρχές 10ου αιώνα | επί αυτοκρατόρων Λέοντος και Αλεξάνδρου |
| Γεώργιος | τέλη 10ου αιώνα | |
| Αθανάσιος | τέλη 10ου αιώνα | |
| Νικόλαος | μέσα 11ου αιώνα[7] | |
| Ιωάσαφ | 11ος αιώνας[8] | |
| Γρηγόριος | ~ 1261 | |
| Πέτρος | 13ος αιώνας[8] | |
| Παύλος | 13ος αιώνας[8] | |
| Ιωάννης | 13ος αιώνας[8] | |
| Νικόλαος | 1282 – 1300 | ο Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος προήγαγε την Μονεμβάσια από επισκοπή σε μητρόπολη και τίμησε τον Νικόλαο ως «έξαρχο Πελοποννήσου» |
| Σωφρόνιος | ~ 1315 | |
| Ιωάννης ή Ιωάσαφ | 1326 – 1329 | |
| Ισίδωρος | 1341 – 21 Οκτωβρίου 1344 | φίλος του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, μετέπειτα Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως |
| Ιωάννης | ~ 1344 | |
| Ιάκωβος Κουκουνάρης | 4 Νοεμβρίου 1344[9] – 1348 | |
| Μητροφάνης Ιωσήφ | 1348 – ; | από Παλαιών Πατρών |
| Ιωάσαφ | ~ 1387 | |
| Κλήμης | ~ 1393 | |
| Ακάκιος | 1396 – 1405 | |
| Ισίδωρος | ~ 1426 | |
| Δοσίθεος | 1426 – 1438 | από Τραπεζούντος. Ως Μονεμβασίας υπέγραψε την ενωτική Σύνοδο Φερράρας-Φλωρεντίας (6 Ιουλίου 1439)[10] |
| Θεοδόσιος ή Θεόδωρος | ~ 1438 | |
| Σίλβεστρος | ~ 1439 | |
| Σωφρόνιος | ~ 1445 | Μονεμβασίας και Καλαμάτας |
| Ιωσήφ | ~ 1483 | |
| Κύριλλος | 1500 – 1506 | |
| Αρσένιος Αποστόλης | 1506 | Φράγκος - Καθαιρέθηκε από τον Πατριάρχη Παχώμιο Α´ |
| Μάρκος Μουσούρος | 1516 | Φράγκος-Λατίνος |
| Μανίλιος (Εμμανουήλ) | 1517 | Φράγκος-Λατίνος |
| Filippo Arrivabene | Φράγκος-Λατίνος | |
| Αρσένιος | ~ 1531[11] | |
| Μητροφάνης | ~ 1540 | μετά την κατάληψη από τους Τούρκους, επανήλθαν οι Ορθόδοξοι |
| Ιωάσαφ | ~ 1541[12] | |
| Ιερεμίας | ~ 1561 | |
| Ιγνάτιος | ~ 1570 | |
| Μακάριος Μελισσηνός | 1571 – 1572 | |
| Ιερεμίας | ~ 1574 | |
| Μητροφάνης | ~ 1578 | |
| Δωρόθεος | 1580 – 1591 | |
| Γεννάδιος | 1591 – 1593 | |
| Λαυρέντιος | ~ 1593 | |
| Λεόντιος | ; – 1604 | καθαιρέθηκε[13] |
| Ιωάσαφ | 9 Μαρτίου 1604 – Δεκέμβριος 1607 | από Ρέοντος[13], καθαιρέθηκε[14] |
| Γερμανός | 1608 – 1610 | |
| Αχίλλιος | 1611 – 1617 | |
| Χρύσανθος Λάσκαρης | 1617 – 1620 | |
| Μητροφάνης | ~ 1620 – μετά τον Δεκέμβριο 1625[15] | κατόπιν Καλαμών[4] |
| Νεόφυτος ο Καρακάλλας | 1626 – 1649[16] † | |
| Σωφρόνιος | 2 Μαΐου 1649 – Φεβρουάριος 1654 | από Γαρδικίου[16], καθαιρέθηκε[17] |
| Λαυρέντιος | Φεβρουάριος 1654[17] | κατόπιν Ευρίπου (1659) |
| Δαμασκηνός | ~ 1653 | |
| Γαβριήλ | ||
| Ζωσιμάς | ~ 1661 | |
| Σωφρόνιος | ~ 1669 | |
| Παρθένιος | ~ 1672 | |
| Λαυρέντιος | ~ 1672 – μετά τον Μάιο 1675[18] | |
| Νικηφόρος | ~ 1680 | |
| Γρηγόριος | 1689 – 1714 | |
| Καλλίνικος | ~ 1714 | |
| Γεράσιμος Πετίτζης | ~ 1721 | |
| Παΐσιος | ~ 1723 | |
| Γρηγόριος Σωτήρης | ~ 1725 | |
| Γεράσιμος | ~ 1727 | |
| Διονύσιος | ~ 1728 | |
| Νικηφόρος | 1729 – 1749 | από Παλαιών Πατρών |
| Άνθιμος | 25 Φεβρουαρίου 1749 – Απρίλιος 1771 | επαύθη |
| Ιγνάτιος (Τζαμπλάκος) | Απρίλιος 1771 – Απρίλιος ή Μάιος 1801 † | |
| Αμβρόσιος | Μάιος 1801[19] | παραιτήθηκε το 1801[20], το 1805 έγινε Αιγίνης, Πόρου και Ύδρας |
| Χρύσανθος (Παγώνης) | 1801 – 15 Σεπτεμβρίου 1821 | |
| Πρωτοσύγκελλος Γεράσιμος Πωγώνης | ανηψιός του Χρυσάνθου Πωγώνη | |
| Χρύσανθος (;) | ; – 1823 | |
| Δανιήλ (Κουλουφέκης) | 1823 – 4 Δεκεμβρίου 1844 † | από το 1823 τοποτηρητής, από 21 Νοεμβρίου 1833 επίσκοπος Λακεδαίμονος |
| Διονύσιος (Σασανάς) | 30 Νοεμβρίου 1852 – 4 Ιουλίου 1876 † | |
| Θεόκλητος (Μηνόπουλος) | 4 Δεκεμβρίου 1892 – 4 Νοεμβρίου 1902 | |
| Ακάκιος (Αθανασιάδης) | 1906 | παραιτήθηκε στις 27 Μαΐου 1907 πριν χειροτονηθεί |
| Γερμανός (Τρωϊάνος) | 16 Ιουλίου 1907 – 31 Δεκεμβρίου 1935 † | |
| Διονύσιος (Δάφνος) | 14 Ιανουαρίου 1936 – 3 Φεβρουαρίου 1959 | παραιτήθηκε |
| Κυπριανός (Πουλάκος) | 3 Φεβρουαρίου 1959 – 1970 | αποχώρησε δυνάμει του Ν.Δ. 126/1969 |
| Ιερόθεος (Κυριαζόπουλος) | 14 Μαρτίου 1971 – 2 Μαρτίου 1980 † | |
| Ευστάθιος (Σπηλιώτης) | 31 Αυγούστου 1980 – σήμερα |
Η Μητρόπολη σήμερα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αρχιερατικές Περιφέρειες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Ιερά Μητρόπολις Μονεμβασίας και Σπάρτης αποτελείται από 12 Αρχιερατικές Περιφέρειες:
- Αρχιερατική Περιφέρεια Σπάρτης
- Αρχιερατική Περιφέρεια Καστορείου
- Αρχιερατική Περιφέρεια Σκάλας
- Αρχιερατική Περιφέρεια Βλαχιώτη
- Αρχιερατική Περιφέρεια Μολλών
- Αρχιερατική Περιφέρεια Ασώπου
- Αρχιερατική Περιφέρεια Μονεμβασίας
- Αρχιερατική Περιφέρεια Έλικας
- Αρχιερατική Περιφέρεια Νεαπόλεως
- Αρχιερατική Περιφέρεια Ξηροκαμπίου
- Αρχιερατική Περιφέρεια Γερακίου
- Αρχιερατική Περιφέρεια Βρεσθένων
Ιερές Μονές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Ιερά Μονή Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων
- Ιερά Μονή Αγίων Αναργύρων Πάρνωνος
- Ιερά Μονή Παναγίας Ζερμπίτσης
- Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής Καστρίου
- Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής Γόλας
- Ιερά Μονή Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Ιέρακος
- Ιερά Μονή Οσίου Θωμά του εν Μαλεώ
Ιδρύματα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Άσυλο Ανιάτων Σπάρτης
- Κέντρο Αποκατάστασης και Αποθεραπείας
- Γηροκομείο Νεαπόλεως
- Γηροκομείο και Άσυλο Ανιάτων Μολάων
- Γηροκομείο και Άσυλο Ανιάτων Ελίκας
- Κοινωνικό Πρόγραμμα “Βοήθεια στο Σπίτι”
- Κατασκηνώσεις
- Κατασκηνώσεις ΑμΕΑ Νεαπόλεως
- Σχολή ΚΑΜΕΑ
- Βρεφονηπιακός Σταθμός Σπάρτης
- Βρεφονηπιακός Σταθμός Μονεμβασίας
- Εκκλησιαστική Βιβλιοθήκη
- Μουσείο Εκκλησιαστικής Τέχνης. Ιδρύθηκε το 1991, με πρωτοβουλία του μητροπολίτη Ευσταθίου και στεγάζεται στο δεύτερο όροφο του Μητροπολιτικού Μεγάρου. Η πλούσια συλλογή του, που μαρτυρεί το υψηλό επίπεδο της θρησκευτικής καλλιτεχνικής παραγωγής των τελευταίων αιώνων, αποτελείται από αξιόλογες φορητές εικόνες, δείγματα χρυσοκεντητικής και αργυροχρυσοχοΐας, λειτουργικά και ιερατικά άμφια, καθώς και από μία σειρά χειρόγραφων εικονογραφημένων κωδίκων. Στις εικόνες που εκτίθενται είναι εμφανείς οι επιρροές από την Κρητική Σχολή, τα πρότυπα της εποχής των Παλαιολόγων, λαϊκότροπα στοιχεία, καθώς και από τη δυτική τέχνη. Ιδιαίτερης αξίας κειμήλια είναι οι έξι εικόνες ρωσικής τέχνης του 17ου, 18ου και 19οα αι. και ορισμένα εικονίδια τέμπλου. Τα εικονογραφημένα χειρόγραφα του μουσείου προέρχονται από δύο σπουδαία βιβλιογραφικά εργαστήρια της εποχής, τα οποία λειτουργούσαν στη μονή των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων και στη μονή Ζερμπίτσης αντίστοιχα.
Περιοδικό
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Ιερά Μητρόπολις Μονεμβασίας και Σπάρτης από το 1972 εκδίδει περιοδικό ποικίλης ύλης υπό την ονομασία Περιοδικό “Όσιος Νίκων, ο Μετανοείτε”. Ο Όσιος Νίκων ο «Μετανοείτε» είναι προστάτης της πόλεως της Σπάρτης.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Δημητρίου 1929, σελ. 139.
- ↑ Δημητρίου 1929, σελ. 140.
- ↑ Δημητρίου 1929, σελ. 144.
- ↑ 4,0 4,1 Δημητρίου 1929, σελ. 149.
- ↑ 5,0 5,1 «Ιστορικά στοιχεία». Ιερά Μητρόπολις Μονεμβασίας και Σπάρτης. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2025.
- ↑ Laurent 1963, σελ. 431.
- ↑ Laurent 1963, σελ. 433-434.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Δημητρίου 1929, σελ. 150.
- ↑ Θωμαΐδου, Άννα (2012). Ο Γρηγόριος Ακίνδυνος μέσα από τις επιστολές του - Μεταπτυχιακή εργασία (PDF). Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. σελ. 60. Ανακτήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2024.
- ↑ Η Αγία και Οικουμενική εν Φλωρεντία Σύνοδος. σελ. 18.
- ↑ Deliciae Ervditorvm. Φλωρεντία. 1740. σελ. 112.
- ↑ «Έγγραφον συνοδικόν 68 Μητροπολιτών (...)». Γρηγόριος ο Παλαμάς ΜΘ: 225. Ιανουάριος 1920. http://digital.lib.auth.gr/record/139966/files/5076_1.pdf. Ανακτήθηκε στις 30 Απριλίου 2022.
- ↑ 13,0 13,1 Αποστολόπουλος 1987, σελ. 233.
- ↑ Αποστολόπουλος 1987, σελ. 267.
- ↑ Παπαδόπουλος-Κεραμεύς 1963, σελ. 19.
- ↑ 16,0 16,1 Αποστολόπουλος 1987, σελίδες 294-295.
- ↑ 17,0 17,1 Αποστολόπουλος 1987, σελίδες 322-323.
- ↑ Doelger, Franz (1948). Aus den Schatzkammern des Heiligen Berges. Münchner Verlag. σελ. 242. Ανακτήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2023.
- ↑ Χαμουδόπουλος, Μηνάς (1882). «Πατριαρχικαί πινακίδες». Εκκλησιαστική Αλήθεια Β (ΙΗ): 278. https://books.google.de/books?id=7EkWAAAAYAAJ&hl=el&pg=PA278#v=onepage&q&f=false. Ανακτήθηκε στις 16 Νοεμβρίου 2022.
- ↑ Μητροπολίτης από Μ.Πρωτοσυγκέλλων, Αθηναγόρας (1932). «Ο θεσμός των συγκέλλων εν τω Οικουμενικώ Πατριαρχείω». Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών: 275. https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/19053/article.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Ανακτήθηκε στις 5 Αυγούστου 2022.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Αποστολόπουλος, Δημήτρης Γ. (1987). Η Νομική Συναγωγή Του Δοσιθέου. Μία Πηγή Και Ένα Τεκμήριο. Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών.
- Παπαδόπουλος-Κεραμεύς, Αθανάσιος (1963). Ιεροσολυμιτική Βιβλιοθήκη, ήτοι κατάλογος των εν ταις βιβλιοθήκαις του αγιωτάτου αποστολικού τε και καθολικού ορθοδόξου πατριαρχικού θρόνου των Ιεροσολύμων και πάσης Παλαιστίνης αποκειμένων ελληνικών κωδίκων, τόμος τέταρτος (1899) (PDF). Βρυξέλλες: Culture et Civilisation. σελ. 11. Ανακτήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 2023.
- Δημητρίου, Χρυσόστομος Δ.Θ. (1929). «Ἡ Μητρόπολις Μονεμβασίας καὶ αἱ ὑπ᾽ αυτὴν ὑπαγόμεναι ἐπισκοπαὶ μέχρι τοῦ 18ου αἰῶνος». Θεολογία Ζ΄ (2). https://ecclesiagreece.gr/greek/press/theologia/material/1929_2_4_Dimitriou.pdf. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2025.
- Laurent, V. (1963). Le Corpus des sceaux de l' empire Byzantin. V.1 (L'eglise) (στα Γαλλικά). Paris: Centre National de la Recherche Scientifique.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]