Ιερά Μητρόπολις Σερρών και Νιγρίτης

Ιερά Μητρόπολις Σερρών και Νιγρίτης
	Μητροπολιτικός Ναός Παμμεγίστων Ταξιαρχών Σερρών
Γενικές πληροφορίες
Έδρα	Κύπρου 10, Σέρρες
Αρχιερατικές περιφέρειες	5
Ενορίες	114
Ιεραρχία
Μητροπολίτης	Θεολόγος
Πρωτοσύγκελλος	Αρχιμανδρίτης Γαβριήλ Παλιούρας
Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος	Πρωτοπρεσβύτερος Θωμάς Τσιάγγας
Διάκονοι	3

Η Ιερά Μητρόπολις Σερρών και Νιγρίτης εδρεύει στην πόλη των Σερρών και περιλαμβάνει το κεντρικό, δυτικό και νοτιοδυτικό τμήμα του νομού Σερρών, αλλά και ένα μικρό τμήμα του νομού Θεσσαλονίκης στα ανατολικά (Ασπροβάλτα, Βρασνά, Νέα Βρασνά). Μητροπολίτης από το 2003 είναι ο Θεολόγος Αποστολίδης.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ακριβής χρονολογία ίδρυσης της Μητροπόλεως δεν είναι γνωστή. Φαίνεται όμως, ότι η πρώτη χριστιανική κοινότητα ιδρύθηκε, από την εποχή που ο Απόστολος των Εθνών Παύλος, επισκέφθηκε τους Φιλίππους, την Αμφίπολη και τη Θεσσαλονίκη, όπου και ίδρυσε εκεί τις πρώτες Χριστιανικές Εκκλησίες. Έτσι έχουμε από τον β΄ ήδη αιώνα μ.χ. την Εκκλησία των Σερρών, τόσο ανθηρή, ώστε να γίνει έδρα Επισκοπής. Κατά τα τέλη του 10ου με αρχές 11ου αιώνα, προάγεται σε Αρχιεπισκοπή και Μητρόπολη υπαγόμενη στο πάνσεπτο Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Από το 1928 με το Νόμο 3615/11.7.1928^[1] και την από 14.9.1928 Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη έχει υπαχθεί μαζί με όλες τις άλλες Μητροπόλεις της Βορείου Ελλάδος, Ηπείρου, και Νήσων του Ανατολικού Αιγαίου στην άμεση διοίκηση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, του Οικουμενικού Πατριαρχείου διακρατήσαντος του ανωτάτου κανονικού δικαιώματος. Από διασωθέντα κείμενα ως πρώτος επίσκοπος Σερρών αναφέρεται ο Πρέκτηος.

Συνολικά, δεκάδες Έλληνες διδάσκαλοι, κληρικοί και πολίτες, υπέστησαν βασανιστήρια, φυλακίσεις και εξορίες στη Βουλγαρία, ξυλοδαρμούς και ποικίλες μορφές βίας και εκφοβισμών κατά τις τρεις βουλγαρικές Κατοχές της Ανατολικής Μακεδονίας: Α' Βουλγαρική Κατοχή (Οκτώβριος 1912-Ιούνιος 1913), Β' Βουλγαρική Κατοχή (1916-1918) και Γ' Βουλγαρική Κατοχή (1941-1944).^[2]^[3]

Στη διάρκεια της Β' Βουλγαρικής Κατοχής (1916-1918) κλάπηκαν από τον κατοχικό βουλγαρικό στρατό, και κρατούνται έως σήμερα στη Βουλγαρία, τα κειμήλια και οι θησαυροί της Μονής Τιμίου Προδρόμου Σερρών, της Μονής Παναγίας Εικοσιφοινίσσης Παγγαίου της Μητροπόλεως Δράμας, και πλήθος έτερων ελληνικών κειμηλίων από τις Μονές Παναγίας Καλαμούς και Παναγίας Αρχαγγελιώτισσας Ξάνθης. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, οι Ιερές Μητροπόλεις καθώς και οι αρχές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης έχουν διατυπώσει επισήμως αίτημα για την επιστροφή των κλαπέντων ελληνικών κειμηλίων.^[4]^[5]^[6]^[7]^[8]

Διατελέσαντες Μητροπολίτες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Όνομα	Έτη	Σχόλια
Μαξιμιανός	περί το 449 – 451^[9]
Πρεκτήκιος	6ος αιώνας^[10]
Λεόντιος	περί το 997^[9]
Νικήτας	μέσα 11ου αιώνα
Γρηγόριος Α΄	2ο μισό 11ου αιώνα
Νικόλαος^[α]	περί το 1316-1320
Μακάριος^[β]	περί το 1323-1334
Ιακώβ	πριν το 1346 – μετά το 1360^[13]
Σάββας	πριν το 1365 – μετά το 1368^[14]
Θεοδόσιος	αναφέρεται το 1375^[15]
Ματθαίος Α΄ (Φακρασής)	1377 – 1409
Γεννάδιος Σχολάριος	1462 – 1466	επιτροπικώς
Γερμανός	περί το 1466 – 1467
Δωρόθεος	περί το 1475
Μακάριος Γ΄	περί το 1486
Μάξιμος (Μανασσής)	? – 1491
Κάλλιστος	1494 – Μάρτιος 1501
Ματθαίος Β΄	1499
Γεννάδιος	1510 – 1540
Αρσένιος	1541 – 1564
Προκόπιος	1572
Δανιήλ	1573
Νεόφυτος Α΄	1574 – 1575
Διονύσιος	1588
Ανανίας	1590
Θεόδουλος ή Θεόφιλος	1593
Αρσένιος Β΄	πριν το 1600
Ιωάσαφ	1600 – 1602, α΄ φορά
Θεοφάνης (Φλωράς)	1602 – 1605, α΄ φορά
Ιωάσαφ	1605 – 1606, β΄ φορά
Θεοφάνης (Φλωράς)	1606 – 1613, β΄ φορά
Δαμασκηνός	1613/4 – 1617
Τιμόθεος	1616 – 1625
Αχίλλειος	1625 – 1628
Δανιήλ	1628 – 1638	από Κορίνθου^[16]
Γαλακτίων	1638 – 1639
Κύριλλος	1639 – 1650	α΄ φορά
Κύριλλος	1650 – 1676	β΄ φορά
Νεκτάριος	1676 – 1677
Άνθιμος	1678 – 1705/6
Γρηγόριος	1690
Ναθαναήλ	μεταξύ 17ου–18ου αιώνα
Στέφανος	1706 – 1728
Παρθένιος	1728 – 1735
Γαβριήλ	1735 – 1745
Ιωαννίκιος Γ΄	1745 – 1769
Μελέτιος	Ιούλιος 1768
Αγάπιος (Γρυπάρης)	1768 – 1778
Άνθιμος Β΄	1778 – 1779
Ματθαίος Β΄	1779 – 1791
Κωνστάντιος	1791 – 1811
Χρύσανθος (Μανωλέας)	1811 – 1824
Πορφύριος (Φωτιάδης)	1824 – 1829
Άνθιμος Γ΄ (Ιωαννίδης)	1829 – 1833
Γρηγόριος Β΄ (Φουρτουνιάδης)	1833 – 1835
Ιάκωβος	1834 – 1836	τοποτηρητής
Νεόφυτος (Βεγλερής)	1836 – 1838	τοποτηρητής
Αθανάσιος	1838 – 1846
Ιάκωβος	1846 – 1860
Νικόδημος (Κωνσταντινίδης)	1860 – 1861
Μελέτιος	1861 – 1867
Νεόφυτος (Πετρίδης)	1867 – 1875
Φιλόθεος (Βρυέννιος)	1875 – 1877
Γρηγόριος (Παυλίδης)	1877 – 1879
Ναθαναήλ (Παπανίκας)	1879 – 1886
Λουκάς (Πετρίδης)	1886 – 1888
Ναθαναήλ Προύσης, Κωνστάντιος Κασσανδρείας	1891 – 1892	τοποτηρητές
Κωνσταντίνος (Βαφείδης)	1888 – 1892
Γρηγόριος (Ζερβουδάκης)	1892 – 1909
Αθανάσιος (Πιπέρας)	1909
Απόστολος (Χριστοδούλου)	1909 – 1917
Χριστοφόρος (Κνίτης)	1918 – 1924
Κωνσταντίνος (Μεγγρέλης)	1924 – 1963
Κωνσταντίνος (Καρδαμένης)	1965 – 1984
Μάξιμος (Ξύδας)	1984 – 2003
Θεολόγος (Αποστολίδης)	2003 – σήμερα

Κειμήλια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ιερά εικόνα της Παναγίας Ρόδον το Αμάραντον, εκ Προύσας Μικράς Ασίας, κειμήλιο των Μικρασιατών προσφύγων, που φυλάσσεται στον Ι.Ν. Εισοδίων Θεοτόκου Σερρών.

Ιερά εικόνα Παναγίας Ρόδον το Αμάραντον, εκ Προύσας Μικράς Ασίας, κειμήλιο των Μικρασιατών προσφύγων, που φυλάσσεται στον Ι.Ν. Εισοδίων Θεοτόκου Σερρών.^[17]
Ιερά βυζαντινή εικόνα Παναγίας Πονολύτριας, στον Ναό Αγίων Θεοδώρων Σερρών.

Αγιολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

O Άγιος Ιωάννης ο Βατάτζης, Αυτοκράτορας και ελευθερωτής των Σερρών και της ευρύτερης Μακεδονίας από τους Βουλγάρους κατά τον 13ο αιώνα.

Αγίου ιερομάρτυρος Νικήτα του Νέου, του εν Σέρραις αθλήσαντος την 4η Απριλίου 1808 (η μνήμη του εορτάζεται την Κυριακή του Θωμά).
Οσίου Ιωάννου, του κτίτορος της Μονής Τιμίου Προδρόμου Σερρών (12 Δεκεμβρίου).
Αγίου νεομάρτυρος Ιωάννου του Σερραίου, του εν Σέρραις αθλήσαντος (12 Μαΐου).
Αγίου Καλλίστου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, του εν Σέρραις κοιμηθέντος (20 Ιουνίου).
Αγίου νεομάρτυρος Βενεδίκτου του Εζοβίτου (12 Ιουνίου).
Αγίων Τεσσάρων Μαρτύρων (Αδριανού, Πολυεύκτου, Πλάτωνος, Γεωργίου) των εκ Σερρών της Μακεδονίας καταγομένων και εν Μεγάροις μαρτυρησάντων τον 4ος αι. (1 Φεβρουαρίου).
Αγίου Ιωάννου του Βατάτζη, Αυτοκράτορος και ελευθερωτού των Σερρών και της ευρύτερης Μακεδονίας από τους Βουλγάρους κατά τον 13ο αι. (4 Νοεμβρίου).
Αγίου νεομάρτυρος Ραφαήλ του εν Λέσβω, ο οποίος εκάρη μοναχός το 1444 στη Μονή Τιμίου Προδρόμου Σερρών (Τρίτη Διακαινησίμου).
Αγίου Γρηγορίου Καλλίδου, Μητροπολίτη Ηρακλείας και Ραιδεστού Θράκης. Τμήμα του λειψάνου του φυλάσσεται στον Ιερο Ναό Αγίων Θεοδώρων Σερρών όπου ο άγιος είχε χειροτονηθεί Διάκονος το 1862 (η μνήμη του τιμάται στις 25 Ιουλίου-ημέρα της κοιμήσεώς του- και στις 20 Οκτωβρίου -ημέρα της ανακομιδής των λειψάνων του-).
Αγίου Γρηγορίου Ωρολογά (μετέπειτα Μητροπολίτου Κυδωνιών Μικράς Ασίας), ο οποίος διετέλεσε (προ της χειροτονίας του σε επίσκοπο) από το 1894 έως το 1901 καθηγητής του Γυμνασίου Σερρών, ιεροκήρυκας και επίσημος εκπρόσωπος της Μονής Τιμίου Προδρόμου Σερρών (η μνήμη του τιμάται την Κυριακή προ της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού).
Οσίου Βαραδάτου στα Κουβούκλια Σερρών σε ανάμνηση του προσκυνήματος του Οσίου στα Κουβούκλια Προύσας (22 Φεβρουαρίου).

Μνημεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καθολικό Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Σερρών (13ου αιώνα).
Ιερός Ναός Αγίων Θεοδώρων, παλαιός Μητροπολιτικός Ναός (6ου/12ου αιώνα), νυν Καθεδρικός και Προσκυνηματικός.
Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου Ακροπόλεως Σερρών.
Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου του Κρυονερίτου.
Καθολικό Μονής Αγίου Γεωργίου (16ου αιώνα), Κερδυλλίου όρους - Ασπροβάλτας.
πλήθος μεταβυζαντινών ναών.

Μονές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανδρώα Μονή: Αγίας Μεγαλομάρτυρος Παρασκευής Σερρών
Γυναικείες Μονές:

Τιμίου Προδρόμου Σερρών (Μετόχια Μονής: Τιμίου Προδρόμου Σερρών (Προδρομούδι) και Αγίου Γεωργίου Κρυονερίτου Σερρών)
Κοιμήσεως Θεοτόκου «Παναγίας Βύσσιανης»
Υψώσεως Τιμίου Σταυρού
Προφήτου Ηλιού

Εικόνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ναός του Αγίου Γεωργίου Ασπροβάλτας.
Ο Ναός του Αγίου Γεωργίου Ασπροβάλτας.
Ο βυζαντινός καθεδρικός ναός των Αγίων Θεοδώρων Σερρών.
Ο βυζαντινός καθεδρικός ναός των Αγίων Θεοδώρων Σερρών.
Σέρρες. Αρχαιολογικό Μουσείο. Χριστός Ευεργέτης. 14ος αιώνας.
Η Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Σερρών.
Ο Ναός του Αγίου Δημητρίου Νέου Σκοπού.
Ο Άγιος Γρηγόριος Ωρολογάς, καθηγητής του Γυμνασίου Σερρών (1894-1901), ιεροκήρυκας και επίσημος εκπρόσωπος της Μονής Τιμίου Προδρόμου Σερρών.

Υποσημειώσεις και παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υποσημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

↑ Συνυπογράφει συνοδική απόφαση επί Πατριάρχου Ιωάννου ΙΓ΄^[11]
↑ Συνυπογράφει συνοδική απόφαση επί Πατριάρχου Ησαΐα^[12]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

↑ «ΦΕΚ A 120/1928». Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. 11 Ιουλίου 1928.
↑ Τετράδια Βουλγαρικῆς Κατοχῆς, Ἀνατολική Μακεδονία 1916-1918, ἐπιμέλεια Ν. Ρουδομέτωφ, τ. 2ος, Ἱστορικό Λογοτεχνικό Ἀρχεῖο Καβάλας, Καβάλα 2008.
↑ Β.Σ. Κάρτσιου, Ἡ Γενοκτονία τοῦ Ἑλληνισμοῦ τῆς Ἀνατολικῆς Μακεδονίας κατά τή 2η Βουλγαρική Κατοχή (1916-18), ἐκδ. Ἐρωδιός, Θεσσαλονίκη 2010.
↑ τα κειμήλια των Μελενικίων που εκλάπησαν από τους Βούλγαρους
↑ «Φως Φαναρίου: Η Μονή της Εικοσιφοίνισσας». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 2 Μαρτίου 2019.
↑ Τα «Ελγίνεια» της Εκκλησίας - Κιβωτός της Ορθοδοξίας
↑ Το 2017 έτος διεκδίκησης λεηλατημένων κειμηλίων από τις Ιερές Μονές των Σερρών - εφημερίδα ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ
↑ Αυτή είναι η ιστορία των κλεμμένων κειμηλίων που ζήτησε ο Πατριάρχης από τους Βούλγαρους - orthodoxia.info
↑ ^9,0 ^9,1 Lequien, Michel (1760). Oriens christianus in quatuor Patriarchatus digestus, Tomus II. Parisiis, ex Typographia Regia. σελίδες 87 – 90.
↑ Bulletin de correspondance hellénique. Supplément, 8 (1983), σελ. 176.
↑ Καλέκα, Μανουήλ (1865). Τα ευρισκόμενα πάντα. Παρίσι: Jacques-Paul Migne. σελ. 1090.
↑ Καλέκα, Μανουήλ (1865). Τα ευρισκόμενα πάντα. Παρίσι: Jacques-Paul Migne. σελ. 1204.
↑ Сава, Епископ Шумадијски (1996). Српски јерарси од деветог до двадесетог века. Евро Београд, Унирекс Подгорица, Каленић Крагујевац. σελίδες 212 – 213. Ανακτήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 2014.
↑ Сава, Епископ Шумадијски (1996). Српски јерарси од деветог до двадесетог века. Евро Београд, Унирекс Подгорица, Каленић Крагујевац. σελ. 428. Ανακτήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 2014.
↑ Сава, Епископ Шумадијски (1996). Српски јерарси од деветог до двадесетог века. Евро Београд, Унирекс Подгорица, Каленић Крагујевац. σελ. 486. Ανακτήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 2014.
↑ Μυστακίδης, Βασίλειος. «Επισκοπικοί κατάλογοι». Εταιρεία Βυζαντινών Σπουδών: 183. https://core.ac.uk/download/pdf/132806845.pdf. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουλίου 2020.
↑ Παναγίες της Μικράς Ασίας και της Θράκης - άρθρο Ένωσης Μικρασιατών Φοιτητών

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τετράδια Βουλγαρικῆς Κατοχῆς, Ἀνατολική Μακεδονία 1916-1918, ἐπιμέλεια Ν. Ρουδομέτωφ, τ. 2ος, Ἱστορικό Λογοτεχνικό Ἀρχεῖο Καβάλας, Καβάλα 2008
Β.Σ. Κάρτσιου, Ἡ Γενοκτονία τοῦ Ἑλληνισμοῦ τῆς Ἀνατολικῆς Μακεδονίας κατά τή 2η Βουλγαρική Κατοχή (1916-18), ἐκδ. Ἐρωδιός, Θεσσαλονίκη 2010

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ιερά Μητρόπολις Σερρών και Νιγρίτης, επίσημη ιστοσελίδα

[12] Συνυπογράφει συνοδική απόφαση επί Πατριάρχου Ιωάννου ΙΓ΄^[11]

[14] Συνυπογράφει συνοδική απόφαση επί Πατριάρχου Ησαΐα^[12]

[1] «ΦΕΚ A 120/1928». Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. 11 Ιουλίου 1928.

[2] Τετράδια Βουλγαρικῆς Κατοχῆς, Ἀνατολική Μακεδονία 1916-1918, ἐπιμέλεια Ν. Ρουδομέτωφ, τ. 2ος, Ἱστορικό Λογοτεχνικό Ἀρχεῖο Καβάλας, Καβάλα 2008.

[3] Β.Σ. Κάρτσιου, Ἡ Γενοκτονία τοῦ Ἑλληνισμοῦ τῆς Ἀνατολικῆς Μακεδονίας κατά τή 2η Βουλγαρική Κατοχή (1916-18), ἐκδ. Ἐρωδιός, Θεσσαλονίκη 2010.

[4] τα κειμήλια των Μελενικίων που εκλάπησαν από τους Βούλγαρους

[5] «Φως Φαναρίου: Η Μονή της Εικοσιφοίνισσας». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 2 Μαρτίου 2019.

[6] Τα «Ελγίνεια» της Εκκλησίας - Κιβωτός της Ορθοδοξίας

[7] Το 2017 έτος διεκδίκησης λεηλατημένων κειμηλίων από τις Ιερές Μονές των Σερρών - εφημερίδα ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ

[8] Αυτή είναι η ιστορία των κλεμμένων κειμηλίων που ζήτησε ο Πατριάρχης από τους Βούλγαρους - orthodoxia.info

[Lequien-9] 9,0 ^9,1 Lequien, Michel (1760). Oriens christianus in quatuor Patriarchatus digestus, Tomus II. Parisiis, ex Typographia Regia. σελίδες 87 – 90.

[10] Bulletin de correspondance hellénique. Supplément, 8 (1983), σελ. 176.

[11] Καλέκα, Μανουήλ (1865). Τα ευρισκόμενα πάντα. Παρίσι: Jacques-Paul Migne. σελ. 1090.

[13] Καλέκα, Μανουήλ (1865). Τα ευρισκόμενα πάντα. Παρίσι: Jacques-Paul Migne. σελ. 1204.

[15] Сава, Епископ Шумадијски (1996). Српски јерарси од деветог до двадесетог века. Евро Београд, Унирекс Подгорица, Каленић Крагујевац. σελίδες 212 – 213. Ανακτήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 2014.

[16] Сава, Епископ Шумадијски (1996). Српски јерарси од деветог до двадесетог века. Евро Београд, Унирекс Подгорица, Каленић Крагујевац. σελ. 428. Ανακτήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 2014.

[17] Сава, Епископ Шумадијски (1996). Српски јерарси од деветог до двадесетог века. Евро Београд, Унирекс Подгорица, Каленић Крагујевац. σελ. 486. Ανακτήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 2014.

[mystakidis-18] Μυστακίδης, Βασίλειος. «Επισκοπικοί κατάλογοι». Εταιρεία Βυζαντινών Σπουδών: 183. https://core.ac.uk/download/pdf/132806845.pdf. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουλίου 2020.

[19] Παναγίες της Μικράς Ασίας και της Θράκης - άρθρο Ένωσης Μικρασιατών Φοιτητών

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[α]

[β]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[11]

[12]