Ιερά Μητρόπολις Σερβίων και Κοζάνης
| Ιερά Μητρόπολις Σερβίων και Κοζάνης | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Ίδρυση | 1745 Επισκοπή Σερβίων και Κοζάνης και από 1882 Μητρόπολη Σερβίων και Κοζάνης |
| Ιδρυτής | Ιωακείμ Γ΄ |
| Xώρα | Ελλάδα |
| Έδρα | Κοζάνη |
| Υπαγωγή | Εκκλησία της Ελλάδος (επιτροπικώς) |
| Αρχιερατικές περιφέρειες | 6 |
| Ενορίες | 84 |
| Ναοί | 94 εκκλησίες, 8 παρεκκλήσια, 351 εξωκκλήσια, 54 ναοί κοιμητηρίων και 5 μοναστηριακοί. |
| Μονές | 5 |
| Μητροπολιτικός ναός | Αγίου Νικολάου Κοζάνης |
| Ιστοσελίδα | imsk.gr |
| Ιεραρχία | |
| Μητροπολίτης | Παύλος |
| Πρωτοσύγκελλος | Αρχιμανδρίτης Χριστοφόρος Αγγελόπουλος |
| Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος | Πρωτοπρεσβύτερος Νικόλαος Βαχτσεβάνος |
| Ιεροκήρυκες | 1 |
| Εφημέριοι | 84 |
| Διάκονοι | 3 |
Η Ιερά Μητρόπολη Σερβίων και Κοζάνης είναι μια από τις Μητροπόλεις των λεγομένων «Νέων Χωρών[α]».
Είναι μία από τις παλαιότερες επισκοπές στη Δυτική Μακεδονία (4ος αιώνας). Η έδρα της σήμερα είναι στην Κοζάνη και Μητροπολίτης είναι ο Παύλος Παπαλεξίου. Στη Μητρόπολη υπάγονται 94 ενοριακοί ναοί, 8 παρεκκλήσια, 351 εξωκλήσια, 54 ναοί κοιμητηρίων και 5 μοναστηριακοί ναοί και σε αυτούς λειτουργούν σήμερα 84 εφημέριοι.
Ιστορικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Επισκοπή Καισαρείας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ως πρώτη Επισκοπή στην σημερινή περιοχή του Νομού Κοζάνης λειτούργησε η Επισκοπή Καισαρείας με έδρα την Καισαρεία. Στους καταλόγους Μητροπόλεων και Επισκοπών που παραθέτει ο Γεράσιμος Κονιδάρης[2] αναφέρεται Επισκοπή Καισαρείας υπαγομένη στη Μητρόπολη Λαρίσης κατά τον Ε . αιώνα (431 – 551) με Επίσκοπο Καισαρείας κατέχοντας την 8η θέση μεταξύ των Επισκόπων της Μητροπόλεως. Αποκαλυφθείσα στο χώρο της Καισαρείας προ ετών επιτύμβια μαρμάρινη πλάκα φέρει ημικατεστραμμένο επίγραμμα «...προεδρίαν έλαχεν τη Εκκλησία Καισάρων πόλεως Μακεδόνιος έστιν ούτος ανήρ τα παντ’ εύφημος ος Επισκοπήσας έτη εν μήνα ένα του τήδε βίου εκδημήσας μηνί Ιανουαρίω ΚΓ Ινδικτιώνος ΙΑ προς Θεόν ενεδήμησεν...» Το επίγραμμα δεν φέρει ακριβή χρονολόγηση, από το είδος όμως της γραφής και τα λοιπά στοιχεία, οι ειδικοί το τοποθετούν στην περίοδο του 5ου αιώνος. Συνεπώς κατά τον 5ο και 6ο αιώνα έδρευε στην Καισάρεια Επισκοπή, η οποία πιθανώς να συστήθηκε και υπήρχε ίσως από του 4ου αιώνα αφ’ ότου έπαψαν οι διωγμοί και επιχειρήθηκε η οργάνωση της Εκκλησίας.
Επισκοπή Σερβίων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Από του 9ου αιώνος είναι γνωστή η Επισκοπή Σερβίων με έδρα τα Σέρβια. Η πρώτη μαρτυρία περί αυτής βρίσκεται σε κείμενα του Λέοντος Σοφού[3]. Με τον τίτλο «Σερβίων» και έδρα τα Σέρβια λειτούργησε ως το 1745 υπαγομένη στη Μητρόπολη Θεσσαλονίκης.
Επισκοπή Σερβίων και Κοζάνης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με έδρα την Κοζάνη λειτουργεί η Επισκοπή υπό τον τίτλο Σερβίων και Κοζάνης από το 1745 ως το 1882. Το 1882 επί Επισκόπου Ευγενίου με πράξη του Οικουμενικού Πατριαρχείου υπό τον Οικουμενικό Πατριάρχη Ιωακείμ Γ΄ προήχθη η Επισκοπή σε Μητρόπολη Σερβίων και Κοζάνης και ο Επίσκοπος Ευγένιος σε Μητροπολίτη και υπήχθη πλέον απευθείας στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Επισκοπικός κατάλογος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Όνομα | Έτη | Σημειώσεις |
|---|---|---|
| Μακεδόνιος | 5ος-6ος αιώνας | |
| Μιχαήλ | 1200 | |
| Ιλλυριός | 1219 – 1235 | |
| Λέων | 1235 | |
| Δαμασκηνός | ||
| Ιάκωβος | 1347 – 1355 | |
| Γεδεών | 1376 | |
| Ιάκωβος | 1380 | |
| Συμεών | ~ 1360 | |
| Θεοφάνης | ||
| Κύριλλος | ||
| Νεόφυτος | ||
| Μελέτιος | ||
| Πατρίκιος | ~ 1580 | |
| Λεόντιος | 1560 – 1566 | |
| Μακάριος | 1566 – 1567 | |
| Ιωάσαφ | 1572 – 1584 | |
| Ιωακείμ | 1584 – 1587 | |
| Ιωάσαφ | 1588 – 1594 | β΄ θητεία |
| Γερόντιος | 1600 | |
| Ιωαννίκιος | ||
| Μελέτιος | 1646 – 1649 | |
| Θεοφάνης | 1649 | |
| Ιωάσαφ | 1671 | |
| Διονύσιος | ; – 1673 | |
| Θεόκλητος | 1677 | |
| Γρηγόριος Κονταρής | 1685 – 1690[4] | |
| Γερμανός | 1690 | |
| Ραφαήλ | 1699 | |
| Διονύσιος | 1700 – 1715 | |
| Δαμιανός | 1720 | |
| Ιωαννίκιος | 1727 – 1729 | |
| Ιάκωβος | 1728 – 1730 | |
| Ζαχαρίας | 1730 – 1734 | |
| Μελέτιος | 1734 – 1745 | |
| Ιερεμίας | 1745 | |
| Ιγνάτιος | 1752 – 1785 | |
| Θεόφιλος | 1785 – 1811[5] | |
| Διονύσιος | 1811 – 1815 | |
| Βενιαμίν (Καρίπογλου) | 1815 – 1849 | παραιτήθηκε |
| Ευγένιος (Πατέρας) | 1849 – Ιούνιος 1889 | ως το 1882 επίσκοπος, κατόπιν Μητροπολίτης. Παραιτήθηκε |
| Κωνστάντιος (Ματουλόπουλος) | 29 Ιουλίου 1889 – 30 Απριλίου 1892 | από Αρδαμερίου, κατόπιν Δρυϊνουπόλεως |
| Γεράσιμος (Τανταλίδης) | 23 Οκτωβρίου 1893 – 31 Μαΐου 1894 | από Κορυτσάς, κατόπιν Δρυϊνουπόλεως |
| Κωνστάντιος (Ματουλόπουλος) | 31 Μαΐου 1894 – 14 Ιουνίου 1910 | β΄ θητεία |
| Φώτιος (Μανιάτης) | 5 Αυγούστου 1910 – 14/27 Μαρτίου 1923 | παραιτήθηκε |
| Ιωακείμ (Αποστολίδης) | 14/27 Μαρτίου 1923 – 17 Απριλίου 1926 | κατόπιν Αυστραλίας |
| Ευγένιος (Χριστοδούλου) | 20 Μαΐου 1926 – 15 Μαρτίου 1927 | από Σηλυβρίας, επέστρεψε εκεί |
| Ιωακείμ (Αποστολίδης) | 15 Μαρτίου 1927 – 12 Απριλίου 1945 | β΄ θητεία, παύθηκε λόγω συμμετοχής στο ΕΑΜ |
| Κωνσταντίνος (Πλατής) | 14 Απριλίου 1945 – 7 Νοεμβρίου 1957 | κατόπιν Πατρών |
| Διονύσιος (Ψαριανός) | 19 Νοεμβρίου 1957 – 7 Δεκεμβρίου 1997 | |
| Αμβρόσιος (Γιακαλής) | 11 Οκτωβρίου 1998 – 4 Φεβρουαρίου 2004 | παραιτήθηκε |
| Παύλος (Παπαλεξίου) | 26 Απριλίου 2004 – σήμερα |
Ενορίες, Ναοί και Μονές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στη Μητρόπολη υπάγονται πέντε σημαντικές Ιερές Μονές:
Ανδρώαι:
- Ι.Μ. Αγίας Τριάδος Λαριού (μοναχ. 3)
- Ι.Μ. Αγίου Αντωνίου Καστανιάς Σερβίων (μοναχ. 2)
- Ι.Μ. Αγίου Νεκταρίου Παλαιογρατσάνου (μοναχ. 3)
Γυναικείαι:
- Ι.Μ. Παναγίας Ζιδανίου
- Ι.Μ. Αγίας Τριάδος Βελβενδού (μοναχ. 3)
Τοπικοί Άγιοι Εορτές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο σημαντικότεροι τοπικοί Άγιοι είναι οι εξής:
- Οσία Θεοδώρα: Η μνήμη της τιμάται την 11η Μαρτίου.
- Όσιος Βαραδάτος: Η μνήμη του εορτάζεται στις 22 Φεβρουαρίου.
Σε απόσταση δεκαπέντε χιλιομέτρων δυτικά της Προύσας ήταν η κωμόπολη Κουβούκλια όπου βρισκόταν η εκκλησία και το προσκύνημα του Άι-Βαραδά[6]. Οι Μικρασιάτες Κουβουκλιώτες που ήρθαν στην Κοζάνη μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και δημιούργησαν τον ομώνυμο συνοικισμό Κουβούκλια, έκτισαν με πίστη και ευσέβεια στις όχθες της λίμνης του Αλιάκμονα την εκκλησία του Οσίου Βαραδάτου.[7]. Στην αυλή της εκκλησίας υπάρχει μνημείο για αυτούς που χάθηκαν κατά τη Μικρασιατική καταστροφή [8]
Πνευματική Διακονία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Από τη Μητρόπολη διοργανώνονται εσπερινά κηρύγματα από ιεροκήρυκες καθώς επίσης και μορφωτικές διαλέξεις. Για τη χριστιανική αγωγή της νεολαίας έχουν ιδρυθεί κατασκηνώσεις, γραφεία νεότητος και κατηχητικά σχολεία. Η Μητρόπολη έχει αναπτύξει Σταθμό Εθελοντικής Αιμοδοσίας Κληρικών καθώς επίσης και Ταμείο Αλληλοβοήθειας Κληρικών.
Φιλανθρωπική Διακονία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το φιλανθρωπικό έργο της Μητρόπολης διαφαίνεται από την ύπαρξη πολλών ιδρυμάτων και ταμείων με φιλανθρωπικό σκοπό:
- Γενικό Φιλόπτωχον Ταμείο
- Ενοριακά Φιλόπτωχα Ταμεία
- Υποτροφίες σε απόρους φοιτητές
- Τιάλειον Εκκλησιαστικό Γηροκομείο
- Γκέρτσειον Εκκλησιαστικό Ίδρυμα
Υποσημειώσεις και παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Υποσημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ «Νέες Χώρες» ονομάζονται 36 Μητροπόλεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου, οι οποίες μετά τους Βαλκανικούς πολέμους περιήλθαν στην ελληνική επικράτεια. Αυτές συνεχίζουν να υπάγονται πνευματικά στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, αλλά με την Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη της 4ης Σεπτεμβρίου 1928 η Διοίκησή τους παραχωρήθηκε «επιτροπικώς» και υπό δέκα ρητούς όρους στην Εκκλησία της Ελλάδος[1].
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Μαζαράκης, Ευάγγελος (2020). Το υφιστάμενο εκκλησιαστικό καθεστώς των Νέων Χωρών (PDF). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
- ↑ Γεράσιμος Κονιδάρης, «Εκκλησιαστική ιστορία της Ελλάδος» (τομ.Α, σελ.513-515)
- ↑ Λέων Σοφός, «Διατύπωσις των θρόνων των Εκκλησιών»
- ↑ Καρανάσιος, Χαρίτων. Ο ιερομόναχος Γρηγόριος Κονταρής ο εκ Σερβίων, πρώτος δάσκαλος στην Κοζάνη, 1676-1679 (PDF). σελ. 37.
- ↑ Μητροπολίτης από Μ.Πρωτοσυγκέλλων, Αθηναγόρας (1932). «Ο θεσμός των συγκέλλων εν τω Οικουμενικώ Πατριαρχείω». Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών: 270. https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/19053/article.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Ανακτήθηκε στις 31 Ιουλίου 2022.
- ↑ «Εικόνες έμψυχοι, κηρύγματα αγιολογικά», Διονυσίου Λ. Ψαριανού, Επισκόπου Ιεράς Μητρόπολης Σερβίων και Κοζάνης
- ↑ Εγκόλπιο Ημερολόγιο 2017, εκδ. Ιεράς Μητρόπολης Σερβίων και Κοζάνης
- ↑ Ο Αγ. Βαραδάτος τα Κουβούκλια της Μ. Ασίας
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ιστοσελίδα Ιεράς Μητρόπολης Σερβίων και Κοζάνης Αρχειοθετήθηκε 2008-06-15 στο Wayback Machine..
- Εγκόλπιο Ημερολόγιο 2010, εκδ. Ιεράς Μητρόπολης Σερβίων και Κοζάνης.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ιστοσελίδα Ιεράς Μητρόπολης Σερβίων και Κοζάνης Αρχειοθετήθηκε 2008-06-15 στο Wayback Machine.
- Μητρόπολη Σερβίων και Κοζάνης (Εκκλησία της Ελλάδος)
| ||||||||