Φακτ
| Φακτ (α Περιστεράς) | ||
|---|---|---|
| Αστερισμός: | Περιστερά | |
| Συντεταγμένες (εποχή 2000.0): | α = 5h:39m:38,9s , δ = −34°.04′27″ | |
| Φαινόμενο μέγεθος: | +2,645 | |
| Φασματικός τύπος: | B7 IV e[1] | |
| Απόσταση από τη Γη: | 261 ± 8 έτη φωτός | |
| Ονομασίες σε καταλόγους | CD−34°2375, HD 37795, HIP 26634, HR 1956, SAO 196 | |
Φακτ (Phact) είναι το ιδιαίτερο όνομα του φωτεινότερου αστέρα του αστερισμού Περιστερά, τoυ α Περιστεράς (alpha Columbae, α Col), που βρίσκεται κοντά στο κέντρο του αστερισμού. Ως αστέρας τρίτου μεγέθους, είναι εύκολα ορατός με γυμνό μάτι τον χειμώνα του Βόρειου Ημισφαιρίου, αλλά πολύ νότια, ώστε βρίσκεται χαμηλά προς στον νότιο ορίζοντα όπως φαίνεται από τη νότια Ευρώπη.
Ονομασίες και Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το παραδοσιακό όνομα Phact, που απαντάται παρεφθαρμένο και ως Phad, Phaet και Phakt[2], προέρχεται από την αραβική λέξη ألفاجتة (fākhitah), που υποδηλώνει το είδος πτηνού «δεκαοχτούρα της Μπαρμπαριάς» (επιστημονική ονομασία Streptopelia risoria). Με το ίδιο όνομα οι Άραβες χαρακτήριζαν αρχικώς ολόκληρο τον αστερισμό Cygnus as al-Fākhtah, αλλά αργότερα το όνομα μεταφέρθηκε σε αυτόν τον αστέρα.[3][4][5][6].
Στην αρχαία κινεζική αστρονομία ο α Περιστεράς σχημάτιζε μαζί με τον γειτονικό αστέρα ε Περιστεράς τον μικρό αστερισμό 丈人 (Zhàng Rén), δηλαδή «ο παππούς».[7] Ο ίδιος ο Φακτ ήταν έτσι γνωστός ως 丈人一 (Zhàng Rén yī), δηλαδή «ο Πρώτος αστέρας του Παππού.[8] Από αυτό προήλθε το μεταγενέστερο κινεζικό όνομα του αστέρα, το Chang Jin.[9]
Αστροφυσικά δεδομένα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο α Περιστεράς πιστεύεται ότι δεν αποτελεί μέλος διπλού αστρικού συστήματος, αλλά ότι είναι μοναχικός αστέρας, όπως και ο Ήλιος[10][11], απλώς έχει έναν οπτικό συνοδό μόλις 13,5 δευτερόλεπτα της μοίρας από αυτόν.[12] Ο φασματικός τύπος του Φακτ είναι ενός γαλανόλευκου εξελιγμένου υπογίγαντα αστέρα, ενώ επιπλέον εμφανίζει έντονες φασματικές γραμμές εκπομπής (αστέρας Be). Αυτές οι γραμμές υδρογόνου πιστεύεται ότι προέρχονται από έναν δίσκο καυτού αερίου που περιβάλλει τον αστέρα.[2] Καθώς συμβαίνει με όλους σχεδόν τους αστέρες Be, ο Φακτ περιστρέφεται ταχύτατα, με γραμμική ταχύτητα στον ισημερινό του πολύ μεγαλύτερη των 180 χιλιομέτρων ανά δευτερόλεπτο (μπορεί να φθάνει και τα 457).[10] Η μέση επιφανειακή θερμοκρασία του αστέρα ανέρχεται σε 12.963 K, με δείκτη χρώματος (B-V) = −0,125. Η μάζα του υπολογίζεται ότι είναι 4,5 φορές μεγαλύτερη της ηλιακής, ενώ η διάμετρός του 5,8 φορές μεγαλύτερη, οπότε το απόλυτο μέγεθός του εκτιμάται σε −1,87, δηλαδή έχει χίλιες περίπου φορές μεγαλύτερη φωτιστική ισχύ από τον Ήλιο.
Ο α Περιστεράς είναι πιθανός μεταβλητός αστέρας του τύπου του γ Κασσιόπης (GCAS), με φαινόμενο μέγεθος που κυμαίνεται από 2,62 μέχρι 2,66. Απομακρύνεται από τη Γη και το Ηλιακό Σύστημα με ταχύτητα 35,0 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο (126.000 χιλιόμετρα την ώρα).
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Houk, Nancy (1979), Michigan catalogue of two-dimensional spectral types for the HD stars, 3, Ann Arbor, Michigan: Dept. of Astronomy, University of Michigan
- ↑ 2,0 2,1 Σημ. επί του HR 1956 Αρχειοθετήθηκε 2016-03-05 στο Wayback Machine., database, The Bright Star Catalogue, 5η αναθεωρ. έκδ. (προκαταρκτική), D. Hoffleit & W.H. Warren, Jr., CDS ID V/50. Ανακτήθηκε στις 21/4/2009.
- ↑ Davis, Jr. G.A. (1971). Pronunciations, Derivations, and Meanings of a Selected List of Star Names. Cambridge, MA: Sky Pub. Corp. σελ. 11.
- ↑ Kunitzsch, P. (1959). Arabische Sternnamen in Europa. Wiesbaden: Otto Harrassowitz. σελίδες 191–192.
- ↑ Laffitte, R. (2005). Héritages arabes: Des noms arabes pour les étoiles (2éme revue et corrigée έκδοση). Παρίσι: Librairie Orientaliste Paul Geunthner / Les Cahiers de l'Orient. σελ. 223.
- ↑ Kunitzsch, P. & Smart, T. (2006). A Dictionary of Modern star Names: A Short Guide to 254 Star Names and Their Derivations (2η αναθ. έκδοση). Cambridge, Massachusetts: Sky Pub. σελ. 30. ISBN 978-1-931559-44-7.
- ↑ (Κινέζικα) 中國星座神話, του 陳久金, έκδ. 台灣書房出版有限公司, 2005, ISBN 978-986-7332-25-7.
- ↑ 香港太空館 - 研究資源 - 亮星中英對照表 Αρχειοθετήθηκε 2011-01-30 στο Wayback Machine., Μουσείο Διαστήματος του Χονγκ Κονγκ. Ανακτήθηκε στις 23 Νοεμβρίου 2010.
- ↑ Richard Hinckley Allen: Star Names — Their Lore and Meaning: Columbae
- ↑ 10,0 10,1 Oudmaijer, R.D.; Parr, A.M.; Baines, D.; Porter, J.M. (Οκτώβριος 2008), «Sub-milliarcsecond precision spectro-astrometry of Be stars», Astronomy and Astrophysics 489 (2): 627–631, doi:
- ↑ Eggleton, P.P.; Tokovinin, A.A. (Σεπτέμβριος 2008). «A catalogue of multiplicity among bright stellar systems». Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 389 (2): 869–879. doi:. Bibcode: 2008MNRAS.389..869E.
- ↑ CCDM J05396-3404, database, J. Dommanget και O. Nys (2002): Catalogue of the Components of Double and Multiple Stars, ανακτήθηκε στις 21/4/2009.
