Αρσένιος Αυτωρειανός
Αρσένιος Αυτωρειανός | |
---|---|
Γενικές πληροφορίες | |
Γέννηση | 1200 Κωνσταντινούπολη |
Θάνατος | 30 Σεπτεμβρίου 1273 Προκόννησος |
Τόπος ταφής | Αγία Σοφία |
Χώρα πολιτογράφησης | Βυζαντινή Αυτοκρατορία |
Θρησκεία | Ανατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός |
Εκπαίδευση και γλώσσες | |
Ομιλούμενες γλώσσες | μεσαιωνική ελληνική γλώσσα |
Πληροφορίες ασχολίας | |
Ιδιότητα | ιερέας |
Αξιώματα και βραβεύσεις | |
Αξίωμα | Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως |
Ο Αρσένιος (κατά κόσμον Γεώργιος) ο Αυτωρειανός διετέλεσε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως μεταξύ των ετών 1254-1260 και 1261-1265.
Βιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κωνσταντινούπολη. Ήταν γόνος σπουδαίας οικογένειας. Εξελέγη Πατριάρχης το 1254, ενώ ήταν απλός μοναχός[1] και μόναζε σε νησάκι της λίμνης Απολλωνιάδος στη Βιθυνία[2], κατόπιν πιέσεων του Αυτοκράτορα Θεόδωρου Β΄ Λάσκαρη και παρά την αντίθετη θέληση των Συνοδικών Ιεραρχών. Χειροτονήθηκε εντός μίας εβδομάδας διάκονος, ιερέας και Πατριάρχης[3].
Περιγράφεται ως ενάρετος και σεβάσμιος, αλλά όχι μεγάλης παιδείας[3]. Το 1258, μετά το θάνατο του Θεοδώρου, ανέλαβε να προστατεύσει τον 7χρονο γιο του και διάδοχο του Θρόνου Ιωάννη Δ΄ από τις φιλοδοξίες του Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου. Ο Μιχαήλ απαίτησε από τον Αρσένιο να τον στέψει αυτοκράτορα, και ο Αρσένιος δέχτηκε με δυσαρέσκεια, υπό τον όρο ότι θα στέψει ως συναυτοκράτορα, ταυτόχρονα με αυτόν, και τον νεαρό Ιωάννη[1]. Παρά ταύτα, κατά την τελετή ο Μιχαήλ προχώρησε μπροστά από το αγόρι σαν να επρόκειτο να στεφθεί απόλυτος μονάρχης και ο Αρσένιος τον υποχρέωσε να ορκιστεί ότι δεν θα στρεφόταν εναντίον του Ιωάννη[1].
Την άνοιξη του 1260 αποσύρθηκε από τον θρόνο σε κάποιο μοναστήρι, αλλά μετά τον θάνατο του διαδόχου του, Νικηφόρου Β΄, και υπό τη γενική χαρά της ανακατάληψης της Κωνσταντινούπολης, επέστρεψε[4] στο Θρόνο του στα τέλη Αυγούστου του 1261[5] για να πρωτοστατήσει σε νέα τελετή στέψης στην Αγία Σοφία. Εκεί όμως παραβρέθηκε μόνο ο Μιχαήλ, η γυναίκα του και ο μεγαλύτερος γιος του και όχι και ο Ιωάννης. Πριν κλείσει χρόνος, ο Αρσένιος ανακάλυψε ότι ο Μιχαήλ είχε τυφλώσει τον Ιωάννη και είχε σφετεριστεί το Θρόνο, πράγμα στο οποίο αντέδρασε σθεναρά, αφορίζοντας τον Μιχαήλ[6] και απαγορεύοντάς του να μπαίνει στην Αγία Σοφία[7]. Για τη στάση του αυτή, ο νέος Αυτοκράτορας τον εξόρισε στην Προικόνησο[8], όπου και πέθανε το 1273, έχοντας καθαιρεθεί από τον Αυτοκράτορα το 1265 με την εμφανώς ψευδή κατηγορία της συμμετοχής σε συνωμοσία εναντίον του[9]. Η καθαίρεση και η εξορία του δημοφιλούς Πατριάρχη Αρσενίου είχε συνέπειες στην Εκκλησία, καθώς πολλοί αντέδρασαν στην απομάκρυνσή του και προκάλεσαν το Σχίσμα των Αρσενιατών.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει ανακηρύξει τον Αρσένιο άγιο και τιμά τη μνήμη του στις 11 Οκτωβρίου[α]. Η διαθήκη του Πατριάρχη Αρσενίου διασώζεται μέχρι σήμερα.
Υποσημειώσεις και παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Υποσημειώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Το Οικουμενικό Πατριαρχείο αναφέρει την 28η Οκτωβρίου, προφανώς σε σύγχυση με τον Αρσένιο, επίσκοπο Σερβίας, του οποίου η μνήμη γιορτάζεται εκείνη την ημέρα. Η Εκκλησία της Ελλάδος αναφέρει την 11η Οκτωβρίου. Οι περισσότεροι συναξαριστές δεν αναφέρουν καμία ημερομηνία.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Runciman 2005, σελ. 140.
- ↑ Μανουήλ Γεδεών, σελ. 389-390.
- ↑ 3,0 3,1 Μανουήλ Γεδεών, σελ. 390.
- ↑ Πανώτης 2008, σελ. 328.
- ↑ Μανουήλ Γεδεών, σελ. 392.
- ↑ Mango 2006, σελ. 344.
- ↑ Runciman 2005, σελ. 141.
- ↑ Γλύκατζη-Αρβελέρ 2009, σελ. 50.
- ↑ Runciman 2005, σελ. 142.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Γεδεών, Μανουήλ (1885). Πατριαρχικοί Πίνακες: Ειδήσεις ιστορικαί βιογραφικαί περί των Πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως: από Ανδρέου του Πρωτοκλήτου μέχρις Ιωακείμ Γ' του από Θεσσαλονίκης, 36-1884. Κωνσταντινούπολη: Lorenz & Keil.
- Runciman, Steven (2005). Η Βυζαντινή Θεοκρατία. Εκδόσεις Δόμος. ISBN 9607217225.
- Mango, Cyril (2006). Ιστορία του Βυζαντίου. Εκδόσεις Νεφέλη. ISBN 9602117427.
- Πανώτης, Αριστείδης (2008). Το Συνοδικόν της εν Ελλάδι Εκκλησίας. A. Εκδόσεις Σταμούλη. ISBN 978-960-8116-17-7.
- Γλύκατζη-Αρβελέρ, Ελένη (2009). Γιατί το Βυζάντιο. Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα. ISBN 9789601903262.