Μετάβαση στο περιεχόμενο

Αρσένιος Αυτωρειανός

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Αρσένιος Αυτωρειανός
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση1200
Κωνσταντινούπολη
Θάνατος30  Σεπτεμβρίου 1273
Προκόννησος
Τόπος ταφήςΑγία Σοφία
Χώρα πολιτογράφησηςΒυζαντινή Αυτοκρατορία
ΘρησκείαΑνατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςμεσαιωνική ελληνική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταιερέας
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΑξίωμαΟικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως

Ο Αρσένιος (κατά κόσμον Γεώργιος) ο Αυτωρειανός διετέλεσε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως μεταξύ των ετών 1254-1260 και 1261-1265.

Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κωνσταντινούπολη. Ήταν γόνος σπουδαίας οικογένειας. Εξελέγη Πατριάρχης το 1254, ενώ ήταν απλός μοναχός[1] και μόναζε σε νησάκι της λίμνης Απολλωνιάδος στη Βιθυνία[2], κατόπιν πιέσεων του Αυτοκράτορα Θεόδωρου Β΄ Λάσκαρη και παρά την αντίθετη θέληση των Συνοδικών Ιεραρχών. Χειροτονήθηκε εντός μίας εβδομάδας διάκονος, ιερέας και Πατριάρχης[3].

Περιγράφεται ως ενάρετος και σεβάσμιος, αλλά όχι μεγάλης παιδείας[3]. Το 1258, μετά το θάνατο του Θεοδώρου, ανέλαβε να προστατεύσει τον 7χρονο γιο του και διάδοχο του Θρόνου Ιωάννη Δ΄ από τις φιλοδοξίες του Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου. Ο Μιχαήλ απαίτησε από τον Αρσένιο να τον στέψει αυτοκράτορα, και ο Αρσένιος δέχτηκε με δυσαρέσκεια, υπό τον όρο ότι θα στέψει ως συναυτοκράτορα, ταυτόχρονα με αυτόν, και τον νεαρό Ιωάννη[1]. Παρά ταύτα, κατά την τελετή ο Μιχαήλ προχώρησε μπροστά από το αγόρι σαν να επρόκειτο να στεφθεί απόλυτος μονάρχης και ο Αρσένιος τον υποχρέωσε να ορκιστεί ότι δεν θα στρεφόταν εναντίον του Ιωάννη[1].

Την άνοιξη του 1260 αποσύρθηκε από τον θρόνο σε κάποιο μοναστήρι, αλλά μετά τον θάνατο του διαδόχου του, Νικηφόρου Β΄, και υπό τη γενική χαρά της ανακατάληψης της Κωνσταντινούπολης, επέστρεψε[4] στο Θρόνο του στα τέλη Αυγούστου του 1261[5] για να πρωτοστατήσει σε νέα τελετή στέψης στην Αγία Σοφία. Εκεί όμως παραβρέθηκε μόνο ο Μιχαήλ, η γυναίκα του και ο μεγαλύτερος γιος του και όχι και ο Ιωάννης. Πριν κλείσει χρόνος, ο Αρσένιος ανακάλυψε ότι ο Μιχαήλ είχε τυφλώσει τον Ιωάννη και είχε σφετεριστεί το Θρόνο, πράγμα στο οποίο αντέδρασε σθεναρά, αφορίζοντας τον Μιχαήλ[6] και απαγορεύοντάς του να μπαίνει στην Αγία Σοφία[7]. Για τη στάση του αυτή, ο νέος Αυτοκράτορας τον εξόρισε στην Προικόνησο[8], όπου και πέθανε το 1273, έχοντας καθαιρεθεί από τον Αυτοκράτορα το 1265 με την εμφανώς ψευδή κατηγορία της συμμετοχής σε συνωμοσία εναντίον του[9]. Η καθαίρεση και η εξορία του δημοφιλούς Πατριάρχη Αρσενίου είχε συνέπειες στην Εκκλησία, καθώς πολλοί αντέδρασαν στην απομάκρυνσή του και προκάλεσαν το Σχίσμα των Αρσενιατών.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει ανακηρύξει τον Αρσένιο άγιο και τιμά τη μνήμη του στις 11 Οκτωβρίου[α]. Η διαθήκη του Πατριάρχη Αρσενίου διασώζεται μέχρι σήμερα.

Υποσημειώσεις και παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο αναφέρει την 28η Οκτωβρίου, προφανώς σε σύγχυση με τον Αρσένιο, επίσκοπο Σερβίας, του οποίου η μνήμη γιορτάζεται εκείνη την ημέρα. Η Εκκλησία της Ελλάδος αναφέρει την 11η Οκτωβρίου. Οι περισσότεροι συναξαριστές δεν αναφέρουν καμία ημερομηνία.


τίτλοι της Ορθόδοξης Εκκλησίας
Προκάτοχος
Μανουήλ Β΄
Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως
Σε εξορία στη Νίκαια

1254-1260 (1η θητεία)
Διάδοχος
Νικηφόρος Β΄
Προκάτοχος
Νικηφόρος Β΄
Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως
1261-1265 (2η θητεία)
Διάδοχος
Γερμανός Γ΄