Θεόληπτος Α΄

Θεόληπτος Α΄
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	15ος αιώνας Ήπειρος
Θάνατος	Δεκέμβριος 1522
Θρησκεία	Ανατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ιερέας
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως

Ο Θεόληπτος Α΄ διετέλεσε Οικουμενικός Πατριάρχης την περίοδο 1513-1522.

Βιογραφικά στοιχεία

Καταγόταν από την Κρήτη ή την Ήπειρο. Ο πνευματικός του πατέρας Παχώμιος Α΄ τον βοήθησε να γίνει Μητροπολίτης Ιωαννίνων. Μετά τον θάνατο του Παχωμίου, περί τα μέσα του 1513, ο Θεόληπτος πήγε στην Αδριανούπολη, όπου διέμενε ο Σουλτάνος Σελίμ Α΄ και του κατέβαλε χρηματική εισφορά 4.000 φλουριά, με την οποία απέκτησε το πατριαρχικό βεράτιο, πριν τη νόμιμη εκλογή του από την Ιερά Σύνοδο.

Οργάνωσε τις Μητροπόλεις Αδριανουπόλεως και Σάμου και ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη βοήθεια των εκκλησιών των παραδουναβίων περιοχών, καθώς και της Ρωσικής Εκκλησίας. Απέστειλε στη Ρωσία τον Μητροπολίτη Ιωαννίνων Γρηγόριο μαζί με μοναχούς της Μονής Παντελεήμονος και τον Μάξιμο το Γραικό, οι οποίοι συνέλεξαν εράνους και μετέφρασαν πολλά βιβλία.

Επί της Πατριαρχίας του διεξήχθη ο Οθωμανο-Μαμελουκικός Πόλεμος (1516-1517), ο οποίος κατέληξε στην προσάρτηση της Συρίας, της Παλαιστίνης και της Αιγύπτου στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Έτσι βρέθηκαν εντός οθωμανικής επικράτειας και τα Πατριαρχεία Αλεξανδρείας, Αντιοχείας και Ιεροσολύμων, τα οποία διατήρησαν μεν την αρχαία τους αυτονομία, αλλά βρέθηκαν de facto υπό την επιρροή του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, ο οποίος ήταν κοντά στον Σουλτάνο και ουσιαστικά πολιτικός εκπρόσωπος όλων των χριστιανών της Αυτοκρατορίας, σύμφωνα με το σύστημα των μιλλέτ. Χρησιμοποιώντας, για παράδειγμα, τις προσωπικές του σχέσεις με το Σουλτάνο Σελίμ Α΄, ο Θεόληπτος κατόρθωσε να μην περιέλθουν στους Τούρκους τα προσκυνήματα του Παναγίου Τάφου το 1517, μετά την εκδίωξη των Μαμελούκων από τα Ιεροσόλυμα. Αυτή η επιρροή του Οικουμενικού Πατριαρχείου διατηρήθηκε και αυξήθηκε κατά τους επόμενους αιώνες, ειδικά όσον αφορά την εκλογή των Πατριαρχών.

Το 1520 ο Θεόληπτος γλίτωσε τους χριστιανούς της Πόλης από βίαιο εξισλαμισμό που είχε αποφασίσει ο Σελίμ. Την περίοδο εκείνη κατασχέθηκαν όλες οι χριστιανικές λιθόκτιστες εκκλησίες, εκτός της Παμμακαρίστου και του Μουχλίου, και επετράπη στο εξής να χτίζονται εκκλησίες μόνο με ξύλινη οροφή. Τέλος, αντιστάθηκε στην Παπική δράση στην Κρήτη και στη Βλαχία.

Το 1522, μετά το θάνατο του Σελίμ, κατηγορήθηκε για ανήθικο ιδιωτικό βίο. Καθαιρέθηκε και ορίστηκε δίκη εναντίον του από Συνοδικό δικαστήριο, αλλά δεν πρόλαβε να δικαστεί, καθώς πέθανε αιφνίδια. Ετάφη έξω από το ναό της Παμμακαρίστου, κοντά στον τάφο του προκατόχου του, Παχωμίου.

Πηγές

• Οικουμενικό Πατριαρχείο Αρχειοθετήθηκε 2010-06-16 στο Wayback Machine.
• Προκόπιος Τσιμάνης (1981). Από υψηλή σκοπιά οι Πατριάρχαι Κωνσταντινουπόλεως, τόμ. Α΄. σελίδες 117–126. 
• Κοµνηνός Υψηλάντης, Αθανάσιος (1870). Εκκλησιαστικών και πολιτικών των εις δώδεκα, Βιβλίον Η, Θ΄και Ι΄ ήτοι Τα µετά την Άλωσιν (1453-1789), (Εκ χειρογράφου της ιεράς µονής του Σινά). Κωνσταντινούπολη: εκδιδόντος Αρχιµ. Γερµανού Αφθονίδου Σιναΐτου. 
• Bekker, August Immanuel (1849). Historia Politica et Patriarchica Constantinopoleos; Epirotica. Bonn.