Μετάβαση στο περιεχόμενο

Πατριάρχης Διονύσιος Α΄

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Πατριάρχης Διονύσιος Α΄
Λειψανα του Διονυσίου Α΄, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Βουλγαρίας
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση1420 (περίπου)
Δημητσάνα Αρκαδίας
Θάνατος1492[1]
Κωνσταντινούπολη
Χώρα πολιτογράφησηςΒυζαντινή Αυτοκρατορία
Eορτασμός αγίου23 Νοεμβρίου
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταιερέας
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΑξίωμαΟικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Ο Διονύσιος Α΄, ο επονομαζόμενος Σοφός[2], διετέλεσε Οικουμενικός Πατριάρχης την περίοδο 1467-1471 και 1488-1490. Ανακηρύχθηκε Άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας και η μνήμη του τιμάται στις 23 Νοεμβρίου.

Βιογραφικά στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γεννήθηκε στη Δημητσάνα πριν το 1410. Σπούδασε στη Σχολή της Μονής Φιλοσόφου στην πατρίδα του και ήρθε σε μικρή ηλικία στην Κωνσταντινούπολη[3]. Εκάρη μοναχός στη Μονή Μαγγάνων και πνευματικός του πατέρας ήταν ο Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός, Μητροπολίτης Εφέσου, ο οποίος τον χειροτόνησε διάκονο και πρεσβύτερο[4].

Κατά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης συνελήφθη και οδηγήθηκε αιχμάλωτος στην Αδριανούπολη. Εκεί εξαγοράστηκε από τον άρχοντα Δημήτριο Απόκαυκο τον Κυρίτζη[5] και επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη[6], όπου χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Φιλιππουπόλεως από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Γεννάδιο Σχολάριο[7]. Τον Ιανουάριο του 1467[α] εξελέγη Οικουμενικός Πατριάρχης, υπό την προστασία της χριστιανής μητριάς του Μωάμεθ του Πορθητή, κυρα-Μάρως[9], η οποία ήταν κόρη του Δεσπότη της Σερβίας Γεωργίου Μπράνκοβιτς και σύζυγος του Σουλτάνου Μουράτ Β΄. Αυτή προσέφερε στον Μωάμεθ Β΄ 2.000 φλουριά, προκειμένου να εκλεγεί Πατριάρχης ο Διονύσιος[10].

Πατριάρχευσε μέχρι το 1471. Κατά την διάρκεια της Πατριαρχίας του, ο Δημήτριος Απόκαυκος Κυρίτζης είχε αναλάβει το σύνολο των οικονομικών του Πατριαρχείου[β]. Συκοφαντήθηκε ότι κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας του στην Αδριανούπολη υπέστη περιτομή, αλλά ο ίδιος απέδειξε το αβάσιμο της κατηγορίας[γ][δ]. Κατόπιν παραιτήθηκε και αποσύρθηκε στη Μονή Εικοσιφοινίσσης (ή Κοσινίτζας) Δράμας[14], έως το 1488. Τότε, αν και υπέργηρος[15], επανεξελέγη χωρίς τη θέλησή του από Σύνοδο που συνεκλήθη από τον Σουλτάνο Βαγιαζήτ Β΄[16]. Το 1490 παραιτήθηκε λόγω γήρατος και επέστρεψε στην ίδια Μονή, της οποίας θεωρείται δεύτερος κτίτωρ, καθώς την επέκτεινε με διάφορα κτήρια[15]. Παρέμεινε εκεί μέχρι το 1492, οπότε πέθανε[17].

Επί Πατριαρχίας Ιωακείμ Α΄ ανακηρύχθηκε άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας και ορίστηκε να τιμάται η μνήμη του στις 23 Νοεμβρίου. Μετά το θάνατό του είχε συνταχθεί ακολουθία προς τιμήν του από τον Πρωτοσύγκελο της Μητρόπολης Ξάνθης Χρύσανθο, η οποία συμπληρώθηκε το 1819, κατόπιν εντολής του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄, από τον ιερομόναχο Ιλαρίωνα τον Σιναΐτη.

Το σκήνωμά του φυλασσόταν στη Μονή Παναγίας Εικοσιφοινίσσης, εκτός από ένα τεμάχιο που δόθηκε το 1881 στη Σκήτη του Αγίου Ανδρέα στο Άγιο Όρος και ένα άλλο που δόθηκε το 1955 στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Δημητσάνα. Κατά τη Β΄ Βουλγαρική Κατοχή της Ανατολικής Μακεδονίας (1916-1918, Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος), οι λειψανοθήκες με τα λείψανα του Αγίου συλήθηκαν από τον βουλγαρικό κατοχικό στρατό και σήμερα εκτίθενται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Βουλγαρίας[18][19][20][21].

Υποσημειώσεις και παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. Στις 15 Ιανουαρίου 1467 υπογράφει Συνοδική Πράξη για τον Γεώργιο Γαλησιώτη και τον Μανουήλ Χριστώνυμο[8]
  2. «ἦσαν γάρ ἃπαντα τά ἐκκλησιαστικά εἰσοδήματα ἐν ταῖς χερσίν αὐτοῦ ἔν τε ἐσόδοις καί ἐξόδοις[11]»
  3. «Ὃθεν ὁ Διονύσιος ἐν τῷ μέσῳ τῆς συνόδου διεγερθείς καί τά κράσπεδα τῶν ἱματίων ἀνελκύσας τήν τῆς σαρκός ἀκροβυστίαν πασίδηλον τοῖς παροῦσιν ἐποίησε (...)[12]»
  4. «ἐπιδείξας τὴν σάρκα αὐτοῦ εἰς ὅλον τὸν λαόν (...)[13]»
  1. «Ökumenisches Heiligenlexikon» D/Dionysius_I_von_Konstantinopel.html.
  2. «Εκκλησία της Ελλάδος». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιανουαρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2008. 
  3. Ζαχαριάδου 1996, σελ. 74.
  4. Μανουήλ Γεδεών, σελ. 482.
  5. Ζαχαριάδου 1996, σελ. 64.
  6. Philippides, Marios (2011). The Siege and the Fall of Constantinople in 1453Δωρεάν πρόσβαση υπoκείμενη σε περιορισμένη δοκιμή, συνήθως απαιτείται συνδρομή. Ashgate Pub Co. σελίδες 79–84. ISBN 978-1-4094-1064-5. 
  7. Кесякова, Елена. Книга за Пловдив. — Пловдив : Издателство „Полиграф“, 1999. — σελ. 112. — ISBN 954-9529-27-4.
  8. Petit, L. (1903). «Déposition du Patriarche Mark Xylocarvi». Revue de l'Orient Chrétien (8): 144–9. https://books.google.com/books?id=0fsLAAAAIAAJ. (in γαλλική)
  9. Κοµνηνός Υψηλάντης 1870, σελ. 20.
  10. Ζαχαριάδου 1996, σελ. 70.
  11. Ζαχαριάδου 1996, σελ. 76.
  12. Κοµνηνός Υψηλάντης 1870, σελ. 22.
  13. «Άγιος Διονύσιος Α' Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης». Αγιοτόπια. Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2021. 
  14. Laurent 1968, σελ. 234.
  15. 15,0 15,1 Μανουήλ Γεδεών, σελ. 490.
  16. Historia politica, σελ. 132.
  17. Kiminas 2009, σελ. 37, 45.
  18. Φως Φαναρίου: Η Μονή της Εικοσιφοίνισσας
  19. Τα «Ελγίνεια» της Εκκλησίας - Κιβωτός της Ορθοδοξίας
  20. Το 2017 έτος διεκδίκησης λεηλατημένων κειμηλίων από τις Ιερές Μονές των Σερρών - εφημερίδα ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ
  21. Αυτή είναι η ιστορία των κλεμμένων κειμηλίων που ζήτησε ο Πατριάρχης από τους Βούλγαρους - orthodoxia.info


τίτλοι της Ορθόδοξης Εκκλησίας
Προκάτοχος
Ιωσήφ
Μητροπολίτης Φιλιππουπόλεως
1456-1466
Διάδοχος
Γεννάδιος
Προκάτοχος
Συμεών Α΄
Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως
1467-1471 (1η θητεία)
Διάδοχος
Συμεών Α΄
Προκάτοχος
Νήφων Β΄
Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως
1488-1490 (2η θητεία)
Διάδοχος
Μάξιμος Δ΄