Πατριάρχης Ευγένιος Β΄
| Πατριάρχης Ευγένιος Β΄ | |
|---|---|
| Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως | |
| Από | 10 Απριλίου 1821 |
| Έως | 27 Ιουλίου 1822 |
| Προκάτοχος | Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄ |
| Διάδοχος | Άνθιμος Γ΄ |
| Άλλοι τίτλοι | Μητροπολίτης Πισιδίας |
| Προσωπικά στοιχεία | |
| Γέννηση | περ. 1780 Φιλιππούπολη |
| Θάνατος | 27 Ιουλίου 1822 Κωνσταντινούπολη |
| Δόγμα | Ανατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός |
| Πατριάρχης Ευγένιος Β΄ | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 1780 (περίπου) Φιλιππούπολη |
| Θάνατος | 1822 Κωνσταντινούπολη |
| Αιτία θανάτου | καρδιακή ανεπάρκεια |
| Χώρα πολιτογράφησης | Οθωμανική Αυτοκρατορία |
| Θρησκεία | Ανατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | ορθόδοξος ιερέας |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως |
Ο Ευγένιος Β΄ εξελέγη Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως σε διαδοχή του καθαιρεθέντος Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄, λίγο πριν από τον απαγχονισμό του Γρηγορίου Ε΄.
Βιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Γεννήθηκε περί το 1780 στη Φιλιππούπολη[1]. Κατά τον Μανουήλ Γεδεών, ήταν Βούλγαρος στην καταγωγή[2], κάτι που κατ’ άλλους δεν ευσταθεί[3]. Ο καθηγητής Σταματόπουλος, δεχόμενος την βουλγαρική καταγωγή του Ευγενίου, θεωρεί ότι η κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης έκανε την Οθωμανική κυβέρνηση να επανεξετάσει το παλαιό μοντέλο διακυβέρνησης και να εισάγει βουλγαρόφωνους κληρικούς στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, καθώς και λαϊκούς με βουλγαρική προέλευση, «εθνοποιώντας» τη διακυβέρνησή της[4].
Είχε χαμηλή μόρφωση[α], αλλά ήταν επιβλητικός, ευλαβής και πολύ δραστήριος. Είχε διατελέσει μέγας πρωτοσύγκελος του Οικουμενικού θρόνου επί Κυρίλλου ΣΤ΄ και λίγα χρόνια πριν την Ελληνική Επανάσταση του 1821, τον Ιούλιο του 1814, χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Πισιδίας[7].
Πατριαρχία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Την 10 Απριλίου 1821, αφού ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄ συνελήφθη και καθαιρέθηκε, ο Σουλτάνος ζήτησε επιτακτικά την άμεση εκλογή διαδόχου του, προκειμένου ο καθαιρεθείς να εκτελεστεί ως απλός κληρικός, και όχι ως Πατριάρχης, πράγμα που θα είχε διπλωματικές παρενέργειες. Κανένας όμως από τους τότε Μητροπολίτες της Συνόδου δεν τόλμησε να δεχθεί να θέσει υποψηφιότητα υπ' αυτές τις συνθήκες, εκτός από τον Ευγένιο. Η σουλτανική διαταγή εκλογής νέου πατριάρχη όριζε ότι αυτός έπρεπε «όχι μόνο να μην επιτελέσει, αλλά ούτε και να επιχειρήσει πράξεις και τολμήματα με τις οποίες θα απέβαλε την πίστη του [προς το κράτος] και θα εκδιωκόταν από την πατριαρχεία», και επέβαλε στην Σύνοδο να εκλέξει πατριάρχη «ικανόν προς περίθαλψιν του βασιλικού ραγιά, συνετόν δε και άξιον υπουργήσαι τα αρέσκοντα τη υψηλή βουλή[8]. Λόγω του τρόπου με τον οποίον εκλέχθηκε πατριάρχης ο Ευγένιος, αν και ήταν έμπιστος του καθαιρεθέντος Γρηγορίου, παρεξηγήθηκε από πολλούς και η εκλογή του έγινε δεκτή με δέος.
Στις 10 Απριλίου 1821, λίγο μετά την τελετή ενθρόνισης του νέου Πατριάρχη, ο Γρηγόριος Ε΄ απαγχονιζόταν στην κεντρική Πύλη του Πατριαρχικού Οίκου. Ο Πατριάρχης Ευγένιος, ο οποίος ήταν αυτόπτης της εκτέλεσης του προκατόχου του[9], αγωνίστηκε να περισώσει το λείψανό του και προσευχόταν συνεχώς για την ανάπαυση της ψυχής του. Στις 23 Απριλίου κινδύνευσε και ο ίδιος να λιντσαριστεί, όταν διαπομπεύτηκε συρόμενος από τα γένια στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης και γρονθοκοπούμενος από μαινόμενο πλήθος[1][10].
Η δεκαεξάμηνη Πατριαρχία του χαρακτηρίστηκε από τον αγώνα να περισωθεί το ποίμνιό του από τις σφαγές και τους διωγμούς, ενώ χρειάστηκε να υπερασπιστεί και το Πατριαρχείο από εισβολή όχλου, ζητώντας να κρεμάσουν αυτόν αντί να καταστρέψουν το κτήριο[9]. Τον Αύγουστο του 1821 έστειλε επιστολές σε αρχιερείς, με τις οποίες τους γνωστοποιούσε ότι η Υψηλή Πύλη αμνήστευε όσους μετανιώσουν και αποκηρύξουν την Επανάσταση[1]. Τον Σεπτέμβριο, η Εκκλησία της Κύπρου τον κάλεσε να χειροτονήσει νέους επισκόπους, στη θέση των τεσσάρων που απαγχονίστηκαν από τους Τούρκους. Ο Ευγένιος ανέθεσε την εκτέλεση της χειροτονίας στον Πατριάρχη Αντιοχείας Σεραφείμ.
Πάνω του ασκούσε ισχυρή επιρροή μια τολμηρή και όμορφη γυναίκα της Κωνσταντινούπολης, η Ελένκω Εμφιετζήδενα. Αυτή η γυναίκα ασκούσε εξουσία στους επιζήσαντες άρχοντες και συμπατριώτες της λέγοντας «εγώ είμαι το Γένος», εννοώντας ότι κατηύθυνε τον ηγέτη του Γένους με τον ίδιο τρόπο που το έκαναν και οι παλαιοί Φαναριώτες[5]. Εν μέσω σκανδάλου ηθών με την γυναίκα αυτήν[9], ο Ευγένιος Β΄ πέθανε στη Κωνσταντινούπολη από δυσεντερία στις 27 Ιουλίου 1822[10].
Διάδοχός του εξελέγη[β] ο Χαλκηδόνος Άνθιμος, ο οποίος ήταν φυλακισμένος στην φυλακή του Μποσταντζίμπασι.
Υποσημειώσεις και παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Υποσημειώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ «...σχεδὸν ἀγράμματος, ἀλλὰ τολμηρὸς καὶ θρασὺς εἰς τὸ λέγειν...[5]». Το επαναλαμβάνει ο Χρήστος Σαρτζετάκης[6]
- ↑ Μετά τον θάνατο του Ευγενίου Β΄, εκδόθηκε από τον σουλτάνο «ορισμός» (διαταγή) με ημερομηνία 27 Ιουλίου 1822, για την εκλογή νέου πατριάρχου. Η διαταγή όριζε να εκλεγεί πατριάρχης «.. όστις να δύναται μετά έρευναν και εξέλεγξιν πάντοτε της καλής και κακής καταστάσεως του έθνους του να παρέχει συμβουλάς εις τους έχοντας ανάγκην και να γνωστοποιεί εις το υψηλόν δεβλέτι τους αρνουμένους να δεχθώσιν ταύτας ... να υπηρετή το υψηλόν δεβλέτι και νυν και εν τω μέλλοντι μετά πίστεως και ευθύτητος απέχων από πάσης ατιμίας και προδοσίας ρίπτων και εξεγείρων δι' υποκινήσεως το έθνος τους εις μεγάλους κινδύνους και να σωφρονίζη τους εν τω έθνει του κακοβούλους σπεύδων άνευ αναβολής όπως γνωστοποιή εις το υψηλόν δεβλέτι πάντας τους μή δεχομένους να σωφρονισθώσι. Μετά την εκλογήν ενός τοιούτου πατριάρχου δηλώσατε από κοινού το γεγονός ίνα διορσθή τούτος από μέρους του υψηλού δεβλετίου πατριάρχης. 21 Ζιλχιδζέ 1237[11]».
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Stamatopoulos & Michel De Dobbeleer, Stijn Vervaet 2013, σελ. 51.
- ↑ Stamatopoulos & Michel De Dobbeleer, Stijn Vervaet 2013, σελ. 54.
- ↑ Χαμχούγιας 2006, σελ. 20.
- ↑ Stamatopoulos & Michel De Dobbeleer, Stijn Vervaet 2013, σελ. 45.
- ↑ 5,0 5,1 Γεδεών 1922, σελ. 6.
- ↑ Σαρτζετάκης, Χρήστος. «Εκκλησιαστική διαμάχη και εθνικοί προβληματισμοί». Ανακτήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2021.
- ↑ Μητροπολίτης από Μ.Πρωτοσυγκέλλων, Αθηναγόρας (1932). «Ο θεσμός των συγκέλλων εν τω Οικουμενικώ Πατριαρχείω». Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών: 277. https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/19053/article.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Ανακτήθηκε στις 5 Αυγούστου 2022.
- ↑ Γερμανός 1938, σελ. 160, 161.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 Χαμχούγιας 2006, σελ. 44.
- ↑ 10,0 10,1 Γεδεών 1922, σελ. 5.
- ↑ Γερμανός 1938, σελ. 161, 162, όπου δημοσιεύεται μετάφραση από το τουρκικό πρωτότυπο.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Οικουμενικό Πατριαρχείο Αρχειοθετήθηκε 2010-06-16 στο Wayback Machine.
- «Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Larousse Britannica» τόμ. 25ος, σελ. 81
- Stamatopoulos, Dimitris; Michel De Dobbeleer, Stijn Vervaet (2013). «Bulgarian Patriarchs and Bulgarian Neophanariotes: continuities and discontinuities in the Ecumenical Patriarchate during the age of Revolution» (στα αγγλικά). (Mis)understanding the Balkans. Essays in honour of Raymond Detrez (Ghent: Academia Press): 54. https://www.academia.edu/8950532/_Bulgarian_Patriarchs_and_Bulgarian_Neophanariotes_continuities_and_discontinuities_in_the_Ecumenical_Patriarchate_during_the_age_of_Revolution_in_Michel_De_Dobbeleer_Stijn_Vervaet_Mis_understanding_the_Balkans._Essays_in_honour_of_Raymond_Detrez_Ghent_Academia_Press_2013_45-57. Ανακτήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2021.
- Χαμχούγιας, Χρήστος (2006). Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Γρηγόριος ΣΤ' ο Φουρτουνιάδης εν μέσω εθνικών και εθνοφυλετικών ανταγωνισμών, διδακτορική διατριβή. Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), Θεολογική Σχολή, Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας.
- Γεδεών, Μανουήλ (1922). Πατριαρχικής ιστορίας μνημεία. Αθήνα: Εκδοτικός Οίκος Γεωργίου Ιω. Βασιλείου.
- Γερμανός, Μητροπολίτης Σάρδεων και Πισιδίας (1938). Συμβολή εις τους Πατριαρχικούς Καταλόγους Κωνσταντινουπόλεως από της Αλώσεως και εξής, Μέρος β'. Κωνσταντινούπολη.
.svg)