Μετάβαση στο περιεχόμενο

Πατριάρχης Ακάκιος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ακάκιος
Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως
Από472
Έως489
ΠροκάτοχοςΠατριάρχης Γεννάδιος Α΄
ΔιάδοχοςΠατριάρχης Φραβίτας
Προσωπικά στοιχεία
Θάνατος489
Κωνσταντινούπολη

Ο Ακάκιος (... - 489) ήταν Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως από το 472 έως το 489. Ουσιαστικά ήταν ο πρώτος ιεράρχης σε όλη την Ορθόδοξη Εκκλησία και φημίζεται για τη φιλόδοξη συμμετοχή του στη Χαλκηδονιακή διαμάχη[1].

Είχε διατελέσει, αρχικά, διευθυντής του Ορφανοτροφείου της Κωνσταντινούπολης, προτού ανέλθει στον πατριαρχικό θρόνο ως διάδοχος του Πατριάρχη Γεννάδιου. Αφότου ήρθε σε σύγκρουση με τον σφετεριστή Βασιλίσκο (475-476), συνέχισε κατά την διάρκειας της βασιλείας του Ζήνωνα την παραδοσιακή πολιτική η οποία συνιστούσε στην συμμαχία με την Ρώμη εναντίον της Αλεξάνδρειας, της οποίας και καθαίρεσε τον Μονοφυσίτη Πατριάρχη, Πέτρο Μογγό. Συνειδητοποιώντας, ωστόσο, την σημασία την οποία είχε η ενότητα μεταξύ των ανατολικών επαρχιών για την Αυτοκρατορία, αποκατέστησε τον Πέτρο Μογγό στον θρόνο του, ενώ συνέθεσε υπέρ του Αυτοκράτορα Ζήνωνα το Ενωτικόν (482), συμβιβασμός ο οποίος θα ήταν ικανός, όπως ο ίδιος θεωρούσε, να ενώσει μεταξύ τους Χαλκηδονιακούς και Μονοφυσίτες. Η κίνησή του αυτή οδήγησε στην καταδίκη του από την Ρώμη (484) και, στην συνέχεια, το Ακακιανό Σχίσμα. Το σχίσμα αυτό έλαβε τέλος με την άνοδο στην εξουσία του Ιουστίνου Α΄, ο οποίος και ανακάλεσε το Ενωτικόν, κατά την περίοδο του ποντιφικάτου του Πάπα Ορμίσδα (519)[2].

Βιογραφικά στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πριν την εκλογή του είχε διακριθεί ως πρεσβύτερος για το κοινωνικό του έργο, διετέλεσε μάλιστα και προϊστάμενος αξιόλογου ορφανοτροφείου. Η δραστηριότητά του αυτή είχε ως αποτέλεσμα να κερδίσει την εύνοια του Αυτοκράτορα Λέοντα Α' του Θράκα, ο οποίος ήταν υποστηρικτής των αποφάσεων της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου.

Ο Ακάκιος εξελέγη σε μια εποχή με πολλά προβλήματα, τα οποία προκαλούνταν από τους αντιπάλους των αποφάσεων της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου, καθώς και από το ζήτημα της έκτασης της δικαιοδοσίας του Θρόνου της Κωνσταντινούπολης (στις Διοικήσεις Ασίας, Πόντου και Θράκης). Το τελευταίο θέμα προκάλεσε έντονη τριβή με τον Παπικό Θρόνο, καθώς ο τελευταίος αντέδρασε στον 28ο κανόνα της Οικουμενικής αυτής Συνόδου. Η έριδα αυτή ενίσχυσε τις διασπαστικές τάσεις στην Ανατολή. Ο μονοφυσίτης Πατριάρχης Αλεξανδρείας Τιμόθεος ο Αίλουρος ευνόησε την αυτονόμηση του, επίσης μονοφυσίτη, Μητροπολίτη Εφέσου και των επαρχιών της Διοίκησης της Ασίας, κίνηση στην οποία ήταν θετικός και ο σφετεριστής του Αυτοκρατορικού Θρόνου Βασιλίσκος. Ο Βασιλίσκος, προσπαθώντας να προσεταιριστεί τους Μονοφυσίτες, εξέδωσε το λεγόμενο «Εγκύκλιο», το οποίο επέβαλε το Μονοφυσιτισμό.

Ο Πατριάρχης Ακάκιος αντέδρασε σε αυτές τις ενέργειες, με τη βοήθεια μοναστικών ταγμάτων. Αποκήρυξε το «Εγκύκλιο» και προετοίμασε την εκθρόνιση του Αυτοκράτορα. Απέστειλε επιστολή στους ορθόδοξους Πατριάρχες και στον Πάπα Σιμπλίκιο, από τον οποίο εγκωμιάστηκε. Η εκθρόνιση του Βασιλίσκου και η άνοδος στο Θρόνο του Ζήνωνα δικαίωσε τον αγώνα του Ακακίου, καθώς αποκαταστάθηκε η δικαιοδοσία του Θρόνου της Κωνσταντινούπολης στην Ασιανή διοίκηση και ακυρώθηκε το «Εγκύκλιο» του Βασιλίσκου.

Ο Ζήνων όμως δεν μπορούσε να αγνοήσει τις αποσχιστικές ενέργειες των Μονοφυσιτών στην Αίγυπτο και τη Συρία, που θα είχαν μεγάλο κόστος για την Αυτοκρατορία. Έτσι, με τη συνεργασία του Ακακίου, το 482 εκδόθηκε το «Ενωτικόν» διάταγμα, το οποίο είχε σκοπό να γεφυρώσει τις θεολογικές αντιθέσεις Ορθοδόξων και Μονοφυσιτών. Αυτό παρέκαμπτε τις αποφάσεις της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου και δημιουργούσε τις προϋποθέσεις επιστροφής των μετριοπαθών, τουλάχιστον, Μονοφυσιτών. Όμως το διάταγμα αυτό δεν υπογράφτηκε από τους Πατριάρχες Αλεξανδρείας Ιωάννη Ταλάια και Αντιοχείας Καλανδίωνα, οι οποίοι εκθρονίστηκαν για το λόγο αυτό και στη θέση τους εξελέγησαν οι Πέτρος Μογγός και Πέτρος Κναφεύς αντιστοίχως.

Εκτός αυτών όμως αντέδρασαν και οι μοναχοί της μονής των Ακοιμήτων, καθώς και ο Πάπας Ρώμης Σιμπλίκιος, ο οποίος αποδοκίμασε όχι μόνο το «Ενωτικόν», αλλά και τον Πατριάρχη Ακάκιο, ενώ ο διάδοχός του Πάπας Φήλιξ Γ΄ συνεκάλεσε δύο Συνόδους στη Ρώμη, καθαίρεσε και αφόρισε τον Ακάκιο, θεωρώντας ότι αυτός είχε εμπνεύσει το «Ενωτικόν» στον Αυτοκράτορα[3]. Ο Ακάκιος όμως περιφρόνησε τις Παπικές αποφάσεις, θεωρώντας τες αντικανονικές. Η σύγκρουση που ακολούθησε, οδήγησε στη διακοπή της εκκλησιαστικής κοινωνίας των Θρόνων Ρώμης και Κωνσταντινούπολης για 35 χρόνια, η οποία είναι γνωστή ως «Ακακιανό Σχίσμα». Έτσι, η πολιτική του Ακακίου, ενώ επιδίωκε την ένωση Ορθοδόξων και Μονοφυσιτών, οδήγησε στη διάσπαση των Ορθοδόξων Ανατολής και Δύσης, καθώς και στον κατακερματισμό των Μονοφυσιτών σε μικρότερες ομάδες.

Ο Ακάκιος πέθανε τον Νοέμβριο του 489[4]. Η πολιτική του αποδοκιμάστηκε το 519 από τον Αυτοκράτορα Αναστάσιο και τον Πάπα Ορμίσδα, με την υπογραφή του λεγόμενου «Τύπου του Πάπα Ορμίσδα», που σηματοδότησε και τη λήξη του ακακιανού σχίσματος.

  1. Monophysites Encyclopædia Britannica (1911)
  2. Kazhdan 1991, vol. 1, « Akakios », σελ. 43.
  3. Steven Runciman (2005). Η Βυζαντινή Θεοκρατία. Εκδόσεις Δόμος. σελίδες 48. ISBN 9607217225. 
  4. Donald Nicol, Βιογραφικό Λεξικό της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας,μτφρ.Ευγένιος Πιερρής, εκδ.Ελληνική Ευρωεκοδοτική, Αθήνα, 1993, σελ.40
  • Οικουμενικό Πατριαρχείο
  • Steven Runciman (2005). Η Βυζαντινή Θεοκρατία. Εκδόσεις Δόμος. ISBN 9607217225. 
  • Donald Nicol, Βιογραφικό Λεξικό της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας,μτφρ.Ευγένιος Πιερρής, εκδ.Ελληνική Ευρωεκοδοτική, Αθήνα, 1993, σελ.39-40
τίτλοι της Ορθόδοξης Εκκλησίας
Προκάτοχος
Γεννάδιος Α΄
Πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης
472-489
Διάδοχος
Φραβίτας