Ιερά Μητρόπολις Δέρκων
| Ιερά Μητρόπολις Δέρκων | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Ίδρυση | 491 μ.Χ. |
| Xώρα | Τουρκία |
| Έδρα | Θεραπειά |
| Υπαγωγή | Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως |
| Ενορίες | 5 |
| Ναοί | 8 |
| Μητροπολιτικός ναός | Αγίας Παρασκευής Θεραπείων |
| Ιεραρχία | |
| Μητροπολίτης | Απόστολος |
| Πρωτοσύγκελλος | Αρχιμανδρίτης Χρύσανθος Δημητριάδης |
| Εφημέριοι | 5 |
| Διάκονοι | 1 |
Η Γεροντική Ιερά Μητρόπολις Δέρκων είναι μια εκ των εν Τουρκία ενεργών Μητροπόλεων του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως.
Ιστορικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Ιερά Μητρόπολις πρωτοεμφανίζεται εκκλησιαστικά στο χωριό Δέρκος ή Δέρκοι της Θράκης (που κατά τον Στράβωνα ήταν η Φινέπολη του Ευξείνου Πόντου[1]. Την ονομασία αυτή διατηρεί μέχρι και σήμερα.
Η Επισκοπή Δέρκων ιδρύθηκε κατά πάσα πιθανότητα τον 6ο με 7ο αιώνα ως Επισκοπή Δέρκων και Χηλής υπό την Μητρόπολη Ηρακλείας. Αρχές του 8ου αιώνα προήχθη σε αυτοκέφαλη Αρχιεπισκοπή. Ο επίσκοπος Δέρκων αναφέρεται ανάμεσα σε αυτούς που συμμετείχαν στην Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδο (786)[2].
Το 1354, λόγω των σεισμών και των ασθενειών πού επικρατούσαν στην περιοχή, η Επισκοπή Δέρκων εμφανίζεται συγχωνευμένη με την Μητρόπολη Βιζύης. Γύρω στα 1380 επί Αυτοκράτορα Ανδρονίκου Παλαιολόγου του Γέροντος ανυψώθηκε σε Μητρόπολη και κατατάχθηκε τελευταία στο κλίμα του Πατριαρχείου[3]. Γύρω στα μέσα του 15ου αιώνα, η περιοχή ερημώνεται και η Μητρόπολη εξέλιπε[α].
Τον Ιούνιο του 1655 επί Πατριάρχου Ιωαννίκιου Β΄ εκδίδεται Πατριαρχικός και Συνοδικός Τόμος, σύμφωνα με τον οποίο ανασυστήνεται η Μητρόπολη με τον τίτλο «Δέρκων καί Νεοχωρίου», παραχωρούνται στη δικαιοδοσία της τα πατριαρχικά χωριά Θεραπειά και Μπουγιούκντερε και εκλέγεται επίσκοπος ο Αθανάσιος. Μετά την απόφαση αυτή ο Μητροπολίτης Δέρκων Αθανάσιος (1655-1660) μετέφερε από τους Δέρκους την έδρα της Μητροπόλεως στα Θεραπειά. Τον Οκτώβριο του 1746 επί Πατριάρχου Παϊσίου Β΄ εκδόθηκε Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη Προβιβασμού της Μητροπόλεως Δέρκων στον Όγδοο θρόνο μετά την Μητρόπολη Χαλκηδόνος και πριν από την Μητρόπολη Θεσσαλονίκης. Ο Μητροπολίτης Δέρκων κατατάσσεται ως ένας από τους Γέροντες του Οικουμενικού Θρόνου. Η φήμη του ορίζεται «ὑπέρτιμος καί ἔξαρχος Βοσπόρου Θρακικοῦ καί Κυανέων».
Στις 15 Μαρτίου 1977 η Αγία και Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, χωρίς να προβεί σε νέα έκδοση Πατριαρχικής και Συνοδικής Πράξης, αποφάσισε, μετά την παραίτηση για λόγους υγείας του Γέροντος Μητροπολίτου Δέρκων Ιακώβου, να αλλάξει το καθεστώς της μητροπολιτικής τάξεως. Συγκεκριμένα, αποφασίσθηκε ο Μητροπολίτης Δέρκων Κωνσταντίνος να καταλαμβάνει θέση στην τάξη της Ιεραρχίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου, σύμφωνα με την πρεσβεία χειροτονίας. Το καθεστώς αυτό διήρκεσε 30 χρόνια.
Στις 22 Ιουλίου 2008, με πρόταση του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου, η Αγία και Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου αποκατέστησε την εκκλησιαστική τάξη της ιστορικής Μητροπόλεως Δέρκων, η οποία επανήλθε στον 8ο Θρόνο, την οποία κατείχε στο Συνταγμάτιο του Οικουμενικού Θρόνου των Γεροντικών Μητροπόλεων του Θρόνου. Έτσι εκ νέου ο Μητροπολίτης Δέρκων καλείται Μητροπολίτης Γέρων Δέρκων.
Επισκοπικός κατάλογος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Όνομα | Έτη | Σχόλια |
|---|---|---|
| Ιωάννης | ~ 997[5] | |
| Ιωσήφ | ~ 1389[6] | |
| Δανιήλ | ~ 1634[7] | |
| Παχώμιος | ~ 1636[8] | |
| Αθανάσιος | 1655 – 1660 | |
| Χρύσανθος | ~ 1672[9] | |
| Μακάριος | ~ 1676[10] | |
| Νικόδημος | ~ 1708[11] | |
| Μακάριος | ~ 1741[12] | |
| Σαμουήλ Χαντζερής | Δεκέμβριος 1731 – 24 Μαΐου 1763[13] | κατόπιν Οικουμενικός Πατριάρχης |
| Ανανίας | πριν το 1775[14] – 26 Μαρτίου 1791[15] | |
| Μιχαήλ | περί το 1782;[16] | |
| Γεράσιμος | 26 Μαρτίου 1791[15] – 1794 | από Νικομηδείας, μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης |
| Μακάριος Γ΄ | 4 Μαρτίου 1794 – Ιούνιος 1801 | από Ναυπάκτου και Άρτης[17], κατόπιν Εφέσου |
| Γρηγόριος Γ΄ | Ιούνιος 1801 – 4 Ιουνίου 1821 † | από Βιδινίου, Άγιος (μαρτύρησε) |
| Ιερεμίας | 9 Ιουνίου 1821 – 9 Ιουνίου 1824 | από Βιζύης, καθαιρέθηκε |
| Νικηφόρος Πηλουσιώτης | Σεπτέμβριος 1824 – 1835 † | από Αδριανουπόλεως |
| Γερμανός | Νοέμβριος 1835 – 14 Ιουνίου 1842 | από Δράμας, μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης |
| Νεόφυτος Γ΄ Βεγλερής | Ιούνιος 1842 – 13 Μαρτίου 1853 † | από Φιλίππων |
| Γεράσιμος Β΄ Πουρνάρας | 15 Μαρτίου 1853 – 12 Μαρτίου 1865 † | από Πελαγονίας |
| Νεόφυτος Δ΄ Δρυμάδης | 14 Μαρτίου 1865 – 5 Αυγούστου 1875 † | από Κασσανδρείας |
| Ιωακείμ Α΄ Κρουσουλούδης | 8 Αυγούστου 1875 – 1 Οκτωβρίου 1884 | από Λαρίσης, μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης |
| Καλλίνικος Φωτιάδης | 20 Δεκεμβρίου 1884 – 8 Μαΐου 1924 | από Θεσσαλονίκης, κατόπιν Εφέσου |
| Κωνσταντίνος Β΄ Αράμπογλου | 8 Μαΐου 1924 – 17 Δεκεμβρίου 1924 | από Προύσης, μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης |
| Φώτιος Μανιάτης | 17 Ιανουαρίου 1925 – 7 Οκτωβρίου 1929 | από Φιλαδελφείας, μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης |
| Αμβρόσιος Σταυρινός | 24 Οκτωβρίου 1929 – 9 Δεκεμβρίου 1931 † | από Νεοκαισαρείας |
| Ιωακείμ Β΄ Πελεκάνος | 12 Δεκεμβρίου 1931 – 23 Ιανουαρίου 1950 † | από Σταυρουπόλεως |
| Ιάκωβος Παπαπαϊσίου | 27 Μαρτίου 1950 – 1 Μαρτίου 1977 | από Ίμβρου και Τενέδου, παραιτήθηκε |
| Κωνσταντίνος Χαρισιάδης | 15 Μαρτίου 1977 – 29 Αυγούστου 2011 | από Πριγκηποννήσων, κατόπιν Νικαίας |
| Απόστολος Δανιηλίδης | 29 Αυγούστου 2011 – | από Μοσχονησίων |
Ενορίες - Κοινότητες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σήμερα υπάρχουν εν ενεργεία οι εξής Ναοί:
- Ιερός Ναός Αγίας Παρασκευής Θεραπείων
- Ιερός Ναός Αγίας Παρασκευής Βουγιούκδερε
- Ιερός Ναός Αγίου Ιωάννου Γενή Μαχαλέ
- Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου Μακρυχωρίου
- Ιερός Ναός Αγίου Στεφάνου, ομωνύμου Κοινότητος
- Ιερός Ναός Θείας Αναλήψεως Μακρυχωρίου (Κοιμητηριακός)
- Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου Βουγιούκδερε (Κοιμητηριακός)
- Ιερός Ναός Αγίας Ελένης Θεραπείων (Κοιμητηριακός)
Υποσημειώσεις και παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Υποσημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Σε επιστολή του το 1466, ο Πατριάρχης Μάρκος Β΄ Ξυλοκαράβης αναφέρεται στην αποστολή Εξάρχου μεταξύ άλλων στα χωριά της πρώην Μητροπόλεως Δέρκων, τα οποία είχαν στο μεταξύ προσαρτηθεί στην Αρχιεπισκοπή Κωνσταντινουπόλεως. Αναφέρει μάλιστα χαρακτηριστικά τα διάφορα δεινά που είχαν οδηγήσει σε παρακμή αυτή την επαρχία: σεισμοί, λοιμοί, πυρκαγιές κ.ά[4]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Ιερά Μητρόπολις Δέρκων
- ↑ Μπακούρος 1998, σελ. 114.
- ↑ Μπακούρος 1998, σελ. 115.
- ↑ Μπακούρος 1998, σελ. 116.
- ↑ «Εἰς τὴν ἐπ' ὀλέθρῳ τοῦ κόσμου ἐπεισφέρεσαν ἤδη τῆς τοῦ Χριστοῦ ποίμνῃ ἀθεμιτογαμίαν». Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel Handschriftendatenbank. σελ. 203. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2020.
- ↑ Preiser-Kapeller, Johannes (2007). «Die hauptstädtische Synode von Konstantinopel (Synodos endemusa). Zur Geschichte und Funktion einer zentralen Institution der (spät)byzantinischen Kirche». Historicum 96: 28. https://www.academia.edu/512045/Die_hauptst%C3%A4dtische_Synode_von_Konstantinopel_Synodos_endemusa_Zur_Geschichte_und_Funktion_einer_zentralen_Institution_der_sp%C3%A4t_byzantinischen_Kirche_The_Synod_of_Constantinopel_On_the_History_and_Function_of_a_central_Institution_of_the_Late_Byzantine_Church_. Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2021.
- ↑ «Ψηφιακή Συλλογή Κοσμόπολις». Kosmopolis. σελ. 198. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2020.
- ↑ «Συμβολή εις την ιστορίαν της μονής του Σωτήρος εν Σκοπέλω» (PDF). Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. σελ. 367. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουλίου 2020.
- ↑ Κουρίλας, Ευλόγιος. Κώδιξ επισήμων εγγράφων Μεγίστης Λαύρας, καταρτισθείς υπό του Ευλογίου Κουρίλα από του 1910-1951 (PDF). Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη Ιωαννίνων. σελ. 45.
- ↑ Δελιάλης 2017, σελ. 112.
- ↑ Κατάλογος χειρογράφων κωδίκων της βιβλιοθήκης της κατά το αγιώνυμων όρος του Άθω ιεράς και μεγαλώνυμου Σκήτης της αγίας Θεομήτορος Άννης (μέρος Α') (PDF). σελ. 95.
- ↑ Κτιτορικόν ή προσκυνητήριον της ιεράς και βασιλικής μονής του Μεγάλου Σπηλαίου, σελ. 97
- ↑ Μανουήλ Γεδεών, σελ. 657.
- ↑ Δελιάλης 2017, σελ. 120.
- ↑ 15,0 15,1 Μακραίος 1872, σελ. 375.
- ↑ Γρεβενών, Σέργιος (1991). Ιερά Μονή του Οσίου Νικάνορος (Ζάβορδας) και το κειμηλιοφυλάκιον αυτής. Γρεβενά. σελ. 49.
- ↑ Μακραίος 1872, σελ. 387.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ιστοσελίδα Ιεράς Μητροπόλεως Δέρκων
- Μπακούρος, Βασίλειος (1998). Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Σαμουήλ Α΄ Χαντζερής ο βυζάντιος: ο βίος και το έργο του (1700-1775). Διδακτορική Διατριβή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ).
- Kiminas, Demetrius (31 Μαρτίου 2009). The Ecumenical Patriarchate: A History of Its Metropolitanates with Annotated Hierarch Catalogs. Wildside Press LLC. σελ. 55. ISBN 978-1434458766. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουλίου 2020.
- Μακραίος, Σέργιος (1872). Εκκλησιαστική Ιστορία. Βενετία: Τύποις του Χρόνου.
- Γεδεών, Μανουήλ (1885). Πατριαρχικοί Πίνακες: Ειδήσεις ιστορικαί βιογραφικαί περί των Πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως: από Ανδρέου του Πρωτοκλήτου μέχρις Ιωακείμ Γ' του από Θεσσαλονίκης, 36-1884. Κωνσταντινούπολη: Lorenz & Keil.
- Δελιάλης, Ν. (2017). «Δύο Πατριαρχικά Σιγίλλια Διονυσίου του Δ' και Γρηγορίου του Ε'». Μακεδονικά (1): 112. doi:.