Ιερά Μητρόπολις Γορτύνης και Αρκαδίας
| Ιερά Μητρόπολις Γορτύνης και Αρκαδίας | |
|---|---|
 Θυρεός Ιεράς Μητροπόλεως | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Ίδρυση | 2001 |
| Xώρα | Ελλάδα |
| Έδρα | Μοίρες Ηρακλείου |
| Υπαγωγή | Εκκλησία Κρήτης |
| Αρχιερατικές περιφέρειες | 6 |
| Ενορίες | 108 |
| Μονές | 7 |
| Ιστοσελίδα | imga.gr |
| Ιεραρχία | |
| Μητροπολίτης | Μακάριος |
| Πρωτοσύγκελλος | Αρχιμανδρίτης Ιωακείμ Καρανδινός |
| Ιεροκήρυκες | Αρχιμανδρίτης Αντώνιος Φραγκάκης |
| Εφημέριοι | 124 |
Η Ιερά Μητρόπολις Γορτύνης και Αρκαδίας είναι μία από τις οκτώ Μητροπόλεις, οι οποίες μαζί με την Αρχιεπισκοπή Κρήτης συναποτελούν την Εκκλησία της Κρήτης, ημιαυτόνομη Ορθόδοξη Εκκλησία υπαγόμενη στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Η Μητρόπολη έχει έδρα της οι Μοίρες Ηρακλείου και περιλαμβάνει τμήματα της περιφερειακής ενότητας Ηρακλείου (Δήμος Φαιστού, Δήμος Γόρτυνας, Δήμος Αρχανών-Αστερουσίων) και από το 2005 Μητροπολίτης της είναι ο Μακάριος Δουλουφάκης.
Ιστορικά Στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Μητρόπολη Γορτύνης και Αρκαδίας διαδραμάτισε πρωταρχικό ρόλο στον εκχριστιανισμό της Κρήτης. Η Γόρτυνα ήταν η πολιτική πρωτεύουσα της Κρήτης και της Κυρηναϊκής, κατά τη Ρωμαϊκή και κατά τη Βυζαντινή περίοδο και αναδείχθηκε σε ιεραποστολικό κέντρο του Αποστόλου Παύλου και του Αποστόλου Τίτου.
Ο Άγιος Τίτος χειροτόνησε πολλούς Επισκόπους σε διάφορες πόλεις της Κρήτης αλλά οι διάδοχοί του Επίσκοποι στη Γόρτυνα είχαν τα πρεσβεία τιμής και προήδρευαν στις Τοπικές Συνόδους της Κρήτης. Σημαντικοί διάδοχοι του Αποστόλου Τίτου στην Μητρόπολη Γορτύνης ήταν ο Άγιος Φίλιππος, ο Διόσκορος, ο Κρήσκης, ο Ιερομάρτυρας Κύριλλος, ο Ιερομάρτυρας Πέτρος ο Νέος και Άγιος Παύλος που έκανε και την ανακομοιδή των λειψάνων των Αγίων Δέκα.
Με τίς αποφάσεις της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου, αναγνωρίζονται και θεσμοθετούνται πλέον τα μητροπολιτικά δίκαια και του Επισκόπου Γορτύνης στη λειτουργία του Συνοδικού σώματος των Επισκόπων της Κρήτης και μάλιστα, η έδρα της Επαρχιακής Συνόδου ήταν στη Μητρόπολη Γορτύνης κατά την πρώτη Βυζαντινή περίοδο.
Την χριστιανική άνθιση της Κρήτης, ανέκοψε η αραβική κατάκτηση το 824. Οι Άραβες κατακτητές, κατέστρεψαν τη Γόρτυνα και μετέφεραν το πολιτικό κέντρο της Νήσου στο Ηράκλειο. Με την απελευθέρωση της Κρήτης από τον Νικηφόρο Φωκά το 961 μΧ, η Εκκλησία της Κρήτης αναδιοργανώθηκε ως Επαρχία του Οικουμενικού Πατριαρχείου και επανασυστάθηκαν οι Επισκοπές της. Η έδρα της Μητροπόλεως μεταφέρθηκε στο Χάνδακα και η περιφέρεια της παλαιάς Μητροπόλεως Γορτύνης εντάχθηκε στην Μητρόπολη Κρήτης.
Το 1204 ἡ Κρήτη καταλήφθηκε από Ενετούς και εκδιώχθηκαν όλοι οι Ορθόδοξοι Ιεράρχες και εγκαταστάθηκαν Λατίνοι Αρχιερείς, οι οποίοι άσκησαν πολλές πιέσεις έως και μαρτύρια στο λαό. Κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας γνώρισαν μεγάλη ακμή τα ορθόδοξα μοναστήρια, που συνέβαλαν σε μεγάλο βαθμό στο να παραμείνει ακέραια η ορθόδοξη πίστη και πνευματικότητα στο νησί. Σημαντικά ορθόδοξα μοναστήρια της σημερνής δικαιοδοσίας της Ιεράς Μητροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας τα οποία γνώρισαν μεγάλη άνθιση ήτανː οι Ιερές Μονές Βαλσαμονέρου, Βροντησίου, Καρδιωτίσσης, Οδηγητρίας, Απεζανών, "Κυριελέησον", Τριών Ιεραρχών στον Κόφινα, και μεγάλος αριθμός Ασκητηρίων στα Αστερούσια Όρη.
Το 1669 οι Οθωμανοί κατέλαβαν οριστικά την Κρήτη και η Εκκλησία της Κρήτης αναδιοργανώθηκε ως Επαρχία του Οικουμενικού Θρόνου με ανασύσταση της Μητρόπολης Κρήτης και των περισσότερων Επισκοπών της. Η Επαρχιακή Σύνοδος και η Μητρόπολη Κρήτης είχε έδρα το Ηράκλειο και ο εκάστοτε Μητροπολίτης συμμετείχε στην Αγία και Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου από την οποία και εκλεγόταν και με δική του πρωτοβουλία γινόντουσαν οι εκλογές Επισκόπων στην Κρήτη, με την επικύρωσή τους να γίνεται από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Με την απελευθέρωση από τούς Οθωμανούς το 1900 και την αναγνώριση της Κρητικής Πολιτείας, αναδιοργανώθηκε και η Εκκλησία, διατηρώντας απαρασάλευτη την κανονική και διοικητική της υπαγωγή στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Με τον Καταστατικό Νόμο 276/1900 ανασυστάθηκε η Επισκοπή Αρκαδίας αλλά σε νέα όρια, περιλαμβάνοντας το μεγαλύτερο μέρος της αρχαίας Μητροπόλεως Γορτύνης και έδρα ορίσθηκε ο οικισμός των Αγίων Δέκα. Η έδρα μεταφέρθηκε στις Μοίρες γύρω στο 1950.
Με τον νεότερο και ισχύοντα Καταστατικό Χάρτη Ν. 4149/1961 η Επισκοπή Αρκαδίας μετονομάστηκε σε Επισκοπή Γορτύνης και Αρκαδίας. Το 1967 ανυψώθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο σέ Μητρόπολη.
Μητροπολίτης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο πλήρης τίτλος του εκάστοτε επισκόπου της εν λόγω Ιεράς Μητροπόλεως είναι:
- «Μητροπολίτης Γορτύνης και Αρκαδίας, Υπέρτιμος και Έξαρχος Κεντρώας Κρήτης»
Επισκοπικός κατάλογος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Όνομα | Έτη | Σημειώσεις |
|---|---|---|
| Τίτος | μετά το 62 | Ιδρυτής, άγιος |
| Αρτεμάς ή Τυχικός | προσωρινά και ενδιάμεσα | |
| Φίλιππος | ~ 160/170 – 180/192 | |
| Διόσκορος | ||
| Άγιος Μύρων ο θαυματουργός | 249 | επίσκοπος Κνωσού |
| Κρήσκης | 256 | |
| Κύριλλος ο ιερομάρτυς | ~ 299 ~ 304 | επίσκοπος Γορτύνης |
| Πέτρος ο ιερομάρτυς | ||
| Παύλος Α΄ | κατά τους χρόνους του Μεγάλου Κωνσταντίνου | |
| Μύρων | ~ 350 | |
| Ικόνιος ή Εικόνιος | ~ 431 | |
| Μαρτύριος | 451 | |
| Θεόδωρος | 553 | |
| Ιωάννης Α΄ | 597 | |
| Παύλος Β΄ | 667 | |
| Άγιος Ευμένιος ο θαυματουργός | 668 – 680; | |
| Βασίλειος Α΄ | 680, 692 | |
| Άγιος Ανδρέας ο Ιεροσολυμίτης | 711 – 740; | |
| Ηλίας Α΄ | ~ 787 | |
| Ιωάννης Β΄ | αναφέρεται στο Συνοδικό του Σουαρέτ | |
| Στέφανος Α΄ | αναφέρεται στο Συνοδικό του Σουαρέτ | |
| Νικήτας Α΄ | αναφέρεται στο Συνοδικό του Σουαρέτ | |
| Νικήτας Β΄ | αναφέρεται στο Συνοδικό του Σουαρέτ | |
| Βασίλειος Β΄ | 823/828 | αναφέρεται στο Συνοδικό του Σουαρέτ |
| Βασίλειος Γ΄ | 879 | εξόριστος στην Κωνσταντινούπολη |
| Ηλίας Β΄ ο συγγραφεύς | μετά το 920 και πριν το 961 | εξόριστος στην Κωνσταντινούπολη |
| Ιωάννης | 10ος-11ος αιώνας[1] | |
| Γεώργιος | τέλη 10ου αιώνα[2] | |
| Γαβριήλ | ~ 1757[3] | |
| Θεοφύλακτος | 20 Ιουνίου 1803 – 20 Αυγούστου 1809 † | από Σητείας |
| Νεόφυτος | 22 Αυγούστου 1809 – 6 Μαΐου 1823 † | |
| Μάξιμος (Σιβιανός) | 1825 – 20 Οκτωβρίου 1844 † | |
| Ιωακείμ (Σκαλανιώτης) | 15 Ιανουαρίου 1845 – 28 Δεκεμβρίου 1854 † | |
| Ματθαίος[3] | ||
| Ιερόθεος | ~ 1855 | |
| Γρηγόριος | 20 Μαρτίου 1855 – 25 Ιουνίου 1877[4] † | |
| Νικηφόρος (Ζαχαριάδης ή Λαδωμένος) | 4 Φεβρουαρίου 1879 – 16 Απριλίου 1887[5] | κατόπιν Κυδωνίας και Αποκορώνου |
| Νικόδημος (Κατσαράκης) | 29 Απριλίου 1887 – 6 Δεκεμβρίου 1900[6] † | |
| Βασίλειος (Μαρκάκης) | 30 Ιουνίου 1902 – 8 Απριλίου 1941[7] | κατόπιν Μητροπολίτης Κρήτης |
| Ευγένιος (Ψαλιδάκης) | 20 Ιανουαρίου 1946 – 23 Μαΐου 1950 | κατόπιν Μητροπολίτης και Αρχιεπίσκοπος Κρήτης |
| Τιμόθεος (Παπουτσάκης)[8] | 26 Αυγούστου 1956 – 16 Μαρτίου 1961 | |
| Τιμόθεος (Παπουτσάκης)[8] | 16 Μαρτίου 1961 – 25 Σεπτεμβρίου 1962 | |
| Τιμόθεος (Παπουτσάκης)[8] | 25 Σεπτεμβρίου 1962 – 10 Μαρτίου 1978 | κατόπιν Αρχιεπίσκοπος Κρήτης |
| Κύριλλος (Κυπριωτάκης) | 12 Νοεμβρίου 1979 – 24 Απριλίου 2005 † | από Κισάμου και Σελίνου |
| Μακάριος (Δουλουφάκης) | 26 Μαΐου 2005 – σήμερα | |
Ιερές Μονές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανδρικές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Μονή Οδηγήτριας Ηρακλείου (Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή)
- Μονή Αγίου Αντωνίου Βροντησίου
- Μονή Απεζανών Ηρακλείου
- Μονή Κουδουμά Ηρακλείου
- Αγίου Νικολάου Ζαρού
- Προφήτου Ηλιού Ζαρού
Γυναικείες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Περιοδικές εκδόσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Από το έτος 2007 ξεκίνησε η κυκλοφορία του εντύπου "Εν εσόπτρω", το οποίο εκδίδεται σε τριμηνιαία βάση. Επίσης εκδίδεται το Εκκλησιαστικό Εγκόλπιο Ημερολόγιο κατ' έτος.
Ραδιοφωνικός Σταθμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Από το 2016, η Ιερά Μητρόπολη Γορτύνης και Αρκαδίας, μέσα από το Πολιτιστικό Κέντρο της Ιεράς Μητροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας, μπόρεσε να αποκτήσει τη ραδιοφωνική συχνότητα «Studio19, 101,9 FM Stereo», με ραδιοφωνικό εύρος τον Νομό Ηρακλείου, και στη συνέχεια να ιδρύσει τον Ραδιοφωνικό Σταθμό της Ιεράς Μητροπόλεως Γορτύνης καί Αρκαδίας με την επωνυμίας: «Ὁ Εὔδιος Λιμήν».
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Laurent 1963, σελ. 466.
- ↑ Laurent 1963, σελ. 470.
- ↑ 3,0 3,1 «Ιστορία Ι. Μητροπόλεως». Ιερά Μητρόπολις Γορτύνης και Αρκαδίας. Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2022.
- ↑ Μάρκου, Μάρκος. «Ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Αρκαδίας κύριος Γρηγόριος. (;-1877)». Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2022.
- ↑ Μάρκου, Μάρκος. «Ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος πρώην Κυδωνίας και Αποκωρώνου κυρός Νικηφόρος. (1835-1913)». Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2022.
- ↑ Μάρκου, Μάρκος. «Ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Αρκαδίας κυρός Νικόδημος. (;-1900)». Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2022.
- ↑ Μάρκου, Μάρκος. «Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κρήτης κυρός Βασίλειος. (1872-1950)». Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2022.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Μάρκου, Μάρκος. «Ο Σεβασμιώτατος Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κυρός Τιμόθεος. (1915-2006)». Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2022.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ιστορία Ιεράς Μητροπόλεως Γορτύνης και Αρκαδίας, επίσημος ιστότοπος
- Laurent, V. (1963). Le Corpus des sceaux de l' empire Byzantin. V.1 (L'eglise) (στα Γαλλικά). Paris: Centre National de la Recherche Scientifique.