Ιερά Μητρόπολις Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων

Ιερά Μητρόπολις Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων
Γενικές πληροφορίες
Xώρα	Ελλάδα
Έδρα	Σπήλι
Υπαγωγή	Εκκλησία Κρήτης
Αρχιερατικές περιφέρειες	3
Ενορίες	78
Ναοί	752
Μονές	5
Μητροπολιτικός ναός	Ιερός Μητροπολιτικός Ναός Αποστόλου Παύλου
Ιεραρχία
Μητροπολίτης	Ειρηναίος
Πρωτοσύγκελλος	Αρχιμανδρίτης Αθανάσιος Καραχάλιος
Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος	Πρωτοπρεσβύτερος Ευάγγελος Κοπανάκης
Ιεροκήρυκες	3

Η Ιερά Μητρόπολις Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων είναι μία από τις οκτώ Μητροπόλεις, οι οποίες μαζί με την Αρχιεπισκοπή Κρήτης συναποτελούν την Εκκλησία της Κρήτης, ημιαυτόνομη Ορθόδοξη Εκκλησία υπαγόμενη στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Η Μητρόπολη έχει έδρα της στο Σπήλι και περιλαμβάνει τμήματα της Επαρχίας των Σφακίων, του Αγίου Βασιλείου και του Αμαρίου.

Από το 1990 διαποιμαίνει ο Μητροπολίτης Ειρηναίος Μεσαρχάκης.

Ιστορικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Επισκοπή Λάμπης είναι μία από τις αρχαιότερες Επισκοπές στην περιοχή της Ρεθύμνης. Αναφέρεται ήδη στα Πρακτικά της Γ΄ Οικουμενικής Συνόδου (431 μ.Χ.). Έδρα της Επισκοπής ήταν η πόλη Λάππα (σημερινή Αργυρούπολη Ρεθύμνου). Η πόλη αυτή καταστράφηκε κατά πάσα πιθανότητα τον Θ΄ αιώνα κατά τις επιδρομές των Αράβων και την κατάληψη της Κρήτης από αυτούς. Στα τέλη του 10ου αιώνα μετά την απελευθέρωση της Κρήτης ανασυστάθηκε η Επισκοπή Λάμπης. Ωστόσο την έδρα της Επισκοπής πρέπει να αναζητήσουμε τώρα σε άλλη πόλη καθώς η Λάππα έχει καταστραφεί ολοσχερώς. Η πόλη αυτή κατά πάσα πιθανότητα είναι η σημερινή Μεγάλη Επισκοπή (Πισκοπή) του Νομού Ρεθύμνης. Το πιο πιθανό είναι ότι πρόκειται για νέα Επισκοπή με παλιό όνομα. Ουσιαστικά πρόκειται για την Επισκοπή Καλαμώνος, η οποία μαρτυρείται για πρώτη φορά στα τέλη του 11ου αιώνα. Για ένα διάστημα εμφανίζεται με το όνομα μιας παλιάς Επισκοπής, σύντομα όμως εγκαταλείπεται αυτό και συνεχίζει το βίο της με το νέο της όνομα ως Επισκοπή Καλαμώνος πλέον. Κατά την Ενετοκρατία δεν γίνεται μνεία Επισκοπής Λάμπης παρά μόνο της κατά τα ανωτέρω Καλαμώνος, η οποία θα μεταφέρει την έδρα της στη συνέχεια στο Ρέθυμνο και αργότερα θα ονομαστεί «Ρεθύμνης». Η Επισκοπής Λάμπης εμφανίζεται και πάλι κατά την Οθωμανική περίοδο. Τώρα όμως περιλαμβάνει τις Επαρχίες Αγίου Βασιλείου και Αμαρίου στα Νότια της Ρεθύμνης. Το 1831 προσαρτάται στην Επισκοπή Λάμπης και η Επαρχία Σφακίων (η οποία ανήκε μέχρι τότε στην Επισκοπή Αυλοποτάμου).

Το 1845 η Επισκοπή Λάμπης συνενώνεται με τη Μητρόπολη Κρήτης, επανιδρύεται όμως το 1863 κατ' απαίτηση των κατοίκων των Επαρχιών Αμαρίου και Αγίου Βασιλείου. Κατά την Οθωμανική περίοδο έδρα της Επισκοπής Λάμπης ήταν το χωριό Λαμπηνή της Επαρχίας Αγίου Βασιλείου. Πιθανόν να υπήρξε σύγχυση του ονόματος της αρχαίας Λάμπης (σημερινή Αργυρούπολη Ρεθύμνης) με τη Λαμπηνή του Αγίου Βασιλείου και να θεωρήθηκε ότι η αρχαία Επισκοπή Λάμπης βρισκόταν στην περιοχή του Αγίου Βασιλείου. Έτσι κατά την επανασύστασή της η Επισκοπή απέκτησε διαφορετική έδρα και περιφέρεια από αυτήν της αρχαίας Επισκοπής Λάμπης, η οποία βρέθηκε εντός των ορίων της Επισκοπής Ρεθύμνης. Εν κατακλείδι κατά την Οθωμανική περίοδο αναβιώνει η Επισκοπή Λάμπης με διαφορετική έδρα και διαφορετικά όρια από εκείνα της αρχαίας Επισκοπής Λάμπης. Η αρχαία Επισκοπή Λάμπης είχε έδρα την Αργυρούπολη Ρεθύμνης στο βόρειο τμήμα του Νομού, ενώ η νεότερη Επισκοπή Λάμπης έχει έδρα το χωριό Λαμπηνή στην Επαρχία Αγίου Βασιλείου στα νότια μέρη του Νομού.

Η έδρα της Επισκοπής Λάμπης παρέμεινε στο χωριό Λαμπηνή κατά τον 17ο και τον 18ο αιώνα. Το 1831 η έδρα μεταφέρθηκε στη Μονή του Πρέβελη, το 1886 στην Ιερά Μονή Αγίου Πνεύματος στο χωριό Κισσός της Επαρχίας Αγίου Βασιλείου, το 1920 στη Μονή Ασωμάτων Αμαρίου και τέλος το 1936 στο Σπήλι της Επαρχίας Αγίου Βασιλείου. Με τον Νόμο 5621/1932 ορίστηκε να υπάρχει μία Επισκοπή σε κάθε νομό της Κρήτης. Κατόπιν τούτου, συγχωνεύθηκε με την Επισκοπή Ρεθύμνης και η Επισκοπή Λάμπης. Ωστόσο ο Νόμος αυτός καταργήθηκε τον Οκτώβριο του 1935 και έτσι η Επισκοπή Λάμπης αποσπάστηκε και πάλι από την Επισκοπή Ρεθύμνης και αποτέλεσε ξεχωριστή Επαρχία. Το 1936 ο Επίσκοπος Λάμπης Ευμένιος μετέφερε την έδρα της Επισκοπής από τη Μονή Ασωμάτων Αμαρίου στην κωμόπολη Σπήλι, όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα.

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο με την υπ' αριθμόν 812/25-9-1962 πράξη της Ιεράς Συνόδου προήγαγε τιμής ένεκεν σε Μητροπόλεις όλες τις Επισκοπές της Κρήτης. Έτσι και η Επισκοπή Λάμπης και Σφακίων προήχθη σε Μητρόπολη. Περαιτέρω στις 8 Μαρτίου 1993 οι Μητροπόλεις της Εκκλησίας της Κρήτης ανυψώθηκαν σε εν ενεργεία Μητροπόλεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου ο δε Μητροπολίτης Λάμπης και Σφακίων ονομάστηκε «υπέρτιμος και έξαρχος Νοτίου Κρήτης». Στις 4 Δεκεμβρίου 2000 με Πράξη της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου η Μητρόπολη Λάμπης και Σφακίων ονομάστηκε «Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων», διότι εντός των ορίων της βρίσκεται η Επισκοπή Συβρίτου, της οποίας ο Επίσκοπος υπογράφει σε Πρακτικά Αγίων και Οικουμενικών Συνόδων.

Μητροπολίτης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο πλήρης τίτλος του εκάστοτε Μητροπολίτη είναι «Μητροπολίτης Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων, Υπέρτιμος και Έξαρχος Νοτίου Κρήτης».

Επισκοπικός Κατάλογος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Όνομα	Έτη	Σημειώσεις
Επίσκοποι Λάμπης
Ιερόθεος	1793 – 23 Ιουνίου 1821 †	φονεύτηκε από τους Οθωμανούς
Νικόδημος (Σουμπασάκης)	7 Μαρτίου 1831 – 24 Νοεμβρίου 1831
Επίσκοποι Λάμπης και Σφακίων
Νικόδημος (Σουμπασάκης)	24 Νοεμβρίου 1831 – 17 Ιουνίου 1845 †
Παΐσιος (Κίρπας)^[1]	25 Μαΐου 1863 – 8 Φεβρουαρίου 1883 †
Ευμένιος (Ξηρουδάκης)^[2]	28 Δεκεμβρίου 1886 – 12 Μαΐου 1898	κατόπιν Μητροπολίτης Κρήτης
Αγαθάγγελος (Παπαδάκης)^[3]	Σεπτέμβριος 1900 – 11 Ιουνίου 1928 †	κατά τα έτη 1919-1920 εκτοπίστηκε στη Χίο ως φιλοβασιλικός
Ευμένιος (Φανουράκης)	10 Μαΐου 1936 – 1 Ιανουαρίου 1956 †
Ισίδωρος (Ρουσοχατζάκης)	25 Αυγούστου 1956 – 25 Σεπτεμβρίου 1962
Μητροπολίτες Λάμπης και Σφακίων
Ισίδωρος (Ρουσοχατζάκης)	25 Σεπτεμβρίου 1962 – 17 Οκτωβρίου 1968 †
Θεόδωρος (Τζεδάκης)	17 Φεβρουαρίου 1975 – 6 Οκτωβρίου 1987	κατόπιν Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου
Ειρηναίος (Μεσαρχάκης)	22 Φεβρουαρίου 1990 – σήμερα