Ιερά Μητρόπολις Σμύρνης

Ο Ιερός Ναός Αγίου Βουκόλου Σμύρνης (εξωτερικό)

Η Ιερά Μητρόπολις Σμύρνης είναι Μητρόπολη της Μικράς Ασίας που ανήκει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Η χριστιανική κοινότητα της Σμύρνης ήταν μία από τις Επτά Εκκλησίες της Ασίας, τις οποίες αναφέρει ο Απόστολος Ιωάννης στο Βιβλίο της Αποκάλυψης. Αρχικά ήταν αρχιεπισκοπή και προήχθη σε μητρόπολη τον 9ο αιώνα. Αν και το τοπικό χριστιανικό στοιχείο μειώθηκε κατά τον 14ο και 15ο αιώνα, η επαρχία διατήρησε την εκκλησιαστική της αυτονομία συνεχώς μέχρι το 1922.

Μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών του 1922, η περιοχή ερημώθηκε από χριστιανικό πληθυσμό. Μετά τον Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομο, ο οποίος μαρτύρησε κατά την Μικρασιατική Καταστροφή, δεν εξελέγη άλλος τοπικός Μητροπολίτης μέχρι το 2016, οπότε χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Σμύρνης ο Βαρθολομαίος (Σαμαράς).

Ιστορικά στοιχεία

Πρώιμη χριστιανική και βυζαντινή εποχή

Παλαιοχριστιανικό γλυπτό στο Αρχαιολογικό Μουσείο Σμύρνης

Δεν είναι γνωστή η ακριβής εποχή διάδοσης του Χριστιανισμού στην περιοχή της Σμύρνης. Ίσως εισήχθη από τον Απόστολο Παύλο ή έναν από τους μαθητές του. Μέχρι το τέλος του 1ου αιώνα, η πόλη διέθετε ήδη μια μικρή χριστιανική κοινότητα, ενώ ο πρώτος της επικεφαλής λεγόταν Αρίστων. Η Εκκλησία της Σμύρνης ήταν μία από τις Επτά Εκκλησίες της Ασίας, που αναφέρονται στην Αποκάλυψη του Ιωάννου. Περί το 110, ο Ιγνάτιος Αντιοχείας έγραψε μια σειρά επιστολών, μεταξύ αυτών και μία προς τον λαό της Σμύρνης και τον επίσκοπό του, τον Πολύκαρπο. Ο τελευταίος μαρτύρησε στα μέσα του 2ου αιώνα μ.Χ. Ο επόμενος επίσκοπος της Σμύρνης ήταν ο Παπύριος, τον οποίο διαδέχθηκε αργότερα ο Καμέριος. Στην Σμύρνη επίσης μαρτύρησε ο Άγιος Πιόνιος, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Δεκίου.

Χρυσό βυζαντινό νόμισμα με τη μορφή του Χριστού (705-711) στο Αρχαιολογικό Μουσείο Σμύρνης

Ήδη από τα πρώτα χριστιανικά χρόνια η Σμύρνη ήταν μια αυτοκέφαλη αρχιεπισκοπή εντός της Μητρόπολης Εφέσου. Κατά τον 9ο αιώνα η τοπική αρχιεπισκοπή προήχθη σε μητρόπολη. Την εποχή του προβιβασμού της, η επισκοπή της Σμύρνης κατείχε την 39η θέση στο Notitiae Episcopatuum, ενώ κατά τη διάρκεια της βασιλείας του αυτοκράτορα Λέοντα ΣΤ΄ (886-912) κατείχε την 44η θέση. Η πόλη ήταν ο τόπος εξορίας του μοναχού Θεόδωρου του Στουδίτη, ο οποίος έπαιξε σημαντικό ρόλο στην αναβίωση τόσο του βυζαντινού μοναχισμού όσο και των κλασικών λογοτεχνικών ειδών στο Βυζάντιο.

Τον 13ο αιώνα, η πόλη άκμασε υπό την Αυτοκρατορία της Νίκαιας και ανεγέρθηκαν πολλές εκκλησίες και μοναστήρια, με πιο αξιοσημείωτη την Μονή των Λέμβων.

Οθωμανική εποχή

Κατά τον 14ο αιώνα, οι τουρκικές επιδρομές και τελικά η κατάληψη της πόλης προκάλεσαν την παρακμή της τοπικής Εκκλησίας και την συρρίκνωσή της. Έτσι, στο τέλος αυτού του αιώνα μόνο οι επισκοπές Φωκαίας και Μαγνησίας ήταν υπό την δικαιοδοσία της μητρόπολης. Επιπλέον, δεν σώζονται αρχεία τοπικού μητροπολίτη μετά το 1389. Τον Δεκέμβριο του 1402 η Σμύρνη λεηλατήθηκε από τον στρατό του Ταμερλάνου. Ωστόσο, φαίνεται ότι η χριστιανική κοινότητα επέζησε της καταστροφής της πόλης.

Φαίνεται πως οι ντόπιοι χριστιανοί απολάμβαναν ένα ιδιαίτερο καθεστώς μετά την οθωμανική κατάκτηση της Σμύρνης, σε αντίθεση με πολλές γειτονικές μητροπόλεις που καταργήθηκαν, ενώ την πτώση της Κωνσταντινούπολης (1453) στους Οθωμανούς ακολούθησε σημαντική αναδιοργάνωση στην εκκλησιαστική διοίκηση μετά ον νέο ρόλο του Οικουμενικού Πατριαρχείου ως εκπροσώπου των χριστιανών εντός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Έτσι, παρότι ο Χριστιανισμός στην Ανατολία μειώθηκε σταθερά κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου, η επισκοπή της Σμύρνης διεσώθη, αν και με περιορισμένη δικαιοδοσία, και κατάφερε να διατηρήσει το καθεστώς της ως μητρόπολη της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Ο Ναός του Αγίου Γεωργίου Σμύρνης, που καταστράφηκε το 1922.

Ο Άγιος Χρυσόστομος Σμύρνης

Το καμπαναριό του Μητροπολιτικού Ναού Αγίας Φωτεινής Σμύρνης.

Κατά τη διάρκεια του 17ου και του 18ου αιώνα, καταγράφεται σημαντικός αριθμός τοπικών αγίων νεομαρτύρων στην πόλη, οι οποίοι αρνήθηκαν να ασπαστούν το Ισλάμ και βασανίστηκαν από τις μουσουλμανικές αρχές. Την περίοδο αυτή η χριστιανική κοινότητα αυξήθηκε πάρα πολύ, λόγω της γενικής δημογραφικής έκρηξης της περιοχής ως αποτέλεσμα της εμπορικής ανάπτυξης της Σμύρνης. Η πόλη έγινε κέντρο του Ελληνικού Διαφωτισμού, ενώ ιδρύθηκαν αρκετά σχολεία, όπως η Ευαγγελική Σχολή και το Φιλολογικό Γυμνάσιο. Από την άλλη πλευρά, η τοπική ηγεσία της Εκκλησίας ήταν επιφυλακτική απέναντι σε προοδευτικές ιδέες, ειδικά στην εκπαίδευση, και υποστήριξε ένα πιο παραδοσιακό εκπαιδευτικό σύστημα.

Το 1907, το διοικητικό μοντέλο της τοπικής ελληνικής Ορθόδοξης κοινότητας διατηρούσε ακόμη τις παραδοσιακές κοινοτικές αρχές της Εκκλησίας και της Δημογεροντίας, αλλά η εξουσία ασκούνταν στην πραγματικότητα από ένα νέο όργανο, την Κεντρική Επιτροπή, η οποία δεν περιλάμβανε μόνο Οθωμανούς Έλληνες αλλά και πολίτες του ανεξάρτητου Βασιλείου της Ελλάδος. Ωστόσο, σύμφωνα με αυτό το μοντέλο, ο μητροπολίτης Σμύρνης διατηρούσε ουσιαστικό ρόλο, εκπροσωπούσε τόσο την Εκκλησία όσο και την Ορθόδοξη κοινότητα της Σμύρνης σε όλες τις εξωτερικές τους υποθέσεις και τις επόπτευε μαζί με το Συμβούλιο των Πρεσβυτέρων και την Κεντρική Επιτροπή. Ο σημαντικός ρόλος των Εκκλησιαστικών αρχών έγινε πιο εμφανής στην δραστηριότητα του μητροπολίτη Χρυσόστομου που επέδειξε πολύπλευρη δράση για την παιδεία, τον αθλητισμό, την κοινωνική πρόνοια και τη διατηρηση της εθνικής συνείδησης των Ελλήνων.

Ο Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος

Στις 11 Μαρτίου 1910 ο Χρυσόστομος μετετέθη στη Σμύρνη, ως Μητροπολίτης Σμύρνης. Στη Σμύρνη συνέχισε τους εθνικούς αγώνες, οργανώνοντας μάλιστα πάνδημο συλλαλητήριο ώστε να καταγγείλει τις βιαιότητες των Βουλγάρων στην Μακεδονία εναντίον των Ελλήνων και την υποστήριξη των τουρκικών αρχών προς την βουλγαρική προπαγάνδα.

Το πολύπλευρο έργο του επεκτάθηκε σε όλα τα επίπεδα της κοινοτικής ζωής - ποιμαντικό, εθνικό, κοινωνικό, εκπαιδευτικό, φιλανθρωπικό - με πρωτοποριακή πρωτοβουλία το μεγάλο κοινωνικό έργο δημιουργίας ευαγών ιδρυμάτων και αθλητικών εγκαταστάσεων για τη νεολαία. Ενδεικτικά με έμπνευση και ενέργειες του Χρυσοστόμου δημιουργήθηκε στη Σμύρνη το γήπεδο του Πανιωνίου Γυμναστικού Συλλόγου Σμύρνης, έχοντας μάλιστα αρνηθεί δάνειο 100.000 χρυσών λιρών που του προσέφεραν οι Άγγλοι. . Συγκεκριμένα, με εισήγηση του μητροπολίτη Χρυσόστομου η Δημογεροντία και η Κεντρική Επιτροπή παραχώρησαν έκταση 105 στρεμμάτων, αν και είχαν δελεαστική προσφορά 100.000 λιρών από Άγγλους, για να την πουλήσουν. Εκεί κτίστηκε το νέο στάδιο του συλλόγου, το οποίο εγκαινιάστηκε το 1912 στους ΙΔ΄ Πανιώνιους Αγώνες. Το νέο στάδιο περιλάμβανε στίβο περιμέτρου 334 μέτρων, γήπεδο ποδοσφαίρου διαστάσεων 95x65 μ., γυμναστήριο εξοπλισμένο με σύγχρονα όργανα, εξέδρα για 7.000 θεατές, αποδυτήρια και γραφεία.

Κατά τον πρώτο διωγμό των Μικρασιατών (επί Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου) βοήθησε πολλές οικογένειες με ναυλωμένα πλοία να διασωθούν σε ασφαλείς τόπους. Παράλληλα, επικοινωνούσε συνεχώς με Οθωμανούς αξιωματούχους και εξηγούσε με συνεντεύξεις κι επιστολές για τον διωγμό των Ελλήνων της Ανατολής σε πρόσωπα στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ο τότε πρέσβης της Γερμανίας στην Κωνσταντινούπολη, Βόλφ Μέττερνιχ, γράφει σχετικά με τον Χρυσόστομο: "…Δεν γνωρίζω προσωπικώς τον αρχηγόν της Ορθοδόξου Εκκλησίας Σμύρνης. Αλλά από τας εκθέσεις της πρεσβείας δύναμαι να βεβαιώσω ότι ο ελληνικός κλήρος της Σμύρνης κατά την αγωνιώδη περίοδο των ταραχών εξήρθη εις το ύψος του καλυτέρου επί της γης κλήρου, του Αγγλικανικού. Επικεφαλής αυτού του κλήρου ο Μητροπολίτης Σμύρνης, μαζί με τρεις άλλους εκτοπισθέντες επισκόπους, είχε το θάρρος να εξαπολύση εις τα τέσσαρα σημεία του ορίζοντος τας φλογεράς διαμαρτυρίας του, ενώ εγνώριζεν ότι ίστατο επί ηφαιστείου”. Ο υπουργός θρησκευμάτων του Σουλτάνου ζήτησε την ανάκληση του από την Σμύρνη καθώς οι τουρκικές αρχές είχαν θορυβηθεί έντονα από την πολυσχιδή δράση του υπέρ του Ελληνισμού. Στις 20 Αυγούστου 1914 Τούρκοι αστυνομικοί απομακρύνουν τον Μητροπολίτη και τον οδηγούν στην Κωνσταντινούπολη. Ο Χρυσόστομος επιστρέφει στη Σμύρνη μετά την Ανακωχή του Μούδρου το 1918, ενώ η υποδοχή του πίσω στην πρωτεύουσα της Ιωνίας ήταν παλλαϊκή.

Κατά τα έτη 1919 έως 1922, οπότε και η περιοχή της Σμύρνης βρισκόταν υπό Ελληνική Διοίκηση, ο Χρυσόστομος αποτελούσε τον εθνάρχη του Μικρασιάτικου Ελληνισμού. Μάλιστα ήταν ο εμπνευστής της «Μικρασιατικής Άμυνας» για τη δημιουργία αυτόνομου κράτους σε περίπτωση ήττας του ελληνικού στρατού. Η κατάρρευση του Μικρασιάτικου μετώπου τον Αύγουστο του 1922 απογοήτευσε τον Χρυσόστομο, ο όποιος αποδοκίμασε τα σχέδια των Μεγάλων Δυνάμεων για την απομάκρυνση του Ελληνικού στοιχείου από την Μικρά Ασία, ενώ ταυτόχρονα ζητούσε έντονα από την Ελληνική Κυβέρνηση τρόπους, έως την ύστατη, ώρα για τη διάσωση του Ελληνισμού από την επερχόμενη σφαγή.

Έλληνες που σφαγιάσθηκαν κατά την Καταστροφή της Σμύρνης.

Πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Ελεύθερο Βήμα 2/9/1922: Η ΣΜΥΡΝΗ ΚΑΙΕΤΑΙ - Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΕΚΡΕΟΥΡΓΗΘΗ - ΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΣΦΑΖΟΝΤΑΙ.

Παρά τις προτάσεις που του έγιναν να αποχωρήσει ασφαλής από τη Σμύρνη καθώς το μέτωπο κατέρρεε, ο Χρυσόστομος αρνήθηκε να εγκαταλείψει το ποίμνιό του. Το απόγευμα της 27ης Αυγούστου, Τούρκος αρχιαστυνόμος μαζί με ένοπλους στρατιώτες, μετέβη στα γραφεία της Μητρόπολης Σμύρνης και διέταξε τον Χρυσόστομο να παρουσιαστεί στον Τούρκο στρατιωτικό διοικητή Νουρεντίν πασά, μαζί με τους Έλληνες Δημογέροντες της Σμύρνης Γεώργιο Κλιμάνογλου και Νικόλαο Τσουρούκτσογλου. Ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος προσήχθη ενώπιον του Νουρεντίν στο Διοικητήριο. Εκεί ο τούρκος διοικητής τον κατηγόρησε για τη φιλελληνική του στάση και τις ενέργειές του εναντίον του τουρκικού έθνους και αφού τον εξύβρισε τον παρέδωσε στους εξαγριωμένους Τούρκους που είχαν κατακλύσει την πλατεία του Διοικητηρίου. Πρώτοι δολοφονήθηκαν από τους Τούρκους οι δύο Δημογέροντες Γεώργιος Κλιμάνογλου και Νικόλαος Τσουρουκτσόγλου. Ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος βασανίσθηκε, τυφλώθηκε και διαμελίστηκε από τον τουρκικό όχλο βρίσκοντας έτσι μαρτυρικό θάνατο, στις 27 Αυγούστου 1922. Ο Ορθόδοξος Χριστιανισμός εκριζώθηκε από την Σμύρνη ως αποτέλεσμα του Ελληνοτουρκικού Πολέμου του 1919-1922. Τον Σεπτέμβριο του 1922, κατά τη διάρκεια των γεγονότων της Μεγάλης Φωτιάς της Σμύρνης, χιλιάδες πολίτες έχασαν τη ζωή τους και οι επιζώντες βρήκαν καταφύγιο ως πρόσφυγες στην Ελλάδα. Υπολογίζεται ότι από συνολικά 459 κληρικούς της μητρόπολης Σμύρνης, οι 347 δολοφονήθηκαν από τον τουρκικό στρατό. Ανάμεσά τους ήταν και ο μητροπολίτης Χρυσόστομος.

Επισκοπικός κατάλογος

Ο άγιος Πολύκαρπος, επίσκοπος Σμύρνης

Όνομα	Έτη	Σχόλια
Αρίστων Α΄		πρώτος επίσκοπος
Στρατέας ο Λώιστος
Αρίστων Β΄
Άγιος Βουκόλος	2ος αιώνας	Άγιος
Άγιος Πολύκαρπος	2ος αιώνας	Άγιος
Παπίριος
Καμέριος
Θρουσέας
Ευδαίμων
Ευτύχιος	~ 325	παρέστη στην Α΄ Οικουμενική Σύνοδο
Ιδδούας	~ 431	παρέστη στην Γ΄ Οικουμενική Σύνοδο
Αιθέριχος	~ 440	παρέστη στην Δ΄ Οικουμενική Σύνοδο
Κύρος	~ 445	συνέγραψε την ακολουθία του αγιασμού των Θεοφανίων
Καλλόας	~ 536
Φώτιος	~ 546
Στέφανος	~ 692
Κωνσταντίνος	9ος αιώνας
Μητροφάνης	~ 850
Νικήτας Α΄	~ 879
Θεοφάνης
Νικήτας Β΄	10ος αιώνας
Αντώνιος	10ος αιώνας
Σωφρόνιος	10ος/11ος αιώνας
Ιωάννης	~ 1043
Ιωάννης	πριν τον Νοέμβριο 1071 – μετά τον Μάρτιο 1072
Κωνσταντίνος	~ 1166
Αντώνιος	12ος αιώνας
Νικήτας	12ος/13ος αιώνας
Κωνσταντίνος Παρθένης	1207 – 1225
Ιωάννης	~ 1228 ~ 1229
Γεώργιος Καλοκτένης	μετά το 1229 – 1240
Θεόδωρος Κάλλιστος	~ 1256
Καλοφόρος	~ 1261
Ισαάκ	~ 1261
Θεόδωρος
Ιωάννης Φωκάς	6 Δεκεμβρίου 1271 – 1283	καθαιρέθηκε
Θωμάς	~ 1285
Θεόδουλος	πριν τον Ιούνιο 1294 – 1296	καθαιρέθηκε
Ξενοφών	πριν τον Μάιο 1324 ~ 1326
Μακάριος	1363 –
Διονύσιος	1389
Αντώνιος	1393
Μεθόδιος	~ 1499	εγκατεστημένος στην Μονή της Πάτμου
Δανιήλ	~ 1541
Γαβριήλ	1572
Μακάριος	~ 1585
Μεθόδιος	1592
Γαβριήλ	1605 – ;
Θεόληπτος
Νικηφόρος
Ιάκωβος	πριν τον Απρίλιο 1636 – 1638	καθαιρέθηκε
Ιερεμίας	Φεβρουάριος 1638 ~ 1639	από Δρύστρας και Μυρέων
Ναθαναήλ Κανώπιος	1651 – 1652
Ιάκωβος	; – Νοέμβριος 1652	καθαιρέθηκε
Μακάριος Μαλκότζης	Μάιος 1653 – μετά τον Οκτώβριο 1676	υποψήφιος για Οικουμενικός Πατριάρχης
Αθανάσιος	~ 1688
Ιγνάτιος	1688	τον καταπλάκωσε ο μητροπολιτικός ναός στον μεγάλο σεισμό του 1688
Γρηγόριος Κονταρής	1689 – 19 Απριλίου 1698 †
Κυπριανός	15 Ιουλίου 1698 – 14 Οκτωβρίου 1707
Παρθένιος	1707 – ;
Ανανίας	~ 1717
Παΐσιος	~ 1728
Νεόφυτος	~ 1731
Μακάριος	~ 1741
Προκόπιος	~ 1750
Καλλίνικος	~ 1766 – Ιανουάριος 1770
Προκόπιος	Ιανουάριος 1770 – 29 Ιουλίου 1785	μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης
Γρηγόριος	29 Ιουλίου 1785 – 11 Μαΐου 1797	μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης, εθνομάρτυρας
Ιωαννίκιος	1798;
Άνθιμος	11 Μαΐου 1797 – 20 Οκτωβρίου 1821	κατόπιν Χαλκηδόνος, μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης
Παΐσιος	Οκτωβρίου 1821 – Ιούνιος 1827	από Απαμείας, παραιτήθηκε, κατόπιν Ρόδου
Ιερόθεος (Μπάνιος)	Ιούνιος 1827 – Οκτώβριος 1831	επαύθη, αργότερα Βελλάς και Πωγωνιανής
Σεραφείμ (Γρόσος)	Οκτώβριος 1831 – Ιούνιος 1833	από Ξάνθης
Χρύσανθος Α΄ (Καράμαλης)	Ιούλιος 1833 – 1 Απριλίου 1837	από Δυρραχίου, κατόπιν Προύσης
Παΐσιος	1 Απριλίου 1837 – Μάρτιος 1840	από Σόφιας, επαύθη, κατόπιν εκ νέου Σόφιας
Χρύσανθος Β΄	Ιούνιος 1840 – Δεκέμβριος 1840	από Μύρων, επαύθη, κατόπιν Κρήτης
Αθανάσιος	Ιανουάριος 1841 – 27 Δεκεμβρίου 1850 †	από Καστορίας
Άνθιμος	3 Ιανουαρίου 1851 – 10 Φεβρουαρίου 1853 †	από Ηλιουπόλεως
Παΐσιος (Ζαφειρίου ή Κλεινόβιος)	15 Φεβρουαρίου 1853 – 15 Νοεμβρίου 1857	κατόπιν Φιλιππουπόλεως
Χρύσανθος Γ΄	15 Νοεμβρίου 1857 – 4 Σεπτεμβρίου 1869 †	από Φιλιππουπόλεως
Μελέτιος	25 Σεπτεμβρίου 1869 – 30 Δεκεμβρίου 1883 †	από Φιλαδελφείας
Βασίλειος (Αστερίου)	22 Δεκεμβρίου 1884 – 23 Ιανουαρίου 1910 †	από Αγχιάλου
Χρυσόστομος (Καλαφάτης)	11 Μαρτίου 1910 – 27 Αυγούστου 1922 †	από Δράμας, άγιος
Βαρθολομαίος (Σαμαράς)	11 Σεπτεμβρίου 2016 – σήμερα

Ο Ιερός Ναός Αγίου Βουκόλου Σμύρνης (εσωτερικό)

Η Μητρόπολη σήμερα

Στις 29 Αυγούστου 2016, η Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου εξέλεξε τον Βαρθολομαίο Σαμαρά ως νέο Μητροπολίτη Σμύρνης, μετά το μαρτύριο του αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης και τη χηρεία του μητροπολίτικού θρόνου για 94 ετη.

Ναοί

• Ιερός Ναός Αγίας Φωτεινής
• Ιερός Ναός Παναγίας Σμύρνης (Santa Maria Kilisesi)
• Παρεκκλήσιο Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ Ελληνορθόδοξου Κοιμητηρίου Σμύρνης
• Ναός Αγίων Βουκόλου και Πολυκάρπου Σμύρνης,
• Αγίασμα της Παναγίας Γαλακτοτροφούσης Σμύρνης (Ana Meryem Sütveren),
• Ναός των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στη Μενεμένη και
• Ναός του Τιμίου Σταυρού στο Ροδοχώρι του Μπουρνόβα (κτισμένος το 1866).

Ναός του Τιμίου Σταυρού στο Ροδοχώρι του Μπουρνόβα

Στην ιδιοκτησία της Μητρόπολης βρίσκεται σήμερα ένας μόνο ναός, η εκκλησία της Αγίας Φωτεινής (1374 Sezer Doğan Sok. No. 24/1 Alsancak, 35210 Konak, İzmir), η οποία αποτελεί την μοναδική σε τακτική λειτουργία Ορθόδοξη Εκκλησία στην Σμύρνη. Αφιερώθηκε στην Αγία Φωτεινή σε ανάμνηση του ομώνυμου καταστραφέντος (το 1922) ναού της πόλης. Επίσης υπάρχει και το παρεκκλήσιο των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ, που διαμορφώθηκε εντός του Ελληνορθόδοξου Κοιμητηρίου Σμύρνης σε ανάμνηση του παλαιού ομωνύμου Κοιμητηριακού Ναού της Σμύρνης. Στο παρεκκλήσιο τελείται Θεία Λειτουργία τα Ψυχοσάββατα κάθε έτους.

Κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 2010, με μέριμνα των δήμων της επαρχίας Σμύρνης, ανακαινίστηκαν 4 παλιοί ελληνορθόδοξοι ναοί (Αγίων Βουκόλου και Πολυκάρπου Σμύρνης, Αγίασμα Παναγίας Γαλακτοτροφούσης Σμύρνης, Ναός των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στη Μενεμένη και ο Ναός του Τιμίου Σταυρού στον Μπουρνόβα). Χρησιμοποιούνται ως πολιτιστικά κέντρα και περιστασιακά τελούνται Θείες Λειτουργίες και ακολουθίες μετά από άδεια των αρχών (στο Ναό των Αγίων Βουκόλου και Πολυκάρπου την εορτή των Θεοφανίων, στις μνήμες των Αγίων, την Κυριακή της Ορθοδοξίας, το Μεγάλο Σάββατο το βράδυ και την Κυριακή του Πάσχα και στο Ναό του Τιμίου Σταυρού στον Μπουρνόβα κατά την πανήγυρη αυτού στις 14 Σεπτεμβρίου).

Ο ναός του Προφήτη Ηλία (τρίκλιτη βασιλική του 1846) σώζεται αλλά βρίσκεται εγκαταλελειμμένος χωρίς αποκατάσταση. Επίσης σώζονται τμήματα του ναού του Αγίου Ιωάννου (χτίστηκε το 1700, επεκτάθηκε το 1773 και ανοικοδομήθηκε το 1804).

Το 2023 παραχωρήθηκε ο ιστορικός ναός της Θεοτόκου (Santa Maria) στην Ιερά Μητρόπολη Σμύρνης από την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, με ενέργειες του Οικουμενικού Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίου.

• 
  Ο ιστορικός Ναός της Θεοτόκου στη Σμύρνη
• 
  Ο ιστορικός Ναός της Θεοτόκου στη Σμύρνη (εσωτερικό)

Η Ελληνική κοινότητα επίσης συντηρεί έναν σύλλογο με την ονομασία «Ρωμαίικος Πνευματικός και Πολιτιστικός Σύνδεσμος Σμύρνης» (İzmir Rum Kültür ve Düşünce Derneği).

Πηγές

• Ascough, Richard S. (2006). Religious Rivalries and the Struggle for Success in Sardis and Smyrna. Waterloo: Wilfrid Laurier University Press. ISBN 9780889209244. 
• Jonsson, David J. (2005). The clash of ideologies : the making of the Christian and Islamic worlds. [Longwood, Fla.]: Xulon Press. ISBN 9781597810395. 
• Kiminas, Demetrius (2009). The Ecumenical Patriarchate. Wildside Press LLC. ISBN 9781434458766. 
• Τερεζάκης, Γιώργος. «Σμύρνης Μητρόπολις». Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2020. 
• Δράκος, Ευστράτιος Ι. «Εκκλησιαστικαί σελίδες : ήτοι Σμύρνης ιεράρχαι από της αποστολικής εποχής μέχρι σήμερον». Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2020. 
• Preiser-Kapeller, Johannes (2008). Das Episkopat im späten Byzanz : ein Verzeichnis der Metropoliten und Bischöfe des Patriarchats von Konstantinopel in der Zeit von 1204 bis 1453. Saarbrücken: VDM Verlag Dr. Müller. ISBN 978-3836487863. 
• Αποστολόπουλος, Δημήτρης Γ. (1987). Η Νομική Συναγωγή Του Δοσιθέου. Μία Πηγή Και Ένα Τεκμήριο. Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών. 
• Laurent, V. (1963). Le Corpus des sceaux de l' empire Byzantin. V.1 (L'eglise) (στα Γαλλικά). Paris: Centre National de la Recherche Scientifique.