Μετάβαση στο περιεχόμενο

Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
(Ανακατεύθυνση από Δυτική Μακεδονία)
Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας
Περιφέρεια

Σημαία

Έμβλημα
Χάρτης της Ελλάδας με Δυτική Μακεδονία
Χάρτης της Ελλάδας με Δυτική Μακεδονία
Η θέση της Περιφέρειας στην Ελλάδα
Χώρα Ελλάδα Ελλάδα
Πρωτεύουσα
(και μεγαλύτερη πόλη)
Κοζάνη
Μεγαλύτερος δήμος Δήμος Κοζάνης
Διοίκηση  
 • Περιφερειάρχης Γιώργος Αμανατίδης
 • Αναπληρωτής Περιφερειάρχης -
 • Αντιπεριφερειάρχες
Διοικητική διαίρεση  
 • Αποκεντρωμένη Διοίκηση Ηπείρου - Δυτικής Μακεδονίας
 • Περιφερειακές Ενότητες
 • Δήμοι 12
Επίσημη γλώσσα(ες) Ελληνικά
Έκταση  
 • Συνολική 9.451 χλμ²
 • Κατάταξη θέση
 • Γεωγ. πλάτος 21.78
 • Γεωγ. μήκος 40.5
Πληθυσμός  
 • Συνολικός 250.453 (απογραφή 2021)
 • Κατάταξη πληθ. 12η θέση
 • Πυκνότητα 31,9 κάτ./τ.χμ.
 • Κατάταξη πυκν. 13η θέση
 • Ψηλότερο σημείο Προφήτης Ηλίας Βόρα
2.524 μ.
Αλιάκμονας στο Πολύφυτο 160 μ.
Συντομογραφίες G13 ISO 3166-2:GR
Ιστότοπος www.pdm.gov.gr

Η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας είναι μία από τις περιφέρειες της Ελλάδας. Διοικητικά αποτελεί δευτεροβάθμιο οργανισμό τοπικής αυτοδιοίκησης και γεωγραφικά καλύπτει το δυτικό κομμάτι της Μακεδονίας. Καταλαμβάνει έκταση 9.451 τ.χλμ. και ο μόνιμος πληθυσμός της ανέρχεται σε 254.595 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2021 από την ΕΛ.ΣΤΑΤ..[1] Μεγαλύτερη πόλη και πρωτεύουσά της είναι η Κοζάνη. Επίσης, συχνά χαρακτηρίζεται ως η «ενεργειακή καρδιά» της Ελλάδας, αφού στο έδαφός της παράγονται περίπου τα 2/3 της ηλεκτρικής ενέργειας όλης της χώρας.

Η περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας συγκροτείται από τις Περιφερειακές Ενότητες Γρεβενών, Καστοριάς, Κοζάνης και Φλώρινας.

Η Δυτική Μακεδονία είναι περιφέρεια κυρίως ορεινή και είναι η μοναδική περιφέρεια της Ελλάδας που δεν βρέχεται από θάλασσα. Η νοτιοανατολική διεύθυνση των ορίων της περιοχής οφείλεται στη κύρια διεύθυνση του ορεινού συγκροτήματος της Πίνδου. Τα όρη Γράμμος, Σμόλικας και Τύμφη στα δυτικά όρια της περιφέρειας, σχηματίζουν την πρώτη σειρά βουνών που χωρίζουν γεωγραφικά της περιφέρεια από την Ήπειρο. Στο μέσο της περιφέρειας με κατεύθυνση πάλι νοτιοανατολικά, το ορεινό συγκρότημα του Βαρνούντα με τα όρη Βέρνο, Άσκιο και Βούρινος αποτελούν την άλλη σειρά ορεινών όγκων. Τα δυτικά όρια της περιφέρειας, καθορίζονται από τα όρη του Βόρα και του Βέρμιου, που την χωρίζουν γεωγραφικά από την Κεντρική Μακεδονία. Στα νότια, τα Χάσια και τα Πιέρια, με κατεύθυνση αυτή τη φορά νοτιοδυτική, χωρίζουν την περιφέρεια από την Θεσσαλία.[2]

Μεταξύ των ορεινών συγκροτημάτων, παρεμβάλλονται ψηλά λεκανοπέδια. Ξεκινώντας από τα δυτικά, μεταξύ της σειράς των ορέων της Πίνδου και του Βαρνούντα, έχουμε τη λεκάνη της ΒρυγηίδαςΠρεσπών), όπου και οι Λίμνες Πρέσπες, νοτιότερα την λεκάνη της Ορεστίδας, όπου η λίμνη της Καστοριάς, και η λεκάνη του Άνω Αλιάκμονα, με την τεχνητή λίμνη του Ιλαρίωνα. Στην δεύτερη σειρά έχουμε την λεκάνη της ΠελαγονίαςΜοναστηρίου), το μεγαλύτερο μέρος της οποίας ανήκει στην ομώνυμη επαρχία της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας, την λεκάνη της ΕορδαίαςΠτολεμαΐδας), με τις λίμνες Βεγορίτιδα και Χεμαδίτιδα, και το λεκανοπέδιο της ΚοζάνηςΕλιμείας), με την τεχνητή λίμνη Πολυφύτου. Κύριος ποταμός της περιοχής είναι ο Αλιάκμονας με τους παραποτάμους του, η διαδρομή του οποίου έχει μεταβληθεί σε βάθος χιλιάδων χρόνων, ανοίγοντας διόδους προς το Αιγαίο Πέλαγος. Κατά μήκος του ποταμού υπάρχουν στενά φαράγγια ενώ μεταξύ των βουνών υπάρχουν στενές διαβάσεις που διευκολύνουν την συγκοινωνία.[2]

Είναι γνωστό ότι κατά τα τελευταία 2.000.000 χρόνια το κλίμα της περιοχής γνώρισε τεράστιες μεταβολές. Οι παγετώνες που σκέπασαν μεγάλο μέρος της Γης με τέσσερα διαδοχικά κύματα δεν άφησαν ανεπηρέαστη και τη Μακεδονία. Στα βουνά της δυτικής Μακεδονίας σχηματίστηκαν μικροί παγετώνες. Οι σημερινές αλπικές λιμνούλες και οι λιθώνες (μορένες) που υπάρχουν στα βουνά είναι αποτέλεσμα της "δράσης" αυτών των παγετώνων, ενώ ποταμοί από πάγο κατέβηκαν και κατέκλυσαν, επίσης, τις κοιλάδες. Στον άνω ρου του Αλιάκμονα και στα υψώματα του Πενταλόφου Κοζάνης τα ίχνη αυτών των παγετώνων είναι εμφανή.

Το κλίμα της περιοχής διαφέρει από τα υπόλοιπα σημεία της Ελλάδας λόγω του υψομέτρου των βουνών και της μορφολογίας του εδάφους με συχνά λεκανοπέδια. Το κλίμα της περιοχής χαρακτηρίζεται εύκρατο, με βαρείς χειμώνες και ήπια καλοκαίρια, σε αντίθεση με το μεσογειακό κλίμα παραθαλάσσιων περιοχών της χώρας. Επειδή τα οροπέδια της έχουν κατεύθυνση νοτιοανατολική και δεν παρεμβάλλονται βουνά μεταξύ αυτών, οι βόρειοι άνεμοι που επικρατούν, κρατούν χαμηλά την θερμοκρασία και δημιουργούν τις προϋποθέσεις για αρκετές χιονοπτώσεις τους χειμερινούς μήνες. Παρόλο που η περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας ανήκει στο ανατολικό ηπειρωτικό τμήμα της χώρας που χαρακτηρίζεται από λιγότερες βροχοπτώσεις σε σχέση με το αντίστοιχο δυτικό, το κλίμα χαρακτηρίζεται πιο υγρό γεγονός που οφείλεται στο συνδυασμό του ορεινού της τοπίου και των λιμνών.

Η δυτική Μακεδονία, όπως άλλωστε και ολόκληρη η Βαλκανική χερσόνησος, βρίσκονταν αρχικά στο βυθό μιας τεράστιας προϊστορικής θάλασσας, που οι επιστήμονες της έχουν δώσει το συμβολικό όνομα Τηθύς. Η "ανάδειξή" της σε ξηρά άρχισε περίπου πριν από 30.000.000 χρόνια, στην αρχή της γεωλογικής περιόδου που ονομάζεται Μειόκαινο.

Οι βασικές γεωλογικές ζώνες στην περιοχή είναι οι εξής:

Ενδιαφέρον γεωλογικό στοιχείο της περιοχής είναι τα λιγνιτοφόρα κοιτάσματα στις λεκάνες Κοζάνης-Πτολεμαΐδας, Βεγόρων, κ.α., από τα οποία τροφοδοτούνται αρκετά θερμοηλεκτρικά εργοστάσια.

Οι δασώδεις εκτάσεις της περιφέρειας καλύπτουν κυρίως τα όρη στα δυτικά και νότια τμήματα της περιφέρειας, καθώς και στα δυτικά όρια της με τα όρη του Βόρα και του Βερμίου. Στα δάση της κυριαρχούν φυλλοβόλα δένδρα όπως καστανιές, οξυές και δρύες, ενώ από τα αειθαλή συναντούμε κυρίως πεύκα και έλατα.[3]

Η δυτική Μακεδονία ως τον 20ό αι. βάσισε την ευημερία των κατοίκων της στο εμπόριο, τις μεταφορές και τη βιοτεχνία. Σήμερα είναι ανερχόμενη δύναμη στον χειμερινό τουρισμό, ενώ παράλληλα αποτελεί και την "κινητήρια δύναμη" της Ελλάδας, αφού παράγει το μεγαλύτερο ποσοστό ηλεκτρικής ενέργειας.

Διοικητική διαίρεση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η περιφέρεια διαιρείται σε τέσσερις περιφερειακές ενότητες, οι οποίες ταυτίζονται απολύτως με τους αντίστοιχους νομούς και στις οποίες υπάγονται δώδεκα πρωτοβάθμιοι δήμοι :

Περιφερειακή ενότητα Δήμος Έκτ. Πληθ. Έδρα
Κοζάνης Κοζάνης 1.071,3 67.224 Κοζάνη
Εορδαίας 708,8 42.515 Πτολεμαΐδα
Βοΐου 1.007,6 14.947 Σιάτιστα
Σερβίων 728,2 9.467 Σέρβια
Βελβεντού 126,516 3.057 Βελβεντό
Γρεβενών Δεσκάτης 431,6 5.155 Δεσκάτη
Γρεβενών 1.859 21.421 Γρεβενά
Καστοριάς Άργους Ορεστικού 340,7 10.685 Άργος Ορεστικό
Νεστορίου 616,1 2.149 Νεστόριο
Καστοριάς 763,3 33.095 Καστοριά
Φλώρινας Πρεσπών 515,5 1.211 Λαιμός
Φλώρινας 819,7 29.500 Φλώρινα
Αμυνταίου 589,4 14.169 Αμύνταιο

Διατελέσαντες περιφερειάρχες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γενικοί γραμματείς (διορισμένοι)

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1987 πρώτος διορισμένος γενικός γραμματέας της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας ήταν ο Ευριπίδης Καφαντάρης.

Γενικός Γραμματέας Περιφέρειας
(γέννηση-θάνατος)
Από Έως Σημειώσεις
Νικόλαος Γκαντώνας
(1919-1988)
1971 1972 Γενικός γραμματέας Κεντρικής & Δυτικής Μακεδονίας, διορισμένος από τη χούντα
Ευριπίδης Καφαντάρης 3 Ιουλίου 1987 26 Ιουνίου 1989
Ευγένιος Χαϊτίδης 3 Αυγούστου 1989 19 Φεβρουαρίου 1990
Αλέξανδρος Βραδής 21 Φεβρουαρίου 1990 19 Φεβρουαρίου 1991
Ιωάννης Καψοκόλης 9 Μαΐου 1991 10 Απριλίου 1992
Φώτης Γκούπας 10 Απριλίου 1992 13 Οκτωβρίου 1993
Στυλιανός Τσιτσιμελής 13 Οκτωβρίου 1993 16 Οκτωβρίου 1996
Ιωάννης Κίτης 17 Οκτωβρίου 1996 7 Ιανουαρίου 1998
Δημήτρης Καλουδιώτης 7 Ιανουαρίου 1998 24 Μαΐου 2000
Ηλίας Λιακόπουλος 25 Μαΐου 2000 10 Ιανουαρίου 2002
Παύλος Παπαδόπουλος 25 Ιανουαρίου 2002 1 Σεπτεμβρίου 2003
Δημήτριος Σκαμνάκης 5 Σεπτεμβρίου 2003 2 Απριλίου 2004
Δημήτριος Πανοζάχος 2 Απριλίου 2004 29 Οκτωβρίου 2009
Δήμητρα Γεωργακοπούλου - Μπάστα 16 Δεκεμβρίου 2009 31 Δεκεμβρίου 2010

Περιφερειάρχες (αιρετοί)

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Περιφερειάρχης
(γέννηση-θάνατος)
Από Έως Εκλογή/ές Σημειώσεις
Γεώργιος Δακής
(1959-)
1 Ιανουαρίου 2011 31 Αυγούστου 2014 2010 Πρώτος εκλεγμένος περιφερειάρχης.
Θεόδωρος Καρυπίδης 1 Σεπτεμβρίου 2014 31 Αυγούστου 2019 2014
Γιώργος Κασαπίδης
(1971-)
1 Σεπτεμβρίου 2019 31 Δεκεμβρίου 2023 2019
Γιώργος Αμανατίδης

(1966-)

1 Ιανουαρίου 2024 Σημερινός 2023

Περιφερειακές εκλογές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο ανεξάρτητος υποψήφιος και χωρίς κομματική στήριξη της υποψηφιότητάς του, Γιώργος Αμανατίδης, αναδείχθηκε νικητής στις περιφερειακές εκλογές του 2023. Η ανακοίνωση της υποψηφιότητάς του για την περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, τον Ιούλιο του 2023, αποτέλεσε τον λόγο διαγραφής του από το κυβερνών κόμμα της Νέας Δημοκρατίας, καθότι το κόμμα του οποίου ήταν στέλεχος είχε επιλέξει να στηρίξει στις επικείμενες εκλογές τον τότε εν ενεργεία περιφερειάρχη, από το 2019 έως το 2023, Γιώργο Κασαπίδη.[4] Παραταύτα, ο Γιώργος Αμανατίδης ήταν τελικά αυτός που επικράτησε, τόσο στον πρώτο όσο και στον δεύτερο γύρο των εκλογών, έναντι του Γιώργου Κασαπίδη, ο οποίος κατέλαβε τη δεύτερη θέση. Στον πρώτο γύρο των περιφερειακών εκλογών του 2023, στις 8 Οκτωβρίου, από τους 347.150 εγγραμμένους ψήφισαν 175.676 (συμμετοχή 50,61%), ενώ στον δεύτερο γύρο, στις 15 Οκτωβρίου, ψήφισαν 117.312 (συμμετοχή 33,79%).[5]

Υποψήφιος Περιφερειάρχης Συνδυασμός Κόμμα Στήριξης %

1ου γύρου

Ψήφοι

1ου γύρου

%

2ου γύρου

Ψήφοι

2ου γύρου

Σύνολο εδρών
Γιώργος Αμανατίδης Συμμαχία για την Ανάπτυξη - 35,60 59.653 56,78 62.445 21
Γιώργος Κασαπίδης Πορεία Δημιουργίας - Με πίστη στις ανθρώπινες αξίες Νέα Δημοκρατία 34,22 57.341 43,22 47.535 8
Γεωργία Ζεμπιλιάδου Ελπίδα Ανεξάρτητοι + ΣΥΡΙΖΑ + ΠΑΣΟΚ - Κίνημα Αλλαγής 21,48 35.995 5
Νόντας Στολτίδης Λαϊκή Συσπείρωση Δυτικής Μακεδονίας ΚΚΕ 6,17 10.331 1
Στέφανος Πράσσος Αριστερή Συμπόρευση για την Ανατροπή στη Δυτική Μακεδονία ΑΝΤΑΡΣΥΑ 2,52 4.223 0

Ο Γιώργος Κασαπίδης εξελέγη περιφερειάρχης στον 1ο γύρο των περιφερειακών εκλογών του 2019, στις 26 Μαΐου, με ποσοστό 52,13% των ψήφων.

Υποψήφιος Περιφερειάρχης Συνδυασμός Κόμμα Στήριξης %
1ου γύρου
Ψήφοι
1ου γύρου
Σύνολο εδρών
Γιώργος Κασαπίδης Αλλάζουμε πορεία . Με πίστη στις ανθρώπινες αξίες Νέα Δημοκρατία 52,13% 94.111 21
Θεόδωρος Καρυπίδης Ανατροπή - Δημιουργία ΣΥΡΙΖΑ Νέα Ελληνική Ορμή 24,24% 43.750 10
Γεωργία Ζεμπιλιάδου Ελπίδα Κίνημα Αλλαγής 15,25 27.537 6
Θανάσης Χαστάς Λαϊκή Συσπείρωση Δυτικής Μακεδονίας ΚΚΕ 4,81 8.685 2
Χρήστος Σαββουλίδης Ελληνική Αυγή για την Δυτική Μακεδονία Χρυσή Αυγή 2,08 3.763 1
Στέφανος Πράσος Αριστερή Συμπόρευση για την ανατροπή στη Δυτική Μακεδονία ΑΝΤΑΡΣΥΑ Λαϊκή Ενότητα 1,49 2.699 1

Ο Θεόδωρος Καρυπίδης κέρδισε στις περιφερειακές εκλογές τον απερχόμενο Γεώργιο Δακή με 59% έναντι 41% για τον αντίπαλό του.

Υποψήφιος / Συνδυασμός / Κόμμα %
1ου γύρου
Ψήφοι
1ου γύρου
%
2ου γύρου
Ψήφοι
2ου γύρου
Σύνολο εδρών
Θεόδωρος Καρυπίδης / ΑΝΑΤΡΟΠΗ - ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ / - 29,13% 55.500 59,01% 101.566 25
Γεώργιος Δακής / ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ / ΝΔ 35,61% 67.859 40,99% 70.545 9
Θέμης Μουμουλίδης / ΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΕΠΟΧΗ / ΣΥΡΙΖΑ 11,05% 21.054 2
Γεωργία Ζεμπιλιάδου / ΕΛΠΙΔΑ / ΔΗΜΑΡ 10,80% 20.573 2
Γιάννης Βήττας / ΛΑΪΚΗ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ / ΚΚΕ 6,89% 13.134 2
Νικόλαος Κουρκούτας / ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΥΓΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ / Χρυσή Αυγή 4,71% 8.982 1
Στέφανος Πράσσος / ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΣΥΜΠΟΡΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΤΡΟΠΗ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ / ΑΝΤΑΡΣΥΑ 1,81% 3.443 0

Οι πρώτες περιφερειακές εκλογές διεξήχθησαν στις 7/14 Νοεμβρίου 2010. Βασικοί διεκδικητές ήταν δύο αιρετοί της υπό κατάργηση Νομαρχίας Κοζάνης, ο νομάρχης Γεώργιος Δακής και ο σύμβουλος Ιωάννης Παπαϊορδανίδης. Τα αναλυτικά αποτελέσματα είχαν ως εξής:

Εγγεγραμμένοι: 355.876
Α' γύρος: Ψήφισαν 209.951 (59,00%). Επ' αυτών έγκυρα 192.831 (91,85%), άκυρα 10.523 (5,01%), λευκά 6.597 (3,14%)
Β' γύρος: Ψήφισαν 167.247 (47,00%). Επ'αυτών έγκυρα 152.891 (91,42%), άκυρα 6.651 (3,98%), λευκά 7.705 (4,61%)

Παράταξη Στήριξη α΄ γύρος β΄ γύρος Έδρες
Ψήφοι % Ψήφοι %
Γεώργιος Δακής - Συμμαχία Των Πολιτών ΝΔ 89.273 46,30 79.216 51,81 31
Ιωάννης Παπαϊορδανίδης - Αρχη...Ζουμε Μαζί ΠΑΣΟΚ 74.050 38,40 73.675 48,19 16
Αντώνης Τσάκωνας - Λαϊκή Συσπείρωση Δυτικής Μακεδονίας ΚΚΕ 15.851 8,22 2
Αντώνης Κύρινας - Εναλλακτική Δράση Για Τη Δυτική Μακεδονία ΣΥΡΙΖΑ, Οικ-Πρ 6.283 3,26 1
Παύλος Αλτίνης - Συνδυασμός Παύλου Χρ. Αλτίνη ΛΑΟΣ 4.619 2,40 1
Σπύρος Κωνσταντινίδης - Αντικαπιταλιστική Ανατροπή ΑΝΤΑΡΣΥΑ 2.755 1,43 0
Πηγή: Αποτελέσματα Περιφερειακών & Δημοτικών Εκλογών 2010, ιστοχώρος Υπουργείου Εσωτερικών


Παλαιότερες μορφές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η σημερινή διοικητική μορφή και διαίρεση της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας καθιερώθηκε το 2011, κατ' εφαρμογή των σχετικών διατάξεων του προγράμματος Καλλικράτης.

Για την παλαιότερη διοικητική διαίρεση που είχε καθιερωθεί με το σχέδιο Καποδίστριας, βλ. τα εξής άρθρα:

  1. «Μόνιμος Πληθυσμός - ELSTAT». www.statistics.gr. Ανακτήθηκε στις 11 Αυγούστου 2023. 
  2. 2,0 2,1 Γεώργιος Α. Μέγας, Γεωγραφία της Ελλάδας, Γ' Γυμνασίου Αρχειοθετήθηκε 2012-03-08 στο Wayback Machine., εκδ. Οργανισμός Εκδόσεων Διδακτικών Βιβλίων, Αθήνα 1967, σσ. 104-105
  3. Γεώργιος Α. Μέγας, Γεωγραφία της Ελλάδας, Γ' Γυμνασίου Αρχειοθετήθηκε 2012-03-08 στο Wayback Machine., εκδ. Οργανισμός Εκδόσεων Διδακτικών Βιβλίων, Αθήνα 1967, σσ. 107
  4. «iefimerida.gr». 
  5. «Υπ' αρ. 145/2023 Απόφαση Πολυμελούς Πρωτοδικείου Κοζάνης Επικύρωσης Αποτελεσμάτων Περιφερειακών Εκλογών 15ης Οκτωβρίου 2023» (PDF). Πολυμελές Πρωτοδικείο Κοζάνης. 26 Οκτωβρίου 2023. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]