Ιερά Μητρόπολις Σιδηροκάστρου: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 49: Γραμμή 49:


== Ιερές Μονές ==
== Ιερές Μονές ==
*1) Αγίων Κηρύκου και Ιουλίττης Σιδηροκάστρου. Η μονή ιδρύθηκε το [[1967]]. Το 2007 55 μοναχές εγκατέλειψαν την Ιερά Μονή και εγκαταστάθηκαν σε μοναστήρι της Αττικής, ως μέσο αντίδρασης στη συμπεριφορά του μητροπολίτη, στον οποίον καταλογίζουν προσπάθειες πλήρους παρέμβασης στα εσωτερικά και τα οικονομικά του μοναστηριού.<ref>[https://www.kathimerini.gr/275872/article/epikairothta/ellada/monaxes-egkateleiyan-monh-kai-xreh Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 28.01.2007 ''Μοναχές εγκατέλειψαν μονή και χρέη'', του Νικου Παπαχρηστου]</ref><ref>[http://sidirokastro.com/index.php/81-news/6390- 14/12 ΕΚΤΟΣ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΥ ΟΙ ΜΟΝΑΧΕΣ ΛΟΓΩ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΣΤΟ ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΟ - http://sidirokastro.com]</ref>
*1) Αγίων Κηρύκου και Ιουλίττης Σιδηροκάστρου
*2) Αγίων Στεφάνου και Χρυσοστόμου Φαιάς Πέτρας
*2) Αγίων Στεφάνου και Χρυσοστόμου Φαιάς Πέτρας
*3) Αγίου Γεωργίου
*3) Αγίου Γεωργίου

Έκδοση από την 12:51, 24 Σεπτεμβρίου 2019

Ιερά Μητρόπολις
Σιδηροκάστρου
Γενικές πληροφορίες
XώραΕλλάδα
ΈδραΣιδηρόκαστρο Σερρών
ΥπαγωγήΕκκλησία της Ελλάδος (επιτροπικώς)
Ενορίες60
Μητροπολιτικός ναόςΑγίου Γεωργίου Σιδηροκάστρου
Ιεραρχία
Μητροπολίτηςτοποτηρητής ο Σερρών Θεολόγος
ΠρωτοσύγκελλοςΑρχιμανδρίτης Διονύσιος Στυλιανίδης
Γενικός Αρχιερατικός ΕπίτροποςΑρχιμανδρίτης Ιωάννης Καλαϊτζής
Εφημέριοι74

Η Ιερά Μητρόπολη Σιδηροκάστρου έχει έδρα το Σιδηρόκαστρο Σερρών με τοποτηρητή Μητροπολίτη τον Σερρών Θεολόγο ύστερα από την κοίμηση του Μακάριου Φιλοθέου. Αποτελεί μία από τις μικρότερες σε έκταση και πληθυσμό Μητροπόλεις της Ελλάδος.[1]

Ιστορία

Στη Μητρόπολη διακόνησαν σημαντικές μορφές όπως:

Ο Μητροπολίτης Ιωάννης (1967-2001) ίδρυσε το Γηροκομείο Αγιος Νεκτάριος και Κατασκηνώσεις που σήμερα όμως υπολειτουργούν και παρουσιάζουν πολλά προβλήματα.[3][4][5]

Τοπικοί άγιοι και εορτές

Τα ερείπια του βυζαντινού οχυρού, όπου και τα κατάλοιπα βυζαντινού ναϊδρίου.
  • 1) Αγίας Ζώνης (31 Αυγούστου).[εκκρεμεί παραπομπή]
  • 2) Αγίου Προκοπίου Μητροπολίτου Ικονίου (Κυριακή προ της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού - Σεπτέμβριος). Ο άγιος Προκόπιος Λαζαρίδης από το 1889 έως το 1891 διακόνησε ως αρχιδιάκονος του Μητροπολίτη Μελενίκου και Σιδηροκάστρου Προκοπίου αλλά και ως ιεροκήρυκας της Μητροπόλεως.
  • 3) Αγίου Νεκταρίου (9 Νοεμβρίου), στον ομώνυμο ναό της στέγης γερόντων του Σιδηροκάστρου.
  • 4) Παναγίας Ελευθερώτριας (27 Ιουνίου), ημέρα απελευθέρωσης της πόλης του Σιδηροκάστρου.
  • 5) Αγίων Κηρύκου και Ιουλίττης (15 Ιουλίου) των εν Ικονίω της Μικρας Ασίας μαρτύρων.
  • 6) Αγίου Μηνά (11 Νοεμβρίου). Οι πρόσφυγες έφεραν από το Στάρτσοβο της Ανατολικής Ρωμυλίας στο Νέο Πετρίτσι, κειμήλια μεταξύ των οποίων και η εικόνα του Αγίου Μηνά. Η εορτή του τιμάται κάθε χρόνο με Λειτουργία και παραδοσιακό κουρμπάνι στο ναό του αγίου Μηνά Νέου Πετριτσίου που κτίσθηκε σε ανάμνηση του ομώνυμου ναού στο Στάρτσοβο της Ανατολικής Ρωμυλίας (στη σημερινή Βουλγαρία).

Ιερές Μονές

  • 1) Αγίων Κηρύκου και Ιουλίττης Σιδηροκάστρου. Η μονή ιδρύθηκε το 1967. Το 2007 55 μοναχές εγκατέλειψαν την Ιερά Μονή και εγκαταστάθηκαν σε μοναστήρι της Αττικής, ως μέσο αντίδρασης στη συμπεριφορά του μητροπολίτη, στον οποίον καταλογίζουν προσπάθειες πλήρους παρέμβασης στα εσωτερικά και τα οικονομικά του μοναστηριού.[6][7]
  • 2) Αγίων Στεφάνου και Χρυσοστόμου Φαιάς Πέτρας
  • 3) Αγίου Γεωργίου
  • 4) Αγίας Σκέπης
  • 5) Αγίας Βαρβάρας
  • 6) Ησυχαστήριο Τιμίου Προδρόμου Ακριτοχωρίου.

Η διακονία του αγίου Προκοπίου (1889-1891)

Ο άγιος Προκόπιος Λαζαρίδης (από το Ικόνιο της Μικράς Ασίας) από το 1889 έως το 1891 διακόνησε ως αρχιδιάκονος του Μητροπολίτη Μελενίκου και Σιδηροκάστρου Προκοπίου αλλά και ως ιεροκήρυκας, καθώς ήταν απόφοιτος της Θεολογικής Σχολής Χάλκης. Βοήθησε στην πνευματική κατάρτιση του ποιμνίου και ταυτόχρονα στην αναδιάρθρωση της κοινοτικής οργάνωσης των Ελλήνων - τότε υπόδουλων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία - μέσω συνελεύσεων εφοροεπιτροπών της Ελληνικής Κοινότητας και των Εκπαιδευτηρίων. Βοήθησε να παύσουν οι κομματικές έριδες μεταξύ των Ελλήνων και να αναπτυχθεί εκ νέου πνεύμα συνεργασίας και ενότητας. Διερχόταν όλες τις κοινότητες της Μητρόπολης για να κηρύττει καθώς ο χριστιανικός πληθυσμός της περιοχής είχε στερηθεί για πολλά χρόνια το κήρυγμα. Διασώζονται ευχαριστήριες επιστολές των κοινοτήτων Πετριτσίου και Kάτω Tζουμαγιάς (σημερινή Ηράκλεια Σερρών) προς τον μητροπολίτη Mελενίκου, στις οποίες εκφράζουν την ικανοποίησή τους, ενώ αποκαλύπτεται και η κηρυκτική ικανότητά του αρχιδιακόνου Προκοπίου. Ο Προκόπιος Λαζαρίδης μετά τη διακονία του στη Μακεδονία αναδείχθηκε επίσκοπος και διετέλεσε Μητροπολίτης Δυρραχίου (1899-1906) και Φιλαδέλφειας (1906-1911). Το 1911 εξελέγη Μητροπολίτης Ικονίου της Μικράς Ασίας όπου ανέπτυξε πολύπτυχη δράση σε ποιμαντικό εθνικό και εκπαιδευτικό επίπεδο. Μετά από πολύμηνες εξορίες και ταλαιπωρίες άφησε την πνοή του στο Ζιντζίντερε της Καισάρειας Μικράς Ασίας το 1923.[8]

Οι μάρτυρες του Σιδηροκάστρου (1913)

Ο μάρτυρας Μητροπολίτης Μελενίκου και Σιδηροκάστρου Κωνσταντίνος Ασημιάδης, γεννηθείς το 1872 στην Καλλίπολη της Ανατολικής Θράκης, επέδειξε σημαντική εθνική δράση στη Μητρόπολή του. Για τον λόγο αυτό συνελήφθη το βράδυ της 25ης Ιουνίου 1913 στο Σιδηρόκαστρο από τον βουλγαρικό κατοχικό στρατό (που είχε καταλάβει την πόλη κατά τον Α' Βαλκανικό Πόλεμο) και οδηγήθηκε με τη βία στο σημείο Καρά Αγάνη (σημερινή Πλατεία Πολυζωΐδη) όπου υπήρχε λάκκος καιόμενης ασβέστου. Εκεί οι βούλγαροι στρατιώτες τον λόγχισαν, τον ποδοπάτησαν και τον κατακρεούργησαν. Μαζί με τον Μητροπολίτη Κωνσταντίνο μαρτυρικό θάνατο βρήκαν ο πρωθιερέας Σταύρος και ο πρόκριτος Θωμάς Παπαχαριζάνος.

Ο βουλγαρικός κατοχικός στρατός προέβη και σε περαιτέρω πρωτοφανείς σφαγές και ποικίλες βιαιότητες, καθώς ο ελληνικός στρατός πλησίαζε και η κατοχή των βουλγάρων θα τερματιζόταν. Την επομένη της σφαγής του Μητροπολίτη και των συν αυτώ, ημέρα Τετάρτη, σφαγιάσθηκαν από τον Βουλγαρικό στρατό κατοχής εκατό κάτοικοι του Σιδηροκάστρου. Οι Βούλγαροι έσυραν τα σώματα του Μητροπολίτη και των εκατό εκτελεσθέντων μαρτύρων και τα έριξαν σε λάκκο ασβέστου.[9][10][11][12][13][14][15][16][17][18][19]

Τα ελληνικά κειμήλια του Μελενίκου

Το τέμπλο της Μητρόπολης Μελενίκου, ξυλόγλυπτο υψηλής τέχνης και τεχνικής με ανάγλυφες παραστάσεις από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη μεταφέρθηκε το 1913 στο Σιδηρόκαστρο κατά την εγκατάσταση των Μελενικίων στο ελληνικό έδαφος μετά τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου. Επίσης, οι Έλληνες εκ Μελενίκου διέσωσαν και μετέφεραν το 1913 στη νέα τους πατρίδα, το Σιδηρόκαστρο, πλήθος ελληνικών κειμηλίων ιδιοκτησίας της Μητροπόλεως Μελενίκου που προέρχονταν από 40 εκκλησίες της περιοχής του Μελένικου. Ανάμεσα σε αυτά βρίσκονται Ευαγγέλια υπενδεδυμένα με ασήμι, εικόνες επαργυρωμένες, ιερά άμφια και πλήθος από άλλα λατρευτικά αντικείμενα, όλα εξαιρετικής τέχνης κειμήλια, μεγάλης αρχαιολογικής αλλά και συναισθηματικής αξίας. Τα κειμήλια εναποτέθηκαν σε ακίνητο του Σιδηροκάστρου που μίσθωναν οι Μελενίκιοι. Κατά την κατοχή της Ανατολικής Μακεδονίας, το 1916, οι Βούλγαροι απέσπασαν παράνομα το ιστορικό τέμπλο της Μητρόπολης Μελενίκου, το οποίο αφού το απέσπασαν, το μετέφεραν και το τοποθέτησαν στο Μοναστήρι της Ρίλα στη Βουλγαρία[20] . Ακόμη τον Αύγουστο του 1917 συνέλαβαν τον Δημήτριο Χατζηκούτρα, υπεύθυνο του ακινήτου όπου φυλάσσονταν τα ελληνικά κειμήλια, απέσπασαν τα κλειδιά και ο λοχαγός του 14ου Συντάγματος Πεζικού George Siskoff, διέταξε τη μεταφορά των κειμηλίων, εκτελώντας διαταγή του στρατηγού Rouseff, διοικητού της 7ης Μεραρχίας. Η παράνομη μεταφορά έγινε μάλιστα μεσημέρι, υπό το φως της ημέρας. Οι Βούλγαροι υποχρεωμένοι από τη Συνθήκη του Νεϊγύ το 1919 και ισχυριζόμενοι ψευδώς πως δεν διέθεταν άλλα, επέστρεψαν στην Ελλάδα κάποια κειμήλια, ελάχιστα σε σχέση με τον συνολικό πλήθος των κλαπέντων. Το 1990 όμως αποκαλύφθηκε πως έχουν στην κατοχή τους όλα τα ελληνικά κειμήλια που είχαν κλαπεί από την Ανατολική Μακεδονία κατά τη Βουλγαρική κατοχή ελληνικών εδαφών (1916-1918).

Μάλιστα οι Βούλγαροι απέσπασαν παράνομα όχι μόνο τα εκ Μελενίκου κειμήλια της Μητρόπολης Σιδηροκάστρου, αλλά και πλήθος έτερων ελληνικών κειμηλίων από τη Μονή Τιμίου Προδρόμου Σερρών, τη Μονή Παναγίας Εικοσιφοινίσσης Παγγαίου και τις Μονές Καλαμούς και Αρχαγγελιώτισσας Ξάνθης. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, οι Ιερές Μητροπόλεις καθώς και οι αρχές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης έχουν διατυπώσει επισήμως αίτημα για την επιστροφή των κλαπέντων ελληνικών κειμηλίων.[21]

Οι ιερείς μάρτυρες (1941-1944)

Κατά την εποχή της βουλγαρικής κατοχής, δεκάδες Έλληνες διδάσκαλοι και κληρικοί υπέστησαν βασανιστήρια, φυλακίσεις και εξορίες στη Βουλγαρία, ξυλοδαρμούς και ποικίλες μορφές βίας και εκφοβισμών. Διασώζονται μάλιστα τα ονόματα τριών ιερέων που έχασαν τη ζωή τους διότι ήταν Έλληνες κληρικοί:[22]

  • ιερεύς Δημήτριος Εμμανουήλ, συνελήφθη επειδή αρνήθηκε να λειτουργήσει στα βουλγαρικά, βασανίστηκε και πέθανε το 1942.
  • ιερεύς Ευκλείδης Καραγιάννης, συνελήφθη από τους Βουλγάρους και μεταφέρθηκε στις φυλακές Σερρών, όπου κατακρεουργήθηκε και θανατώθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 1944.
  • ιερεύς Ισαάκ Συμεωνίδης, εκτελέστηκε ύστερα από φρικτά βασανιστήρια από Βουλγάρους στρατιώτες.[23]

Εικόνες

Παραπομπές

  1. Οι 34 επίμαχοι μητροπολίτες, εφημερίδα Το Βήμα, 24 Νοεμβρίου 2008
  2. Γιώργος Καζάνας, Ο Άγιος Προκόπιος Μητροπολίτης Ικονίου (+1923) - ιστολόγιο Ένωσης Μικρασιατών Φοιτητών
  3. Σιδηρόκαστρο: Επιστολή Μητροπολίτη Μακαρίου για οικονομική συνδρομή, ΕΡΤ, 12 Ιουνίου 2019
  4. Ο Μητροπολίτης Σιδηροκάστρου Ιωάννης (1914-2001)
  5. ΚΕΠΕΠ ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΟΥ: Υπερφορτωμένο παρά την άθλια κατάσταση
  6. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 28.01.2007 Μοναχές εγκατέλειψαν μονή και χρέη, του Νικου Παπαχρηστου
  7. 14/12 ΕΚΤΟΣ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΥ ΟΙ ΜΟΝΑΧΕΣ ΛΟΓΩ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΣΤΟ ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΟ - http://sidirokastro.com
  8. Γιώργος Καζάνας, Ο Άγιος Προκόπιος Μητροπολίτης Ικονίου (+1923) - ιστολόγιο Ένωσης Μικρασιατών Φοιτητών
  9. http://meleniko.gr/docs/Mpakas-Ellinismos_Melenoikou.pdf
  10. Οδός Κωνσταντίνου Μελενίκου: Το πρόσωπο που τιμάται στην πιο γνωστή «φοιτητική» οδό της Θεσσαλονίκης
  11. Η Μάχη της Βέτρινας
  12. Δήμος Σιντικής: Σιδηρόκαστρο - Ιστορική Αναδρομή.
  13. Ο μέραρχος της έκτης Μεραρχίας, μετέβη στο Δεμίρ Ισσάρ και αφού διενήργησε έρευνα απέστειλε το εξής τηλεγράφημα στο Στρατηλάτη Βασιλέα Κωνσταντίνο.
    «Λαμβάνω την τιμή να αναφέρω ότι μετά τις πληροφορίες που λάβαμε για σφαγές στο Δεμίρ Ισσάρ, εστάλη αξιωματικός του Επιτελείου που εξακρίβωσε τα παρακάτω: Ο Βούλγαρος λοχαγός της χωροφυλακής Μίκτα Μίλεγκώφ με την υπόδειξη τριών βουλγαρόφωνων κατοίκων συνέλαβε το Μητροπολίτη Κωνσταντίνο, τον ιερέα Παπασταύρο, τον προύχοντα Θωμά Παπαζαχαρίου και πλέον των εκατό άλλων ομογενών, του οποίους έκλεισε στον περίβολο της βουλγαρικής Σχολής. Όλους αυτούς τη νύχτα της 25ης προς 26 τρέχοντος μηνός (1913) Βούλγαροι στρατιώτες και χωροφύλακες τους σκότωσαν. Αγγάρεψαν, μάλιστα, Τούρκους χωρικούς και τους έθαψαν στον περίβολο της Σχολής, έξω από τον ανατολικό μαντρότοιχο αυτής. Ο αξιωματικός του επιτελείου μου διέταξε την εκταφή αυτών για να βεβαιωθεί για το αποτρόπαιο γεγονός. Πράγματι, σε βάθος πλέον των δύο μέτρων βρέθηκαν μαζεμένα τα πτώματα αυτών που έσφαξαν. Εκτός από τις σφαγές, αξιωματικοί αλλά και στρατιώτες του βουλγαρικού στρατού βίασαν πολλές παρθένους. Μία, μάλιστα, από αυτές, ονομαζόμενη Αγαθή Θωμά, κόρη κηπουρού, αντιστάθηκε και την έσφαξαν. Τα καταστήματα της πόλης καταστράφηκαν και διαρπάχθηκαν καθώς και όλα τα σκεύη των σπιτιών των ομογενών, πολλούς από αυτούς έσωσαν οι Τούρκοι που τους έκρυψαν στα σπίτια τους. Γενικά η πόλη παρουσιάζει οικτρό θέαμα καταστροφής και η πείνα απειλεί να την συμπληρώσει.»
    Με το τηλεγράφημα αυτό ο βασιλιάς Κωνσταντίνος από το Γενικό Επιτελείο που έδρευε στη Δοϊράνη έστειλε το παρακάτω κείμενο στο Υπουργείο Εξωτερικών:
    «Έκτη μεραρχία αναφέρει ότι Βούλγαροι στρατιώτες με διαταγή κάποιου λοχαγού της χωροφυλακής συνέλεξαν στο προαύλιο της βουλγαρικής Σχολής το Μητροπολίτη του Δεμίρ Ισσάρ, δύο ιερείς και πάνω από εκατό προκρίτους, τους οποίους κατέσφαξαν. Η Μεραρχία διέταξε την εκταφή των πτωμάτων και βεβαιώθηκε το έγκλημα. Βίασαν παρθένους και μία που αντιστάθηκε την κατέσφαξε. Διαμαρτυρηθείτε με εντολή μου, στους αντιπροσώπους των πολιτισμένων Δυνάμεων εναντίον των ανθρωπόμορφων αυτών τεράτων και σε ολόκληρο τον πολιτισμένο κόσμο και δηλώσατε ότι θα αναγκαστώ με λύπη μου να προβώ σε αντίποινα, για να εμπνεύσω κάποιο φόβο και σκέψη πριν γίνουν τέτοια εγκλήματα. Οι Βούλγαροι επισκιάζουν όλες τις φρικαλεότητες των βαρβαρικών επιδρομών του παρελθόντος και αποδεικνύουν ότι δεν έχουν πια το δικαίωμα να συγκατελέγονται μεταξύ των πολιτισμένων λαών. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Β’»
    Το κείμενο δόθηκε και στον ανταποκριτή των “Times” του Λονδίνου ο οποίος τηλεγράφησε ότι το Δεμίρ Ισσάρ, το τελευταίο βουλγαρικό φρούριο στη Μακεδονία καταλήφθηκε από τον ελληνικό στρατό. Ο ανταποκριτής προσθέτει ότι ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος διαβίβασε σε αυτόν στη Δοϊράνη δριμύτατη τηλεγραφική διαμαρτυρία για την εξακρίβωση των σφαγών του Δεμίρ Ισσάρ.
  14. Ἡ ἀπελευθέρωσις τοῦ Σιδηροκάστρου (27 Ἰουνίου 1913) καί τά προηγηθέντα αὐτῆς.
  15. Ο πρώτος Έλληνας αξιωματικός που εισήλθε στο Σιδηρόκαστρο ήταν ο μετέπειτα στρατηγός και δικτάτορας Θεόδωρος Πάγκαλος, τότε διοικητής του 9ου Τάγματος Ευζώνων. Ιδού οι πρώτες του εντυπώσεις, όπως τις περιγράφει στα «Απομνημονεύματά» του:
    Τα κύματα των πανικοβλήτων εξηκολούθουν παρελαύνοντα τροχάδην και με κραυγάς τρόμου προς δυσμάς. Υπό την σκέψιν ότι δεν δύναταί τις να βασισθή εις τας πληροφορίας ανθρώπων αλλοφρονούντων εκ του τρόμου, έσχισα την αναφοράν και διέταξα τους ιππείς (30 περίπου) να ιππεύσουν. Εξαπέστειλα δύο ελαφράς περιπολίας εμπρός και με την ημιλαρχίαν εν παρατάξει, δια των αγρών εκάλπασα προς τα βορείως της πόλεως υψώματα. Ομάδες τινές προ της θέας του επερχομένου ιππικού ετράπησαν εις φυγήν. Αλλά παρέμειναν επί του υψώματος τρεις τέσσαρες χωρικού ψυχραιμότεροι των άλλων […] Απέστειλα αμέσως δύο εκ των προυχόντων μετά τινών ιππέων όπως σταματήσουν τον φεύγοντα πληθυσμόν, ο οποίος μετά την μεσημβρίαν ήρχισεν επανερχόμενος εις τας οικίας του. Μετά σύντομον εξέτασιν ανεύρον εν των προαυλίω της Σχολής τεράστιον λάκον, ο οποίος περιείχε άνω των 60 πτωμάτων εκ των σφαγέντων την προηγουμένην. Μεταξύ αυτών ήταν και ο μητροπολίτης Μελενίκου. Εις έτερον τάφον επί αμμώδους εδάφους ήσαν περί τα 30 πτώματα, εν οις και δύο ιερείς της πόλεως. Περί τα 20 ακόμη πτώματα εύρομεν εις μεμονωμένους τάφους και τινά άταφα. Οι κάτοικοι και ιδία τα γυναικόπαιδα με σπαρακτικούς θρήνους παρηκολούθουν την εκταφήν των οικείων των. Μετά την σύνταξιν λεπτομερούς καταλόγου των ανεγνωρισθέντων θυμάτων ανεχώρησα μ.μ προς συνάντησιν της Μεραρχίας βαδιζούσης επί της αμαξιτής οδού προς βορράν εις Μαρτικοστίνοβο.
  16. Μακεδονία 1913, σφαγές στο Σιδηρόκαστρο- Δεμίρ Ισσάρ.
  17. Η μάχη της Βέτρινας – Απελευθέρωση Σιδηροκάστρου.
  18. Ἡ γενοκτονία τῶν Ἑλλήνων ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους (1916-1918)
  19. ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 1916-1918
  20. Κωνσταντίνος Τσώπρος, Αναμνήσεις Μελένοικο-Θεσσαλονίκη σ. 36, εκδ. IMXA , 1992 GR ISSN: 0073-862Χ
  21. τα κειμήλια των Μελενικίων που εκλάπησαν από τους Βούλγαρους
  22. Συναξάρι Εθνομαρτύρων Κληρικών (κατάλογος εκδιωχθέντων) - Αποστολική Διακονία
  23. Συναξάρι Εθνομαρτύρων Κληρικών (κατάλογος πεσόντων) - Αποστολική Διακονία

Πηγές