Θεοφανώ η Αθηναία

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια


Θεοφανώ η Αθηναία
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση8ος αιώνας[1]
Θάνατος9ος αιώνας[2]
Τόπος ταφήςΚωνσταντινούπολη
Χώρα πολιτογράφησηςΒυζαντινή Αυτοκρατορία
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταμονάρχης
Οικογένεια
ΣύζυγοςΣταυράκιος (από 807)
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΑξίωμαΒυζαντινή Αυτοκράτειρα (811)
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Η Θεοφανώ (απεβ. μετά το 811) ήταν Αυτοκράτειρα ως σύζυγος τού Σταυράκιου Αυτοκράτορα των Ρωμαίων. Σύμφωνα με το Χρονικό τού Θεοφάνη τού Ομολογητή ήταν συγγενής της Ειρήνης Σαρανταπήχαινας Αυτοκράτειρας (797-802), συζύγου τού Λέοντα Δ΄ του Χαζάρου. Οι δύο γυναίκες ήταν από την Αθήνα, αλλά η ακριβής συγγενική τους σχέση δεν είναι γνωστή.

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Όταν ο Νικηφόρος Α΄ έγινε Αυτοκράτορας το 803, παρέλαβε αμέσως και τον γιο του ως συναυτοκράτορα. Η Θεοφανώ, αν και ήταν μνηστευμένη με άλλον, έλαβε μέρος στη συγκέντρωση υποψηφίων συζύγων για τον Σταυράκιο και επελέγη, μάλλον για να νομιμοποιηθεί η νέα δυναστεία τού Νικηφόρου, καθώς η μόνη σύνδεση με την προηγούμενη Δυναστεία των Ισαύρων/Συρίας ήταν αυτή εδώ η επιγαμία. Έτσι στις 20 Δεκεμβρίου 807 η Θεοφανώ παντρεύτηκε τον Σταυράκιο, μόνο γνωστό γιο τού Νικηφόρου Α΄. Την ημερομηνία καταγράφει ο Θεοφάνης.

Ο Σταυράκιος, σύζυγος της Θεοφανούς, σε χρυσό σόλιδο με την επιγραφή STAVRACI[U]S DESPOTE[S].

Ο Νικηφόρος Α΄ μάλλον ήταν χήρος, όταν έγινε Αυτοκράτορας, έτσι η Θεοφανώ έγινε Αυτοκράτειρα από την ημέρα τού γάμου της. Στις 26 Ιουλίου 811 ο Νικηφόρος Α΄ σκοτώθηκε, καθώς πολεμούσε τους Βούλγαρους τού Κρούμου στη μάχη της Πλίσκας. Μαζί του εξολοθρεύτηκε και πολύς Ρωμαϊκός στρατός· η μάχη θεωρείται από τις χειρότερες στην ιστορία της Ρωμανίας. Μεταξύ των λίγων που επέζησαν ήταν ο Σταυράκιος, που έμεινε μόνος Αυτοκράτορας.

Ωστόσο είχε τραυματιστεί από ένα ξίφος στο λαιμό και ήταν παράλυτος. Μέλη της αυτοκρατορικής φρουράς είχαν καταφέρει να τον μεταφέρουν στην Αδριανούπολη· δεν ανέκαμψε ποτέ πλήρως από τα τραύματά του. Το θέμα της διαδοχής έγινε επείγον και αναφέρεται, ότι η σύζυγός του ζήτησε να τον διαδεχθεί. Μερικοί ευγενείς την υποστήριξαν, όμως μία δεύτερη μερίδα δημιουργήθηκε στην Αυλή, που επικεντρώθηκε στη διαδοχή από την αδελφή του Σταυρακίου, την Προκοπία και τον άνδρα της Μιχαήλ Ραγκαβέ.

Ο Σταυράκιος επρόκειτο να επιλέξει την Θεοφανώ. Όμως οι ευγενείς, που είχαν πρόσφατο το παράδειγμα της συγγενούς της Αυτοκράτειρας πριν 9 έτη, δεν ήθελαν και επέλεξαν την Προκοπία και τον σύζυγό της για τον θρόνο. Η διαδοχή έπρεπε να γίνει άμεσα, καθώς ο πόλεμος με τον Κρούμο ήταν σε εξέλιξη και ταυτόχρονα συνεχιζόταν οι διαπραγματεύσεις με τον Καρλομάγνο για τη νομιμότητα τού τίτλου του. Ο Σταυράκιος απειλήθηκε· αναγκάστηκε να ονομάσει διάδοχό του τον Μιχαήλ Α΄ Ραγκαβέ και να παραιτηθεί στις 2 Οκτωβρίου 811. Αποσύρθηκε με τη σύζυγό του σε μονή. Ο Θεοφάνης αναφέρει, πως η Θεοφανώ είχε ιδρύσει δική της μονή με το όνομα Τα Εβραϊκά.

Δεν γνωρίζουμε το έτος, που απεβίωσε. Ο Κωνσταντίνος Ζ΄ αναφέρει τον 10ο αι., ότι ο Σταυράκιος και η Θεοφανώ μοιράστηκαν τον ίδιο τάφο στη μονή της Αγ. Τριάδος, στην Κωνσταντινούπολη.

Οικογένεια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παντρεύτηκε τον Σταυράκιο Αυτοκράτορα των Ρωμαίων· δεν απέκτησαν απογόνους.

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Romilly James Heald Jenkins, Byzantium: The Imperial Centuries (1966).
  • Adelbert Davids, The Empress Theophano (1995).
  1. 1,0 1,1 Ανακτήθηκε στις 26  Νοεμβρίου 2018.
  2. Ανακτήθηκε στις 27  Νοεμβρίου 2018.