Συμφωνίες Θερίσσου - Τρομάρισσας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Η Συμφωνία (7/11/1943)

Οι Συμφωνίες Θερίσσου - Τρομάρισσας είναι συνθήκες συνεργασίας που υπογράφτηκαν τον Νοέμβριο[1] του 1943 και τον Σεπτέμβριο[2] του 1944 αντίστοιχα, στην κατεχόμενη Κρήτη ανάμεσα στις δύο σημαντικότερες αντιστασιακές οργανώσεις του νησιού, το ΕΑΜ και την ΕΟΚ.

Η Εθνική Αντίσταση στην Κρήτη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η αντίσταση στην Κρήτη ξεκίνησε παράλληλα με τη γερμανική εισβολή στο νησί, στα τέλη Μαΐου του 1941, όταν ο τοπικός πληθυσμός ξεσηκώθηκε κατά των εισβολέων. Μετά την ολοκλήρωση της κατάληψης του νησιού από τους Γερμανούς ξεκίνησε η αντίσταση με την ίδρυση διάφορων οργανώσεων.

Οι σημαντικότερες από αυτές ήταν το ΠΑΜ (Παγκρήτιο Απελευθερωτικό Μέτωπο ή Πατριωτικό Μέτωπο Κρήτης) που ιδρύθηκε αμέσως μετά την κατάληψη της Κρήτης και προήλθε από τη σύμπραξη ντόπιων βενιζελικών παραγόντων και κομμουνιστών, αποτελώντας τον προπομπό του ΕΑΜ στο νησί. Ακολούθησε λίγες μέρες αργότερα (μέσα Ιουνίου του 1941) η βραχύβια ΑΕΑΚ[3] (Ανωτάτη Επιτροπή Αγώνος Κρήτης) και αργότερα η ΕΟΚ (Εθνική Οργάνωση Κρήτης), η οποία στην πορεία κατάφερε να συνασπίσει υπό τη στέγη της σχεδόν όλους τους μη κομμουνιστικούς αντάρτικους σχηματισμούς της Κρήτης.

Η Συμφωνία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Σταύρου Μπίρη, «Την πρωτοβουλία για την συνάντηση ΕΟΚ-ΕΑΜ [...] την είχε ο αντιπρόσωπος του Συμμαχικού Στρατηγείου στο Νομό Χανίων ταγματάρχης Αλέκος (Σαν Φίλντινγκ[4] ο οποίος παραβρέθηκε στην υπογραφή της συμφωνίας.[5]

Προς την κατεύθυνση της συνεννόησης των αντιστασιακών οργανώσεων, για την αποφυγή κατοχικών εμφύλιων συρράξεων, την 7 Νοεμβρίου 1943 στο χωριό Μεσκλά, λίγο μακρύτερα από το Θέρισσο υπεγράφη η γνωστή ως συμφωνία του Θερίσσου μεταξύ των οργανώσεων ΕΟΚ και ΕΑΜ. Μεταξύ των αντιπροσώπων των δύο οργανώσεων συγκαταλεγόταν και ο μετέπειτα πρωθυπουργός της Ελλάδας, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ο οποίος και συνέταξε το σχετικό χειρόγραφο.[6] Τη συμφωνία διαπραγματεύθηκαν και υπέγραψαν οι Νίκος Σκουλάς και Κωνσταντίνος Μητσοτάκης από την πλευρά της ΕΟΚ και οι Μιλτιάδης Πορφυρογένης και Εμμανουήλ Μάντακας από την πλευρά του ΕΑΜ[7]. Η συμφωνία του Θερίσσου συμπληρώθηκε με την συμφωνία της Τρομάρισσας, η οποία υπεγράφη την 15 Σεπτεμβρίου 1944.

Οι συμφωνίες του Θερίσσου και της Τρομάρισσας συντέλεσαν στη συνεννόηση μεταξύ των δύο αντιστασιακών οργανώσεων και στην αποφυγή μιας γενικευμένης εμφύλιας σύγκρουσης, παρόμοιας με αυτές που είχαν αρχίσει στην ηπειρωτική Ελλάδα. Η διαπραγμάτευση αυτή στάθηκε αφορμή να δημιουργηθεί μια αμοιβαία εκτίμηση ανάμεσα στους Μητσοτάκη και Πορφυρογένη, παρά τις ιδεολογικές τους διαφορές. Μάλιστα, αναφέρεται πως αργότερα ο Μητσοτάκης έκρυψε τον Πορφυρογένη και τον βοήθησε να διαφύγει στην ηπειρωτική Ελλάδα.[8]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Ιστορία της Αντίστασης 1940 - 1945, τόμος 5ος, Αυλός, 1979, σελ. 1987 - 1989.
  2. Ιστορία της Αντίστασης 1940 - 1945, 5ος,1979, σελ. 1984.
  3. Τάσος Βουρνάς, Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας, εκδόσεις Πατάκη, 2012, 9η έκδοση, τόμος Γ΄, σελ. 73.
  4. Δημήτρης Δημητράκος, Κώστας Μητσοτάκης. Πολιτική βιογραφία,τομ. Α, εκδ.Παπαζήση, Αθήνα, χ.χ., σελ.147
  5. Δημήτρης Δημητράκος, Κώστας Μητσοτάκης. Πολιτική βιογραφία,τομ. Α, εκδ.Παπαζήση, Αθήνα, χ.χ., σελ.150
  6. ΣΑΝΟΥΔΑΚΗΣ, ΑΝΤΩΝΙΟΣ (1993, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ)), Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ ΣΧΕΣΕΙΣ. ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
  7. Crete: The Battle And The Resistance (History & Warfare) 1991, Anthony Beevor John Murray σελ 155
  8. Δημήτρης Δημητράκος, Κώστας Μητσοτάκης. Πολιτική βιογραφία,τομ. Α, εκδ.Παπαζήση, Αθήνα, χ.χ., σελ. 150-151.


Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]