Οργάνωση Προστασίας Λαϊκών Αγωνιστών

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
 Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο.
Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 13/02/2023.

Η Οργάνωση Προστασίας Λαϊκών Αγωνιστών[1] ή Οργάνωση Περιφρούρησης Λαϊκού Αγώνα[2] ή Οργάνωση Προστασίας Λαϊκού Αγώνα[3] (ΟΠΛΑ) ήταν ένοπλη οργάνωση που έδρασε στην Ελλάδα από το 1943 μέχρι το 1947. Αν και ομάδες περιφρούρησης δρούσαν νωρίτερα, εμφανίστηκε για πρώτη φορά τον Νοέμβριο του 1943 μέσα από μία αντικατοχική ανακοίνωση.

Ελεγχόμενη από το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας,[4] εκτελούσε καθήκοντα ασφαλείας, συλλογής πληροφοριών και ειδικών αποστολών κατά την Κατοχή, αλλά κυρίως αναλάμβανε δολοφονίες δωσίλογων. Κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών, τα μέλη της προέβησαν σε πολλαπλές εκτελέσεις δωσίλογων αλλά και αντιφρονούντων, τόσο της Δεξιάς όσο και της Αριστεράς.

Η ΟΠΛΑ κατηγορήθηκε για τη δράση της περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη εαμική οργάνωση, ενώ οι εκτελέσεις που διέπραξε στα Δεκεμβριανά αμαύρωσαν τη φήμη του ΕΑΜ, με τον Νίκο Ζαχαριάδη να τις καταδικάζει ως «υπερβάσεις» και «αυθαιρεσίες»[εκκρεμεί παραπομπή]. Τα ίδια τα μέλη της αποσιωπούσαν την ύπαρξη της μετεμφυλιακά, ενώ το ΚΚΕ δεν επιδίωξε να αναγνωριστεί ως αντιστασιακή οργάνωση το 1982.

Ίδρυση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά τη διάρκεια της Β' Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ, τον Δεκέμβριο του 1942, αποφασίστηκε η «ανάγκη προστασίας των «λαϊκών αγωνιστών»».[5] Ως «πολιτικός υπεύθυνος» του σχήματος που οδήγησε μετέπειτα στην ΟΠΛΑ, ορίστηκε ο Νίκος Πλουμπίδης, ενώ ως αρχηγός ο Στέργιος Αναστασιάδης.[5] Η οργάνωση δημιουργήθηκε, ως συγκροτημένο σχήμα, το φθινόπωρο του 1943[6] και αυτοπαρουσιάστηκε τον Νοέμβριο του ίδιου έτους μέσω μίας προκήρυξης στην οποία ανέφερε τους στόχους της και καλούσε τα μέλη των σωμάτων ασφαλείας να πυκνώσουν τις τάξεις των εαμικών οργανώσεων.[7]

Δομή και σύνθεση της οργάνωσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα περισσότερα μέλη της ΟΠΛΑ προέρχονταν από λοιπές εαμικές οργανώσεις όπως η ΕΠΟΝ και αναφέρεται πως διαλέγονταν με κριτήρια τον δυναμισμό, την αφοσίωση και τη γενναιότητα τους.[8] Ο αριθμός των μελών στην Αθήνα διέφερε από συνοικία σε συνοικία και ήταν οργανωμένα σε ομάδες που υπάγονταν στις αχτίδες του ΚΚΕ.[9] Τα περισσότερα μέλη εκτελούσαν χρέη πληροφοριοδοτών τα οποία ενημέρωναν τους εκτελεστές.[10][11]

Στόχοι της ΟΠΛΑ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

«Βρες καναν Επονίτη να σου μιλήσει παλικάρι μου, αυτά που έκανα εγώ δεν λέγονται...»[12]


-Θεόδωρος Ξηροτάγαρος,μέλος της ΟΠΛΑ Κοκκινιάς, απευθυνόμενος στον ιστορικό Ιάσονα Χανδρινό

Η ΟΠΛΑ αναφέρεται από τον Μαρκ Μαζάουερ ως πολιτική αστυνομία με τομέα δράσης κατά κύριο λόγο την Αθήνα.[6] Οι στόχοι της ήταν κυρίως άτομα που κρίνονταν από την οργάνωση ως δωσίλογοι.[13] Κύριοι αντίπαλοι της ΟΠΛΑ κατά την περίοδο της κατοχής ήταν η οργάνωση Χ και ο ΕΔΕΣ Αθηνών, οι οποίοι κρίνονταν ως «συνεργάτες των συνεργατών».[14] Ταυτόχρονα στοχοποιούνταν και ιερόδουλες οι οποίες βρίσκονταν σε επαφή με Γερμανούς ως «ερωτικοί δωσίλογοι».[15]

Άτομα όπως ο Κίτσος Μαλτέζος και ο Νικόλαος Βαλσάμης στοχοποιούνταν για παραδειγματισμό των οργανώσεων στις οποίες συμμετείχαν -ΕΣΑΣ και Ιερή Ταξιαρχία αντίστοιχα.[16] Από την άλλη, πρώην στελέχη του ΚΚΕ που μεταπήδησαν στην Ειδική Ασφάλεια, όπως ο Μιχάλης Τυρίμος και ο Μανώλης Μανωλέας, στοχοποιήθηκαν ως εξωμότες, ενώ η κατοχική ΟΠΛΑ στόχευε τροτσκιστές και αρχειομαρξιστές αποκαλούμενοι από το ΚΚΕ ως «γκεσταμπίτες με μαρξιστική μάσκα».[17]

Υστεροφημία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η κατοχική ΟΠΛΑ περιγράφεται από τον Μαζάουερ ως οργάνωση που «...εκφυλίστηκε σε ένα δίκτυο ομάδων δολοφονίας που δρούσε κυρίως στην Αθήνα»,[6] και σε ορισμένες περιοχές, όπως η Αργολίδα, προκάλεσε «κλίμα τρομοκρατίας».[18] Από την μεταβαρκιζιανή κυβέρνηση, δαιμονοποιήθηκε ως σταλινική οργάνωση στην οποία χρεώθηκαν όλες οι συλλήψεις και εκτελέσεις αντιφρονούντων κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών, ενώ ο όρος «Οπλατζής» αποτελούσε καταδικαστικό στίγμα.[19] Ο χώρος της Αριστεράς δεν έκανε αναφορές στην οργάνωση ενώ το ΚΚΕ δεν επιδίωξε να αναγνωριστεί ως αντιστασιακή οργάνωση κατά το ψήφισμα του 1982,[20] καθώς η αναγνώριση της ύπαρξης της όχι μόνο θα μετέβαλλε την Αριστερά από θύμα σε θύτη αλλά έθετε και ζητήματα μνήμης στο ίδιο το κομμουνιστικό κόμμα.[20]

Μόλις το 2007 η ΚΝΕ χρησιμοποίησε το σύνθημα «ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΕΠΟΝ-ΟΠΛΑ-ΔΣΕ/Αυτό είναι το ΚΚΕ» γεγονός που, σύμφωνα με τον Ιάσονα Χανδρινό, αποκατέστησε την ΟΠΛΑ ως εθνικοαπελευθερωτική οργάνωση στην κομματική μνήμη.[20]

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Ηλιάδου/Τάχου 2013, σελ. 1.
  2. ↑ Χανδρινός 2012, σελ. 95.
  3. ↑ Κατσορίδας, Λιβιεράτος & Παλούκης 2015, σελ. 12.
  4. ↑ Ηλιάδου/Τάχου 2013, σελ. 4.
  5. ↑ 5,0 5,1 Χανδρινός 2012, σελ. 109.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Μαζάουερ 1994, σελ. 316.
  7. ↑ Χανδρινός 2012, σελ. 110-112.
  8. ↑ Χανδρινός 2012, σελ. 114.
  9. ↑ Χανδρινός 2012, σελ. 116-117.
  10. ↑ Χανδρινός 2012, σελ. 117.
  11. ↑ Οι εκτελεστές της ΟΠΛΑ αποτελούσαν επίλεκτα μέλη της οργάνωσης τα οποία έχαιραν ιδιαίτερης εκτίμησης στο εσωτερικό της.Χανδρινός 2012, σελ. 117
  12. ↑ Χανδρινός 2012, σελ. 32.
  13. ↑ Χανδρινός 2012, σελ. 128-129.
  14. ↑ Χανδρινός 2012, σελ. 129.
  15. ↑ Χανδρινός 2012, σελ. 132.
  16. ↑ Χανδρινός 2012, σελ. 126.
  17. ↑ Χανδρινός 2012, σελ. 134-135.
  18. ↑ Μαζάουερ 2004, σελ. 36.
  19. ↑ Χανδρινός 2012, σελ. 283.
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 Χανδρινός 2012, σελ. 284.

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Ηλιάδου/Τάχου, Σοφία (2013). Μέρες της ΟΠΛΑ στην Θεσσαλονίκη(1941-1945): Τα χρώματα της βίας. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο. ISBN 978-960-458-432-1. 
  • Κατσορίδας, Δημήτρης· Λιβιεράτος, Δημήτρης· Παλούκης, Κώστας (2015). Ο ελληνικός τροτσκισμός: Ένα χρονικό 1923-1946. Αθήνα: Εργατική Πάλη. ISBN 9603690724. 
  • Μαζάουερ, Μαρκ, επιμ. (2004) [2003]. «Τρεις μορφές πολιτικής δικαιοσύνης: Ελλάδα, 1944-45». Μετά τον Πόλεμο. Η ανασυγκρότηση της οικογένειας, του έθνους και του κράτους στην Ελλάδα,1943-1960. Αλεξάνδρεια. ISBN 978-960-221-270-7. 
  • Μαζάουερ, Μάρκ (1994). Στην Ελλάδα του Χίτλερ:Η εμπειρία της κατοχής. Αθήνα: Αλεξάνδρεια. ISBN 960-221-096-6. 
  • Χανδρινός, Ιάσονας (2012). Το τιμωρό χέρι του λαού: Η δράση του ΕΛΑΣ και της ΟΠΛΑ στην κατεχόμενη πρωτεύουσα. Αθήνα: Θεμέλιο. ISBN 978-960-310-356-1. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Οργάνωση_Προστασίας_Λαϊκών_Αγωνιστών&oldid=9908973"