Ρωμανός Αχαΐας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ο Ρωμανός, η Πάτρα και ο Πατραϊκός κόλπος όπως φαίνονται από λόφο του Ρωμανού .
Δειλινό στην Πάτρα Πατραικός έως το Aκρωτηρίο Αραξού, όπως φαίνεται από τον Ρωμανό.

Συντεταγμένες: 38°13′31.1″N 21°47′23.6″E / 38.225306°N 21.789889°E / 38.225306; 21.789889

Για άλλες χρήσεις, δείτε: Ρωμανός.
Ρωμανός
Ηλιοβασίλεμα στον Πατραϊκό κόλπο. Ρωμανός - Πάτρα - Πατραϊκός κόλπος. Λήψη από τον λόφο του Ρωμανού
Δρόμος στο Ρωμανό
Δειλινό στην Πάτρα όπως φαίνεται από τον Ρωμανό.
Γέφυρα περιμετρικής όπου διέρχεται από τον Ρωμανό, που βρίσκεται η έξοδο Εγλυκάδας και οδηγεί στο κέντρο της Πάτρας.
Ρωμανός
Ρωμανός is located in Greece
Ρωμανός
Ρωμανός
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα
ΠεριφέρειαΔυτικής Ελλάδας
ΔήμοςΠατρέων
Δημοτική ΕνότηταΠατρέων
Γεωγραφία και Στατιστική
Γεωγραφικό διαμέρισμαΠελοποννήσου
ΝομόςΑχαΐας
Υψόμετρο130-330
Πληθυσμός623[1] (2011)
Πληροφορίες
Ταχ. κώδικας265 00
Τηλ. κωδικός2610 xxx xxx

Ο Ρωμανός είναι οικισμός προάστιο που βρίσκεται στα όρια του αυτού καθεαυτού οικιστικού ιστού της Πάτρας. Είναι κτισμένος σε αμφιθεατρική τοποθεσία και προσφέρει πανοραμική θέα προς την πόλη της Πάτρας και την ευρύτερη περιοχή καθώς τον Πατραϊκό κόλπο. Για αυτό το λόγο συχνά η περιοχή αναφέρεται και ως Πανόραμα[2]. Την πανοραμική αυτή θέα μπορείτε να δείτε μέσω της live camera που λειτουργεί στην περιοχή στον σύνδεσμο: https://www.skylinewebcams.com/el/webcam/ellada/peloponnese/patras/romanos-achaea.html

Επίσης μπορείτε να γνωρίζετε σε ζωντανές συνθήκες και 24ωρη βάση τον καιρό που επικρατεί στην περιοχή μέσω του μετεωρολογικού σταθμού του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στον εξής σύνδεσμο: https://penteli.meteo.gr/stations/patra-romanos/ και την πρόγνωση για τις επόμενες 6 ημέρες μέσω του: https://www.meteo.gr/cf.cfm?city_id=257

Είναι περιοχή πλούσια σε φυσικό περιβάλλον, με εξαιρετικό ξηρό κλίμα, ενώ υπάρχει και ένα άλσος νοτιοδυτικά, με κύρια χαρακτηριστικά των πυκνών συστάδων πεύκων που το καλύπτει, καθώς και ένα πλατανόδασος στο χείμαρρο Διακονιάρη που διασχίζει την περιοχή, που είναι χώροι πεζοπορίας, τοποθεσίες αναψυχής και ηρεμίας.

Διοικητικά υπάγεται στο Δήμοτικο Διαμέρισμα της Ελεκίστρας του Δήμου Πατρέων[3]

Τοποθεσία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ρωμανός είναι χτισμένος ανατολικά της πόλης της Πάτρας, στις δυτικές απολήξεις του Παναχαϊκού όρους, εκτεινόμενος σε υψόμετρο 130-330 μέτρων. Συνορεύει με τις ανατολικές συνοικίες της Πάτρας Λυκοχορός, Κούτσα Εγλυκάδας και Ριγανόκαμπος, καθώς και με την Ελεκίστρα. Δυτικά, και σε χαμηλότερο υψόμετρο αυτού, διέρχεται η Περιμετρική Οδός Πατρών. Απέχει οδικώς 5 χιλιόμετρα από το κέντρο της Πάτρας.

Ο χείμαρρος Διακονιάρης- Ρωμαϊκή Νερομάνα - Φαράγγι Δέσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Λίγο πιο πάνω από τον Ρωμανό, στους δυτικούς πρόποδες του Παναχαϊκού, πηγάζει ο μεγαλύτερος χείμαρρος της Πάτρας, ο Διακονιάρης, ο οποίος διασχίζει κατά μήκος την περιοχή και στον ρου του σχηματίζεται φαράγγι, το επονομαζόμενο «Φαράγγι Δέσης-Διακονιάρη». Σε ένα σημείο στην γέφυρα του Ρωμανού βρίσκεται η πρόσβασή του για τους επισκέπτες. Ο Διακονιάρης διακρίνεται για το φυσικό του περιβάλλον, τα τεράστια πλατάνια του και άλλα δένδρα, την πυκνή κατά βάση βλάστηση, τα είδη άγριων φυτών και το εντυπωσιακό φυσικό τοπίο.

Ρωμαϊκή Νερομάνα της Πάτρας (Ρωμανού)

Στις πηγές του Διακονιάρη βρίσκεται η «Ρωμαϊκή Νερομάνα» του Ρωμανού - το παλαιό Ρωμαϊκό υδραγωγείο της Πάτρας - Οι Ρωμαίοι κατασκεύασαν μια μεγάλη δεξαμενή νερού στις πηγές του από όπου ξεκινά ο χείμαρρος του Διακονιάρη. Η δεξαμενή έγινε με τη μορφή τεχνητού φράγματος στην αρχή του λαγκαδιού και σ' απόσταση δέκα μέτρων από τις πηγές. Τμήμα του αρχικού τοίχου του φράγματος βρίσκεται σήμερα ενσωματωμένο στη βάση της σύγχρονης δεξαμενής, ενώ σε απόσταση 20 μ., μέσα στην κοίτη του ποταμού βρίσκονται αρκετά μεγάλα κομμάτια ισχυρού τοίχου. Το υδραγωγείο ήταν μήκους 6 χιλιομέτρων, από τις πηγές του στο Ρωμανό έως και την ακρόπολη, όπου σήμερα βρίσκεται το κάστρο της πόλης.

Το υδραγωγείο κατασκευάστηκε τον 2ο αιώνα μ.Χ. πιθανότατα από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Αδριανό για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας στην Πάτρα που έως τότε υδρευόταν από πηγάδια, ήδη από την εποχή των Ρωμαίων, είχε γίνει υδρομάστευση από όπου υδροδοτήθηκε η αρχαία Πάτρα μέχρι και νεότερα χρόνια. Γι' αυτό το λόγο το καλοκαίρι έχει λίγο νερό, όμως τη χειμερινή περίοδο έχει αρκετή ποσότητα νερού, ενώ παλιότερα πλημμύριζε συχνά και δημιουργούσε πολλές καταστροφές. Στην πορεία του περνάει μέσα από συνοικίες και προάστια της Πάτρας, όπως του Ρωμανού, ο Ριγανόκαμπος, η Εγλυκάδα, του Λάγγουρα, του Πράτσικα. Διέρχεται, λίγο πριν τις εκβολές του, σχετικά κοντά από το κέντρο της πόλης και εκβάλλει στον Πατραϊκό, δίπλα στο νέο (νότιο) λιμάνι της Πάτρας.

Ένα κομμάτι του, και συγκεκριμένα από το δυτικό τμήμα του Ρωμανού από το ύψος της Περιμετρικής οδού της Πάτρας προς το κέντρο της πόλης, έχει σκεπαστεί και εγκιβωτιστεί ενώ έχει κατασκευαστεί επάνω του η Λεωφόρος Ελευθερίου Βενιζέλου. Έγιναν έργα για να σκεπαστεί όλο το κομμάτι του χειμάρρου, που περνά μέσα από την πόλη, για να αντιμετωπιστούν οι πλημμύρες του. Η τελευταία μεγάλη του πλημμύρα έγινε στις 16 Δεκεμβρίου του 2001.

Η ονομασία του ποταμού σύμφωνα με τον Γάλλο φιλέλληνα Φρανσουά Πουκεβίλ οφείλεται στο ότι δεν έχει πηγές αλλά συλλέγει τα νερά του από τη βροχή, δηλαδή διακονεύει. Αν και πριν την υδρομάστευση της πηγών του Διακονιάρη από τους Ρωμαίους για να υδροδοτηθεί η Πάτρα με δίκτυο, είχε μόνιμα πολύ νερό, άρα στην ουσία ήταν ποταμός.

Ονομασία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η επικρατέστερη εκδοχή για την ονομασία της περιοχής συσχετίζει το όνομά του με τον βυζαντινό αυτοκράτορα Ρωμανό Α΄ Λεκαπηνό (γιος στρατηγού του Βυζαντίου και συναυτοκράτορας του Κωνσταντίνου Ζ΄ του Πορφυρογέννητου). Στη θέση δυτικά του Ρωμανού και στα όρια του περιοχής σήμερα αναφέρεται ως «Τζολαίικα» (γειτονιά του Ριγανόκαμπου) υπήρχαν ρωμαϊκοί αργαλειοί, βιομηχανικά καταστήματα της Δανιηλίδος. Αυτά κληροδοτήθηκαν στον αυτοκράτορα Λέοντα το Σοφό και στους απογόνους του, τον Κωνσταντίνο Πορφυρογέννητο και τον Ρωμανό Α΄ Λεκαπηνό και πιστεύεται ότι από αυτόν τον τελευταίο δόθηκε η ονομασία στην περιοχή[4]. Αυτή η άποψη ενισχύεται από την αποδεδειγμένη ιστοριογραφικά σχέση του προγόνου του, αυτοκράτορα Βασιλείου, με τη Δανηιλίδα. Η Δανηιλίδα ήταν αρχόντισσα της Πάτρας. Όταν η Δανηιλίδα πέθανε, η περιουσία της περιήλθε στα χέρια στα χέρια του Λέοντα του Σοφού.

Ο ιστορικός Στέφανος Θωμόπουλος αναφέρει ότι "βιομηχανικά καταστήματα της Δανιηλίδος υπήρχαν στα όρια του Ρωμανός"[5] και βρέθηκαν βυζαντινά κτήρια και βυζαντινά νομίσματα. Σύμφωνα με ιστορικό λεξικό Πατρών του Τριανταφύλλου ο Ρωμανός ήταν εκεί ,και το σίγουρο είναι ότι Ρωμανός είναι βυζαντινό όνομα.

Μία άλλη εκδοχή αναφέρει, ότι επειδή από την περιοχή έγινε για πρώτη φορά η υδροδότηση της Πάτρας από τις πηγές εκεί από τους Ρωμαίους με δίκτυο ύδρευσης , και ότι εκεί συνήθιζαν να μένουν Ρωμαίοι η να φιλοξενούνται όσοι έρχονταν από την Ρώμη στην Αχαΐα και για αυτό το λόγο ονομάστηκε Ρωμανός.

Ιστορικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους και με νομοθετικά διατάγματα της Κυβερνήσεως εισήχθη νέα διοικητική διαίρεση της χώρας, Η Πόλη των Πατρών συγκροτήθηκε σε δήμο με το Βασιλικό .Διάταγμα της 8/20 Απριλίου 1835 (δεν δημοσιεύθηκε στην Ε.τ.Κ.), ως δήμος της επαρχίας των Πατρών και κατετάγη στη Β' τάξη με πληθυσμό 5.469 κατοίκους.Ο Ρωμανός, Άνω Συχαινά, Κάτω Συχαινά, Κυνηγού, Εγλυκάδα, Μποζαΐτικα, Μονή Γηροκομείου και Πάτραι έγινε η σύσταση του Δήμου Πατρέων και αναγνωριστικαν ως συνοικίες του .

Πρώτος δήμαρχος ήταν ο Ιωάννης Ζαΐμης που διορίστηκε από την αντιβασιλεία, κι ανέλαβε καθήκοντα στις 26 Ιουνίου 1836.

Την Ρωμαϊκή περίοδο, επί αυτοκράτορος Ανδριανού, έγινε το μεγαλύτερο έργο υδροδότησης της αρχαίας πόλης των Πατρών, ο αρχαίος υδραγωγός ή «Καμάρες». Ο αγωγός αυτός ετροφοδοτείτο από την πηγή «Ρωμαϊκή Νερομάνα», που βρίσκεται πάνω από την περιοχή στο λόφο του

Ρωμανού και σε απόσταση 6 χιλιομέτρων από την πόλη. Οι Ρωμαίοι κατασκεύασαν μια μεγάλη δεξαμενή νερού στις πηγές του Διακονιάρη. Η δεξαμενή έγινε με τη μορφή τεχνητού φράγματος στην αρχή του λαγκαδιού και σ' απόσταση δέκα μέτρων από τις πηγές του. Τμήμα του αρχικού τοίχου του φράγματος βρίσκεται σήμερα ενσωματωμένο στη βάση της σύγχρονης δεξαμενής, ενώ σε απόσταση 20 μ., μέσα στην κοίτη του ποταμού, βρίσκονται αρκετά μεγάλα κομμάτια ισχυρού τοίχου.

Στις πηγές του, όπως αποδεικνύεται από επιγραφή που βρέθηκε τον περασμένο αιώνα, λατρεύονταν οι Νύμφες, θεότητες των υδάτων.

Βορειοανατολικά, και πάνω από την περιοχή στο λόφο του Ρωμανού και στα όρια του οικισμού, βρίσκεται ο πύργος που είναι γνωστός ως Πύργος των Ρούφων. Η Οικογένεια Ρούφου ήταν αρχοντική οικογένεια που ήκμασε στην Πάτρα και που διετέλεσαν από πρωθυπουργοι της Ελλάδας, δήμαρχοι Πατρέων.

Οι Ρούφοι ίσως δεν ήταν οι πρώτοι ιδιοκτήτες του πύργου. Ο πύργος πιθανότατα κτίστηκε επί Τουρκοκρατίας, τον 17ο ή τον 18ο αιώνα, και στις ιστορικές αφηγήσεις του αγώνα του 1821 αναφέρεται ως «Ληνός του Χουσεΐν Αγά».

Πύργος των Ρούφων
Πύργος των Ρούφων ή όπως αναφέρεται το 1821 Ληνός Χουσεΐν Αγά. Βρίσκεται στο λόφο του Ρωμανού

Το 1821 υπήρξε ενεργή η συμμετοχή του Ρωμανού στην Επανάσταση. Σύμφωνα πηγές[6] τον Αύγουστο του 1821 είχαν στρατοπεδεύσει στο ύψωμα του Ρωμανού στρατιώτες υπό την αρχηγία του Παναγιώτη Καρατζά ενώ άλλοι στρατιώτες υπό τον Ακαρνάνα στρατιωτικό Θόδωρου Γρίβα κατείχαν το Ληνό Χουσεΐν Αγά και ο Ανδρέας Λόντος τη θέση «Αποστομές». Σε όλους αυτούς επιτέθηκε στις 2/8/1821 ο Γιουσούφ Πασάς από την Μονή Γηροκομείου. Με την μάχη του Ρωμανού στις 6-8/8/1821 ο Γιουσούφ Πασάς αναγκάστηκε να αποσυρθεί και να οχυρωθεί στο φρούριο της Πάτρας. Περιγραφές της μάχης στον πύργο Χουσεΐν Αγά στις 6-7 Αυγούστου 1821 έχουν γίνει και από τον Νικόλαο Σπηλιάδη.[7]

Στις 9 Μαρτίου 1822 οι Τούρκοι χτύπησαν πάνοπλοι και αιφνιδιαστικά τους Έλληνες στις θέσεις ανατολικά της Πάτρας. Έτσι ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης αναγκάστηκε να πηγαινοέρχεται μεταξύ των μετώπων για να εμψυχώσει τους στρατιώτες. Χαρακτηριστικά αναφέρεται πως ο Κολοκοτρώνης είπε σκόπιμα ψέματα για λόγους ανύψωσης του ηθικού στους στρατιώτες του, ότι δηλαδή "έρχονται ενισχύσεις" ενώ σε μια άλλη στιγμή, που η μάχη χωρίστηκε σε δύο μέτωπα, σκέφτηκε να ανέβει σε ένα ύψωμα προς και τα δύο μέτωπα, δεξιά αριστερά στα υψώματα στο Ρωμανό στον Πύργο του Χουσεΐν Αγά και κοντά στην Ρωμαϊκή Νερομάνα της Πάτρας, και καθώς άρχισε να σκοτεινιάζει από εκεί φώναξε «Ετσάκισαν οι Τούρκοι, ετσάκισαν πάρτε τους Έλληνες πάρτε τους» [8] χωρίς αυτό να ισχύει μέχρι τη δεδομένη στιγμή, αλλά οι μαχόμενοι στα δύο μέτωπα χωρίς να έχουν οπτική επαφή μεταξύ τους εκατέρωθεν νόμιζαν ότι αυτό γίνεται στο αντίστοιχο άλλο, ώσπου έπειτα τα λόγια αυτά "επαληθεύτηκαν" σε όλος το εύρος της μάχης[9]. Οι Έλληνες εμψυχώθηκαν και οι Τούρκοι πανικοβλήθηκαν και άρχισαν να φεύγουν άτακτα έναντι ενός ανύπαρκτου κινδύνου ενώ ήταν ουσιαστικά νικητές. Η νίκη των Ελλήνων οφείλεται αποκλειστικά στον Κολοκοτρώνη.

Στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο η περιοχή βομβαρδίστηκε από την Γερμανική Πολεμική Αεροπορία.

Ναοί[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βασικοί ναοί του οικισμού είναι ο Ι. Ν. Αποστόλων Πέτρου και Παύλου και ο Ι. Ν Αγίου Δημητρίου. Ο δεύτερος ανακατασκευάστηκε ως δωρεά στην κοινότητα υπό τον πολιτικό μηχανικό Παναγιώτη Γεωρ. Σουγλέρη, ο οποίος κατάγεται από τον οικισμό. Η περιοχή διαθέτει επίσης μερικά γραφικά ξωκλήσια που βρίσκονται στο ευρύτερο φυσικό τοπίο και έχουν θέα προς την πόλη των Πατρών, λίγο πιο ψηλά στα όρια της περιοχής πάνω από λόφο Ρωμανού προς το Παναχαϊκό, όπως: η Ιερός Ναός Παναγίας Βλαχερνών ή Παναχαϊκιώτισσας, η Αγία Παρασκευή στην Ζάστοβα, και χαμηλότερα: όπως η Κοίμηση της Θεοτόκου και η Ζωοδόχος Πηγή που έχουν τη δική τους αρχιτεκτονική το καθένα και διαφορετική ιστορία.

Εκεί που ήταν ο Ρωμανός κατά την βυζαντινή περίοδο και σήμερα στα όρια Ρωμανού - Ριγανόκαμπου υπήρχε ο σταυροπηγιακός ναός αφιερωμένος στην Αγία Ειρήνη, που είχε χτιστεί για να φιλοξενήσει το λείψανο της Αγίας.

Όπου κοντά σε διπλανή τοποθεσία κτίστηκε ο Ναός της Αγιά Ειρήνης και επέστρεψαν το λείψανα την Αγίας το 2002. Ο ναός ανήκει στην συνοικία του Ριγανόκαμπου.

Σημαντικά Πρόσωπα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Γεώργιος Παναγόπουλος (τ. πρόεδρος Κοινότητας Ελικίστρας απ. 2022)
  • Δημήτριος Γκαβέρας (τ. πρόεδρος Κοινότητας Ελικίστρας απ. 2015)
  • Γεώργιος Παν. Σουγλέρης (τ. γραμματέας Κοινότητας Ελικίστρας επί σειρά δεκαετιών (1931-2021))

Αθλητισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1978 ιδρύθηκε στην περιοχή ο Αθλητικός Όμιλος «Ρωμανός» Πατρών (εν συντομία: Α.Ο. Ρωμανός). Η ομάδα διαθέτει μόνο ποδοσφαιρικό τμήμα και σήμερα αγωνίζεται στην Γ΄ τοπική κατηγορία της Ε.Π.Σ. Αχαΐας.

[8]Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ΕΛ.ΣΤΑΤ. - Μόνιμος πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2011
  2. Παναγοπούλου 2020, σελ. 2.
  3. Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Ρωμανού Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 30/11/2017.
  4. Στέφανος Θωμόπουλος, Ιστορία της πόλεως Πατρών από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι του 1821.[εκκρεμεί παραπομπή]
  5. Παναγοπούλου 2020, σελ. 67.
  6. Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, λήμμα "Επανάστασις 1821".
  7. Παναγοπούλου 2020, σελ. 167.
  8. 8,0 8,1 Historia tu Hellēniku Ethnus. Athēna: Ekd. Athēnōn. 1970. ISBN 978-960-213-095-7. 
  9. Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών. [εκκρεμεί παραπομπή]

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Θεόδωρος Η. Λουλούδης, Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση, Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας, Πάτρα 2010.
  • Αλκυόνη Παναγοπούλου, Ρωμανός: Το χωριό μας - 1170 χρόνια Ιστορίας, 2η έκδοση, Πάτρα 2020.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]