Ανδρόνικος Δ´ Παλαιολόγος
| Ανδρόνικος Δ΄ | |
|---|---|
 Mικρογραφία από τον κώδικα Mutinensis gr. 122 (folio 294v) της Βιβλιοθήκης των Έστε στη Μόντενα. | |
| Περίοδος | 1376-1379 |
| Προκάτοχος | Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος (1η φορά) |
| Διάδοχος | Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος (2η φορά) |
| Γέννηση | 11 Απριλίου 1348 |
| Θάνατος | 28 Ιουνίου 1385 |
| Τόπος ταφής | Μονή Παντοκράτορος |
| Σύζυγος | Μαρία Κυράτζα των Στρατσιμίρ |
| Απόγονοι | Ιωάννης Ζ΄ Παλαιολόγος |
| Οίκος | Παλαιολόγων |
| Πατέρας | Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος |
| Μητέρα | Ελένη Καντακουζηνή |
| Θρησκεία | Χριστιανός Ορθόδοξος |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Ο Ανδρόνικος Δ΄ Παλαιολόγος (11 Απριλίου 1348 - 28 Ιουνίου 1385) ήταν Βυζαντινός αυτοκράτορας (1376-1379), πρωτότοκος υιός του Ιωάννη Ε' και της Ελένης Καντακουζηνής.[1][2][3] O Ανδρόνικος Δ΄ ήταν άνθρωπος με ακτινοβολούσα, λαοφιλή αλλά και κενόδοξη προσωπικότητα, που αδημονούσε για την αυτόνομη άσκηση της εξουσίας, μιας και ο πατέρας του ήταν μόλις 16 χρόνια μεγαλύτερός του, βρισκόταν μαζί του σε συνεχή σύγκρουση μέχρι τον θάνατο του.[3] Είχε νυμφευθεί την κόρη του Βουλγάρου τσάρου Ιβάν Αλεξάνδρου των Σισμάν, κυρά Μαρία και διατηρούσε φιλικές σχέσεις με το διάσημο αστρολόγο Αβράμιο.
Πριν την ανταρσία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Ανδρόνικος Δ΄ αρχικά επιχείρησε να εκμεταλλευτεί την απουσία του πατέρα του σε διπλωματική περιοδεία στο εξωτερικό έως το 1369. Οι αποτυχημένες διαπραγματεύσεις με τον Λουδοβίκο A΄ των Καπετιδών-Ανζού της Ουγγαρίας, η αισχρή για το λαό υποταγή του Ιωάννη Ε΄ στον πάπα Ουρβανό και η ένδεια του αυτοκράτορα κατά την επίσκεψή του στη Βενετία για διευθέτηση οφειλών, δημιουργούσαν στην πρωτεύουσα κλίμα απογοήτευσης και αγανάκτησης προς τον απροκάλυπτα δυτικόφιλο πατέρα του Ιωάννη Ε΄. Ο Ανδρόνικος Δ΄ δεν φανέρωσε έμπρακτα τις προθέσεις του. Όμως αδράνησε προκλητικά, όταν ουσιαστικά ο πατέρας του ήταν όμηρος των Βουλγάρων (Βίντιν, 1366) και χρειάστηκε η επέμβαση του Αμεδαίου ΣΤ΄ κόμη της Σαβοΐας (εξαδέλφου του Ιωάννη Ε΄) για να ελευθερωθεί, αλλά και όταν ο Ιωάννης Ε΄ ζήτησε οικονομική βοήθεια, ενώ βρισκόταν στη Βενετία, η συνδρομή του ευπειθούς Μανουήλ ήταν που τελικά έδωσε τη λύση. Επιπρόσθετα οι σχέσεις πατέρα και πρωτότοκου γιου ψυχράθηκαν περισσότερο, επειδή ο Ιωάννης Ε΄ συμφώνησε με τους Βενετούς την παραχώρηση της νήσου Τενέδου, μήλο της έριδας μεταξύ των μεγάλων ιταλικών ναυτικών δυνάμεων Βενετίας και Γένοβας, με την οποία Γένοβα συνεργαζόταν μυστικά ο Ανδρόνικος Δ΄.
Η σύγκρουση με την πατρική εξουσία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η πρώτη ένοπλή του προσπάθεια να καταλάβει την εξουσία το 1373 απέτυχε. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να φυλακιστεί μαζί με τον τρίχρονο γιο του Ιωάννη Ζ', αφού τιμωρήθηκαν και οι δύο με τύφλωση. Η εκτέλεση της εντολής δεν επέφερε, εν τέλει, πλήρη τύφλωση,[4] καθώς σε διάστημα σχεδόν δύο χρόνων η όραση των κρατουμένων επανήλθε σε τέτοια επίπεδα, ώστε να διεκδικήσουν την εξουσία. Ο Ανδρόνικος απέδρασε και οργάνωσε πραξικόπημα, με τη βοήθεια Γενουατών και Οθωμανών, το οποίο πέτυχε (Μάιος του 1376). Συνέλαβε και φυλάκισε τον πατέρα του, Ιωάννη Ε', και τον αδελφό του Μανουήλ.
Ανέβηκε στο θρόνο από το 1376 μέχρι το 1379, παρεμβάλλοντας τη βασιλεία του σε αυτή του πατέρα του. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας αποφάσισε την παραχώρηση της Τενέδου στη Γένοβα. Όμως το νησί είχε μόλις παραχωρηθεί από τον Ιωάννη Ε' στη Βενετία, με αποτέλεσμα να ξεσπάσει πόλεμος μεταξύ των Γενουατών και των Βενετών. Ο Ανδρόνικος, μάλιστα, υποχρεώθηκε, με υπέρογκο κόστος, να συμμετάσχει στην εκστρατεία κατά του νησιού ναυλώνοντας πλοίο στο πλευρό των Γενουατών. Παράλληλα, επέτρεψε στους Οθωμανούς την εγκατάσταση στην Καλλίπολη. Εκείνη την περίοδο ο σύμμαχός του, σουλτάνος Μουράτ Β', ήταν απασχολημένος με εκστρατείες στην Ανατολία, επιδιώκοντας να εδραιώσει την κυριαρχία του εις βάρος των λοιπών τουρκικών κρατών. Ο Ανδρόνικος δεν αξιολόγησε ορθώς τον κίνδυνο της εδραίωσης των Τούρκων στη Θράκη. Η παραχώρηση της Καλλίπολης διευκόλυνε την επέλασή τους στα Βαλκάνια και την ασφαλή μεταφορά της πρωτεύουσάς τους - και της οθωμανικής αυλής σταδιακά - από την Προύσα στην Αδριανούπολη, σε απόσταση αναπνοής από την Κωνσταντινούπολη.
Το 1379 Ιωάννης Ε' και Μανουήλ απελευθερώθηκαν, πιθανόν από τους Οθωμανούς και τους Βενετούς, σταθερούς εχθρούς του Ανδρόνικου, λόγω της φιλικής προς τους Γενουάτες πολιτικής του. Ο πατέρας του και ο αδερφός του ανακατέλαβαν την εξουσία. O Ανδρόνικος δραπέτευσε στους συμμάχους του Γενοβέζους, στο Γαλατά, έχοντας μαζί του ως ομήρους τη βασιλομήτορα Ελένη Καντακουζηνή και τον παππού του Ιωάννη Καντακουζηνό. Μετά από διετία συγκρούσεων (1981) και από πολιορκία του Γαλατά από τους Βενετούς, επήλθε εν τέλει συμβιβασμός στη δυναστική έριδα. Αυτοκράτορας παρέμεινε ο Ιωάννης Ε', ενώ ο δευτερότοκος Μανουήλ διατήρησε τον αυτοκρατορικό τίτλο και του δόθηκε ανεξάρτητη εξουσία στη Θεσσαλονίκη. Στον Ανδρόνικο Δ' αποδόθηκε από τον πατέρα του ο τίτλος του συναυτοκράτορα και του παραχωρήθηκε η περιοχή τη Σηλυβρίας, καθώς και δικαίωμα διαδοχής στο θρόνο για το γιο του, Ιωάννη Ζ'. Μετά το συμβιβασμό οι διαμάχη συνεχίστηκε, καθώς ο Ανδρόνικος αξίωσε να του παραχωρηθεί μεγαλύτερη επικράτεια στη Θράκη. Ο Ανδρόνικος εν τέλει ηττήθηκε και πέθανε μετά από αιφνίδια ασθένεια, στις 28 Ιουνίου του 1385, σε ηλικία 38 ετών.
Οικογένεια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Ανδρόνικος Δ' νυμφεύτηκε την Μαρία Κυράτζα (μετέπειτα μοναχή Μακαρία) των Σρατσιμίρ, κόρη του Ιβάν-Αλεξάνδρου ηγεμόνα των Βουλγάρων και είχε τα εξής τέκνα:
- Ιωάννης Ζ΄ Παλαιολόγος, 1370 - 1408, Αυτοκράτορας των Ρωμαίων (1390). Νυμφεύτηκε την Ευγενία (Ειρήνη) Γκαττιλούζιο, κόρη του Φραντσέσκο Β΄ ηγεμόνα της Λέσβου.[5]
- δύο κόρες.
Νομίσματα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Ανδρόνικος Δ' έκοψε αργυρά 1/2 υπερπύρου, βασιλικά και τορνέζια χαλκά. Το ότι δεν έκοψε χρυσά (ολόκληρα) υπέρπυρα φανερώνει τη δύσκολη οικονομική κατάσταση. Στο 1/2 υπερπύρου εικονίζεται σε προτομή με γύρω την επιγραφή "ANΔΡΟΝΙΚΟC ΔΕCΠΟΤΗC Ο ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟC / ΘV ΧΑΡΙΤΙ ΒΑCΙΛΕVC ΤΩΝ ΡΩΜΑΙΩΝ", ενώ στην άλλη όψη υπάρχει η προτομή του Χριστού.
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πρόγονοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Πρόγονοι Ανδρόνικος Δ´ Παλαιολόγος | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ κόρη του Ιωάννη Καντακουζηνού
- ↑ Zachariadou, Elizabeth A. (1977). "John VII (Alias Andronicus) Palaeologus". Dumbarton Oaks Papers. 31: 339–342
- 1 2 Sode, Claudia; Takács, Sarolta (2017-05-15). Novum Millennium: Studies on Byzantine History and Culture Dedicated to Paul Speck. Taylor & Francis
- ↑ μαρτυρείται ότι χρησιμοποιήθηκε καυτό ξύδι και μισοτυφλώθηκε.Donald Nicol, Βιογραφικό Λεξικό της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας,μτφρ.Ευγένιος Πιερρής, εκδ.Ελληνική Ευρωεκοδοτική, Αθήνα, 1993, σελ.56
- ↑ Magdalino, Paul (1978). "Byzantine Churches of Selymbria". Dumbarton Oaks Papers. 32: 309–318
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Donald Nicol, Βιογραφικό Λεξικό της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας,μτφρ.Ευγένιος Πιερρής, εκδ.Ελληνική Ευρωεκοδοτική, Αθήνα, 1993, σελ.56-57
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Norwich, J.J. "Byzantium", Vol. III-The Decline and Fall
- Vasiliev, A. "History of the Byzantine Empire, 324–1453"
- Ostrogorsky, G. "History of the Byzantine State"
- Π.Κατσώνη, "Μια επταετία κρίσιμων γεγονότων (1366-1373)"
