Κωνσταντίνος Ζ΄

Κωνσταντίνος Ζ΄
Αυτοκράτορας της Βυζαντινής αυτοκρατορίας
Περίοδος	945 - 959
Προκάτοχος	Λέων ΣΤ΄ Αλέξανδρος
Διάδοχος	Ρωμανός Β΄
Συναυτοκράτωρ του Βυζαντίου
Περίοδος	13 Μαΐου 908 - 16 Δεκεμβρίου 920 (μαζί με τον Λέοντα ΣΤ΄)
Περίοδος	920 - 944 (τυπική συμβασιλεία με των Ρωμανό Λεκαπηνό)
Γέννηση	2 Σεπτεμβρίου 905
Θάνατος	9 Νοεμβρίου 959
Σύζυγος	Ελένη Λεκαπηνού
Επίγονοι	Ρωμανός Β΄, Θεοδώρα
Οίκος	Μακεδόνων
Πατέρας	Λέων ΣΤ΄
Μητέρα	Ζωή Καρβουνοψίνα
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Η βασιλεία του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κωνσταντίνου Ζ΄ Πορφυρογέννητου, γιου του αυτοκράτορα Λέοντος ΣΤ΄ του Σοφού, (905-959) θεωρητικά άρχισε με το θάνατο του αυτοκράτορα και θείου του Αλέξανδρου από το 913. Λόγιος και συγγραφέας, ο σημαντικότερος εκπρόσωπος του βυζαντινού εγκυκλοπαιδισμού.

Βιογραφικά στοιχεία

Ο θάνατος του Αλέξανδρου, βρίσκει τον Κωνσταντίνο ανήλικο. Η μητέρα του Ζωή Καρβουνοψίνα αναλαμβάνει τη διοίκηση ως κηδεμών του. Η Ζωή κυβέρνησε στο όνομα του νεαρού γιου της, σημείωσε δε και ορισμένες στρατιωτικές επιτυχίες κατά των εξωτερικών εχθρών της. Ο Βυζαντινός στρατός υπό τον Λέοντα Φωκά γνώρισε δύο σημαντικότατες ήττες από τα Βουλγαρικά στρατεύματα υπό τον ηγεμόνα Συμεών, στην Αγχίαλο Ακριβώς τον καιρό αυτό, ο διοικητής του Βυζαντινού στόλου Ρωμανός Α΄ Λεκαπηνός, ορισμένος ως προστάτης του νεαρού Αυτοκράτορα, επέστρεψε στην Πόλη, όπου έδωσε το χέρι της κόρης του Ελένης στον Κωνσταντίνο. Ο Ρωμανός είχε στόχους σφετερισμού του θρόνου και επιβολής του γένους του ως νέας αυτοκρατορικής δυναστείας, η δε δράση του και λοιπές κινήσεις του κατά τη διάρκεια των στρατιωτικών επιχειρήσεων με τους Βουλγάρους ήταν ύποπτη. Ο Ρωμανός σταδιακά συγκεντρώνει στα χέρια του την εξουσία και από το 919 και μέχρι το θάνατό του, ο Κωνσταντίνος δεν έχει ουσιαστική συμμετοχή στη διακυβέρνηση, ενώ η μητέρα του Ζωή απομακρύνεται δια της βυζαντινής μεθόδου του υποχρεωτικού εγκλεισμού σε μοναστήρι.

Η βασιλεία

Ο Κωνσταντίνος επιστρέφει ώριμος πλέον στην εξουσία το 945. Ήταν εξαιρετικά μορφωμένος και διανοούμενος όπως και ο πατέρας του. Έχοντας περάσει μεγάλο μέρος της ζωής του στη σκιά της διακυβέρνησης του πεθερού του Λεκαπηνού, αφιερώθηκε στη μελέτη. Άφησε τεράστιο συγγραφικό έργο, με εξέχον το σύγγραμμά του περί του Βυζαντινού πρωτοκόλλου "De Ceremoniis Aulae Byzantinae", το οποίο έχει σωθεί και αποτελεί τη βασική πηγή των ιστορικών σχετικά με το πολύπλοκο και βαρύ πρωτόκολλο που ακολουθούσαν οι Βυζαντινοί αξιωματούχοι και κυρίως η Αυτοκρατορική οικογένεια.

Το πνευματικό του έργο

Τα έργα του έχουν ως ιδεολογικό υπόβαθρο την ενίσχυση της εικόνας του Βυζαντίου και ειδικότερα της Δυναστείας των Μακεδόνων ως κυρίαρχου στοιχείου στον κόσμο κατά το 10ο αι. Το πλήθος των συγγραμμάτων που αποδίδονται στον Κωνσταντίνο Ζ΄ μπορεί να διαιρεθεί σε δύο μικρότερα σύνολα: Όσα προέρχονται από τη γραφίδα του ίδιου του αυτοκράτορα ή ακόμη και από τη συνεργασία του με άλλους λογίους και σε όσα γράφτηκαν με εντολή του. Πάντως τα όρια μεταξύ των δυο συνόλων είναι δύσκολο να εξακριβωθούν απόλυτα.

"Από τα 40 βιβλία των Ιστοριών του Πολυβίου σώθηκαν ολόκληρα τα βιβλία 1-5, εκτεταμένα αποσπάσματα από τα βιβλία 6-16 και 18, ενώ από τα βιβλία 20-39 σώζονται μικρά μόνο τμήματα, που προέρχονται από τις Εκλογές που έκανε από τους αρχαίους ο Κωνσταντίνος Ζ΄ ο Πορφυρογένητος"

Κωνσταντίνος ο Πορφυρογέννητος-Εκλογαί

• Ο Βίος Βασιλείου είναι έργο του ιδίου. Πρόκειται για υποδειγματική βιογραφία του παππού του αυτοκράτορα και αρχηγέτη της Μακεδονικής δυναστείας.
• Λόγο κατά τη μετακομιδή των λειψάνων του Ιωάννου Χρυσοστόμου.

Τα έργα που γράφτηκαν με εντολή του Πορφυρογέννητου είναι εκείνα που διακρίνονται κυρίως για τον εγκυκλοπαιδικό τους χαρακτήρα:

• Περί βασιλείου τάξεως
• Προς τον ίδιον υιόν Ρωμανόν
• Περί θεμάτων

γνωστά στη Δύση με τους αντίστοιχους τίτλους «De cerimoniis», «De administrado imperio», «De thematibus». Την πρώτη όμως θέση ανάμεσα ανάμεσα στις εγκυκλοπαιδικές συνθέσεις του Πορφυρογέννητου κατέχει η περίφημη ιστορική εγκυκλοπαίδεια απανθισμάτων από τους αρχαίους ιστορικούς, γνωστή κυρίως από την ονομασία

Ο Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος και η μητέρα του Ζωή σε νομίσματα της εποχής

• Εκλογαί, γνωστό στη βιβλιογραφία ως Excerpta. Το έργο χωρίζονταν σε 53 «υποθέσεις» από τις οποίες έχουν παραδοθεί μόνο 4 και όχι όλες πλήρεις «Περί γνωμών και επιβουλών», «Περί αρετής και κακίας»
• Γεωπονικά σε 20 βιβλία.

Απολογισμός

Ως Αυτοκράτορας ήταν συνετός. Ενίσχυσε τους φτωχούς έναντι των πλουσίων φεουδαρχών, αποκαθιστώντας μια καλή κοινωνική ισορροπία. Η γυναίκα τoυ Ελένη Λεκαπηνή ήταν από τους βασικούς του συμβούλους και τον επηρέαζε, στάθηκε κοντά του σε όλες του τις διαμάχες με τον πατέρα της. Ήταν πολύ αγαπητός στο λαό, ο οποίος σεβόταν τόσο τη μόρφωση, όσο και τα παθήματά του από τους Λεκαπηνούς. Η διακυβέρνησή του σφραγίζει μια σταθερά ανοδική πορεία της ισχύος της Αυτοκρατορίας, που ξεκίνησε από τον παππού του Βασίλειο, ιδρυτή της δυναστείας των Μακεδόνων. Πέθανε από ανεξήγητη ασθένεια το 959.

Πηγές

• A.Toynbee, Constntine Porphyrogenitus and his world (Λονδίνο 1973)
• P.Lemerie, Le Premier humanism byzantin(Παρίσι 1970, ελλην. μετάφραση από Μαρία Νυσταζοπούλου-Πελεκίδου, Αθήνα 1981)

Βιβλιογραφία

• Norwich, J.J. "Byzantium", Vol. ΙΙ-The Apogee
• Vasiliev, A. "History of the Byzantine Empire, 324–1453"
• Ostrogorsky, G. "History of the Byzantine State"
• Κωνσταντίνος Ζ΄ Πορφυρογέννητος, Βίος Βασιλείου. Η βιογραφία του αυτοκράτορα Βασιλείου Α΄ του Μακεδόνος από τον εστεμένο εγγονό του, μτφρ. Χριστίνα Σιδέρη, εκδ.Κανάκης, Αθήνα 2010

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Κωνσταντίνος Ζ΄ Πορφυρογέννητος: Ο λόγιος αυτοκράτορας, άρθρο στο διαδικτυακό περιοδικό Αντίβαρο
• Μακεδονική Αναγέννηση [1]

Προκάτοχος: Αλέξανδρος

Βυζαντινός Αυτοκράτορας

Διάδοχος: Ρωμανός Β΄