Μετάβαση στο περιεχόμενο

Ιερά Μητρόπολις Πατρών

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
(Ανακατεύθυνση από Μητρόπολη Πατρών)
Ιερά Μητρόπολις Πατρών
Γενικές πληροφορίες
Ίδρυση1ος αιώνας
ΙδρυτήςΑπόστολος Ανδρέας
XώραΕλλάδα
ΈδραΠάτρα
ΥπαγωγήΕκκλησία της Ελλάδος
Αρχιερατικές περιφέρειες4
Ενορίες189
Μονές9 (5 ανδρικές και 4 γυναικείες)
Μητροπολιτικός ναόςΙ.Ν. Ευαγγελισμού της Θεοτόκου
Ιστοσελίδαi-m-patron.gr
Ιεραρχία
ΜητροπολίτηςΠατρών Χρυσόστομος
Βοηθός ΕπίσκοποςΚερνίτσης Χρύσανθος
ΠρωτοσύγκελλοςΑρχιμανδρίτης Αρτέμιος Αργυρόπουλος
Ιεροκήρυκες5
Εφημέριοι242
Διάκονοι13

Η Ιερά Μητρόπολις Πατρών, ως Τοπική Εκκλησία, έχει αποστολική τιμή και αξία καθώς ιδρύθηκε από τον Απόστολο Ανδρέα, ο οποίος θεωρείται προστάτης και πολιούχος της.

Έχει έδρα της την πόλη των Πατρών και Μητροπολίτης της από το 2005 είναι ο Χρυσόστομος (Σκλήφας).

Πρώτος επίσκοπός της υπήρξε ο Άγιος Ιερομάρτυρας Στρατοκλής, τον οποίο χειροτόνησε λίγο πριν από το μαρτύριό του ο Απόστολος Ανδρέας. Από τότε (περί το 64 μ.Χ) μέχρι το 732 ή 733 ήταν Επισκοπή υπαγόμενη στην Μητρόπολη Κορίνθου. Τη χρονιά εκείνη προήχθη σε Αρχιεπισκοπή, με πρώτο Αρχιεπίσκοπο τον Αθανάσιο. Το 806 προήχθη σε Μητρόπολη των Πατρών και έτσι παρέμεινε μέχρι το 1180. Από το 1180 έως το 1833 ο Μητροπολίτης είχε τον τίτλο «Μητροπολίτης Παλαιών Πατρών» και ο λόγος ήταν ότι υπήρχε και Μητρόπολη Νέων Πατρών (στη σημερινή Υπάτη Φθιώτιδας)[α].

Το 1833 με Βασιλικό Διάταγμα έλαβε τον τίτλο Επισκοπή Αχαΐας και αργότερα, το 1852, προήχθη σε Αρχιεπισκοπή Πατρών και Ηλείας μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα. Τότε έλαβε τον τίτλο «Ιερά Μητρόπολις Πατρών», τον οποίο διατηρεί μέχρι σήμερα.

Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, οι οικογένειες των Μικρασιατών που εγκαταστάθηκαν στην Πάτρα μετέφεραν και τα κειμήλιά τους, ανάμεσα στα οποία είναι η εικόνα της Παναγίας της Σμυρνιάς και ο Σταυρός ευλογίας του Αγίου Χρυσοστόμου Μητροπολίτου Σμύρνης. Τα μικρασιατικά κειμήλια φυλάσσονται στον Ιερό Ναό Αγίας Φωτεινής Πατρών, ο οποίος κτίστηκε από τους Μικρασιάτες σε ανάμνηση του Ναού της Αγίας Φωτεινής, που ήταν ο μητροπολιτικός Ναός της Σμύρνης.[1][2].

Επισκοπικός κατάλογος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι Μητροπολίτες Πατρών Γαβριήλ Δ΄ και Τιμόθεος Μαρμαρηνός εξελέγησαν κατόπιν Οικουμενικοί Πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως.

Σημερινός Μητροπολίτης της είναι ο Χρυσόστομος Σκλήφας, ο οποίος ενθρονίστηκε τον Απρίλιο του 2005.

Όνομα Έτη Σημειώσεις
Απόστολος Ανδρέας 1ος αιώνας Ο Απόστολος Ανδρέας θεωρείται ο ιδρυτής της Πατραϊκής εκκλησίας και χειροτόνησε τον πρώτο επίσκοπό της.
Επίσκοποι Πατρών (υπαγόμενοι στη Μητρόπολη Κορίνθου)
Στρατοκλής ; Πρώτος επίσκοπος Πάτρας μετά από τον ιδρυτή της «Πατραϊκής Εκκλησίας» Απόστολο Ανδρέα.
Ηρωδίων ; Άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Μαρτύρησε στην Πάτρα και είναι ένας από τους 70 Αποστόλους.
Περιγένης 418 – ; Ήταν από την Κόρινθο και οι κάτοικοι της Πάτρας δεν τον αποδέχτηκαν, οπότε ο Πάπας Βονιφάτιος τον μετέθεσε στη Μητρόπολη Κορίνθου.
Πλούταρχος 4ος αιώνας Συμμετείχε στη Σύνοδο της Σαρδικής (σημερινή Σόφια στη Βουλγαρία).
Αλέξανδρος ~ 451 Το 451 συμμετείχε σε τοπική σύνοδο μαζί με άλλους επισκόπους της Αχαΐας για διάφορα τοπικά εκκλησιαστικά θέματα. Την εποχή εκείνη οι Βάνδαλοι λεηλατούσαν τα παράλια της Πελοποννήσου. Επίσης συμμετείχε στην 4η Οικουμενική Σύνοδο της Χαλκηδόνας.
Γεώργιος 6ος ή 7ος αιώνας Γνωστός από μολυβδόβουλο[3]
Προκόπιος 7ος αιώνας
Αρχιεπίσκοποι Πατρών
Αθανάσιος ~ 805 Επί θητείας του η επισκοπή Πάτρας έγινε ανεξάρτητη και προήχθη σε Αρχιεπισκοπή.
Μητροπολίτες Πατρών
Γεώργιος β΄ τέταρτο 9ου αιώνα[4]
Θεόδωρος α΄ μισό 9ου αιώνα μάλλον χειροτονήθηκε από τον Πατριάρχη Μεθόδιο (842-847)[5]
Θεόδωρος 865 – 879 όχι ο Σανταβαρηνός
Σάββας 879 – ;
Ανδρέας αρχές 10ου αιώνα Είναι γνωστός από επιστολή που του είχε στείλει ο Πατριάρχης Νικόλαος Α΄ Μυστικός.
Γαβριήλ Α΄ (Μορμόριος) 975 – 1000 Είχε διατελέσει και Μητροπολίτης Κορίνθου.
Φίλιππος 10ος-11ος αιώνας[5]
Γρηγόριος 10ος-11ος αιώνας προκάτοχος ή διάδοχος του Φιλίππου[6]
Κωνσταντίνος Α΄ πριν τον Μάιο 1030 – μετά τον Απρίλιο 1038[7] κατά τη διάρκεια της πατριαρχίας του Αλέξιου Στουδίτη
Ευάρεστος 10ος ή 11ος αιώνας Ήταν Πατρινός, αλλά άγνωστο πότε ακριβώς ήταν μητροπολίτης.
Νικήτας ο Σύγγελος ~ 1067[8] Ήταν στη Σύνοδο του 1067.
Λέων ; Ξέρουμε μόνο ότι ήταν πολύ μορφωμένος.
Πέτρος ~ 1084 συμμετείχε στη Σύνοδο της Κωνσταντινούπολης το 1084.
Κωνσταντίνος Β΄ ~ 1157 συμμετείχε στη Σύνοδο του 1157[6]
Θέων ή Θεωνάς ~ 1164 – μετά τον Μάιο 1166[9] Συμμετείχε σε Σύνοδο του 1164.
Ιωάννης β΄ μισό 12ου αιώνα[10]
Μητροπολίτες Παλαιών Πατρών
Ευθύμιος Τορνίκος 1180 – 1205
Μιχαήλ Α΄ 1315 – μετά το 1316 Συνυπογράφει συνοδική απόφαση επί Πατριάρχου Ιωάννου ΙΓ΄ (Ιούλιος 1315)[11]
Μητροφάνης Α΄ πριν τον Απρίλιο 1331[β] – 1341 Υπήρξε συνοδικός συμμετέχοντας σε πολλές Συνόδους.
Ιωσήφ Α΄ 1341 – 1353 Το 1348 μετατέθηκε στη Μητρόπολη Μονεμβασίας, αλλά διατήρησε μέχρι το 1353 ταυτόχρονα και τη Μητρόπολη Πατρών.
Μακάριος Α΄ 1353 – 1365 Ήταν πολύ φτωχός και γι' αυτό ο Σαλώνων Ησαΐας τον όρισε ισόβιο ηγούμενο στην πατριαρχική μονή του Μεγάλου Σπηλαίου στα Καλάβρυτα, για να έχει οικονομικούς πόρους για τη συντήρηση και την επιβίωσή του.
Μελέτιος Α΄ 1365 – 1366
Ιγνάτιος ; 1380
Μάξιμος ; – 1395 Καθαιρέθηκε[13]
Στέφανος 1396 – 1397
Νήφωνας Ιανουάριος 1397 – ; Προηγουμένως ηγούμενος και Αρχιμανδρίτης της Μονής Παμμακάριστου στην Κωνσταντινούπολη. Από το 1397 συνοδικός.
Ιωακείμ ; Μαθητής του Αγίου Λέοντα
Νεόφυτος 1460 – 1466 Το 1466 βασανίστηκε και παλουκώθηκε από τους Τούρκους ως υπαίτιος της Ενετικής πολιορκίας της πόλης, αφού θεώρησαν ότι τους είχε καλέσει αυτός.
Κύριλλος 1466 – 1483;[14] Χειροτονήθηκε τον Ιανουάριο του 1467. Πήρε μέρος στη Σύνοδο που καθαίρεσε τον Πατριάρχη Μάρκο Β΄ (1466).
Διονύσιος Α΄ ~1541[15] Το μόνο που ξέρουμε για τον Διονύσιο είναι από συνοδικό έγγραφο του 1541 που υπέγραψε ως μητροπολίτης Παλαιών Πατρών
Γρηγόριος Α΄ 1545 – 1561 Το μόνο που ξέρουμε γι΄αυτόν είναι η αναφορά του ονόματός του σε κάποιο έγγραφο της μονής Δουσίκου.
Γερμανός Α΄ 1561 – 1571 Από τους αρχηγούς αποτυχημένης επανάστασης κατά των Τούρκων.
Μεθόδιος 1572 – 1575 Πήρε μέρος στην εκλογή του Μητροπολίτη Ιερεμία του Τρανού σε πατριάρχη στις 5 Μαΐου 1572, ενώ τον υποδέχτηκε σαν πατριάρχη όταν ήρθε στην Πάτρα τον Απρίλιο του 1577. Τον Ιούλιο του 1575 υπέγραψε συνοδικό έγγραφο που αναφερόταν στα προνόμια της Μονής Σινά[16].
Αρσένιος Α΄ 1575 – 1576 Χειροτονήθηκε στην Κωνσταντινούπολη τον Δεκέμβριο του 1575. Ήταν μουσικόφιλος και γνώριζε πολύ καλά αρχαία Ελληνικά. Το 1585 διεκδίκησε τον Πατριαρχικό θρόνο αλλά απέτυχε. Τον Μάιο του 1585 πήρε μέρος στη Σύνοδο που αναγνώρισε το Ρωσικό πατριαρχείο και υπέγραψε ως «πρώην Παλαιών Πατρών»[17].
Δανιήλ Α΄ 1576 – 1578
Διονύσιος Β΄ ; – 1578 Σύμφωνα με τις ελάχιστες αναφορές που έχουμε για τον Διονύσιο, πρέπει να ήταν αγράμματος.
Παρθένιος Α΄ 1578 – 1579
Αρσένιος Α΄ 1579 – 1580
Μεθόδιος ~ 1583
Αρσένιος Α΄ ~ 1585
Νεκτάριος 1586 – 1592 Χειροτονήθηκε από τον Πατριάρχη Θεόληπτο. Κατά τη διάρκεια της θητείας του, το 1591, αντιμετώπισε με επιτυχία τον απεσταλμένο του Πάπα, πατρινό καθολικό ιερέα Νικόδημο Γοργαρίνη, που είχε σταλεί για προσηλυτισμό.
Γαβριήλ Β΄ 1592 – 1593 Ήταν συνοδικός και είχε υπογράψει σε πολλές συνοδικές πράξεις. Μη υποφέροντας την απείθεια (όπως ο ίδιος έλεγε) και το ανυπότακτο του Πατραϊκού λαού παραιτήθηκε έναν χρόνο μετά τη χειροτονία του και έμεινε απλός ιερέας.
Δανιήλ Α΄ 1593 – 1601
Συμεών ~ 1608[γ].
Τιμόθεος Μαρμαρηνός 1601; – 1612 μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης
Θεοφάνης Α΄ ο Φλωρίας 1612 – 1639[19]
Παρθένιος Β΄ 7 Ιανουαρίου 1639[20] – 1641 καθαιρέθηκε[21]
Θεοφάνης Β΄ (Λοκαμίστας) Φεβρουάριος 1641[21] – 1646 από πρώην Φαναρίου
Παρθένιος Β΄ 1646 – Ιούνιος 1649
Θεοφάνης Β΄ (Λοκαμίστας) Ιούνιος 1649[22] – 1650 † β΄ θητεία
Αντώνιος Α΄ 16 Μαρτίου 1650[23] – Απρίλιος 1653 † Εκ Χίου, από Δρύστρας[24].
Δανιήλ Β΄ Απρίλιος 1653[25] – 1674[26] Ο επονομαζόμενος και «κακο-Δανιήλ». Υπήρξε συνοδικός αλλά ήταν απείθαρχος ιεράρχης απέναντι στη Σύνοδο, έκανε αυθαίρετες ενέργειες και γεγονότα που τελικά τον οδήγησαν στην καθαίρεση του.
Παρθένιος Γ΄ 1674 – 1677 Η δράση του μας είναι άγνωστη λόγω έλλειψης μαρτυριών, ξέρουμε μόνο ότι πριν γίνει μητροπολίτης ήταν επίσκοπος Ευχαίνων.
Παΐσιος Α΄ 1677 – 1678 Ονομαζόταν και «κακοπαΐσιος» και καθαιρέθηκε από τη Σύνοδο γιατί ζούσε «ατάκτως και φαυλοβίως» και επενέβαινε στις άλλες μητροπόλεις, χειροτονώντας επισκόπους και ιερείς χωρίς να έχει αρμοδιότητα.
Γερμανός Β΄ 1678 – 1683 α΄ θητεία
Αρσένιος Β΄ Δημητρόπουλος 1683 – 1684 φίλος των Ενετών κατακτητών. α΄ θητεία
Γερμανός Β΄ 1684 – 1687 β΄ θητεία
Αρσένιος Β΄ (Δημητρόπουλος) 1687 – 1711 † β΄ θητεία, διορίστηκε από τον ίδιο τον Μοροζίνη όταν οι Ενετοί κατέλαβαν την πόλη.
Χριστόφορος (Αντωνόπουλος) 1711 – 1715 Ανήκε στη μονή Ταξιαρχών και ήταν και συνοδικός. Όταν η πόλη κατακτήθηκε από τους Τούρκους διέφυγε στη Ζάκυνθο, εκεί ιερουργούσε στον ναό του Αγίου Φραγκίσκου για κάποιο διάστημα. Στην Πάτρα δεν επέστρεψε ποτέ.
Ιωάσαφ 1712 ίσως ο τέως Αρχιεπίσκοπος Κρήτης Ιωάσαφ ο Κίμινης, τοποτηρητής για λίγο καιρό καλύπτοντας την απουσία του Χριστοφόρου στη Βενετία, πρόσφυγας επίσκοπος εκ Κρήτης[27]
Παΐσιος Β΄ 1716 – 1717
Δανιήλ Γ΄ 1717 – 1727
Παΐσιος Β΄ 1727 – 1733
Γεράσιμος ο Θηραίος 1733 – 1750
Παρθένιος Δ΄[28] 1750 – 1756
Γεράσιμος ο Θηραίος 1756 – 1759
Παρθένιος Δ΄[28] 1759 – 1770
Γαβριήλ Δ΄ 1771 – 1780 μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης
Γρηγόριος (Καλαμάρας) 1781 – 1799
Μακάριος Β΄ Ιούλιος 1799 – 14 Μαρτίου 1806 Γεννήθηκε στα Γανοχώρια της Θράκης το 1750 και ήταν αξιόλογος και σεμνός ιερέας. Προηγουμένως Μητροπολίτης Ιωαννίνων, κατόπιν Κυζίκου.
Γερμανός Γ΄ (Κόζιας) 25 Μαρτίου 1806 – 27 Μαΐου 1826 †
Αγαθάγγελος (Μυριανθούσης) 10 Φεβρουαρίου 1830 – 4 Μαΐου 1832 ως τοποτηρητής
Μελέτιος Β΄ (Γημαράκης) 21 Νοεμβρίου 1833 – 20 Ιανουαρίου 1840 †
Επίσκοποι Αχαΐας
Θεοδώρητος (Κωτσάκης ή Βελέντζας) 21 Δεκεμβρίου 1841 – 9 Απριλίου 1842 από Σελλασίας, δεν αποδέχτηκε την μετάθεσή του και ακυρώθηκε η εκλογή του, παραμένοντας πρώην Σελλασίας
Γρηγόριος (Δενδρινός) 17 Ιουλίου 1842 – 21 Φεβρουαρίου 1852 † από Καλαβρύτων
Αρχιεπίσκοποι Πατρών και Ηλείας
Μισαήλ (Αποστολίδης, ο Κρής) 7 Σεπτεμβρίου 1852 – 31 Δεκεμβρίου 1861 Το 1855 κατάργησε, προσωρινά, με απαγόρευση το έθιμο του καψίματος του Ιούδα. Κατόπιν Αρχιεπίσκοπος Αθηνών.
Κύριλλος (Χαιρωνίδης) 22 Μαΐου 1866 – 10 Μαρτίου 1874 † Κατάργησε τη λιτανεία του Αγίου Ανδρέα, λόγω των διαφωνιών ως προς το ποια διαδρομή θα ακολουθήσει.
Αβέρκιος (Λαμπίρης) 11 Αυγούστου 1874 – 18 Νοεμβρίου 1877 Παραιτήθηκε υπό το βάρος της κατηγορίας της Σιμωνίας λόγω ανάμιξής του στα Σιμωνιακά.
Νικηφόρος (Καλογεράς) 6 Ιουνίου 1883 – 29 Ιουλίου 1885
Δαμασκηνός (Χριστόπουλος) 15 Ιουνίου 1886 – 25 Αυγούστου 1892 †
Ιερόθεος (Μητρόπουλος) 6 Δεκεμβρίου 1892 – 7 Μαρτίου 1903 † από τον Ιανουάριο του 1900 μόνο «Πατρών», καθώς αποσπάστηκε η Ηλεία και αποτέλεσε χωριστή επισκοπή
Επίσκοποι Πατρών
Αντώνιος Β΄ (Παράσχης) 29 Δεκεμβρίου 1906 – 3 Οκτωβρίου 1944 † Το 1916 πρωτοστάτησε στο ανάθεμα κατά του Ε. Βενιζέλου και εκτοπίστηκε στην Αθήνα έως το 1920. Κατά την απουσία του χρέη μητροπολίτη εκτελούσε ο τοποτηρητής Σωκράτης Οικονομίδης. Από το 1922 Μητροπολίτης Πατρών.
Μητροπολίτες Πατρών
Θεόκλητος (Παναγιωτόπουλος) 16 Νοεμβρίου 1944 – 7 Αυγούστου 1957 από Καλαβρύτων, κατόπιν Αρχιεπίσκοπος Αθηνών.
Κωνσταντίνος Γ΄ (Πλατής) 7 Νοεμβρίου 1957 – 1971 από Κοζάνης, απεχώρησε της ενεργού υπηρεσίας δυνάμει του Ν.Δ. 126/1969
Νικόδημος (Βαλληνδράς) 22 Μαΐου 1974 – 12 Ιανουαρίου 2005 Από Ζιχνών. Παραιτήθηκε λόγω γήρατος.
Χρυσόστομος (Σκλήφας) 20 Φεβρουαρίου 2005 – σήμερα

Το μητροπολιτικό μέγαρο βρίσκεται δίπλα στον Ιερό Ναό του Αγίου Ανδρέα (επί της οδού Γεννάδιου), ενώ οι υπηρεσίες της Ιεράς Μητροπόλεως μεταφέρθηκαν σε νέες εγκαταστάσεις επί της οδού Βότση 34 από το σημερινό Μητροπολίτη κ. Χρυσόστομο. Ο Μητροπολιτικός ναός της πόλης ονομάζεται Ευαγγελίστρια[29] και βρίσκεται επί της οδού Μαιζώνος και Αγίου Νικολάου στο κέντρο της Πάτρας. Η Μητρόπολη Πατρών έχει στην πνευματική της δικαιοδοσία την επαρχία Πατρών που αποτελείται από 187 ενορίες και ανάλογους ενοριακούς ναούς, 82 Παρεκκλήσια και 3 Ναούς Κοιμητηρίων. Επίσης ο κλήρος της αποτελείται από 2 ιεροκήρυκες, 245 εφημέριους και 14 Διακόνους.

Υποσημειώσεις και παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. Νέα Πάτρα λεγόταν η σημερινή Υπάτη, η οποία κατά κάποια εκδοχή είχε ονομαστεί έτσι γιατί είχε εποικιστεί από Πατρινούς.
  2. συνυπογράφει συνοδική απόφαση επί Πατριάρχου Ησαΐα[12].
  3. αναφέρεται σε συνοδική απόφαση του 1608[18]
  1. Γιώργος Καζάνας, «Παναγίες της Μικράς Ασίας και της Θράκης». 16 Ιουλίου 2014 (άρθρο στο ιστολόγιο της Ένωσης Μικρασιατών Φοιτητών)
  2. Πάτρα: Τα κειμήλια και οι θησαυροί που έφεραν οι πρόσφυγες από τη Σμύρνη
  3. Ιωάννα Κολτσίδα-Μακρή, Η σφραγιστική μαρτυρία στην Πελοπόννησο κατά τους «σκοτεινούς» χρόνους: Μια πρώτη προσέγγιση
  4. Laurent 1963, σελ. 472.
  5. 5,0 5,1 Laurent 1963, σελ. 473.
  6. 6,0 6,1 Laurent 1963, σελ. 474.
  7. Laurent 1963, σελ. 474-475.
  8. Laurent 1963, σελ. 476.
  9. Χωνιάτης, Νικήτας (1865). Τα ευρισκόμενα πάντα. σελ. 281. 
  10. Laurent 1963, σελ. 477.
  11. Καλέκας 1865, σελ. 1090.
  12. Καλέκας 1865, σελ. 1212.
  13. Preiser-Kapeller, Johannes (2008). Das Episkopat im späten Byzanz : ein Verzeichnis der Metropoliten und Bischöfe des Patriarchats von Konstantinopel in der Zeit von 1204 bis 1453. Saarbrücken: VDM Verlag Dr. Müller. σελ. XXXV. ISBN 978-3836487863. 
  14. Ζαχαριάδου 1996, σελ. 127.
  15. «Έγγραφον συνοδικόν 68 Μητροπολιτών (...)». Γρηγόριος ο Παλαμάς ΜΘ: 226. Ιανουάριος 1920. http://digital.lib.auth.gr/record/139966/files/5076_1.pdf. Ανακτήθηκε στις 30 Απριλίου 2022. 
  16. Περιγραφή ιερά του αγίου και θεοβαδίστου Όρους Σινά. Βενετία: Παρά Νικολάω Γλυκεί τω εξ Ιωαννίνων. 1817. σελ. 160. 
  17. Αγορίτσας 2017, σελ. 21-22.
  18. Κουρίλας, Ευλόγιος. Κώδιξ επισήμων εγγράφων Μεγίστης Λαύρας, καταρτισθείς υπό του Ευλογίου Κουρίλα από του 1910-1951 (PDF). Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη Ιωαννίνων. σελ. 26. 
  19. Κτιτορικόν ή προσκυνητήριον της ιεράς και βασιλικής μονής του Μεγάλου Σπηλαίου, σελ. 93
  20. Αποστολόπουλος 1987, σελίδες 421-422.
  21. 21,0 21,1 Παπαδόπουλος-Κεραμεύς 1963, σελ. 16.
  22. Σάθας, Κ.Ν. Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη - Γ΄ Τόμος. σελ. 583. 
  23. Αποστολόπουλος 1987, σελ. 297.
  24. Μητροπολίτης από Μ.Πρωτοσυγκέλλων, Αθηναγόρας (1932). «Ο θεσμός των συγκέλλων εν τω Οικουμενικώ Πατριαρχείω». Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών: 253. https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/19053/article.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουλίου 2022. 
  25. Αποστολόπουλος 1987, σελ. 320.
  26. Αποστολόπουλος 1987, σελ. 345.
  27. Μιχάλαγα, Δέσποινα (2006, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ)), Συμβολή στην εκκλησιαστική ιστορία της Πελοποννήσου κατά την Β’ Βενετοκρατία: 1685-1715, σελ. 325
  28. 28,0 28,1 Κονταλή, Αθηνά (2011). Η συμμετοχή του Ελληνορθόδοξου κλήρου στα επαναστατικά κινήματα της Τουρκοκρατίας: 1453-1821. Αθήνα: Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ). Σχολή Θεολογική. Τμήμα Θεολογίας. Τομέας Ιστορικός. σελ. 147-151. 
  29. «Ιερός Μητροπολιτικός Ναός Ευαγγελιστρίας Πατρών». Ανακτήθηκε στις 31 Ιουλίου 2016. 
  • Γεώργιος Ι. Ανδρουτσόπουλος, Όψεις Εοριακής Διοικητικής Οργανώσεως στην Εκκλησία των Πατρών κατά τον 19ο και τον 20ό αιώνα (1830-1930) (με βάση ανέκδοτες αρχειακές πηγές), Πάτρα: Πελοπόννησος, 2017. ISBN 978-618-83426-0-6.
  • Σπύρος Καρύδης, «Η διαμάχη για τον μητροπολιτικό θρόνο της Πάτρας την περίοδο 1712-1713. Νεότερα στοιχεία» στο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος ο Α΄: δεκαπέντε έτη ευκλεούς πατριαρχίας (1991-2006). Δώρημα ψυχής, Κομοτηνή 2007, σ. 95-115.
  • π. Ευάγγελος Κ. Πριγκιπάκης, «Μητροπολίτης Πατρών Χρυσόστομος (2005-2020), Δεκαπέντε χρόνια στο θρόνο του Αγίου Αποστόλου Ανδρέου του Πρωτοκλήτου», Ο Εκκλησιολόγος, 652 (22-02-2020), σ. 12, 14.
  • π. Ευάγγελος Κ. Πριγκιπάκης, «Η Εκκλησία των Πατρών κατά τον 20ο αιώνα», Ο Εκκλησιολόγος, 396 (31-01-2015), σ. 8-9.
  • π. Ευάγγελος Κ. Πριγκιπάκης, Η Επισκοπή Πατρών. Συμβολή στην ιστορία της πρώτης Περιόδου της Τοπικής Εκκλησίας των Πατρών από το Β΄ήμισυ του 1ου έως και το Α΄ ήμισυ του 8ου αιώνα μ.Χ., Αθήνα 2011.
  • π. Ευάγγελος Κ. Πριγκιπάκης, «Ίδρυση και Οργάνωση της Αρχιεπισκοπής Πατρών και Ηλείας (1852-1901)», Ηλειακή Πρωτοχρονιά / Ηλειακό Πανόραμα, 16 (2016), σ. 358-373.
  • π. Ευάγγελος Κ. Πριγκιπάκης, «Ο Άγιος Απόστολος Ανδρέας ο Πρωτόκλητος και η ίδρυση της Εκκλησίας των Πατρών», Ο Εκκλησιολόγος, 489 (03-12-2016), σελίδες 14-15 & 490 (10-12-2016), σ. 14-15.
  • π. Ευάγγελος Κ. Πριγκιπάκης, «Ο Εκκλησιαστικός Βίος στην Επισκοπή Αχαΐας το έτος 1836. Μια έκθεση του Επισκόπου Μελετίου (Γημαράκη) προς την Ιερά Σύνοδο», Ο Εκκλησιολόγος, 421 (25-07-2015), σ. 8-9.
  • π. Ευάγγελος Κ. Πριγκιπάκης, «Συμβολή στην ιστορία της Επισκοπής Πατρών κατά τον 6ο αιώνα», Αχαϊκά, 17 (2010), σ. 15-63.
  • π. Ευάγγελος Κ. Πριγκιπάκης - Νικόλαος Βογιατζής - Ισμήνη Καβαλλάρη (επιμέλεια), Τα Μοναστήρια της Αχαΐας. Τουριστικός Οδηγός / Monasteries of Achaia. Τοurist Guide, Πάτρα / Patras 2013.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]