Μεσολόγγι

Μεσολόγγι
Πόλη
Εικόνα Άποψη του Μεσολογγίου
Αρχείο:Emvlima.jpg Έμβλημα
Μεσολόγγι
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Δυτική Ελλάδα
Έκταση	151.889 km2
Πληθυσμός	12.444, 12.640, 11.303 και 12.785
Ιστοσελίδα	http://www.messolonghi.gr/

Η υποδοχή του Λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι στις 5 Ιανουαρίου 1824 - Με το μαύρο παλτό ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος

Το Μεσολόγγι είναι πόλη της δυτικής Στερεάς Ελλάδος, έδρα του Νομού Αιτωλοακαρνανίας και του ομώνυμου δήμου. Η πόλη, χτισμένη σε έναν προσχωσιγενή βραχίονα που σχηματίζεται ανάμεσα στην ομώνυμη λιμνοθάλασσα και στη λιμνοθάλασσα της Κλείσοβας, βρίσκεται σε απόσταση 249 χλμ. από την Αθήνα και απέχει περίπου 35 χλμ. από το Αγρίνιο και 37 χλμ. από το Αντίρριο.Ο πληθυσμός του Καλλικρατικού δήμου σύμφωνα με τα οριστικά αποτελέσματα της απογραφής του 2011 είναι 40,497 κάτοικοι.

Ειδική αναφορά

Το Μεσολόγγι, η Ιερά πόλις όπως έχει αποκληθεί, έχει ταυτιστεί περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη ελληνική πόλη με τον Αγώνα του 1821. Η πύλη της Εξόδου, ο χωματένιος φράχτης, ο κήπος των Ηρώων με τον τύμβο, όπου έχουν ταφεί οστά αγωνιστών, ανδριάντες και προτομές αγωνιστών και φιλελλήνων, όπως του Μάρκου Μπότσαρη, του Κυριάκου Μαυρομιχάλη, του λόρδου Βύρωνα, αποτελούν ορισμένα μόνο από τα τεκμήρια του ρόλου που διαδραμάτισε η πόλη στον αγώνα της ανεξαρτησίας. Η πινακοθήκη του δήμου η οποία στεγάζεται στο δημαρχείο, φιλοξενεί μόνιμα συλλογή πινάκων Ελλήνων και ξένων ζωγράφων του 19^ου και 20^ου αι., λιθογραφίες και διάφορα αντικείμενα σχετικά πάντοτε με το 1821: φύλλα των Ελληνικών Χρονικών του Μάγερ, αντικείμενα του Βύρωνα, ο οποίος πέθανε στο Μεσολόγγι κ.α.

Ιστορία

Στα βορειοδυτικά του Μεσολογγίου υπάρχουν τα ερείπια της Πλευρώνας («Ασφακοβούνι»), μίας πόλης η οποία αναφέρεται στα έργα του Ομήρου. Συμμετείχε στον Τρωϊκό πόλεμο και καταστράφηκε από τον Δημήτριο τον Αιτωλικό. Η νέα πόλη, η οποία χτίστηκε στα ερείπια της παλιάς, ήταν μία από τις πιο σημαντικές της Αιτωλίας και είχε 30 πύργους και 7 πύλες. Τα ερείπια ενός αρχαίου θεάτρου ακόμη υπάρχουν.

Το όνομα Μεσολόγγι πρωτοαναφέρθηκε από τον Βενετό Παρούτα (Paruta), ο οποίος περιέγραφε την ναυμαχία του Λεπάντο κοντά στη Ναύπακτο. Αρκετές ιστορικές πηγές αναφέρουν πως το όνομα Μεσολόγγι προέρχεται από την ένωση των δύο ιταλικών λέξεων, Μezzo/messo και langi το οποίο σημαίνει «ένα μέρος εν μέσω λιμνών» ή «ένα μέρος που περιβάλλεται από λίμνες». Από τον συνοικισμό των ψαράδων που διέμειναν εκεί σχηματίστηκε ένα μικρό ναυτικό κέντρο, το οποίο μέσα σε λίγες δεκαετίες εξελίχθηκε σε σημαντικό εμπορικό λιμάνι. Το 1726 ιδρύθηκε στο Μεσολόγγι το υποπροξενείο της Βενετίας με πρώτο πρόξενο τον Νάξιο Σπυρίδωνα Μπαρότση.

Με την έκρηξη της επανάστασης του 1770 (Ορλωφικά) συγκροτήθηκε στο Μεσολόγγι προσωρινή επαναστατική κυβέρνηση υπό την αρχηγία του Παναγιώτη Παλαμά. Οι συνέπειες αυτής της ενέργειας ήταν δραματικές, αφού τον Απρίλιο του ιδίου έτους ο στόλος του Μεσολογγίου καταστράφηκε, η πόλη πυρπολήθηκε και οι Μεσολογγίτες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους και να καταφύγουν στα Επτάνησα. Μετά την λήξη των εχθροπραξιών, οι κάτοικοι επέστρεψαν, ανοικοδόμησαν την πόλη τους και επανίδρυσαν τον στόλο τους, ο οποίος δοκιμάστηκε ακόμη μία φορά στα χρόνια του Αλή πασά. Το Μεσολόγγι επαναστάτησε ξανά στις 20 Μαΐου του 1821 και ήταν μία από τις κύριες Ελληνικές δυνάμεις στον απελευθερωτικό αγώνα. Οι κάτοικοι αντιστάθηκαν στις επιθέσεις της Οθωμανικής αυτοκρατορίας το 1822 (Πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου) και το 1823 (Δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγιού). Η τρίτη επίθεση ξεκίνησε στις 15 Απριλίου του 1825 από τον Κιουταχή, του οποίου ο στρατός αριθμούσε 30.000 άντρες και αργότερα ενισχύθηκε με άλλους 10.000 οι οποίοι καθοδηγούνταν από τον Ιμπραήμ. Μεταξύ του οθωμανικού στρατού υπήρχαν και 3.000 Μιρδίτες, δηλαδή Καθολικοί από τη Βόρεια Αλβανία (αναφερόμενοι στα σχετικά δημοτικά ως "Λατίνοι") και 700 Ρώσοι Κοζάκοι του Ντον.

Η Αυτοθυσία του Γάλλου ζωγράφου Εμίλ Ντε Λασάνκ

Τα «Ελληνικά Χρονικά», που κυκλοφορούσε στο Μεσολόγγι ο Ελβετός φιλέλληνας Μάγερ, από την 1η Ιανουαρίου 1824 έως τις 28 Φεβρουαρίου 1826, όταν εχθρική βόμβα γκρέμισε το τυπογραφείο του, αποτελούν μια από τις καλύτερες πηγές πληροφοριών για τα γεγονότα εκείνης της περιόδου.

Η Ελλάδα εκπνέει πάνω στα ερείπια του Μεσολλογίου· ελαιογραφία του Ευγενίου Ντελακρουά

.

Μετά την κυρίευση του Βασιλάδι, οι κάτοικοι του οποίου κατέφυγαν στο Μεσολόγγι επιτείνοντας με τη μετακίνησή τους το επισιτιστικό πρόβλημα της πόλης ο Ιμπραήμ επεδίωξε να εξαντλήσει τους πολιορκημένους με αποκοπή όλων των οδών επικοινωνίας και εφοδιασμού. Ο Μιαούλης δεν κατέφερε παρά τις προσπάθειες του αυτή τη φορά να λύσει τον αποκλεισμό και να ανεφοδιάσει το Μεσολόγγι με τρόφιμα και όπλα. Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, αν και ανέλαβε να επιτεθεί από τις πλαγιές του Ζυγού, ελπίζοντας να δημιουργήσει αντιπερασπισμό στους πολιορκητές, τελικά δεν κατόρθωσε να υλοποιήσει την υπόσχεσή του, αφού ο Ιμπραήμ είχε πληροφορηθεί τα σχέδια των πολιορκημένων από αυτόμολο ξένο. Έτσι, τη νύχτα της 10^ης Απριλίου 1826 οργάνωσαν τις δυνάμεις σε τρία σώματα, υπό την αρχηγία του Νότη Μπότσαρη, Δημήτριου Μακρή και Κίτσου Τζαβέλα· στο μέσο του τριγώνου, που θα σχημάτιζαν αυτές οι δυνάμεις, τοποθετήθηκαν τα γυναικόπαιδα. Ο αιφνιδιασμός του Ιμπραήμ προκάλεσε μεγάλη σύγχυση στην ελληνική πλευρά και ο άνισος αγώνας που επακολούθησε απέβη συντριπτικός για τους Έλληνες. Η πρωτοπορία ωστόσο του σώματος της Εξόδου προχώρησε, διασχίζοντας τις τουρκικές τις τουρκικές τάξεις και φθάνοντας αποδεκατισμένη στις πλαγιές του Ζυγού και από εκεί στην Άμφισσα.

Η έξοδος του Μεσολογγίου, αν εξαιρέσει κανείς τον αριθμό των θυμάτων της, επέδρασε θετικά στην εξέλιξη του ελληνικού απελευθερωτικού πολέμου. Στη Γαλλία, στην Ελβετία, στη Γερμανία, στην Αγγλία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες σημειώθηκαν εκδηλώσεις συμπάθεια και φιλελληνισμού. Δεν έλειψε και η έκδοση ποιημάτων, θεατρικών έργων, άρθρων, λόγων, εράνων και λοιπών διπλωματικών ενεργειών.

Το Μεσολόγγι παρέμεινε υπό την τουρκική κυριαρχία για περίπου 3 χρόνια, ενώ στις 2 Μαΐου 1829 η πόλη παραδόθηκε με συνθήκη στο νέο ελληνικό κράτος.

Η αβαθής (0,45 - 1,65 μ.) λιμνοθάλασσα της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας είναι η σημαντικότερη από αυτές που σχηματίζονται λόγω των προσχώσεων των ποταμών Ευήνου και Αχελώου. Η περιοχή φημίζεται για την πλούσια πτηνοπανίδα και ιχθυοπανίδα της. Τα ρηχά νερά της βοηθούν στην ανάπτυξη πλούσιας χλωρίδας από γύκη και θαλάσσια μακρόφυτα, που αποτελούν τροφή για δεκάδες χιλιάδες πάπιες, βουτηχτές, τσικνιάδες, κορμοράνους, γλάρους, ενώ τακτική είναι η παρουσία αρπακτικών πτηνών, όπως ο ψαλιδιάρης και βασιλαετός (Aquila heliaca).

Το Μεσολόγγι είναι γνωστό για τα αλιευτικά του προϊόντα, ιδιαίτερα το αυγοτάραχο, του κέφαλου μιας και η παρακείμενη λιμνοθάλασσα είναι ιδανικό μέρος για ιχθυοκαλλιέργειες. Η λιμνοθάλασσα με τις γραφικές «πελάδες» της-τα μικρά ξύλινα σπιτάκια πάνω σε πασσάλους, μέσα στο νερό- προστατεύεται από την γνωστή συνθήκη RAMSAR επικυρωμένη στη Ελλάδα από το 1974 και αποτελεί περιβαλλοντικό πάρκο και οικοσύστημα.

Η "Έξοδος του Μεσολογγίου", του Θεόδωρου Βρυζάκη

Στις δύο αίθουσες του ισογείου φιλοξενούνται ενθυμήματα, προσωπικά αντικείμενα και ο ανδριάντας του φιλέλληνα ποιητή λόρδου Βύρωνας Βύρωνα, καθώς και πίνακες και λιθογραφίες με θέματα από τη ζωή και τη δράση του ποιητή κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821. Εκτίθενται, επίσης, έγγραφα και αντικείμενα από την αδελφοποίηση της πόλης του Μεσολογγίου με την πόλη Γκέντλινγκ του λόρδου Βύρωνα.

Το μουσείο στεγάζεται σε ένα κτίριο που κατασκευάστηκε το 1937. Στην είσοδο του μουσείου δεσπόζουν οι προτομές των δύο από τους πέντε πρωθυπουργούς που κατάγονταν από το Μεσολόγγι, του Χαρίλαου Τρικούπη και του Επαμεινώνδα Δεληγεώργη.

Στις αίθουσες του πρώτου ορόφου στεγάζεται η αποτελούμενη από περίπου 450 έργα συλλογή της πινακοθήκης ελαιογραφίες, λιθογραφίες, υδατογραφίες, χαλκογραφίες και πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Στη συλλογή της πινακοθήκης περιλαμβάνονται και έργα μεγάλης καλλιτεχνικής και ιστορικής αξίας για την πόλη του Μεσολογγίου, όπως η Έξοδος του Μεσολογγίου και η άφιξη του Λόρδου Βύρωνα στο Μεσολλόγγι, αντίγραφα των Αγγέλου και Γιάννη Κασόλα, αντίστοιχα, των πρωτότυπων έργων του Θεοδώρου Βρυζάκη, Η ανατίναξη του Χρήστου Καψάλη και το μεγάλης αξίας έργο του Γάλλου ζωγράφου Ντε Λασάνκ, με τίτλο Η αυτοθυσία της μάνας, που απεικονίζει μία Μεσολογγίτισσα, η οποία, κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της πόλης από τους Τούρκους, έχει σκοτώσει το παιδί της που κρατά στην αγκαλιά της και ετοιμάζεται να σκοτωθεί και η ίδια.

Στον ίδιο χώρο εκτίθενται, επίσης όπλα αγωνιστών του 1821, εκκλησιαστικά αντικείμενα από την ίδια περίοδο, όπως το δισκοπότηρο και ο σταυρός του αγιασμού του μητροπολίτη Ρωγών Ιωσήφ, μία σειρά μεταβυζαντινών εικόνων και έγγραφα από την αδελφοποίηση του Μεσολογγίου με την πόλη Σέφλινσντορφ, γενέτειρα του εκδότη της πρώτης εφημερίδας στην απελευθερωμένη Ελλάδα (Ελληνικά Xρονικά) του Γιόχαν Γιάκομπ Μάγερ.

Εκπαίδευση

Στο Μεσολόγγι έχει την έδρα του το ΤΕΙ Μεσολογγίου, που ιδρύθηκε το 1983 και έχει εγγεγραμμένους περίπου 5.000 σπουδαστές. Αποτελείται από δυο σχολές (Διοίκησης-Οικονομίας και Τεχνολογίας-Γεωπονίας) που περιλαμβάνουν από τρία τμήματα, ενώ λειτουργεί και παράρτημα Σχολής Τεχνολογικών Εφαρμογών τμήματος Πληροφορικής στη Ναύπακτο.

Πολιτισμός

Ο κήπος των Ηρώων

Στην πόλη βρίσκονται, μεταξύ άλλων, η κατοικία της οικογένειας Τρικούπη, του ποιητή Παλαμά, η Βάλβειος βιβλιοθήκη,η οποία αποτελεί και την δημόσια δημοτική βιβλιοθήκη της πόλης με σπάνια βιβλία και ντοκουμέντα, η γκαλερί σύγχρονης τέχνης των Χρήστου και Σοφίας Μοσχανδρέου με πλήθος έργων σημαντικών Ελλήνων δημιουργών. Επίσης υπάρχουν εκεί, το Κέντρο Λόγου και Τέχνης, η Διέξοδος ένα από τα σημαντικότερα πολιτιστικά κύτταρα όχι μόνο της πόλης, αλλά ολόκληρης της Δυτικής Ελλάδας, το οποίο ευθύνεται για την διοργάνωση πλείστων εκδηλώσεων όπως εκθέσεων, σεμιναρίων, βιντεοπροβολών, παρουσιάσεων, επιστημονικών συνεδρίων και το Μουσείο Ιστορίας και Τέχνης στην πλατεία Μάρκου Μπότσαρη με πλούσια ενθυμήματα του Αγώνα του 1821. Τα τείχη και η πύλη της πόλης παραμένουν επιβλητικά και κανείς μπορεί να επισκεφθεί τον Κήπο των Ηρώων όπου έχουν θαφτεί πολλοί γνωστοί και άγνωστοι ήρωες που πολέμησαν στην Ηρωική Έξοδο. Κάθε χρόνο η Κυριακή των Βαΐων γιορτάζεται ως ημέρα μνήμης της Εξόδου. Είναι η πιο σημαντική τοπική εορτή την οποία τιμούν με την παρουσία τους πολλές πολιτικές προσωπικότητες, όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και άλλων χωρών.

Σημαντικές προσωπικότητες

• Ο Επίσκοπος Ρωγών Ιωσήφ (1776-1826) ,κληρικός, Φιλικός και αγωνιστής της Επανάστασης του 1821.
• Ιωάννης Ιάκωβος Μάγερ (1798 - 1826 ), Ελβετός φιλέλληνας και συντάκτης της εφημερίδας "Ελληνικά Χρονικά", τής πρώτης έντυπης εφημερίδας τού Αγώνα.
• Χαρίλαος Τρικούπης, Πρωθυπουργός της Ελλάδας (1832-1896)
• Σπυρίδων Τρικούπης, Πρωθυπουργός της Ελλάδας (1788-1873)
• Ζηνόβιος-Ζαφείριος Βάλβης, Πρωθυπουργός της Ελλάδας (1800-1886)
• Δημήτριος Βάλβης, Πρωθυπουργός της Ελλάδας (1814-1892)
• Επαμεινώνδας Δεληγεώργης, Πρωθυπουργός της Ελλάδας (1829-1879)
• Κωστής Παλαμάς, ποιητής (1859-1943)
• Μιλτιάδης Μαλακάσης, ποιητής (1869-1943)
• Γεώργιος Δροσίνης, ποιητής/ πεζογράφος (1859-1951)
• Ιωάννης Λυκούδης, δήμαρχος
• Λόρδος Βύρων, η καρδιά του οποίου είναι θαμμένη στην πόλη

Πληθυσμός

Χρόνος	Πόλη	Δήμος
1981	11,375	-
1991	10,916	16,859
2001	12,225	17,988
2011	21,407	40,497

Βιβλιογραφία

• Αθ. Σπ. Κανίνιας, Η δικαιοσύνη στο Μεσολόγγι (1821-1826), ΕΠΕΤΗΡΙΣ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΡΕΥΝΗΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ,τομ.27-28 (1980-1981),σελ.259-295

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Δικτυακή Πύλη Δήμου Ιεράς Πόλης Μεσολογγίου
• Πνευματικό Κέντρο Δήμου Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου
• Φορέας Διαχείρισης Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου
• Τουρλίδα Μεσολογγίου
• Οδηγός Μεσολογγίου
• Η πολιτεία της λιμνοθάλασσας (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• Τα μάτια μου δεν είδαν τόπον ενδοξότερον (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• Μεσολόγγι (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)