Βύρωνας
| Βύρωνας | |
|---|---|
 | |
  Βύρωνας Αττικής | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Αττικής |
| Δήμος | Βύρωνα |
| Διοίκηση | |
| • Δήμαρχος | Άκης Κατωπόδης (2014-σήμερα) |
| Έκταση | 9,204 km2 |
| Πληθυσμός | 61 308[1][2] |
| Ταχ. κωδ. | 16231 & 16232 |
| Τηλ. κωδ. | 210 |
Ο Βύρωνας, είναι αστική περιοχή και δήμος στον Κεντρικό Τομέα Αθηνών της Αττικής. Συνορεύει με τον Δήμο Καισαριανής στα βόρεια, τον Δήμο Αθηναίων και τον Δήμο Δάφνης-Υμηττού στα δυτικά και νοτιοδυτικά αντίστοιχα, τον Δήμο Ηλιούπολης στα νότια, ενώ στα ανατολικά βρίσκεται ο Υμηττός και δασική του έκταση και νοτιοανατολικά η περιοχή του Καρέα. Πήρε την ονομασία του από τον Λόρδο Βύρωνα. Αρχικά στην περιοχή βρίσκονταν βοσκοτόπια και χωράφια Αθηναίων, τα οποία άρχισαν να απαλλοτριώνονται και να ρυμοτομούνται στις δεκαετίες του 1920 και του 1930 για την αποκατάσταση των προσφύγων από τη Μικρά Ασία. Η συνολική έκταση του δήμου είναι 9.204 τετρ. χλμ. και έχει πληθυσμό 61.308 κατοίκους, σύμφωνα με την Απογραφή του 2011.
Ίδρυση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Βύρωνας, αποτελεί τον πρώτο αστικό προσφυγικό συνοικισμό της Ελλάδας.[3] Άρχισε να δημιουργείται ήδη το φθινόπωρο του 1922, με την πρώτη άφιξη των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής στην Αθήνα. Το πρώτο τμήμα του οικισμού χτίστηκε την περίοδο 1922-1923 από το Ταμείο Περιθάλψεως Προσφύγων και η αρχική ονομασία του ήταν Συνοικισμός Παγκρατίου. Το υπόλοιπο τμήμα κατασκευάστηκε από την Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων μεταξύ 1924-1926.[4] Η ονομασία Βύρωνας δόθηκε το 1924, με την ευκαιρία του εορτασμού των εκατό χρόνων από τον θάνατο του Λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι (19 Απριλίου 1824). Στον προσφυγικό οικισμό εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες κυρίως από τη Σμύρνη, την ευρύτερη Ιωνία (Ερυθραία, περιοχή Αϊδινίου, χωριά ποταμού Μαιάνδρου κ.λπ.), αλλά και την Καππαδοκία, την Προποντίδα, τον Πόντο, την Ανατολική Θράκη, Αρμένιοι κ.ά.. Αποσπάστηκε από τον Δήμο Αθηναίων, αποτέλεσε για λίγο ανεξάρτητη κοινότητα ενώ ήδη το 1934 έγινε δήμος.[5] Γύρω από τον κεντρικό προσφυγικό οικισμό ιδρύθηκαν επιμέρους προσφυγικοί οικισμοί, όπως Νέα Βρύουλα, Νέα Αλάτσατα, Νέο Κορδελιό, Βυζάντιο, Φρυγία, Νέα Έφεσος, Νέα Ελβετία κ.ά..[6] [7] [8]
Κατοχή - Εθνική Αντίσταση - Εμφύλιος Πόλεμος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κατά τη διάρκεια της Κατοχής ο Βύρωνας, όπως και η γειτονική Καισαριανή, υπήρξε πρωτοπόρος στην αντίσταση ενάντια στον κατακτητή. Δεκάδες κάτοικοι θυσιάστηκαν στον αντιστασιακό αγώνα, αγωνίστηκαν σε παράνομες οργανώσεις και πολλοί στάλθηκαν στη Γερμανία όμηροι, από όπου δεν επέστρεψαν ποτέ. Αποκορύφωμα του αγώνα υπήρξε το γνωστό «μπλόκο του Βύρωνα»[9] στις 7 Αυγούστου 1944, όταν οι Γερμανοί δολοφόνησαν δώδεκα άνδρες (έντεκα Έλληνες πατριώτες και έναν Ιταλό αντιφασίστα) σε κεντρικό σημείο της πόλης. Η περιοχή του Βύρωνα πρωταγωνίστηκε στα Δεκεμβριανά, καθώς οι κάτοικοι συμμετείχαν ενεργά στις δυνάμεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.
Εκκλησίες - Μονές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κεντρική εκκλησία της πόλης είναι ο Καθεδρικός Ι. Ν. Αγίας Τριάδος[10] και μεγάλες ενορίες αποτελούν ο Ι. Ν. Αγίου Δημητρίου[11] και ο Ι. Ν. Μεταμορφώσεως του Σωτήρος[12]. Οι τρεις αυτές εκκλησίες συνδέονται με την εγκατάσταση των προσφύγων στον Βύρωνα. Μέχρι την ανέγερσή τους, ο εκκλησιασμός των κατοίκων γινόταν στον μικρό σήμερα ναό του Αγίου Λαζάρου, στο κέντρο της πόλης. Μέσα στα όρια του δήμου βρίσκονται το αγιορείτικο μετόχι της Αναλήψεως (μετόχι της Μονής Σίμωνος Πέτρας), η Μονή Ζωοδόχου Πηγής, η Μονή Αγίου Ιωάννου Καρέα[13] και η Μονή Αγίου Γεωργίου Κουταλά[14]. Μικρά παρεκκλήσια είναι ο Άγιος Λάζαρος (πρώτος προσφυγικός ναός), ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος και η μικρή μεταβυζαντινή εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας.
Προσωπικότητες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στον Βύρωνα εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του ο γεννημένος στη Σμύρνη φιλόσοφος και ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος. Στον Βύρωνα γεννήθηκε και μεγάλωσε η Ελένη Γλύκατζη - Αρβελέρ, παιδί οικογένειας προσφύγων από τα Μουδανιά. Βυρωνιώτης θεωρείται και ο γεννημένος στο Αϊδίνι της Μικράς Ασίας Χρυσόστομος Β΄, αρχιεπίσκοπος Αθηνών. Ο Βύρωνας είναι ο τόπος γέννησης και του φημισμένου ηθοποιού Κώστα Βουτσά. Πολλές άλλες προσωπικότητες γεννήθηκαν, μεγάλωσαν ή διέμεναν κατά καιρούς στον Βύρωνα (Διαμαντής Διαμαντόπουλος, Μενέλαος Λουντέμης, Δημήτρης Ψαθάς, Ιάκωβος Καμπανέλλης, Γιάννης Βόγλης, Ευτύχης Μπιτσάκης κ.ά.).
Σημαντικά κτίρια και τοποθεσίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Θέατρο Βράχων "Μελίνα Μερκούρη"
- Ταπητουργείο (οδός Βαινδηρίου, κτίσμα του 1923-1924)
- Παλιό Δημαρχείο (οδός Κύπρου και Ευαγγελικής Σχολής, κτίσμα του 1924)
- Παλιά Αγορά (εν μέρει κατεδαφισμένη, λεωφόρος Χρυσοστόμου Σμύρνης)
- Προφυγικές οικίες κεντρικού οικισμού (διατηρούνται κάποιες μεταξύ των οδών Κολοκοτρώνη, Καισαρείας, Βουτζά και Μεσολογγίου).
- Παλιά σχολεία (1ο Δημοτικό Βύρωνα, 4ο Δημοτικό Βύρωνα).
- Δημοτικό Στάδιο
- Μονή Αγίου Ιωάννου Καρέα (11ος-12ο αι.)
- Μονή Αγίου Γεωργίου Κουταλά (15ος αι. ή αργότερα)
- Στρατιωτικές εγκαταστάσεις Καρέα (ΕΚΕΜΣ, ΔΣΕ, ΑΣΔΕΝ, Αερονομία κ.λπ.)
Θέατρο Βράχων
Όψη του Βύρωνα
Αθλητισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σωματεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Αθηναϊκός
- Δόξα Βύρωνος
- Βύρων
- Άρης Βύρωνα
- Αρμενική Ένωση Βύρωνα
- Αναγέννηση Βύρωνα
- Αθλητικος Ομιλος Καρεα
Πληθυσμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Έτος | Πληθυσμός |
|---|---|
| 1928 | 7.723 |
| 1940 | 25.482 |
| 1981 | 57.880 |
| 1991 | 58.523 |
| 2001 | 61.102 |
| 2011 | 61.308 |
Δήμος Βύρωνα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Δήμος Βύρωνα | ||
| Δήμος | ||
| ||
|
| ||
| Χώρα |  Ελλάδα
| |
| Διοίκηση | ||
| • Δήμαρχος | Δήμαρχος Βύρωνα | |
| Διοικητική υπαγωγή | ||
| • Περιφέρεια | Αττικής | |
| • Περιφ. ενότητα | Κεντρικού Τομέα Αθηνών | |
| Διαμέρισμα | Στερεά Ελλάδα | |
| Έκταση | 9,204 km2 | |
| Ιστότοπος | dimosbyrona.gr | |
Ο Δήμος Βύρωνα βρίσκεται στην Περιφερειακή ενότητα Κεντρικού Τομέα Αθηνών της Περιφέρειας Αττικής. Με την εφαρμογή της νέας διοικητικής διαίρεσης της χώρας κατά το Πρόγραμμα Καλλικράτης το 2011 ουδεμία μεταβολή επήλθε στον δήμο. Ο δήμος διαθέτει Δημοτικό Στάδιο, με χωρητικότητα 4.340 θεατών, έδρα του Αθηναϊκού και της Δόξας Βύρωνα, ενώ το Θέατρο Βράχων «Μελίνα Μερκούρη» φιλοξενεί κάθε καλοκαίρι το Φεστιβάλ Δήμου Βύρωνα.
Δήμαρχοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Δήμαρχοι Βύρωνα διετέλεσαν τα εξής πρόσωπα[15]:
| Εκλεγμένος ή διορισμένος δήμαρχος (γεννήθηκε - πέθανε) | Διάρκεια θητείας | Σημειώσεις |
|---|---|---|
| Νικόλαος Φραγκιάδης | 1934-1935 | |
| Φραγκ. Φραγκίσκος | 1935-1936 | |
| Νικόλαος Φραγκιάδης | 1936-1938 | Δεύτερη φορά. |
| Κωνσταντίνος Κωνσταντάρας | 1938-1941 | |
| Αναστασιάδης Αναστάσιος | 1941-1942 | Κατοχικός δήμαρχος. |
| Μαυρομάτης Δημήτριος | 1942- 1945 | Κατοχικός δήμαρχος |
| Νικόλαος Γιουρουκέλης | 1945 - 1946 | Κηδεύτηκε στις 10 Μαΐου 1980.[16] |
| Φίλιππος Πιεράκος (1905-1980) | 1946- 1947 | |
| Νικόλαος Φραγκιάδης | 1947-1950 | |
| Αντώνιος Κατσαντώνης | 1950-1951 | |
| Άγγελος Κωνσταντιλιέρης (19??-1964) | 1951-1959 | |
| Αχιλλέας Γεωργούτσος | 1959-1967 | Επίτιμος δήμαρχος |
| Χριστόφορος Λιάσκας | 1967-1974 | Διορισμένος από τη χούντα, με αναπληρωτή τον Μανούσο Μιλτ. Γριλλάκη.[17] |
| Οδυσσέας Καραμήτσος | 1974-1975 | Δικαστικός, διορισμένος από την κυβέρνηση εθνικής ενότητας του Κ. Καραμανλή. |
| Δημήτριος Κωνσταντιλιέρης (1921-1988) | 1975-1978 | Πρώτος αιρετός δήμαρχος μεταπολιτευτικά. Πέθανε σε ηλικία 67 ετών και κηδεύτηκε στις 18 Αυγούστου 1988.[18] |
| Θεόφιλος Φατσέας (19??-1979) | 1978-1979 | Λοχαγός του ΕΛΑΣ. Πέθανε εν ενεργεία.[19] |
| Δημήτριος Νικολαΐδης (1919-1998) | 1979-1994 | Κέρδισε τις εκλογές του 1982, του 1986 και του 1990. Πέθανε στις 29 Ιουλίου 1998.Επίτιμος δήμαρχος |
| Νικόλαος Ρογκάκος | 1995-2002 | Νικητής των εκλογών του 1994 και του 1998. |
| Νικόλαος Χαρδαλιάς (1968-) | 2003-2014 | Εκλεγείς με την υποστήριξη της Νέας Δημοκρατίας το 2002, επανεξελέγη το 2006 και το 2010. Υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας και Διαχείρισης Κρίσεων στην κυβέρνηση Μητσοτάκη από τον Μάρτιο του 2020. |
| Γρηγόρης Κατωπόδης (1953-) | 2014-σήμερα | Εξελέγη το 2014 με την υποστήριξη του ΣΥΡΙΖΑ και επανεξελέγη το 2019
|
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ «Απογραφή Πληθυσμού - Κατοικιών 2011. ΜΟΝΙΜΟΣ Πληθυσμός». (Ελληνικά) Ελληνική Στατιστική Αρχή. 2 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 8 Οκτωβρίου 2014.
- ↑ «Απογραφή Πληθυσμού - Κατοικιών 2011». (Ελληνικά) Ελληνική απογραφή 2011. Ελληνική Στατιστική Αρχή. 1 Μαΐου 2011.
- ↑ Admin. «Η περιοχή Κοπανά. Η ίδρυση του Συνοικισμού. Η επιλογή του χώρου - Δήμος και Πολιτεία». http://www.dimoskaipoliteia.gr/byron-menu/item/202-kopanas-idrysi-xoros. Ανακτήθηκε στις 2018-06-21.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ Admin. «Η μορφή και η έκταση του πρώτου συνοικισμού - Δήμος και Πολιτεία». http://www.dimoskaipoliteia.gr/byron-menu/item/217-h-morfh%20-kai-h-ektash-tou-prwtou-synoikismoy. Ανακτήθηκε στις 2018-06-21.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ «Ιστορικές | Αναμνήσεις του Βύρωνα». Αναμνήσεις του Βύρωνα. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2018.
- ↑ east (2010-01-16). «Ο Βύρωνας της προσφυγιάς – ο Βύρωνας που χάνεται…». Βύρωνας.gr. http://vironas.gr/2010/01/1586/. Ανακτήθηκε στις 2018-06-21.
- ↑ «Ο Ντελάλης του Βύρωνα: ΒΥΡΩΝΑΣ : Η ιστορία μιας πόλης.». Ο Ντελάλης του Βύρωνα. 3 Μαρτίου 2011. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2018.
- ↑ «Τα 90 χρόνια ιστορίας του τίμησε ο Βύρωνας!». Δήμος Βύρωνα. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2018.
- ↑ Βυρωνα, Πολιτεσ Του (6 Αυγούστου 2016). «Πολίτες του Βύρωνα: 7 Αυγούστου 1944: Το Μπλόκο του Βύρωνα από 2 Γερμανικούς λόχους & 800 ταγματασφαλίτες». Πολίτες του Βύρωνα. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2018.
- ↑ «Καθεδρικός Ιερός Ναός Αγίας Τριάδος Βύρωνος». www.agiatriadavyrona.gr. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2018.
- ↑ «ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ». www.in-agiosdimitrios.com. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2018.
- ↑ «Ιερά Μητρόπολη Καισαριανής Βύρωνος και Υμηττού». www.imkby.gr. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2018.
- ↑ «Άγιος Ιωάννης Καρέα». Βυζαντινός Περίπατος στην Αθήνα. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2018.
- ↑ «ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΟΥΤΑΛΑΣ». Βυζαντινός Περίπατος στην Αθήνα. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2018.
- ↑ «Οι Δήμαρχοι». Δήμος Βύρωνα. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Νοεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2018.
- ↑ Κοινωνικά, Τα Νέα, 7-5-1981, σελ. 4.
- ↑ Επιθεώρησις Τοπικής Αυτοδιοικήσεως, τεύχος ΙΒ΄, Δεκέμβριος 1967, σελ. 1120.
- ↑ Καθημερινή, 18 Αυγούστου 1988, σελ. 2.
- ↑ Νεκρολογία, Ριζοσπάστης, 1980-01-24. σελ. 36.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ιστοσελίδα του Δήμου Βύρωνα
Στη σκιά των βράχων (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
| |||||||||||
| |||||||||||||||||||||||