Άγιος Νικόλαος Λασιθίου
Συντεταγμένες: 35°11′20.976″N 25°43′2.165″E / 35.18916000°N 25.71726806°E
| Άγιος Νικόλαος | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα[1] |
| Περιφέρεια | Κρήτης |
| Περιφερειακή Ενότητα | Λασιθίου |
| Δήμος | Αγίου Νικολάου |
| Δημοτική Ενότητα | Αγίου Νικολάου |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Κρήτη |
| Νομός | Λασιθίου |
| Υψόμετρο | 21 μέτρα |
| Έκταση | 19,683 χλμ.² (κοινότητα) |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 12.149 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Ονομασία κατοίκων | Αγιονικολίτες |
| Ταχ. κώδικας | 721 00 |
| Τηλ. κωδικός | 2841 |
| https://www.agiosnikolaoscrete.com | |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Άγιος Νικόλαος είναι η πρωτεύουσα του Νομού Λασιθίου. Είναι έδρα του δήμου Αγίου Νικολάου καθώς και της ομώνυμης κοινότητας στην περιφερειακή ενότητα Λασιθίου της Κρήτης.[2][3]
Η περιοχή του Αγίου Νικολάου κατοικούταν κατά την αρχαιότητα, οπότε και λεγόταν Καμάρα. Κατά την ενετική περίοδο διέθετε κάστρο, γνωστό και ως Κάστρο Μιραμπέλλου, όμως ο οικισμός ερήμωσε κατά την οθωμανική εποχή, για να αρχίσει να κατοικείται ξανά τον 19ο αιώνα. Η ονομασία της πόλης προήλθε από το βυζαντινό εκκλησάκι που βρίσκεται στον όρμο Αγίου Νικολάου. Παλαιότερα ονομαζόταν «Μαντράκι», καθώς υπήρχαν πολλές μάντρες με κατσίκια που ξεχειμώνιαζαν. Άλλη γνωστή ονομασία, που ακόμα χρησιμοποιούν οι κάτοικοι των γύρω χωριών, είναι «Γιαλός».
Η οικονομία της περιοχής βασίζεται στον τουρισμό, στην καλλιέργεια ελιάς και στη μη σταβλισμένη κτηνοτροφία. Χαρακτηριστικό γνώρισμα της πόλης είναι η λίμνη Βουλισμένη και οι πολλές παραλίες της, οι οποίες συχνά πιστοποιούνται για την καθαριότητα και τις παροχές τους.[4]
Τα τελευταία χρόνια, στην όμορφη λίμνη Βουλισμένη, οργανώνεται και πραγματοποιείται με επιτυχία αθλητική δραστηριότητα ελεύθερης κατάδυσης από βράχο (cliff diving), στην οποία συμμετέχουν αθλητές και αθλήτριες από διάφορες χώρες.
Γεωγραφικά - Γενικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Άγιος Νικόλαος βρίσκεται στη βόρεια ακτογραμμή της Κρήτης, στη δυτική πλευρά του κόλπου του Μεραμβέλλου. Είναι κτισμένος πάνω και γύρω από πέντε λόφους, δίπλα στις εκβολές του χείμαρρου Ξεροπόταμος και γύρω από τη μικρή λίμνη Βουλισμένη.[2]
Κλίμα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Άγιος Νικόλαος παρουσιάζει θερμά καλοκαίρια και πολύ ήπιους χειμώνες. Το κλίμα της περιοχής σύμφωνα με το κλιματικό σύστημα κατάταξης Köppen–Geiger χαρακτηρίζεται ως Csa, δηλαδή εύκρατο (C), με ξηρό (s) και θερμό (a) καλοκαίρι[5].
| Κλιματικά δεδομένα Αγίου Νικολάου (2010–2019) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Μήνας | Ιαν | Φεβ | Μάρ | Απρ | Μάι | Ιούν | Ιούλ | Αύγ | Σεπ | Οκτ | Νοε | Δεκ | Έτος |
| Μέση Μέγιστη °C (°F) | 15.7 | 16.6 | 18.2 | 21.1 | 24.8 | 29.0 | 31.4 | 31.6 | 28.9 | 24.7 | 21.2 | 17.2 | 23,37 |
| Μέση Μηνιαία °C (°F) | 10.5 | 13.8 | 15.1 | 17.8 | 21.5 | 25.7 | 28.3 | 28.6 | 25.8 | 21.8 | 18.4 | 14.5 | 20,15 |
| Μέση Ελάχιστη °C (°F) | 10.2 | 11.0 | 12.0 | 14.4 | 18.1 | 22.3 | 25.1 | 25.5 | 22.6 | 18.8 | 15.6 | 11.8 | 17,28 |
| Βροχόπτωση mm (ίντσες) | 112 | 78 | 44 | 23 | 12 | 7 | 2 | 2 | 10 | 31 | 32 | 94 | 447 |
| Πηγή: Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών[6] | |||||||||||||
Ιστορικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Αρχαιότητα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η σημερινή πόλη είναι χτισμένη στη θέση της αρχαίας Λατούς προς Καμάρα, επίνειο της Λατούς Ετέρας[2] (σημαντική ορεινή πόλη των Δωριέων, 3,5 χιλιόμετρα βόρεια της Κριτσάς). Οι δύο πόλεις αποτελούσαν μια διοικητική ενότητα τον 3ο π.Χ αιώνα, λάτρευαν την ίδια θεότητα, την Ειλειθυία, προστάτιδα των τοκετών κι είχαν ενιαία νομίσματα που από το ένα μέρος εικόνιζαν την Ειλειθυία ή την Άρτεμη κι από το άλλο τον Ερμή με τη λέξη ΛΑΤΙΩΝ. Οι πολίτες της Λατούς προς Καμάρα ονόμαζαν τους εαυτούς τους Καμαρίτες.
Η Λατώ προς Καμάρα, ως λιμάνι, αναπτύχθηκε την περίοδο αυτή πληθυσμιακά και οικονομικά ενώ αντίθετα η Λατώ άρχισε να φθίνει. Από την περίοδο αυτή έχουν ανευρεθεί αγάλματα, επιγραφές και πολλοί τάφοι στην περιοχή του ποταμού. Τα κτερίσματα των τάφων αρκετά από τα οποία είναι ενδιαφέροντα, εκτίθενται στο αρχαιολογικό Μουσείο.
Την πρώτη Βυζαντινή περίοδο εξακολουθούσε να υπάρχει ως αξιόλογη πόλη, η Επισκοπή Καμάρας, όπως αναφέρεται στο Συνέκδημο από τον Ιεροκλή.
Ενετικοί χρόνοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στις αρχές του 13ου αιώνα, ίσως το 1206,[7] κατασκευάστηκε στο ύψωμα όπου σήμερα είναι η νομαρχία ένα φρούριο, πιθανόν από το Γενοβέζο Ενρίκο Πεσκατόρε. Το φρούριο ονομάστηκε Μιραμπέλλο και έδωσε το όνομά του στην επαρχία Μιραμπέλλου και στον κόλπο. Το φρούριο καταστράφηκε από ισχυρό σεισμό το 1303, αλλά οι Βενετοί το ανακατασκεύασαν. Το 1374 αναφέρεται ως Castro Mirabelli και διέθετε αποθήκη αλατιού από τις αλυκές της Ελούντας, το οποίο στη συνέχεια εξαγόταν στην Ευρώπη. Το φρούριο εγκαταλείφθηκε και έγινε αποθήκη όταν σταμάτησαν οι επαναστάσεις εναντίον των Βενετών.[8][7]
Το φρούριο Μιραμπέλλου καταστράφηκε το 1537 από Τούρκους πειρατές, αλλά ανακατασκευάστηκε σε σχέδιο του Μικέλε Σαμιτσέλι. Γύρω από το φρούριο αναπτύχθηκε οικισμός (βούργος). Στην απογραφή του Καστροφύλακα (Κ97) ο οικισμός αναφέρεται ως Mirabello proprio με 753 κατοίκους, κυρίως ψαράδες. Το 1630 αναφέρεται από τον Φραντσέσκο Μπαζιλικάτα ως Μιράμπελο Καστέλο και ότι στα ελληνικά ο οικισμός λεγόταν Βουλισμένη, από τη λίμνη.[8]
Το 1646, κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Κρητικού Πολέμου, ο φρούραρχος Κολονέλο Μπαλντέλα παρέδωσε αμέσως το φρούριο στους Τούρκους που το περικύκλωσαν. Αυτή η πράξη θεωρήθηκε προδοσία και ο Μπαλντέλα κρεμάστηκε. Οι Βενετοί ανακατέλαβαν το φρούριο, αλλά επειδή δεν μπορούσαν να το κρατήσουν στην κατοχή τους το κατέστρεψαν, αφού το φρούριο της Σπιναλόγκας κάλυπτε τις ανάγκες τους.[7]
Το 1671 αναφέρεται στην τουρκική απογραφή ως Nefs Meranblo με 42 χαράτσια, που σημαίνει ότι κατοικούταν. Στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834 δεν αναφέρεται και η περιοχή ήταν ακατοίκητη. Όμως το λιμάνι χρησιμοποιούταν για την εξαγωγή προϊόντων της επαρχίας όπως χαρούπια. Το 1845 ο Victor Raulin αναφέρει ότι υπήρχαν τέσσερις εκκλησίες ερειπωμένες που χρησιμοποιούνταν ως αποθήκες χαρουπιών.[8]
Σύγχρονος οικισμός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα].jpg)
Ο σύγχρονος οικισμός δημιουργήθηκε με την επανάσταση του 1866, από κατοίκους της Φουρνής, της Κριτσάς, του Ηρακλείου και των Σφακίων. Τα ερείπια του ενετικού φρουρίου χρησιμοποιήθηκαν ως οικοδομικά υλικά των νέων κτιρίων[7]. Αναφέρεται για πρώτη φορά στην απογραφή του 1881, όταν είχε 87 Χριστιανούς και 8 Τούρκους κατοίκους. Αρχικά ονομαζόταν Μαντράκι αλλά πήρε το όνομα Άγιος Νικόλαος από το μικρό βυζαντινό εκκλησάκι του 9ου αιώνα που βρίσκεται στη χερσόνησο Αμμούδι, περίπου 2 χιλιόμετρα βόρεια της πόλης. Το 1900 ο Άγιος Νικόλαος γίνεται η έδρα του Δήμου Κριτσάς. Το 1904 η έδρα του Νομού Λασιθίου μετακινήθηκε από τη Νεάπολη στον Άγιο Νικόλαο.[8]
Το 1928 ο Άγιος Νικόλαος είχε 1.124 κατοίκους και από τότε παρατηρείται συνεχής αύξηση του πληθυσμού: 2.481 (1940), 3.167 (1951), 3.709 (1961), 5.002 (1971), 8.130 (1981).Από τη δεκαετία του 60 αναδείχθηκε σε σημαντικό τουριστικό προορισμό.[8]
Διοικητικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Δείτε: Κοινότητα Αγίου Νικολάου
Ο Άγιος Νικόλαος το 1924 με ΦΕΚ 184Α - 06/08/1924 ορίστηκε έδρα του ομώνυμου δήμου Αγίου Νικολάου.[3] Ο Άγιος Νικόλαος είναι η έδρα του Δήμου Αγίου Νικολάου. Από το 1998, με το σχέδιο Καποδίστρια, στο Δήμο Αγίου Νικολάου συγχωνεύθηκαν οι κοινότητες Κριτσάς, Ελούντας, Λιμνών, Καλού Χωριού, Βρουχά, Σκινιά, Λούμα, Ζενίων, Έξω Ποτάμων, Κρούστα, Έξω Λακωνίων, Μέσα Λακωνίων και Πρίνας. Από το 2011 κι έπειτα από το νόμο Καλλικράτη, στο Δήμο Αγίου Νικολάου συγχωνεύθηκαν ο Δήμος Νεάπολης και η Κοινότητα Βραχασίου. Οι προκαποδιστριακές Κοινότητες και Δήμοι (όπως αυτός του Αγίου Νικολάου) επανήλθαν ως υποδιαίρηση του δήμου.
Οι μόνιμοι κάτοικοι σύμφωνα με την απογραφή του 2011 ήταν 11.421 για την πόλη, 12.638 για τη δημοτική ενότητα και 27.074 για τον διευρυμένο δήμο Αγίου Νικολάου.[9]
Η Λίμνη Βουλισμένη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Λίμνη Βουλισμένη ('Λίμνη' για τους Αγιονικολιώτες) είναι μια μικρή λιμνοθάλασσα στο κέντρο της πόλης. Η λίμνη συνδέεται με το λιμάνι της πόλης με ένα κανάλι που ανοίχθηκε το 1870. Πολλοί αρχαίοι μύθοι αναφέρουν τη Λίμνη, οι αρχαιότεροι από τους οποίους θέλουν τις θεές Αθηνά και Άρτεμη να λούζονται σε αυτή. Με τη Λίμνη συνδέονται δύο αστικοί μύθοι, ότι δεν υπάρχει πυθμένας, και ότι η Λίμνη συνδέεται με το ηφαίστειο της Σαντορίνης. Ο τελευταίος μύθος στηρίζεται στο ότι κατά την τελευταία έκρηξη του ηφαιστείου, τα νερά της Λίμνης φούσκωσαν και πλημμύρισαν τις γύρω από αυτήν αποθήκες, όπως και το ότι στην επιφάνεια της εμφανίστηκαν νεκρά ψάρια. Στον πυθμένα της λίμνης υπάρχει πολεμικό υλικό που εγκαταλείφθηκε από τους Γερμανούς στρατιώτες προτού αποχωρήσουν στο τέλος του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου[10].
Αξιοθέατα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Ένα πάρκο με πεύκα και αλμυρίκια πάνω από τη Λίμνη προσφέρει πανοραμική θέα της πόλης. Από το πάρκο αυτό ξεκινά ένα πετρόχτιστο μονοπάτι, ελίσσεται ανάμεσα στα δένδρα και καταλήγει στη Νότια πλευρά της Λίμνης, εκεί όπου δένουν μικρά σκάφη αλιείας.
- Η Σπιναλόγκα, οχυρωμένο νησί το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως λεπροκομείο. Πλέον κάποια από τα κτίρια και σπίτια της σώζονται ως αρχαιολογικοί χώροι και υπάρχουν τουριστικά γραφεία που μεταφέρουν τους τουρίστες με βάρκα στο νησί από την Ελούντα, την Πλάκα και τον Άγιο Νικόλαο και εκεί γίνεται η ξενάγηση τους στα συγκεκριμένα σημεία του νησιού που επιτρέπεται η πρόσβαση.[11]
- Η Μαρίνα του Δήμου Αγίου Νικολάου όπου διοργανώνονται ιστιοπλοϊκοί αγώνες.
- Το κέρας της Αμάλθειας, ένα γλυπτό που έχει κατασκευασθεί από τους ντόπιους, αναγνωρισμένους καλλιτέχνες αδελφούς Σωτηριάδη, έχει στηθεί σε ένα πετρόχτιστο αίθριο παραθίν αλός, έτσι ώστε να έχει φόντο τον κόλπο του Μεραμβέλου και το νησάκι των Αγίων Πάντων.
- Την Αρπαγή της Ευρώπης, ένα άγαλμα - ύψους 4 μέτρων, που έχει σχεδιάσει ο βραβευμένος σκηνοθέτης Νίκος Κούνδουρος και έχουν φιλοτεχνήσει οι γλύπτες Νίκος και Παντελής Σωτηριάδης. Βρίσκεται στη νέα προβλήτα του λιμανιού του Αγίου Νικολάου. Είναι φτιαγμένο από μπρούντζο, χάλυβα και γυαλί, εξολοκλήρου σφυρηλατημένο στο χέρι, ενώ το βάρος του πλησιάζει τους 6 τόνους.[12]
- Η πλατεία Νεάρχου, όπως ονομάζεται η παλαιότερη πλατεία ΚΤΕΛ, είναι σχεδιασμένη με ψηφιδωτά θαλάσσια μοτίβα, από την αρχιτέκτονα Μάρω Δαγιάντη.
- Οι σκάλες της πόλης είναι αρκετά ενδιαφέρουσες. Καθώς η πόλη είναι κτισμένη σε λόφους οι σκάλες είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της, με αρκετούς αρχιτέκτονες της περιοχής να έχουν σχεδιάσει από μια. Ο επισκέπτης κατά την περιήγησή του στον παραλιακό δρόμο μπορεί να απολαύσει τα ζωγραφισμένα μοτίβα στις σκάλες που οδηγούν στο κέντρο της πόλης.
- Η Κιτροπλατεία, μια πλατεία με μικρή παραλία, από την οποία ξεκινάει πετρόχτιστος πεζόδρομος που ακολουθεί την ακτογραμμή και καταλήγει στη Μαρίνα. Το όνομά της προέρχεται από το εμπόριο των κίτρων καθώς από αυτήν την παραλία κι εξαιτίας του βάθους της, μπορούσαν να φορτώσουν τα εμπορικά καΐκια προτού ακόμα η πόλη αποκτήσει λιμάνι.
- Ο λόφος του Αγίου Χαραλάμπους, δίπλα στην ομώνυμη εκκλησία ένα αλσύλλιο από πεύκα με μια παλιά υδατοδεξαμενή στην οροφή της οποίας φύονται δύο πεύκα. Από το λόφο έχει κανείς πανοραμική θέα της πόλης και του κόλπου. Επίσης ο λόφος του μουσείου με τον ναό του αγίου Ανδρέα και το παρακείμενο αλσύλλιο.
- Τα νησάκια Αγίων Πάντων και Φάρου, είναι ένα παράδειγμα στη Φυσική Ιστορία καθώς ενώ απέχουν ελάχιστα μέτρα το ένα από το άλλο τα είδη της πανίδας και χλωρίδας που φιλοξενούν έχουν εξελιχθεί διαφορετικά. Στο νησί των Αγίων Πάντων έχουν μεταφερθεί από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα κρητικοί αίγαγροι, τα Κρι-Κρι, προκειμένου να διατηρηθεί καθαρό το είδος.[13]
Αθλητισμός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Αθλητικός Όμιλος Αγίου Νικολάου (ΑΟΑΝ) - Ποδόσφαιρο / Μπάσκετ
- Ναυτικός Όμιλος Αγίου Νικολάου (ΝΟΑΝ)
- Αθλητικός Όμιλος Λασιθίου (ΑΟΛ)
- Ποδηλατικός Όμιλος Αγίου Νικολάου (ΠΟΑΝ)
- Ιστιοπλοϊκός Όμιλος Αγίου Νικολάου(ΙΟΑΝ)
- Νέοι Αθλητικού Ομίλου Αγίου Νικολάου (ΝΑΟΑΝ) Τμήμα Αντισφαίρισης
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ GEOnet Names Server. 11 Ιουνίου 2018. -815523.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα. 1. Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος. 1996. σελ. 461-462.
- ↑ 3,0 3,1 «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των Οικισμών». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2022.
- ↑ «Γαλάζιες Σημαίες 2013». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 2013.
- ↑ Peel, M. C.· Finlayson, B. L. «Updated world map of the Köppen-Geiger climate classification» (PDF). Mcmahon.
- ↑ «Climate». National Observatory of Athens. Ανακτήθηκε στις 10 Απριλίου 2022.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Τα φρούρια του Μιραμπέλου Αρχειοθετήθηκε 2015-02-01 στο Wayback Machine. www.cretanbeaches.com
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 Σπανάκης, Στέργιος (1993). Πόλεις και χωριά της Κρήτης στο πέρασμα των αιώνων, τόμος Α. Ηράκλειο: Γραφικές Τέχνες Γ. Δετοράκης. σελίδες 73–76.
- ↑ «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού», σελ. 10872 (σελ. 398 του pdf)
- ↑ [1] Αρχειοθετήθηκε 2013-07-18 στο Wayback Machine. ως Μηνιαίο Περιοδικό, κείμενο Νίκος Ζερβονικολάκης
- ↑ «Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού | Οχυρή νησίδα Σπιναλόγκα». odysseus.culture.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2022.
- ↑ «Μνημείο Αρπαγή της Ευρώπης Άγιος Νικόλαος». Μνημείο Αρπαγή της Ευρώπης Άγιος Νικόλαος (στα gr). Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2022.
- ↑ «Ταξιδιωτικός Οδηγός Κρήτης - Νησίδα Άγιοι Πάντες». www.cretanbeaches.com. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2022.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Δήμος Αγίου Νικολάου
- Αρχαιολογικό Μουσείο Αρχειοθετήθηκε 2010-06-20 στο Wayback Machine.
- Μαρίνα Αγίου Νικολάου
- ΤΕΙ Κρήτης, Παράρτημα Αγίου Νικολάου Αρχειοθετήθηκε 2009-04-03 στο Wayback Machine.
