2,3-διμεθυλοπεντάνιο

2,3-διμεθυλοπεντάνιο
Γενικά
Όνομα IUPAC	2,3-διμεθυλοπεντάνιο
Χημικά αναγνωριστικά
Χημικός τύπος	C7H16
Μοριακή μάζα	100,204 amu
Σύντομος συντακτικός τύπος	(CΗ3)2CHCH(CH3)CH2CH3
Συντομογραφίες	sBuiPr
Αριθμός CAS	565-59-3
SMILES	CC(C)C(C)CC
PubChem CID	11260
Ισομέρεια
Ισομερή θέσης	8 επτάνιο 2-μεθυλεξάνιο αιθυλοπεντάνιο 2,2-διμεθυλοπεντάνιο 2,4-διμεθυλοπεντάνιο 3,3-διμεθυλοπεντάνιο 3-μεθυλεξάνιο, τριμεθυλοβουτάνιο
Οπτικά ισομερή	2
Φυσικές ιδιότητες
Σημείο τήξης	-135°C
Σημείο βρασμού	89,5°C
Κρίσιμη θερμοκρασία	263,84°C (537 K)
Κρίσιμη πίεση	2,96 MPa
Πυκνότητα	695 kg/m3
Διαλυτότητα στο νερό	αδιάλυτο
Ιξώδες	3,9·10-4 Pa·s
Δείκτης διάθλασης , nD	1,392
Τάση ατμών	121,5 mmHg
Χημικές ιδιότητες
Βαθμός οκτανίου	88,5
Βαθμός κετανίου	21
Ελάχιστη θερμοκρασία ανάφλεξης	-6,7°C
Σημείο αυτανάφλεξης	337°C
Επικινδυνότητα
Κίνδυνοι κατά NFPA 704	3 0 0
Εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά, τα δεδομένα αφορούν υλικά υπό κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (25°C, 100 kPa).

Το 2,3-διμεθυλοπεντάνιο (για την ακρίβεια τα 2,3-διμεθυλοπεντάνια, αφού υπάρχουν δύο (2) εναντιομερή: 2,3R-διμεθυλοπεντάνιο και το 2,3S-διμεθυλοπεντάνιο, που όμως διαφέρουν μόνο ως προς τη φορά της γωνίας πόλωσης του πολωμένου φωτός) είναι ένα από τα ισομερή θέσης του επτανίου.

Ονοματολογία

Η ονομασία «2,3-διμεθυλοπεντάνιο» προέρχεται από την ονοματολογία κατά IUPAC. Συγκεκριμένα: Η ονομασία διαιρείται (νοητά) αρχικά σε δύο τμήματα: στο τμήμα που περιέχει τις πληροφορίες για τις διακλαδώσεις (ή και τους υποκαταστάτες) «2,3-διμεθυλο-» και το τμήμα που έχει περιέχει τις πληροφορίες για την κύρια (δηλαδή την πολυπλοκότερη δυνατή) ανθρακική αλυσίδα «-πεντάνιο». Το αρχικό πρόθεμα «δι-» δηλώνει την παρουσία δύο όμοιων διακλαδώσεων, το «μεθυλ-», ότι πρόκειται για διακλαδώσεις ενός (1) ατόμου άνθρακα. Οι αριθμοί που προηγούνται στο τμήμα των διακλαδώσεων («2,3-») δηλώνουν τους αριθμούς θέσης των ατόμων άνθρακα της κύριας ανθρακικής αλυσίδας στην οποία στα οποία ενώνονται οι ακολουθούμενες διακλαδώσεις. Ακολουθεί η ονομασία της κύριας ανθρακικής αλυσίδας: Το τμήμα «πεντ-» δηλώνει την παρουσία πέντε (5) ατόμων άνθρακα στην κύρια ανθρακική αλυσίδα της ένωσης, το ενδιάμεσο «-αν-» δείχνει την παρουσία μόνο απλών δεσμών μεταξύ ατόμων άνθρακα στο μόριο και η κατάληξη «-ιο» φανερώνει ότι δεν περιέχει χαρακτηριστικές ομάδες, που έχουν χαρακτηριστικές καταλήξεις και επειδή δεν υπήρχαν ούτε στην αρχή χαρακτηριστικά προθέματα υποκαταστατών, παρά μόνο απλά ανθρακούχες διακλαδώσεις, συμπεραίνεται ότι η ένωση είναι ένας υδρογονάνθρακας.

Δομή

Το μόριό του αποτελείται από επτά (7) άτομα άνθρακα (τέσσερα (4) πρωτοταγή, ένα (2) δευτεροταγές και δύο (2) τριτοταγή) και δεκαέξι (16) άτομα υδρογόνου.

Δεσμοί
Δεσμός	τύπος δεσμού	ηλεκτρονική δομή	Μήκος δεσμού	Ιονισμός
C-H	σ	2sp3-1s	109 pm	3% C- H+
C-C	σ	2sp3-2sp3	154 pm
Κατανομή φορτίων σε ουδέτερο μόριο
C#1,#1΄,1",#5	-0,09
C#4	-0,06
C#2,#3	-0,03
H	+0,03

Παραγωγή

Απομόνωση από φυσικές και βιομηχανικές πηγές

1. Απομονώνεται από το πετρέλαιο.
2. Απομονώνεται από μίγματα που προκύπτουν από πυρόλυση βαρύτερων προϊόντων διύλισης πετρελαίου ή πολυμερών υδρογονανθράκων.

Παραγωγή με αντιδράσεις σύνθεσης: Από πρώτες ύλες με μικρότερη ανθρακική αλυσίδα

1. Δομικά το 2,3-διμεθυλοπεντάνιο αποτελείται από δευτεροταγές βουτύλιο (CH₃CH₂CH(CH₃)-) και ένα ισοπροπύλιο ((CH₃)₂CH-). Επομένως, ο απλούστερος τρόπος παρασκευής καθαρού ισοεπτανίου είναι η αντίδραση ζεύγους δευτεροταγoύς βουτυλολίθιου με ισοπροπυλαλογονίδιο ή αντίστροφα δευτεροταγούς βουτυλαλογονίδιου με ισοπροπυλολίθιο:

$\mathrm {CH_{3}CH_{2}CHXCH_{3}+Li{\xrightarrow {|Et_{2}O|}}CH_{3}CH_{2}CHLiCH_{3}+LiX}$
$\mathrm {CH_{3}CH_{2}CHLiCH_{3}+CH_{3}CHXCH_{3}{\xrightarrow {}}(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{3}+LiX}$
ή
$\mathrm {CH_{3}CHXCH_{3}+Li{\xrightarrow {|Et_{2}O|}}CH_{3}CHLiCH_{3}+LiX}$
$\mathrm {CH_{3}CHLiCH_{3}+CH_{3}CH_{2}CHXCH_{3}{\xrightarrow {}}(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{3}+LiX}$

2. Εναλλακτικά γίνεται η σύνθεση 2,3-διμεθυλοπεντανίου γίνεται και με επίδραση μεθυλολιθίου σε 2,3-διαλοπεντάνιο:

$\mathrm {CH_{3}X+Li{\xrightarrow {|Et_{2}O|}}CH_{3}Li+LiX}$
$\mathrm {CH_{3}CHXCHXCH_{2}CH_{3}+2CH_{3}Li{\xrightarrow {}}(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{3}+2LiX}$

Παραγωγή με αντιδράσεις χωρίς αλλαγή ανθρακικής αλυσίδας

Με αναγωγή κατάλληλων αλογονούχων ενώσεων

Κατάλληλα για παραγωγή αιθυλοπεντάνιου είναι τα ακόλουθα αλκυλαλογονίδια:

1. 1-αλο-2,3-διμεθυλοπεντάνιο.
2. 2-αλο-2,3-διμεθυλοπεντάνιο.
3. 3-αλο-2,3-διμεθυλοπεντάνιο.
4. 2-αλο-3,4-διμεθυλοπεντάνιο.
5. 1-αλο-3,4-διμεθυλοπεντάνιο.
6. 1-αλο-2-ισοπροπυλοβουτάνιο.

• Καθένα από αυτά, π.χ. το 1-αλο-3,4-διμεθυλοπεντάνιο, μπορεί να αναχθεί με τους ακόλουθους τρόπους:

1. Με «υδρογόνο εν τω γεννάσθαι», δηλαδή μέταλλο + οξύ:

$\mathrm {(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{2}X+Zn+HX{\xrightarrow {}}(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{3}+ZnX_{2}}$

2. Με λιθιοαργιλιοϋδρίδιο (LiAlH₄) ή νατριοβοριοϋδρίδιο (NaBH₄):

$\mathrm {4(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{2}X+LiAlH_{4}{\xrightarrow {}}4(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{3}+AlX_{3}+LiX}$

3. Με αναγωγή των αντίστοιχων αλκυλιωδιδίων από HI:

$\mathrm {2(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{2}X+HI{\xrightarrow {}}2(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{3}+I_{2}}$

4. Με αναγωγή από μέταλλα (συνήθως λίθιο ή μαγνήσιο) και στη συνέχεια υδρόλυση των παραγόμενων οργανομεταλλικών ενώσεων.Π.χ.::

$\mathrm {(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{2}X+2Li{\xrightarrow[{-LiX}]{|Et_{2}O|}}(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{2}Li{\xrightarrow {+H_{2}O}}(CH_{3})_{3}CCH_{2}CH_{2}CH_{3}+LiOH}$
ή
$\mathrm {(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{2}X+Mg{\xrightarrow {|Et_{2}O|}}(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{2}MgX{\xrightarrow {+H_{2}O}}(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{3}+Mg(OH)X\downarrow }$

5. Με αναγωγή από σιλάνιο, παρουσία τριφθοριούχου βορίου, παράγεται 2,3-διμεθυλοπεντάνιο.Π.χ.::

$\mathrm {(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{2}X+SiH_{4}{\xrightarrow {BF_{3}}}(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{3}+SiH_{3}X}$

• Συμπαράγονται και πολυαλογονοπαράγωγα του σιλανίου.
• Στην παραπάνω λίστα αναφέρθηκαν μόνο οι κατάλληλες αλογονούχες ενώσεις με ένα άτομο αλογόνου ανά μόριο. Υπάρχουν όμως και πολυπλοκότερες, με περισσότερα άτομα αλογόνων ανά μόριο, που μπορούν να επίσης να δώσουν 2,3-διμε8υλοπεντάνιο.

Με αναγωγή κατάλληλων οξυγονούχων ενώσεων

1. Με αναγωγή των κατάλληλων αλδεϋδών με υδραζίνη (NH₂NH₂) (αντίδραση Wölf-Kishner) παράγεται 2,3-διμεθυλοπεντάνιο. Ειδικότερα μερικές από τις κατάλληλες αλδεΰδες είναι οι ακόλουθες:

1. 2,3-διμεθυλοπεντανάλη.
2. 3,4-διμεθυλοπεντανάλη.
3. 2-ισοπροπυλοβουτανάλη.

Π.χ. για την 3,4-διμεθυλοπεντανάλη έχουμε την ακόλουθη στοιχειομετρική εξίσωση:

$\mathrm {(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CHO+NH_{2}NH_{2}{\xrightarrow {KOH}}(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{3}+N_{2}\uparrow +H_{2}O}$

2. Με αναγωγή της 3,4-διμεθυλοπεντανόνης (Αντίδραση Clemmensen) παράγεται 2,3-3ιμεθυλοπεντάνιο:

$\mathrm {(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})COCH_{3}+2Zn+2HCl{\xrightarrow {}}(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{3}+ZnCl_{2}+ZnO}$

• Παραπάνω αναφέρθηκαν μόνο οι κατάλληλες οξυγονούχες ενώσεις με ένα άτομο οξυγόνου ανά μόριο. Υπάρχουν όμως και πολυπλοκότερες, με περισσότερα άτομα οξυγόνου ανά μόριο, που μπορούν να επίσης να δώσουν 2,3-διμε8υλοπεντάνιο.

Με αναγωγή κατάλληλων θειολών

Με αναγωγή των κατάλληλων θειολών (μέθοδος Raney) παράγεται 2,3-διμεθυλοπεντάνιο. Για την παραγωγή του 2,3-διμεθυλοπεντάνιου κατάλληλες είναι οι ακόλουθες θειόλες:

1. 2,3-διμεθυλοπεντανοθειόλη-1.
2. 2,3-διμεθυλοπεντανοθειόλη-2.
3. 2,3-διμεθυλοπεντανοθειόλη-3.
4. 3,4-διμεθυλοπεντανοθειόλη-2.
5. 3,4-διμεθυλοπεντανοθειόλη-1.

Π.χ. για την 3,4-διμεθυλοπεντανοθειόλη-1 χουμε την ακόλουθη στοιχειομετρική εξίσωση:

$\mathrm {(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{2}SH+H_{2}{\xrightarrow {Ni}}(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{3}+H_{2}S}$

Με καταλυτική υδρογόνωση κατάλληλων ακόρεστων αλειφατικών υδρογονανθράκων

Κατάλληλα για την παραγωγή 2,3-διμεθυλοπεντανίου είναι τα αλκένια, αλκίνια, αλκαδιένια ή και περισσότερο ακόρεστοι υδρογονάνθρακες με συνολικά επτά (7) άτομα άνθρακα. Ειδικότερα, κατάλληλα είναι τα ακόλουθα αλκένια:

1. 2,3-διμεθυλοπεντένιο-1.
2. 2,3-διμεθυλοπεντένιο-2.
3. 3,4-διμεθυλοπεντένιο-2.
4. 3,4-διμεθυλοπεντένιο-1.
5. 2-ισοπροπυλοβουτένιο-1.

Π.χ. για το 3,4-διμεθυλοπεντένιο-1 έχουμε την ακόλουθη στοιχειομετρική εξίσωση:

$\mathrm {(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH=CH_{2}+H_{2}{\xrightarrow {Ni,\;Pd,\;Pt}}(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{3}}$

Παραγωγή με αντιδράσεις αποσύνθεσης με μείωση του μήκους της ανθρακικής αλυσίδας

Με αποκαρβοξυλίωση κατάλληλων καρβοξυλικών αλάτων

• Mε τη θέρμανση αλκαλικού διαλύματος των κατάλληλων καρβοξυλικών οξέων παράγεται 2,3-διμεθυλοπεντάνιο. Κατάλληλα για την παραγωγή του 2,3-διμεθυλοπεντάνιου είναι π.χ. τα ακόλουθα καρβοξυλικά οξέα:

1. 3,4-διμεθυλεξανικό οξύ.
2. 2,2,3-τριμεθυλοπεντανικό οξύ.
3. 2-ισοπροπυλο-2-μεθυλοβουτανικό οξύ.
4. 2-ισοπροπυλοπεντανικό οξύ.
5. 2,3,4-τριμεθυλοπεντανικό οξύ.
6. 4,5-διμεθυλεξανικό οξύ.

Π.χ. για το 4,5-διμεθυλεξανικό οξύ έχουμε την ακόλουθη στοιχειομετρική εξίσωση:

$\mathrm {(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{2}COOH+NaOH{\xrightarrow {}}(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{2}COONa+H_{2}O{\xrightarrow {\triangle }}(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{3}+NaHCO_{3}}$

• Στην παραπάνω λίστα αναφέρθηκαν μόνο τα κατάλληλα καρβονικά οξέα. Υπάρχουν όμως και δικαρβονικά, τρικαρβονικά, κ.τ.λ. καρβοξυλικά οξέα που με διπλή, τριπλή κ.τ.λ, αποκαρβοξυλίωση αντίστοιχα μπορούν να επίσης να δώσουν 2,3-διμεθυλοπεντάνιο.

Με αναγωγή κατάλληλων θειαιθέρων

Με αναγωγή των κατάλληλων θειαιθέρων (μέθοδος Raney) παράγεται 2,3-διμεθυλοπεντάνιο. Για την παραγωγή του 2,3-διμεθυλοπεντάνιου κατάλληλοι είναι π.χ. οι ακόλουθοι θειαιθέρες:

1. 2,3-διμεθυλο-1-(2΄,3΄-διμεθυλοπεντυλοθειο)πεντάνιο.
2. 3,4-διμεθυλο-1-(2΄,3΄-διμεθυλοπεντυλοθειο)πεντάνιο.
3. 2,3-διμεθυλο-2-(2΄,3΄-διμεθυλοπεντυλοθειο)πεντάνιο.
4. 3,4-διμεθυλο-2-(2΄,3΄-διμεθυλοπεντυλοθειο)πεντάνιο.
5. 2,3-διμεθυλο-3-(2΄,3΄-διμεθυλοπεντυλοθειο)πεντάνιο.
6. 2-ισοπροπυλο-3-(2΄,3΄-διμεθυλοπεντυλοθειο)βουτάνιο.
7. 2,3-διμεθυλο-2-(1΄,1΄,2΄-τριμεθυλοβουτυλοθειο)πεντάνιο.
8. 2,3-διμεθυλο-3-(1΄-ισοπροπυλοβουτυλοθειο)πεντάνιο.
9. 3,4-διμεθυλο-2-(1΄,3΄,4΄-τριμεθυλοβουτυλοθειο)πεντάνιο.
10. 3,4-διμεθυλο-3-(3΄,4΄-διμεθυλοπεντυλοθειο)πεντάνιο.
11. 2-ισοπροπυλο-1-(2΄-ισοπροπυλοβουτυλοθειο)βουτάνιο.

Π.χ. για το 3,4-διμεθυλο-1-(3΄,4΄-διμεθυλοπεντυλοθειο)πεντάνιο χουμε την ακόλουθη στοιχειομετρική εξίσωση

$\mathrm {(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{2}SCH_{2}CH_{2}CH(CH_{3})CH(CH_{3})_{2}+H_{2}{\xrightarrow {Ni}}2(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{3}+H_{2}S}$

• Στις παραπάνω λίστες αναφέρθηκαν μόνο οι κατάλληλες θειούχες ενώσεις με ένα άτομο θείου ανά μόριο. Υπάρχουν όμως και πολυπλοκότερες, με περισσότερα άτομα θείου ανά μόριο, ή και θειούχες ετεροκυκλικές που μπορούν να επίσης να δώσουν 2,3-διμεθυλοπεντάνιο. Επίσης, παραλήφθηκαν όσες οι μικτοί θειαιθέρες που δείνον μίγματα που περιέχουν και 2,3-διμεθυλοπεντάνιο.

Φυσικές ιδιότητες και ισομερή

Είναι αδιάλυτο στο νερό, αλλά διαλυτό σε πολλούς οργανικούς διαλύτες, όπως οι αλκοόλες και ο διαιθυλαιθέρας. Ωστόσο, το 2,3-διμεθυλοπεντάνιο θεωρείται και το ίδιο ως ένας οργανικός διαλύτης. Ο διαχωρισμός των δύο ισομερών θέσης είναι δυνατός, αν και αντιοικονομικός, με εξαντλητικές αποστάξεις.

Το 2,3-διμεθυλοπεντάνιο έχει τα ακόλουθα οκτώ (8) [εννέα (9) αν μετρηθούν και τα εναντιομερή] ισομερή:

1. (n-) ή (κ-) C₇H₁₆: (Κανονικό) επτάνιο.
2. CH₃(CH₂)₃CH(CH₃)₂: 2-μεθυλεξάνιο ή ισοεπτάνιο.
3. CH₃(CH₂)₂^*CH(CH₃)CH₂CH₃: R,S-3-μεθυλεξάνιο.
4. (CH₃CH₂)₃CH: αιθυλοπεντάνιο.
5. (CH₃)₃CCH₂CH₂CH₃: 2,2-διμεθυλοπεντάνιο.
6. (CH₃)₂CΗCH₂CΗ(CH₃)₂: 2,4-διμεθυλοπεντάνιο.
7. (CH₃CH₂)₂C(CH₃)₂: 3,3-διμεθυλοπεντάνιο.
8. (CH₃)₃CCH(CH₃)₂: τριμεθυλοβουτάνιο ή τριπτάνιο.

Τα ισομερή αυτά παρόλο που έχουν ίδιο χημικό τύπο και μοριακό βάρος, έχουν διαφορετικές δομές και διαφορετικές ιδιότητες:

Συντακτικός τύπος Δομή	Όνομα IUPAC (ελληνική μορφή) Όνομα	Μοριακό Βάρος	Σημείο ζέσεως (°C, 1 atm)
	κ-επτάνιο επτάνιο	100,21	98,42
	2-μεθυλεξάνιο ισοεπτάνιο	100,21	90
	3-μεθυλεξάνιο	100,21	90,7
	2,2-διμεθυλοπεντάνιο νεοεπτάνιο	100,21	77,9
	2,3-διμεθυλοπεντάνιο	100,21	89,4
	2,4-διμεθυλοπεντάνιο	100,21	80,5
	3,3-διμεθυλοπεντάνιο	100,21	85,7
	αιθυλοπεντάνιο	100,21	93,5
	τριμεθυλοβουτάνιο τριπτάνιο	100,21	81,7

Χημικές ιδιότητες

Οι διακλαλώσεις κάνουν το 2,3-διμεθυλοπεντάνιο πιο εύφλεκτο από το επτάνιο. Επίσης, θεωρητικά το 2,3-διμεθυλοπεντάνιο καίγεται με φλογα που παράγει λιγότερη αιθάλη και εκπέμπει ακτινοβολία υψηλότερης συχνότητας, αλλά επειδή η διαφορά είναι μικρή, το αποτέλεσμα και για τα δυο ισομερή είναι μια έντονη κίτρινη φλόγα όταν αναφλέγονται.

Επίσης, σε σύγκριση με το επτάνιο, το 2,3-διμεθυλοπεντάνιο έχει χαμηλότερο σημείο τήξης, χαμηλότερο σημείο βρασμού αλλά και χαμηλότερη πυκνότητα.

Στην κλίμακα NFPA 704 το 2,3-διμεθυλοπεντάνιο κατατάσσεται στο επίπεδο 0 χημικής δραστικότητας, μαζί με τα υπόλοιπα άλλα αλκάνια. Ωστόσο η παρουσία των δύο (2) τριτοταγών #3 ατόμου άνθρακα διευκολύνουν την οξείδωσή του και τις φωτοχημικές αντιδράσεις με αλογόνα, συνήθως με το βρώμιο, σε διαλύτες όπως συνήθως το 1,1,1-τριχλωραιθάνιο.

Οξείδωση

1. Όπως όλα τα αλκάνια, το 2,3-διμεθυλοπεντάνιο με περίσσεια οξυγόνου καίγεται προς διοξείδιο του άνθρακα και νερό:

$\mathrm {C_{7}H_{16}+11O_{2}{\xrightarrow {\triangle }}7CO_{2}+8H_{2}O+4828,44J}$

• Αν και η αντίδραση είναι μια έντονα εξώθερμη δεν συμβαίνει σε μέτριες θερμοκρασίες, γιατί για την έναρξή της πρέπει να υπερπηδηθεί πρώτα το εμπόδιο της διάσπασης των δεσμών C-C, των δεσμών C-H και των δεσμών (Ο=Ο) του O₂:

2. Παραγωγή υδραερίου:

$\mathrm {C_{7}H_{16}+7H_{2}O{\xrightarrow[{700-1100^{o}C}]{Ni}}7CO+15H_{2}}$

3. Καταλυτική οξείδωση κυρίως προς σχεδόν ισομοριακό μίγμα 2,3-διμεθυλοπεντανόλης-2 και 2,3-διμεθυλοπεντανόλης-3:

$\mathrm {(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{3}+{\frac {1}{2}}O_{2}{\xrightarrow[{\triangle }]{Cu}}{\frac {1}{2}}(CH_{3})_{2}C(OH)CH(CH_{3})CH_{2}CH_{3}+{\frac {1}{2}}(CH_{3})_{2}CHC(OH)(CH_{3})CH_{2}CH_{3}}$

4. Οξείδωση με υπερμαγγανικό κάλιο προς σχεδόν ισομοριακό μίγμα 2,3-διμεθυλοπεντανόλης-2 και 2,3-διμεθυλοπεντανόλης-3:

$\mathrm {3(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{3}+2KMnO_{4}+H_{2}SO_{4}{\xrightarrow {}}{\frac {3}{2}}(CH_{3})_{2}C(OH)CH(CH_{3})CH_{2}CH_{3}+{\frac {3}{2}}(CH_{3})_{2}CHC(OH)(CH_{3})CH_{2}CH_{3}+2MnO_{2}+K_{2}SO_{4}+H_{2}O}$

Παρεμβολή καρβενίων

• Τα καρβένια (π.χ. [:CH₂]) μπορούν παρεμβληθούν στους δεσμούς C-H. Π.χ. έχουμε:

$\mathrm {(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{3}+CH_{3}Cl+KOH{\xrightarrow {}}{\frac {3}{8}}CH_{3}CH_{2}CH(CH_{3})CH(CH_{3})CH_{2}CH_{3}+{\frac {1}{16}}(CH_{3})_{3}CCH(CH_{3})CH_{2}CH_{3}+{\frac {1}{16}}(CH_{3})_{2}CHC(CH_{3})_{2}CH_{2}CH_{3}+{\frac {1}{8}}(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH(CH_{3})_{2}+{\frac {3}{16}}(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{3}+{\frac {3}{16}}(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{2}CH_{3})CH_{2}CH_{3}+KCl+H_{2}O}$

• Η αντίδραση είναι ελάχιστα εκλεκτική και αυτό σημαίνει ότι κατά προσέγγιση έχουμε;

1. Παρεμβολή στους έξι (6) συνολικά δεσμούς C_#1,#1΄H₂-H. Παράγεται 3,4-διμεθυλεξάνιο.
2. Παρεμβολή στον ένα (1) δεσμό C_#2H-H. Παράγεται 2,2,3-τριμεθυλοπεντάνιο.
3. Παρεμβολή στον ένα (1) δεσμό C_#3H-H. Παράγεται 2,3,3-τριμεθυλοπεντάνιο.
4. Παρεμβολή στους δύο (2) δεσμούς C_#4H-H. Παράγεται 2,3,4-τριμεθυλοπεντάνιο.
5. Παρεμβολή στους τρεις (3) δεσμούς C_#5H₂-H. Παράγεται 2,3-διμεθυλεξάνιο.
6. Παρεμβολή στους τρεις (3) δεσμούς C_#1΄΄H₂-H. Παράγεται αιθυλο-2-μεθυλοπεντάνιο.

Προκύπτει επομένως μίγμα 3,4-διμεθυλεξάνιου (~37,5%), 2,2,3-τριμεθυλοπεντάνιου (~6,3%), 2,3,3-τριμεθυλοπεντάνιου (~6,3%), 2,3,4-τριμεθυλοπεντάνιου (~12,5%), 2,3-διμεθυλεξάνιου (~18,8%) και αιθυλο-2-μεθυλοπεντάνιου (~18,8%).

Καταλυτική ισομερείωση

2,3-διμεθυλοπενάνιο μπορεί να υποστεί καταλυτική ισομερείωση προς όλα τα ισομερή του:

$\mathrm {CH_{3}(CH_{2})_{5}CH_{3}{\stackrel {AlCl_{3}}{\overrightarrow {\longleftarrow }}}CH_{3}(CH_{2})_{4}CH(CH_{3})_{2}{\stackrel {AlCl_{3}}{\overrightarrow {\longleftarrow }}}CH_{3}(CH_{2})_{3}CH(CH_{3})CH_{2}CH_{3}{\stackrel {AlCl_{3}}{\overrightarrow {\longleftarrow }}}CH_{3}(CH_{2})_{2}CH(CH_{3})(CH_{2})_{2}CH_{3}{\stackrel {AlCl_{3}}{\overrightarrow {\longleftarrow }}}}$
$\mathrm {(CH_{3})_{3}C(CH_{2})_{2}CH_{3}{\stackrel {AlCl_{3}}{\overrightarrow {\longleftarrow }}}(CH_{3})_{2}CHCH(CH_{3})CH_{2}CH_{3}{\stackrel {AlCl_{3}}{\overrightarrow {\longleftarrow }}}}$
$\mathrm {(CH_{3})_{2}CHCH_{2}CH(CH_{3})CH_{3}{\stackrel {AlCl_{3}}{\overrightarrow {\longleftarrow }}}(CH_{3}CH_{2})_{2}C(CH_{3})_{2}{\stackrel {AlCl_{3}}{\overrightarrow {\longleftarrow }}}(CH_{3}CH_{2})_{3}CH{\stackrel {AlCl_{3}}{\overrightarrow {\longleftarrow }}}(CH_{3})_{3}CCH(CH_{3})_{2}}$

Πηγές

• Παπαγεωργίου Β.Π., “Εφαρμοσμένη Οργανική Χημεία: Άκυκλες Ενώσεις”, Εκδόσεις Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1986.
• Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982
• Γ. Βάρβογλη, Ν. Αλεξάνδρου, Οργανική Χημεία, Αθήνα 1972
• Α. Βάρβογλη, «Χημεία Οργανικών Ενώσεων», παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1991
• SCHAUM'S OUTLINE SERIES, ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ, Μτφ. Α. Βάρβογλη, 1999
• Μερικές από τις ενέργειες αντιδράσεων υπολογίστηκαν με χρήση κατάλληλου λογισμικού. Θα διασταυρωθούν και βιβλιογραφικά το συντομότερο για μεγαλύτερη ακρίβεια.