Η Δράμα είναι ελληνικήπόλη, έδρα του ομώνυμου δήμου και πρωτεύουσα του ομώνυμου νομού της ανατολικής Μακεδονίας. Πρόκειται για πόλη με μακραίωνη ιστορία, καθώς η περιοχή της κατοικήθηκε ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους. Η ετυμολογία της λέξης προέρχεται από το «Υδράμα»-«Δύραμα», λόγω της αφθονίας των νερών που αναβλύζουν στην περιοχή.[2]
Ιστορία
Κεφαλή του θεού Διονύσου, Αρχαιολογικό Μουσείο Δράμας.
Ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους, στην περιοχή Δράμας φαίνεται πως κατοικήθηκε ο οικισμός Αρκαδικού. Προς το τέλος των κλασικών ή στις αρχές της ελληνιστικών χρόνων (τέλη τετάρτου ή αρχές τρίτου αιώνα π.Χ.) στη θέση της Δράμας δημιουργήθηκε πολίχνη, οι κάτοικοι της οποίας καλλιεργούσαν την άμπελο και λάτρευαν τον θεό Διόνυσο, σε ιδιαίτερο ιερό.
Στους ρωμαϊκούς χρόνους η πολίχνη αναφέρεται (από την Tabula Peutingeriana, VII), με την ονομασία Daravescos, ως ρωμαϊκός σταθμός μιας διακλάδωσης της Εγνατίας οδού, η οποία ξεκινούσε από τους Φιλίππους και, αφού περνούσε τον χείμαρρο της Αγίας Βαρβάρας και πιο πέρα τον Αγγίτη ποταμό, έφερνε στις Σέρρες και στη συνέχεια στην αρχαία Ηράκλεια Σιντική (σημ. Σιδηρόκαστρο Σερρών). Με την ίδρυση της ρωμαϊκής αποικίας των Φιλίππων (42 π.Χ.) ο Daravescos υπαγόταν διοικητικά σε αυτήν.[3]
Η πολίχνη παρέμεινε δραστήρια και κατά τους βυζαντινούς χρόνους. Καταλήφθηκε από τους Οθωμανούς το 1371 (ή το 1383). Το 1530 είχε 143 χριστιανικά και 96 μουσουλμανικά νοικοκυριά. Στην επανάσταση του 1821 οι Δραμινοί προσέφεραν τις υπηρεσίες τους στον εθνικό αγώνα, παρά τη δυσχερή θέση στην οποία βρίσκονταν, καθώς η Δράμα αποτελούσε στρατιωτικό κέντρο των Οθωμανών στη νότια Βαλκανική. Αξιομνημόνευτοι είναι ο γραμματικός του Δράμαλη Μανασής που έπαιξε διπλό ρόλο στη Μάχη των Δερβενακίων, η οικογένεια του Δήμου Νικολάου, ο οποίος πολέμησε σε πολλές μάχες, ο Μιχαήλ Δράμαλης, καθώς και ο οπλαρχηγός Δημήτριος Δράμαλης που πολέμησε στην Κρήτη.[4] Σπουδαίος αγωνιστής του 1821, ήταν επίσης, ο υπαξιωματικός Νικόλαος Δράμαλης[5].
Με την είσοδο των Γερμανών στην Ελλάδα τον Απρίλιο του 1941, κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, γερμανικά και βουλγαρικά στρατεύματα κατέλαβαν την Aνατολική Μακεδονία. Οι Βούλγαροι ξεκίνησαν τότε συστηματική επιχείρηση εκβουλγαρισμού του πληθυσμού της Δράμας και της περιοχής της, η οποία όμως συνάντησε τη σθεναρή αντίδραση των κατοίκων της.
Η πρώτη μαζική λαϊκή εξέγερση στον ελλαδικό χώρο που έλαβε καθαρά μαχητικό και επαναστατικό χαρακτήρα συνέβη στην περιοχή της Δράμας και συγκεκριμένα στις 28 προς 29 Σεπτεμβρίου 1941, οπότε ο λαός της Δράμας και των γύρω χωριών εξεγείρεται και καταλύει τις βουλγαρικές αρχές. Η αυθόρμητη αυτή εξέγερση, καταπνίγεται βίαια από τους Βούλγαρους. Στις 29 Σεπτεμβρίου 1941, οι βουλγαρικές δυνάμεις κατοχής εφαρμόζοντας σκληρά αντίποινα, εκτέλεσαν ομαδικά 3.000 πατριώτες στην πόλη της Δράμας, το Δοξάτο, τη Χωριστή και την Προσοτσάνη, και στα χωριά Κύργια, Κουδούνια, Αδριανή και αλλού. Τα γεγονότα αυτά είχαν συγκλονιστική επίδραση σε ολόκληρο τον υπόδουλο ελληνικό λαό. Οι Βούλγαροι εγκατέλειψαν τελικά τη Δράμα τον Οκτώβριο του 1944.
Πολιτισμός
Στη Δράμα λαμβάνουν χώρα διάφορα πολιτιστικά γεγονότα καθ' όλη τη διάρκεια του έτους. Ένα από αυτά είναι το «Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους» κάθε Σεπτέμβριο. Άλλο σημαντικό είναι το φεστιβάλ τραγουδιού «Dramaica Youth Festival» που πραγματοποιείται ετησίως στο χώρο των πηγών της Αγίας Βαρβάρας και παίρνουν μέρος τοπικά συγκροτήματα αλλά και άλλα και συγκροτήματα απ' όλη την Ελλάδα.
Επίσης όλο το Δεκέμβριο λαμβάνει χώρα στη Δράμα, η μεγαλύτερη Χριστουγεννιάτικη Γιορτή της χώρας, η «Ονειρούπολη», ένα μαγικό χριστουγεννιάτικο χωριό, που θυμίζει έντονα τα αντίστοιχα Χριστουγεννιάτικα χωριά της Κεντρικής Ευρώπης.Τέλος, την πρώτη εβδομάδα του Ιουνίου διοργανώνεται η «ΔραμΟΙΝΟγνωσία», με αντικείμενο το κρασί και την τέχνη της παρασκευής, αλλά και της απόλαυσής του, καθώς και την πλούσια τοπική γαστρονομία σε μία κατεξοχήν οινοποιητική περιοχή της χώρας.
Αξιοθέατα
Ο βυζαντινός Ναός της Αγίας Σοφίας στη Δράμα (10ος αιώνας).
Ο βυζαντινός Ναός της Αγίας Σοφίας (10ος αιώνας).
Ο βυζαντινός Ναός Παμμεγίστων Ταξιαρχών (14ος αιώνας).
Ο παλαιός Μητροπολιτικός Ναός Εισοδίων της Θεοτόκου (18ος αιώνας).
Ο δημοτικός κήπος. Σε κεντρικό σημείο του κήπου βρίσκεται το άγαλμα της Ελευθερίας της Δράμας. Στον κήπο βρίσκονται επίσης: το μνημείο της Εθνικής Αντίστασης, το μνημείο-κοινοτάφιο των μαρτύρων της Σφαγής της Δράμας, η προτομή του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και το Μνημείο των Ηρώων του Πολυτεχνείου.
Ο λόφος του Κορυλόβου που προσφέρει πανοραμική θέα όλης της πόλης. Κοντά στην κορυφή βρίσκεται ο σταυρός που ανεγέρθηκε το 1995 προς τιμήν των Μικρασιατών Προσφύγων. Επίσης στον λόφο υφίστανται κατάλοιπα βυζαντινής μονής, που πιθανώς να ταυτίζεται με τη γνωστή από πηγές μονή της Παναγιάς της Κοριλιώτισσας, που αποτελούσε Βατοπεδινό μετόχι[12].
Ο Ναός του Αγίου Νικόλαου. Ο Άγιος Νικόλαος βρίσκεται στο κέντρο της πόλης. Επί τουρκοκρατίας ήταν τζαμί και ονομαζόταν Εσκί τζαμί (αρχαίο τζαμί) ή Τσαρσί τζαμί (τζαμί της αγοράς). Χτίστηκε από τον Σουλτάνο Βαγιαζήτ Β' (1481-1512).
Το Αράπ Τζαμί του 1875 που βρίσκεται στην οδό Λαμπριανίδη με Παλαιολόγου.
Εκθέματα του Εκκλησιαστικού Μουσείου Δράμας.Η Πλατεία Ελευθερίας. Είναι η κεντρική πλατεία της πόλης, πού πήρε τη σημερινή της μορφή το 1915, όταν κάηκαν ξύλινες παράγκες που καταλάμβαναν το χώρο της. Στις 14 Σεπτεμβρίου1905 ο εικοσάχρονος Μακεδονομάχος Άρμεν Κούπτσιος οδηγήθηκε από τούς Τούρκους στον πλάτανο της πλατείας και εκτελέστηκε με απαγχονισμό. Το 1916 οι Βούλγαροι έκοψαν τον μεγάλο πλάτανο της πλατείας, για να μην υπάρχει τίποτα πού να θυμίζει στους Δραμινούς την θυσία του νεώτερου σε ηλικία Έλληνα Μακεδονομάχου. Αργότερα, μετά την Απελευθέρωση, στον τόπο τη θυσίας στην πλατεία ανεγέρθηκε η προτομή του Άρμεν Κούπτσιου και δίπλα φυτεύτηκε εκ νέου ένας πλάτανος σε ανάμνηση του μαρτυρίου του.
Το πάρκο αγαλμάτων Διοικητηρίου και το άγαλμα της Νίκης που έγινε από τον Κουγιουμτζή το 2013 με αφορμή τη συμπλήρωση 100 ετών από την ενσωμάτωση της πόλης στην Ελλάδα.
Το μνημείο Μικρασιατών - Μνήμης Μικρασιατικής Καταστροφής, έναντι του επισκοπείου, που ανεγέρθηκε το 2009 από τον Παμμικρασιατικό Σύλλογο Δράμας.
Ο ανδριάντας του Αγίου Χρυσοστόμου Μητροπολίτου Δράμας και Σμύρνης, δίπλα από το επισκοπείο (ανεγέρθηκε το 1959).
Ο διαμορφωμένος χώρος στις πηγές της Αγίας Βαρβάρας.
Η καπναποθήκη του Ελβετοεβραίου καπνεμπόρου Έρμαν Σπήρερ, διατηρητέο κτίριο του 1924, αρχιτεκτονικό 4όροφο δημιούργημα του αυστριακού αρχιτέκτονα Konrad von Vilas (Πηγές Αγίας Βαρβάρας).
Η οικία και η καπναποθήκη του Αθανασιάδη (το μαρμάρινο σπιτι) χτίστηκε το 1875.
Ο μύλος των Ζώνκε, παλιός μουσουλμανικός μύλος (1780 τα αρχικά θεμέλια), με διατηρημένους το χώρο άλεσης πάνω από τον υπόγειο μηχανισμό κίνησης, το χώρο αποθήκευσης στο ισόγειο και δίπλα τη διώροφη κατοικία του μυλωνά.
Οι τοιχογραφίες στο Σαδριβάν τζαμί που βρίσκεται στη συμβολή των οδών Άρμεν και Αγαμέμνονος (πίσω από το Ι.Κ.Α.), οι οποίες απεικονίζουν πιθανώς την πόλη της Δράμας την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Το σπήλαιο Αγγίτη (σπήλαιο του Μααρά), λίγα χιλιόμετρα έξω από την πόλη.
Τα παλιά κτίρια που βρίσκονται διάσπαρτα στην πόλη και ιδιαίτερα στον χώρο της Αγίας Βαρβάρας.
Τα βυζαντινά τείχη της πόλης.
Οι Πηγές Βοϊράνης
Η Παλιά Πόλη (εκατέρωθεν της οδού Βενιζέλου) με εστιατόρια και μπαρ, ιδίως το καλοκαίρι
Τα Οινοποιεία της περιοχής
Το κτίριο του Σιδηροδρομικού Σταθμού: Ο σταθμός της Δράμας θεωρείτο η ναυαρχίδα των σιδηροδρομικών σταθμών της Jonction. Κατασκευάστηκε το 1895 από την εταιρεία Ενωτικός Θεσσαλονίκης-Κωνσταντινούπολης (Jonction Salonique - Constantinople) στην όποια συμμετείχαν η Οθωμανική Αυτοκρατορική Τράπεζα (Banque Imperiale Ottomane) και διάφοροι βελγικοί και γαλλικοί οίκοι. Η κατασκευή και εκμετάλλευση του δικτύου, ανετέθη με σύμβαση που υπεγράφη εκ μέρους της εταιρείας από το Γάλλο τραπεζίτη Rene Baudouy (Κωνσταντινούπολη 10.9.1892). Το 1896 η εταιρεία εγκαινίασε τη γραμμή, συνδέοντας έτσι τη Θεσσαλονίκη με το Δεδεάγατς (Αλεξανδρούπολη) και κατ' επέκταση με την Κωνσταντινούπολη. Η επίσημη εξαγορά από το ελληνικό δημόσιο των δικτύων που περιήλθαν στην κατοχή του, μετά την απελευθέρωση του βορειοελλαδικού χώρου, πραγματοποιήθηκε ως το 1925. και οι εγκαταστάσεις του περιλάμβαναν αποθήκες, μηχανοστάσιο, περιστροφική πλάκα, υδατόπυργο και διάφορα άλλα κτίσματα, τα οποία διασώζονται μέχρι σήμερα στην αρχική τους μορφή. το Μουσείο Τρένων Δράμας, που με πολύ φροντίδα δημιούργησε ο Μορφωτικός Εκπολιτιστικός και Αθλητικός Σύλλογος Σιδηροδρομικών Υπαλλήλων «ΗΦΑΙΣΤΟΣ», πλέον λειτουργεί κι ως μοχλός αναβίωσης μνήμης από μία άλλη εποχή. Μια εποχή που η Δράμα γνώριζε την ανάπτυξη στην οποία συνέβαλε κατά πολύ και ο Σιδηροδρομικός Σταθμός Δράμας.
Μουσεία
Αρχαία μαρμάρινα ευρήματα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Δράμας.Κατακόρυφο ηλιακό ρολόι του 1069 μ.Χ. στο Αρχαιολογικό μουσείο Δράμας
Το Αρχαιολογικό Μουσείο. Καλύπτει χρονικά την ανθρώπινη παρουσία στον νομό Δράμας από την Μέση Παλαιολιθική εποχή (50.000 χρόνια πριν) μέχρι και τους Νεότερους Χρόνους (το 1913).
Το Εκκλησιαστικό Μουσείο της Ιεράς Μητροπόλεως Δράμας. Σε αυτό εκτείθενται αντικείμενα λατρευτικής ζωής της ορθοδόξου εκκλησίας που προέρχονται από ναούς και μονές της πόλης και της ευρύτερης περιοχής. Ανάμεσα στα εκθέματα βρίσκονται κειμήλια προσφύγων από τις Αλησμόνητες Πατρίδες της Μικράς Ασίας και τη Θράκης καθώς επίσης και αντικείμενα του Αγίου Χρυσοστόμου Μητροπολίτου Δράμας (και μετέπειτα εθνομάρτυρα Μητροπολίτη Σμύρνης).
Tο Μουσείο Τραίνων Δράμας, που δημιούργησε ο Μορφωτικός Εκπολιτιστικός και Αθλητικός Σύλλογος Σιδηροδρομικών Υπαλλήλων «ΗΦΑΙΣΤΟΣ», πλέον λειτουργεί κι ως μοχλός αναβίωσης μνήμης από μία άλλη εποχή. Μια εποχή που η Δράμα γνώριζε την ανάπτυξη στην οποία συνέβαλε κατά πολύ και ο Σιδηροδρομικός Σταθμός Δράμας.
Το Λαογραφικό Μουσείο Δράμας.
Συνοικίες
Τοιχογραφία στο Τέμενος Σαδριβάν (στη συμβολή των οδών Άρμεν και Αγαμέμνονος), που απεικονίζει την πόλη της Δράμας την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Η πόλη είναι έδρα για δύο βασικούς ποδοσφαιρικούς συλλόγους. Η Δόξα Δράμας και ο Πανδραμαϊκός Αθλητικός Όμιλος. Στη Δράμα υπάρχουν δύο καλασφαιρικά σωματεία, ο ΚΑΟΔ που αγωνίζεται στην Α1 εθνική κατηγορία και οι Τιτάνες που στο γυναικείο αγωνίζονται στην Α2 εθνική κατηγορία και στο αντρικό στη Γ' εθνική κατηγορία.
Αθλητικές εγκαταστάσεις
Στην πόλη υπάρχουν δύο μεγάλα γήπεδα και άλλα μικρότερα. Το ένα μεγάλο γήπεδο είναι της Δόξας Δράμας και έχει χωρητικότητα 7.000. Το άλλο μεγάλο γήπεδο είναι το Δημοτικό (πρώην Εθνικό) Στάδιο Δράμας. Το δημοτικό κλειστό γυμναστήριο "Κραχτίδη", χωρητικότητας 1.600 θέσεων, έχει εξυπηρετήσει προκριματικούς της εθνικής ομάδας στο Ευρωμπάσκετ, ενώ αποτελεί την έδρα της ομάδας μπάσκετ της πόλης (Κ.Α.Ο.Δ.).
Η Δράμα είναι συνδεδεμένη με το σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας. Καθημερινά, διέρχονται από τον σταθμό της πόλης 2 συρμοί με κατεύθυνση την Θεσσαλονίκη και άλλοι 2 με κατεύθυνση την Αλεξανδρούπολη. Η Δράμα διαθέτει έναν σταθμό ΚΤΕΛ, ο οποίος την συνδέει με τις γειτονικές πόλεις, αλλά και τα μεγάλα αστικά κέντρα. Για τις μετακινήσεις εντός της πόλης ή σε κοντινά χωριά χρησιμοποιούνται αστικά λεωφορεία. Η Δράμα συνδέεται με την Εγνατία Οδό με 2 δρόμους (προς Αμφίπολη/Θεσσαλονίκη και προς Καβάλα/Θράκη). Το κοντινότερο λιμάνι είναι αυτό της Καβάλας. Στην Δράμα δεν υπάρχει αεροδρόμιο και έτσι εξυπηρετείται κυρίως από το αεροδρόμιο Μέγας Αλέξανδρος στην Καβάλα, αλλά και από το αεροδρόμιο "Μακεδονία" της Θεσσαλονίκης.
Εκπαίδευση
Πρωτοβάθμια & Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση
Στη Δράμα λειτουργούν 16 δημοτικά σχολεία, 6 γυμνάσια και 4 γενικά λύκεια. Επιπλέον λειτουργούν 2 τεχνικά λύκεια, 1 μουσικό γυμνάσιο και 1 μουσικό λύκειο.
Κλίμα
Στην περιοχή επικρατεί ένα κλίμα ημιηπειρωτικό, δηλαδή έχει λίγο το μεσογειακό και λίγο από το ηπειρωτικό κλίμα. Οι χειμώνες είναι αρκετά κρύοι, ενώ τα καλοκαίρια πολύ θερμά. Η θερμοκρασία μπορεί να φτάσει τους 40 °C το καλοκαίρι και το χειμώνα να πέσει στους -5 °C, ενώ η χαμηλότερη θερμοκρασία που έχει σημειωθεί είναι -25 °C. Η υψηλότερη θερμοκρασία που έχει σημειωθεί είναι 46 °C. Βροχές υπάρχουν αρκετές. Οι πιο ψηλές κατακρημνίσεις πέφτουν στους μήνες Φεβρουάριο (83mm), Μάιο-Ιούνιο (49-57mm) και Οκτώβριο (63mm). Συνολικά πέφτουν 532mm σε ένα έτος. Καταιγίδες υπάρχουν συχνά στο καλοκαίρι. Τα παρακάτω κλιματολογικά στατιστικά συλλέγονται από τον Ιανουάριο του 2010 μέχρι τον Δεκέμβριο του 2013 (4 έτη).
↑Επετηρίς Αγωνιστών Μακεδονικού Αγώνος 1903-1909, αύξων αριθμός 3554
↑Αφανείς, γηγενείς Μακεδονομάχοι, επιστημονική επιμέλεια Ιωάννης Σ. Κολιόπουλος, χορηγός Νικόλαος Μάνος, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2008, σ. 25
↑Επετηρίς Αγωνιστών Μακεδονικού Αγώνος 1903-1909, αύξων αριθμός 2970
↑Επετηρίς Αγωνιστών Μακεδονικού Αγώνος 1903-1909, αύξων αριθμός 3402
↑Γενικό Επιτελείο Στρατού, Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού, Ο Μακεδονικός Αγών και τα εις Θράκην Γεγονότα, Αθήνα 1979, σ. 119
↑Αφανείς, γηγενείς Μακεδονομάχοι, επιστημονική επιμέλεια Ιωάννης Σ. Κολιόπουλος, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2008, σ. 24
Αλέξης Γ.Κ. Σαββίδης, Η ιστορία της Δράμας στα πρακτικά ενός συνεδρίου του 1989. Βιβλιογραφικό δοκίμιο, Βυζαντινός Δόμος, τόμος 7 (1994), σελίδες 149-156.
Παλιό αρχοντικό.
Εγκαταλειμμένο αρχοντικό.
Προτομή του μακεδονομάχου Άρμεν Κούπτσιου στην κεντρική πλατεία της πόλης.
Το κενοτάφιο των πεσόντων κατά την εξέγερση του 1941.
Η εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονος.
Μνημείο Ελλήνων Εβραίων μαρτύρων Δράμας.
Το Λαογραφικό Μουσείο Δράμας.
Εικόνα των χρόνων της βουλγαρικής Κατοχής.
Δράμα (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
