Αίγιο

Αίγιο
Άποψη του λιμανιού.
Αίγιο Αίγιο
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Δυτικής Ελλάδας
Δήμος	Αιγιαλείας
Δημοτική Ενότητα	Αιγίου
Δημοτική Κοινότητα	Αιγίου
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Πελοποννήσου
Νομός	Αχαΐας
Υψόμετρο	50
Πληθυσμός
Μόνιμος	19.857
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασία	Βοστίτσα
Ταχ. κώδικας	25100
Τηλ. κωδικός	26910
www.aigialeia.gov.gr
Σχετικά πολυμέσα

Άποψη του Αιγίου από τον Κορινθιακό Κόλπο, στο βάθος τα όρη Κολοκοτρώνης (αριστερά) και Κλωκός (δεξιά).

Το Αίγιο, τα Τριζόνια και μέρος της Στερεάς Ελλάδας και του Κορινθιακού Κόλπου από την κορυφή του Κολοκοτρώνη.

Γκραβούρα του Αιγίου (Βοστίτσας) (17ος αιώνας).

Μερική άποψη του Αιγίου από την επαρχιακή οδό Αιγίου - Δαφνών, στο βάθος διακρίνονται τα βουνά της Στερεάς Ελλάδας.

Το Αίγιο (αρχαία: Αἴγιον, λατινικά: Aegium, στο Μεσαίωνα: Βοστίτσα, Vostizza) είναι παράκτια πόλη της βόρειας Πελοποννήσου και αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Αχαΐας. Είναι η έδρα του Δήμου Αιγιαλείας ενώ παλαιότερα ήταν έδρα του πρώην Δήμου Αιγίου. Σύμφωνα με την Απογραφή του 2011 της ΕΛΣΤΑΤ έχει πληθυσμό 49.872 κατοίκους. Σήμερα σύμφωνα με την απογραφή της ΕΛΣΤΑΤ του 2021 έχει πληθυσμό 46.990 κατοίκους. Λόγω της γεωγραφικής του θέσης είναι γνωστό ως το μπαλκόνι του Κορινθιακού.

Ο κάτοικος του Αιγίου στην κοινή νεοελληνική ονομάζεται Αιγιώτης (θηλ. Αιγιώτισσα) ενώ η αρχαία ονομασία του κατοίκου είναι Αιγιεύς (-έως). Οι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής, δηλαδή της Αιγιαλείας, ονομάζονται Αιγιαλείς.

Το Αίγιο αποτελεί τη χειμερινή έδρα της Ιεράς Μητροπόλεως Καλαβρύτων και Αιγιαλείας (ενώ η θερινή της είναι τα Καλάβρυτα).

Ονομασία

Η ονομασία του, κατά τον Στράβωνα, προήλθε από την ιερή αίγα, που έθρεψε τον Δία στη βρεφική του ηλικία, που φυλαγόταν για να προστατευθεί από την παιδοφάγο μανία του πατέρα του Κρόνου. Μια άλλη άποψη είναι πως παράγεται από το ομηρικό ρήμα «ἀΐσσω», που σημαίνει κινούμαι ορμητικά, επειδή η πόλη βρίσκεται δίπλα σε ορμητικά κινούμενη θάλασσα ή γιατί το έδαφός της είναι σεισμοπαθές.

Σύμφωνα με τον Γεώργιο Μιστριώτη, το Αίγιον που παράγεται από το «ἀΐσσω» (συνηρ. «ᾄσσω»), σημαίνει πόλις τῶν κυμάτων, λόγω του Κορινθιακού κόλπου που βρέχει με ορμή τα ακρογιάλια του: Κυρίως σημαίνει πόλιν κυμάτων, ὡς ὄντως εἶναι τὸ Αἴγιον (σχόλια σελ. 194, Ὁμήρου 'Ἰλιάς, Α΄ τόμος, β' ἔκδοσις, 1895). Πάντως είναι βέβαιο ότι και η αἴξ (=γίδα) με τη σειρά της παράγεται από το ρήμα ἀΐσσω επειδή τινάσσεται. Η ευρύτερη περιοχή της βορειοανατολικής Αχαΐας, εξάλλου, ονομάζεται Αιγιάλεια, από τη λέξη αἰγιαλός = γιαλός.

Η μεσαιωνική ονομασία του Αιγίου, Βοστίτσα, πιο πιθανό είναι πως παράγεται από τη σλαβική λέξη «Βόστα» - «Βοστάν» και σημαίνει πόλη των Κήπων - Κηπούπολη, όπως πράγματι είναι το Αίγιο, με τα τόσα περιβόλια του, μέσα και έξω από την πόλη.

Κλίμα

Η περιοχή του Αιγίου έχει εύκρατο μεσογειακό κλίμα και σύμφωνα με την ταξινόμηση του ισχύοντα κανονισμού θερμομόνωσης ανήκει στη Β’ κλιματική ζώνη . Η θερμοκρασία αέρα κυμαίνεται από -0,7 °C (μέση μηνιαία ελάχιστη, μετρήσεις 1974-1997) έως 37,7 °C (μέση μηνιαία μέγιστη). Η μέση ετήσια θερμοκρασία στο ηπειρωτικό τμήμα είναι 18 -18,5 °C. Οι άνεμοι έχουν κατεύθυνση κυρίως ΒΒΔ. Η μέση ετήσια ένταση είναι μικρότερη των 4m/sec για το μεγαλύτερο τμήμα του ΟΤΑ, ενώ ακόμη και στα ορεινά δεν υπερβαίνει την τιμή των 5 m/sec. (πηγή: ΚΑΠΕ)

Τριτοβάθμια Εκπαίδευση

Αξίζει να σημειωθεί ότι εδώ και αρκετά χρόνια στο Αίγιο λειτουργούσαν δύο τμήματα του πρώην ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας (πρώην ΤΕΙ Πάτρας), το Τμήμα Οπτικής και Οπτομετρίας και το Τμήμα Φυσικοθεραπείας. Με τον νόμο 4610/2019 (ΦΕΚ 70 Α/19) το τμήμα Φυσικοθεραπείας εντάσσεται στο Πανεπιστήμιο Πατρών, ενώ το τμήμα Οπτικής και Οπτομετρίας λειτουργεί μεταβατικά (δεν δέχεται νέους φοιτητές) και εποπτεύεται από το Πανεπιστήμιο.

Ιστορία

Αρχαιότητα

Εκατοντάδες ευρήματα στην περιοχή πιστοποιούν την ύπαρξη οικισμών λίγο νωρίτερα από τη Μεσολιθική Εποχή. Επτά έως οκτώ πρώιμοι οικισμοί ενώθηκαν κάποια στιγμή σε ενιαία πόλη. Πρώτοι κάτοικοί του, κατά τη μυθολογία, ήταν οι Αιγιαλείς Πελασγοί, όμως ως ιδρυτές της ενιαίας πόλης φέρονται οι Ίωνες. Στα μέσα του 16ου π.Χ. αιώνα οι Ίωνες ήρθαν από την Αττική, κατέλαβαν την εύφορη Αιγιάλεια και πολύ νωρίς αναμείχθηκαν ειρηνικά και ενώθηκαν με τους Αιγιαλείς Πελασγούς.

Κατά το 12ο π.Χ. αιώνα έγινε μετακίνηση των Αχαιών από τη Λακωνία στη Βόρεια Πελοπόννησο. Οι Αχαιοί έδιωξαν τούς Ίωνες και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή δίνοντάς της το όνομά τους- Αχαΐα. Περί το 800 π.Χ. ίδρυσαν 12 πόλεις, την περίφημη Δωδεκάπολη της Αχαϊκής Συμπολιτείας. Οι πόλεις αυτές συνδέθηκαν μεταξύ τους με το δεσμό της Αμφικτυονικής ιδέας και, στην πρώτη αυτή Αχαϊκή Συμπολιτεία κατά το 400 π.Χ., στο Αίγιο συνερχόταν και λειτουργούσε η Βουλή της Συμπολιτείας, όπως μας πληροφορεί η επιγραφή που βρέθηκε στα Ψηλά Αλώνια και τη δημοσίευσε ο Σουηδός αρχαιολόγος καθηγητής Πωλ Όστρομ.

Κατά τους χρόνους της ακμής τους οι Αιγιώτες ξεχώρισαν ιδιαίτερα ως αθλητές και ήταν ονομαστοί ως σφωνδονήτες. Ακόμη ανέδειξαν και αθλητές Ολυμπιονίκες, όπως ο Στράτων, ο Αθηνόδωρος ο Αιγιεύς και άλλοι. Επίσης οι Αιγιώτισσες αυλήτριδες ήταν ξακουστές. Επίσης, στο αρχαίο Αίγιο ήταν σε μεγάλη ακμή το ιερό του Δία ο οποίος ονομαζόταν Αμάριος ή Ομάριος ή ορθότερα Ομαγύριος (από το ομήγυρη = συγκέντρωση). Ο ναός του Δία στο Αίγιο απέκτησε τέτοια φήμη, ως τόπος συγκέντρωσης των Ελλήνων για την επίλυση κοινών προβλημάτων, ώστε δημιουργήθηκε η παράδοση, που τη μνημονεύει και ο Παυσανίας, πως εκεί πραγματοποιήθηκε από τον Αγαμέμνονα η συγκέντρωση των αρχηγών των Αχαιών για να συζητήσουν και να πάρουν αποφάσεις σχετικά με την Τρωική Εκστρατεία και πως μάλιστα αυτό ήταν η αιτία να δοθεί η προσωνυμία του Ομαγύριου Δία στο ιερό.

Ελληνιστική περίοδος

Στη μάχη της Χαιρώνειας, το 338 π.Χ., οι Αχαϊκές πόλεις είχαν συμπαραταχτεί στο αντιμακεδονικό στρατόπεδο. Μετά την ήττα τους, οι πόλεις της Αχαΐας πήραν μέρος στο Συνέδριο της Κορίνθου. Το 331 π.Χ. ξαναβρέθηκαν στην αντιμακεδονική συμμαχία, που οργάνωσε η Σπάρτη κατά του Αντίπατρου και πήραν μέρος στη Μάχη της Μεγαλόπολης όπου νίκησαν και πάλι οι Μακεδόνες. Μετά τη νίκη του αυτή, ο Αντίπατρος κατήργησε τη Συμπολιτεία και εγκατέστησε ισχυρή μακεδονική φρουρά σε κάθε πόλη. Μακεδονική φρουρά εγκαταστάθηκε και στο Αίγιο.

Το 320 π.Χ. το Αίγιο κυριεύτηκε από τον Κάσσανδρο. Εναντίον του κινήθηκε ο στρατηγός του Αντιγόνου, Αριστόδημος, και έδιωξε τη φρουρά του Κάσσανδρου. Αλλά, ενώ γίνονταν προετοιμασίες για να ανακηρυχτεί η πόλη ελεύθερη, ομάδες Αιτωλών που είχαν ακολουθήσει στην εκστρατεία τον Αριστόδημο, μπήκαν στην πόλη, τη λεηλάτησαν και έβαλαν φωτιά σκοτώνοντας πολλούς από τους κατοίκους της πόλης.

Το 309π.Χ. η πόλη πέρασε στην εξουσία του Πολυσπέρχοντα, ο οποίος διόρισε φρούραρχο τον Στρόμβιχο. Το 303 π.Χ. την πόλη του Αιγίου την πολιόρκησε ο γιος του Αντιγόνου, Δημήτριος ο Πολιορκητής. Τελικά η φρουρά υπέκυψε. Ο Δημήτριος φέρθηκε πολύ σκληρά στη μακεδονική φρουρά. Σταύρωσε μπροστά στις πύλες της πόλης το Στρόμβιχο και 80 άντρες του. Από το 303 π.Χ. το Αίγιο όπως και όλες οι Αχαϊκές πόλεις, πέρασαν μια περίοδο κρίσης και αναταραχών. Οι Μακεδόνες τοποθέτησαν τυράννους σε κάθε πόλη και άρχισαν οι μεγάλοι καυγάδες για το ποιος θα γίνει τύραννος. Η κατάσταση αυτή κράτησε ως το 287 π.Χ. όταν οι Αχαϊκές πόλεις ανέτρεψαν και έδιωξαν τις μακεδονικές φρουρές και δημιούργησαν τον πρώτο πυρήνα της Αχαϊκής Συμπολιτείας που έπαιξε σημαντικό ρόλο στα πράγματα της Πελοποννήσου έως τη Ρωμαϊκή κατάκτηση (145 π.Χ.).

Στη Β΄ Αχαϊκή Συμπολιτεία το 281 π.Χ., το Αίγιο και ιδιαίτερα το ιερό του Ομαγύριου Δία, η πηγή από την οποία ξεπήδησαν τα φιλελεύθερα ρεύματα αυτονομίας και ισοπολιτείας, που ρύθμιζαν τις σχέσεις μεταξύ των πόλεων και των πολιτών, ήταν το κέντρο και η πρωτεύουσα της Συμπολιτείας. Πάντα το Αίγιο από τους παλαιότατους χρόνους, υπερείχε απ' όλες τις Αχαϊκές πόλεις και αποτελούσε το θρησκευτικό και αμφικτυονικό κέντρο τους. Ύστερα από τον καταποντισμό της γειτονικής Ελίκης το 373 π.Χ. ( η οποία ήταν πρωτεύουσα της Α΄ Αχαϊκής Συμπολιτείας), έγινε και πολιτική πρωτεύουσα, η κύρια πόλη της Αχαϊκής Συμπολιτείας.

Εκτός όμως από το ότι το Αίγιο ήταν η θρησκευτική και πολιτική μητρόπολη της Αχαϊκής Συμπολιτείας, άλλα κατοπινά γεγονότα του έδωσαν ευρύτερη σημασία στον ελληνικό κόσμο και το ανέδειξαν σε ένα από τα πιο σημαντικά πολιτικά και εθνικά κέντρα του Ελληνικού χώρου.

Έτσι το 209 π.Χ. συνέρχεται στο Αίγιο σύνοδος των Συμμάχων των Αχαιών, των ουδέτερων Ελλήνων και του Φιλίππου Ε΄ της Μακεδονίας. Το 146 π.Χ. στο Αίγιο κατευθύνθηκαν οι πρέσβεις των Ρωμαίων για να συζητήσουν τα ελληνικά θέματα. Μετά την υποδούλωση της Ελλάδας στους Ρωμαίους οι Ρωμαίοι γκρέμισαν τα τείχη της πόλης, αλλά το Αίγιο δεν έχασε τη σημασία του. Παρά τη διάλυση της Συμπολιτείας, οι Ρωμαίοι επέτρεψαν τη συνάθροιση των αντιπροσώπων των πόλεών της στο Αίγιο για την εκλογή των στρατηγών και δημιουργών. Κι έτσι επανιδρύθηκε, κατά κάποιο τρόπο, μια Συμπολιτεία σε κατώτερο επίπεδο, που υπήρχε ως την εποχή του Παυσανία (200 μ.Χ. περίπου).

Βυζαντινή περίοδος

Κατά τη βυζαντινή περίοδο το Αίγιο έπεσε σε αφάνεια. Οι βαρβαρικές ορδές που θα εισβάλουν κατά διαστήματα στον ελλαδικό χώρο θα καταστρέψουν επανειλημμένως την πόλη. Διοικητικά το Αίγιο αποτελούσε υποδιοίκηση του θέματος Πελοποννήσου. Υπήρχε όμως και λειτουργούσε και η τοπική αυτοδιοίκηση με την εκλογή αρχόντων από το λαό. Τα χρόνια μετά τον τρίτο αιώνα το Αίγιο σχεδόν χάνεται από την Ιστορία. Τον 3ο αιώνα μ.Χ. εισβάλουν στην πόλη οι Βησιγότθοι και εξανδραποδίζουν τους κατοίκους. Ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος Β΄ (408 - 450) παραχώρησε στο Αίγιο λόγω των καταστροφών, φορολογικά προνόμια. Μετά τη διάδοση του Χριστιανισμού αναφέρεται μόνο τον 6ο αιώνα ως έδρα επισκόπου, πράγμα που δείχνει ότι επρόκειτο περί πόλεως σε ακμή. Επί Ιουστινιανού (527 – 565 μ.Χ.) το Αίγιο γνώρισε παρακμή. Κατά το 805 την πόλη κατέλαβαν προσωρινά οι Σλάβοι και τη μετονόμασαν σε Βοστίτσα. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους το 1205, ο Γουλιέλμος Σαμπλίτης και ο Γοδεφρείδος Βιλλεαρδουίνος αποφάσισαν να κατακτήσουν την Πελοπόννησο (Μορέα). Έφθασαν στη Πάτρα και μετά κατέλαβαν τη Βοστίτσα. Ύστερα από την κατάκτηση του μεγαλύτερου μέρους της Πελοποννήσου, ο Γουλιέλμος ανακηρύχτηκε Πρίγκιπας της Αχαΐας. Μετά τον θάνατο του Γοδεφρείδου Βιλλεαρδουίνου, η Πελοπόννησος χωρίστηκε σε 12 βαρωνίες. Μία από αυτές ήταν και η Βαρωνία της Βοστίτσας (στα μεσαιωνικά γαλλικά Vostice), με βαρώνο τον Ουγκό ντε Σαρπινύ, ο οποίος και έχτισε πύργο από υλικά της αρχαίας πόλης. Υπολείμματα των θεμελίων του μεσαιωνικού αυτού πύργου της Βοστίτσας σώζονται σήμερα στα υπόγεια του σπιτιού του Αθαν. Τσινούκα στο βράχο, στα Εισόδια. Το 1363 η βαρωνία της Βοστίτσας πωλείται στον Νέριο Ατσαγιόλι, το 1381 καταλαμβάνεται από τον Ναβαρρικό στρατό (Ναβαρρική εταιρεία) και το 1394 δίνεται προίκα από τον επανακάμψαντα Νέριο Ατσαγιόλι στον Κάρολο Τόκκο, Δούκα της Λευκάδας και της Κεφαλονιάς.

Βενετοκρατία - Τουρκοκρατία

Δείτε: Τερριτόριο Βοστίτσας

Το 1420 το Αίγιο περιήλθε στους Δεσπότες του Μυστρά, Κωνσταντίνο και Θωμά Παλαιολόγο. Το 1458 καταλήφθηκε από τους Τούρκους. Το 1463 περιήλθε στους Βενετούς (Α΄ Βενετοκρατία). Το 1470 ανακαταλήφθηκε από τους Τούρκους. Γύρω στο 1570 αναφέρεται στις επαναστατικές κινήσεις της εποχής εκείνης. Σ' όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας το Αίγιο και η περιοχή του παρουσιάζεται συχνά στο προσκήνιο της ιστορίας και ειδικά μάλιστα στην περίοδο που σημειώνονται οι συνωμοτικές κινήσεις και εξεγέρσεις στον ελληνικό χώρο, και ιδιαίτερα στην Πελοπόννησο, για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού, πριν από τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου (1571) με επικεφαλής τον άρχοντα Νικόλαο Τσερνοτά και τον ηγούμενο της Μονής Ταξιαρχών, Ισαάκ.

Το 1685, όπως όλη η Πελοπόννησος, καταλήφθηκε και το Αίγιο πάλι από τους Βενετούς. Εκτός από τους άλλους νέους θεσμούς που εισήγαγαν οι Βενετοί στην περίοδο αυτή της Β΄ Βενετοκρατίας (1685-1715) στην Πελοπόννησο, σημαντική θέση κατέχει η νομοθετική σύσταση κοινοτήτων τοπικής αυτοδιοικήσεως στα κυριότερα αστικά κέντρα της και στη Βοστίτσα. Οι κοινότητες ιδρύθηκαν κατά το πρότυπο των βενετικών Επτανήσων και λειτουργούσαν, με κατά τόπους διαφορές, απαράλλαχτα όπως στην πόλη της Βενετίας και γενικά στη Βενετική Δημοκρατία. Η απόφαση του αρχιστράτηγου Αλεξάνδρου Μολίνι, που ενέκρινε την αίτηση των κατοίκων της Βοστίτσας για την ίδρυση της κοινότητας, έχει ως δικαιολογητικό τους παρακάτω δύο κυριότερους λόγους (φάκελος 105, του βιβλίου διαταγμάτων και αποφάσεων της γραμματείας του εκλαμπροτάτου και εξοχοτάτου αρχιστράτηγου Αλ. Μολίνι, από τα αρχεία της Βενετίας.) Ο πρώτος λόγος ήταν η εξαιρετικά ιδιαίτερη παραθαλάσσια θέση της Βοστίτσας, σε σχέση με την απέναντι Ναύπακτο και την περιοχή της, πράγμα που έκανε πολλούς κατοίκους της τότε Αθήνας αλλά κυρίως από τα Σάλωνα να έλθουν και να εγκατασταθούν στη Βοστίτσα. Έτσι η πόλη και η περιφέρειά της, κατά τις εκθέσεις των Βενετών Προνοητών, αποτελούσε τότε μία από τις σημαντικότερες περιοχές της Βενετικής Πελοποννήσου. Η πόλη πήρε καινούρια όψη, με οικονομική άνθιση και με κοινωνικό βίο υψηλού επιπέδου.

Ο δεύτερος λόγος ήταν ο διαχωρισμός της από την κοινότητα των Καλαβρύτων, στην οποία υπαγόταν ως τότε, ύστερα απ' τη συμμετοχή στο συμβούλιο της κοινότητας αυτής και οικογενειών από τη Βοστίτσα. Αυτοί που υπέγραψαν την αίτηση για την ίδρυση κοινότητας χωριστής για λογαριασμό των οικογενειών τους καθώς και άλλων ογδόντα οικογενειών από τη Βοστίτσα ήταν οι Κανέλλος Σεμινάκος (λεγόμενος Πρεκιανός), Γιαννάκης Γιάκουμος (λεγόμενος Αλμπατζέλης), Γιωργάκης Αγγελόπουλος και Πέτρος Μπόγδανος. Από το 1715 που καταλύθηκε η Β' Βενετοκρατία, το Αίγιο υποτάχθηκε με τη συνθήκη του Πασάροβιτς (1718), πάλι στους Τούρκους ως την απελευθέρωση και αποτέλεσε ξεχωριστή επαρχία (καζά), που τη διοικούσε ο βοεβόδας.

Στα Ορλωφικά (1769-1770), μετά από τους δισταγμούς των Πατρινών να κινηθούν, ο Μητροπολίτης της Πάτρας Παρθένιος συγκάλεσε στο Αίγιο σύσκεψη με τους τοπικούς παράγοντες Μελετόπουλο, Γκολφίνο Λόντο και Ιων. Πούλο και αποφασίστηκε η συμμετοχή στην επανάσταση. Καταρτίστηκε στρατιωτικό σώμα, που με την υποστήριξη του Μ. Σπηλαίου εξεστράτευσε κατά των Καλαβρύτων.

Επανάσταση του 1821

Στις 26-30 Ιανουαρίου του 1821, πριν το ξέσπασμα της επανάστασης, έγινε στο Αίγιο η πρώτη επίσημη σύσκεψη των κληρικών και των προεστών του Μοριά για την επανάσταση, η περιβόητη Συνέλευση της Βοστίτσας. Η σύσκεψη αυτή, με είδος προέδρου τον Παλαιών Πατρών Γερμανό και εισηγητή τον Παπαφλέσσα, προβλημάτισε τους ταγούς του έθνους μπροστά στο τρομερό ερώτημα του ξεσηκωμού.

Πάντως παρά τους όποιους, μάλλον δικαιολογημένους δισταγμούς του Παλαιών Πατρών Γερμανού και ορισμένων Καλαβρυτινών προκρίτων, αναφορικά με την καταλληλότητα της συγκεκριμένης χρονικής περιόδου για μία επανάσταση, οι πρόκριτοι του Αιγίου, Ανδρέας Σ. Λόντος, Δημήτριος Μελετόπουλος, Λέων Μεσσηνέζης, σύντομα ξεκίνησαν τις ετοιμασίες για τον αγώνα. Ο Ανδρέας Λόντος συγκρότησε το πρώτο μεγάλο στρατιωτικό σώμα της Πελοποννήσου (400 άνδρες από την Αιγιάλεια και την απέναντι Ρούμελη) το οποίο συντηρούσε με δικά του έξοδα. Μετά την κήρυξη της Επανάστασης στην Αγία Λαύρα στις 17 Μαρτίου 1821, όπου και βρισκόταν μαζί με τους προκρίτους των Καλαβρύτων και τον Παλαιών Πατρών Γερμανό, επιστρέφει στο Αίγιο.

Όταν οι Τούρκοι του Αιγίου πληροφορήθηκαν την παράδοση των Τούρκων των Καλαβρύτων, αποφάσισαν να φύγουν οικειοθελώς και να περάσουν με βάρκες στη Φωκίδα, επειδή το Αίγιο δεν διέθετε κανένα φρούριο. Στην αποχώρησή τους αυτή τους βοήθησαν και οι ίδιοι οι Αιγιώτες. Δεν είναι ακριβώς γνωστό πότε συνέβη αυτό, και, για λόγους τοπικιστικής υπερηφανείας, ορισμένοι ισχυρίστηκαν ότι το Αίγιο ήταν η πρώτη ελληνική πόλη που απελευθερώθηκε. Στην "Ιστορία του Ελληνικού Έθνους" αναφέρεται ότι η εκκένωση του Αιγίου έγινε το αργότερο στις 23 Μαρτίου, με την αιτιολογία ότι ο Λόντος το μεσημέρι της 25ης ήταν στην Πάτρα και δεν μπορεί να έφυγε από το Αίγιο πριν την αναχώρηση των Τούρκων. Αυτή η αναφορά θεωρείται λάθος, γιατί ο Λόντος και το στράτευμά του μπορούσαν να διανύσουν την απόσταση Αίγιο - Πάτρα ακόμα και σε μια νύχτα. Ο Ιωάννης (Γενναίος) Κολοκοτρώνης αναφέρει ότι οι Τούρκοι έφτασαν στη Φωκίδα στις 25 Μαρτίου, ενώ ο Φραντζής (Δ', 178) αναφέρει ότι η σημαία της ελευθερίας υψώθηκε στο Αίγιο την 26η Μαρτίου. Ως πλέον πιθανές ημέρες αναχώρησης των Τούρκων από το Αίγιο θεωρούνται η 24 ή 25 Μαρτίου. Ο Ιστορικός του 19ου αιώνα Σπυρίδων Λάμπρος στο "Ιστορικό Λεξικό" του 1880 γράφει ότι το Αίγιον υπήρξεν η πρώτη πόλις, εκ της οποίας, εκραγείσης της Επαναστάσεως, έφυγαν οι Τούρκοι το κατ' αρχάς έντρομοι.

Στους πρώτους μήνες της Επανάστασης το Αίγιο, αφού είχε εκκενωθεί, κάηκε δύο φορές από το πέρασμα Τούρκων και Αλβανών που είχαν έλθει προς βοήθεια της πολιορκούμενης Τρίπολης. Ο δεύτερος εμπρησμός έγινε μερικές ημέρες πριν την άλωση της Τρίπολης (23 Σεπτεμβρίου) και επακολούθησαν λεηλασίες και αρπαγές στην επαρχία γύρω από το Αίγιο

Μια μεγάλη ιστορική στιγμή και ταυτόχρονα μια ύψιστη δικαίωση απέναντι στην ιστορία αλλά και απέναντι στην πόλη και την ευρύτερη περιοχή στην οποία διαδραματίστηκε, είναι η υπογραφή 20/12/2017 και ώρα 11:30 του Προεδρικού Διατάγματος από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Προκόπη Παυλόπουλο, με το οποίο καθιερώνεται με κάθε τιμή και με κάθε επισημότητα, η 26η Ιανουαρίου- ημέρα έναρξης της Μυστικής Συνέλευσης της Βοστίτσας- ως τοπική εθνική γιορτή και επίσημη αργία.

Αξιοθέατα - Μνημεία

Το Ηρώο στον κήπο των Υψηλών Αλωνίων, έργο του γλύπτη Γ. Δημητριάδη του Αθηναίου, στη βάση του είναι χαραγμένο το επίγραμμα του Τυρταίου: Τεθνάμεναι γαρ καλόν ενί προμάχοισι πεσόντα άνδρ' αγαθόν περί η πατρίδι μαρνάμενον.

Το Αίγιο είναι σήμερα η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη σε πληθυσμό στο νομαρχιακό διαμέρισμα της Αχαΐας. Είναι κτισμένο παραθαλάσσια. Οι τομείς ειδικού ενδιαφέροντος των τουριστών είναι το παλαιό τμήμα της πόλης (με στοιχεία της χαρακτηριστικής αρχιτεκτονικής των αρχών του 20ου αιώνα) και η παραλία από το σιδηροδρομικό σταθμό (που παρέχει ένα παράδειγμα της αρχιτεκτονικής σιδηροδρόμων των αρχών του 20ου αιώνα) ως την εκκλησία της Παναγίας της Τρυπητής, όπου διακρίνονται οι παλαιές σταφιδαποθήκες (όλες τώρα εσωτερικά μετασχηματισμένες σε πολυτελή καφέ) αλλά και του παλαιού εργοστασίου χαρτοποιίας (που παρέχει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της βιομηχανικής αρχιτεκτονικής από την αρχή του προηγούμενου αιώνα). Τα ευρήματα από την αρχαιότητα δεν είναι πολλά και είναι μάλλον διάσπαρτα γύρω από την πόλη. Προς την περιοχή της Δεξαμενής οι ανασκαφές αποκάλυψαν δύο ορθογώνια κτήρια του 500 π.Χ. και 400 π.Χ. αντίστοιχα. Η ίδια ανασκαφή επιβεβαίωσε επίσης την ύπαρξη ενός νεκροταφείου των κλασσικών χρόνων βορειοδυτικά του ίδιου σημείου, ενώ στην πλατεία Υψηλών Αλωνίων (την κεντρική πλατεία της πόλης) ανακαλύφθηκαν τάφοι από τη μυκηναϊκή εποχή. Προς τη θάλασσα δύο ακόμη νεκροταφεία (ένα ελληνιστικό και ένα ρωμαϊκό) ήρθαν επίσης στο φως. Τα σημαντικά αρχαία κτίσματα της πόλης, που αναφέρει λεπτομερειακά ο Παυσανίας, καταστράφηκαν από τους αλλεπάλληλους σεισμούς, αλλά και από τους Ρωμαίους και τους λοιπούς κατακτητές. Αρχαιολογικά ευρήματα από το Αίγιο και την Αιγιάλεια φυλάσσονται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης. Στο Αίγιο εξαιτίας της ανθηρής οικονομικής κατάστασης, που οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στο εμπόριο της περίφημης κορινθιακής σταφίδας, που παρήγαγε η περιοχή, οικοδομήθηκαν πολλά όμορφα νεοκλασικά κτήρια, δημόσια και ιδιωτικά και ναοί κατά το τέλος του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ου. Το μεγαλύτερο μέρος από τα αξιολογότερα οικοδομήματα αυτού του είδους διασώθηκε από τους καταστρεπτικούς σεισμούς και ιδίως απ' αυτόν της 15ης Ιουνίου του 1995. Κάποια ωστόσο κατεδαφίστηκαν στα τέλη του 1960 και στη δεκαετία του 1970, πριν προλάβουν να χαρακτηριστούν διατηρητέα.

Ιεροί Ναοί

Παναγία η Τρυπητή
Η πολιούχος του Αιγίου.
Βρίσκεται κτισμένη στην παραλία του Αιγίου σε απόκρημνο βράχο ύψους 30μ. από την επιφάνεια της θάλασσας, μέσα σε Σπήλαιο (τρύπα). Όποιος επισκέπτεται για πρώτη φορά το προσκύνημα εντυπωσιάζεται από τη θέση του πάνω στο βράχο καθώς και από την ομορφιά του τοπίου. Μία κλίμακα με 150 σκαλοπάτια ενώνει το Ιερό Προσκύνημα με το δημόσιο δρόμο. Υπάρχει όμως και μία δεύτερη οδός από τον Κυπαρισσώνα. Μόλις ο επισκέπτης, πλησιάσει τα κράσπεδα του Ναού, παρατηρεί εντός του βράχου ένα μικρό σπήλαιο. Κατά την παράδοση εκεί ήταν το ασκητήριο του Καπετάνιου - Ναυαγού που βρήκε την εικόνα. Αν όμως ο θαυμασμός του προσκυνητή είναι μεγάλος από την ομορφιά του περιβάλλοντος χώρου, πολύ περισσότερο εντυπωσιάζεται όταν εισέρχεται στον Ιερό Ναό.

Στον πρόναο υπάρχει το Αγίασμα. Καλλιτεχνική μαρμάρινη κρήνη με σταυροειδές σχήμα. Από το στόμα τριών λαξευμένων Αγγέλων τρέχει συνέχεια το αγίασμα που χύνεται σε μαρμάρινη λεκάνη. Στην Κρήνη είναι χαραγμένη η γνωστή καρκινική επιγραφή (διαβάζεται και αντίστροφα) "ΝΙΨΟΝ ΑΝΟΜΗΜΑΤΑ ΜΗ ΜΟΝΑΝ ΟΨΙΝ". Στη συνέχεια ο προσκυνητής ανέρχεται στον κυρίως Ναό. Δεξιά στο σπήλαιο υπάρχει η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Βρεφοκρατούσας.

Σύμφωνα με την παράδοση στα μέσα του 16ου αιώνα, δηλαδή περί το 1550, κάποιος ναυαγός του Κορινθιακού Κόλπου, διακρίνει - μέσα στη νύκτα - ένα φως, σημάδι πως βρίσκεται κοντά σε στεριά. Επιστρατεύει όλες του τις δυνάμεις για να φθάσει στο φως. Το πλησιάζει και διαπιστώνει με πολλή έκπληξη, πως βρίσκεται μπροστά σε μία εικόνα της Παναγίας. Την άλλη μέρα ο ναυαγός ειδοποίησε τις Αρχές της πόλης του Αιγίου. Κλήρος, λαός, άρχοντες ήλθαν, προσκύνησαν κάνοντας και Δοξολογία. Ο Ευρετής της εικόνας γίνεται ο πρώτος ασκητής. Στη συνέχεια αρχίζει η μέριμνα για ανοικοδόμηση Ναού. Με την πάροδο του χρόνου το πρώτο ασκηταριό εξελίσσεται σε Μονή. Ο Ναός πήρε τη σημερινή του μορφή τον 19ο αιώνα. Είναι νεοκλασικής αρχιτεκτονικής, διώροφος και περιβάλλεται από περίτεχνους κήπους. Η μνημειακή, αναγεννησιακού τύπου, εξωτερική μαρμάρινη σκάλα, η οποία ενώνει τον παραλιακό δρόμο με τον Ναό, κατασκευάστηκε το έτος 1870 με σχέδιο του μηχανικού Άγγελου Κορυζή.

Στο εσωτερικό του κυρίως ναού υπάρχουν τοιχογραφίες του 19ου αιώνα, καθώς και ορισμένες πολύ μεταγενέστερες. Η οροφή είναι διακοσμημένη με γύψινα μπαρόκ θέματα. Δυστυχώς, όλα αυτά σήμερα είναι σε μεγάλο βαθμό φθαρμένα από την υγρασία, καλυμμένα από ένα παχύ στρώμα αιθάλης από τα κεριά και μαυρισμένα από κάποια πυρκαγιά του παρελθόντος, χωρίς να έχει γίνει καμία απολύτως προσπάθεια συντήρησης και αποκατάστασης. Συντήρηση έγινε μόνο στο ξύλινο επιχρωματισμένο τέμπλο του ναού το οποίο αποδείχτηκε ότι είναι το παλαιότερο σωζόμενο του Αιγίου και σε σειρά παλιών φορητών εικόνων.

Με Βασιλικό Διάταγμα της 8ης Μαΐου 1933 η εορτή της Παναγίας της Τρυπητής καθιερώνεται σαν επίσημη θρησκευτική εορτή του Αιγίου. Την Παρασκευή της Διακαινησίμου (Παρασκευή του Πάσχα) τελείται η λιτάνευση της Ι. Εικόνας με κάθε επισημότητα, συνοδεία φιλαρμονικών, στρατού και μαθητών και με μεγάλη κοσμοσυρροή. Τέλος με τον υπ' αριθ. 10/16-5-1970 κανονισμό της Ι. Συνόδου της Ελλάδος αναγνωρίζεται σαν "ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΙΕΡΟ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ" και χαρακτηρίζεται Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου.

Ο Μητροπολιτικός Ναός της Παναγίας Φανερωμένης, έργο του Ερνστ Τσίλλερ.

Μητροπολιτικός Ναός της Φανερωμένης
Έργο του Ερνστ Τσίλλερ, είναι ο μεγαλύτερος και επιβλητικότερος ναός της πόλης. Θεμελιώθηκε γύρω στα 1898-1899 και εγκαινιάστηκε το 1914. Εντυπωσιακός είναι ο τεράστιος, αναγεννησιακού ρυθμού, θόλος του ναού. Διαθέτει τέμπλο αγιογραφημένο από τον Κωνσταντίνο Φανέλλη. Το τέμπλο αυτό, με τις ναζαρηνής τεχνοτροπίας εικόνες, προέρχεται από παλαιότερο ναό, που βρισκόταν στην ίδια θέση και κατέρρευσε στο σεισμό του 1861. Ο θόλος και η Πλατυτέρα έχουν αγιογραφηθεί από τον Σπυρίδωνα Παπανικολάου (1960). Ο παλαιότερος ναός είχε ανεγερθεί το 1366, υπό την αιγίδα του Μητροπολίτη Πατρών Παρθένιου. Στην ίδια περίπου θέση βρίσκονταν ναοί αφιερωμένοι στη Θεοτόκο ήδη από την Παλαιοχριστιανική εποχή.

Ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου
Σύμφωνα με το Βενετικό Κτηματολόγιο της Βοστίτσας, ήδη από το 1700, προϋπήρχε στο ίδιο σημείο ενοριακός ναός που έφερε το όνομα "Παναγία των Ξένων", ενώ με βάση τις ιστορικές πηγές στον ίδιο χώρο βρισκόταν αρχαίος ναός με άγαλμα της θεάς Ήρας και άλσος αφιερωμένο στη θεά, που συνόρευε με θέατρο. Ο σημερινός ναός κατασκευάστηκε για να αντικαταστήσει παλαιότερο ναό ο οποίος κατέρρευσε στο σεισμό του 1861. Ανηγέρθη εκ βάθρων γύρω στο 1894 σε σχέδια του Ερνστ Τσίλλερ και αποτελεί εξαιρετικό κράμα ρωμανικού, βυζαντινού και αναγεννησιακού ρυθμού. Πρόκειται για περίτεχνη πετροκεράμινη κατασκευή, ρυθμού σταυροειδούς με τρούλλο. Περιστοιχίζεται από πολλούς μυτερούς οβελίσκους και δύο ακόμη εντυπωσιακούς τρουλλίσκους οι οποίοι κοσμούν τα κωδωνοστάσια. Γενικά το κτήριο διαθέτει πολλά και σπάνιας ομορφιάς κεραμικά στολίδια, ιδίως στο επάνω μέρος (σε αετώματα, τρούλλους, οβελίσκους κ.λ.π.). Από το μεγάλο σεισμό της 15ης Ιουνίου 1995 παραμένει σχεδόν ετοιμόρροπος και γεμάτος σκαλωσιές. Από αρχιτεκτονικής πλευράς είναι σίγουρα ο πιο ενδιαφέρων ναός της πόλης και ένα από τα ωραιότερα δημιουργήματα του Τσίλλερ. Δυστυχώς σήμερα (2013) εξακολουθεί να παρουσιάζει εικόνα εγκατάλειψης. Οι μελέτες αποκατάστασης δεν προχώρησαν στην πράξη λόγω έλλειψης χρηματοδότησης κι άλλων περιπλοκών. Στο εσωτερικό του διαθέτει καλλιτεχνικό μαρμάρινο τέμπλο (έργο του Πάριου γλύπτη Δημήτρη Περάκη) με δυτικότροπες εικόνες του Αθανάσιου Σταθακόπουλου. Η ενορία πια, λόγω της επικινδυνότητας του ναού, στεγάζεται εδώ και χρόνια σ' ένα παραπλήσιο υπόγειο.

Ταξιάρχες
Είναι ρυθμού βασιλικής. Έχουν πλούσιο εσωτερικό νεοκλασικό διάκοσμο και αξιόλογες, ναζαρηνής τεχνοτροπίας, εικόνες του 19ου αιώνα στο τέμπλο και την οροφή, φιλοτεχνημένες από τον Κωνσταντίνο Φανέλλη. Είναι κτίσμα του 1712 και η δεύτερη σε μέγεθος ενορία της πόλης. Ο ναός πήρε τη σημερινή μορφή του γύρω στο 1840.

Ιερός Ναός Αγίου Ανδρέα

Άγιος Ανδρέας
Ο Ιερός Ναός του Αγίου Ανδρέου βρίσκεται Β.Δ. απ’ το κέντρο του Αιγίου ( παράπλευρα στην παλαιά αγορά) και φαίνεται να προϋπήρχε του 1700 όπως αποδεικνύεται από το Βενετικό χάρτη της εποχής. Ο Ιερός Ναός ήταν μετόχι της Ιεράς Μονής Ταξιαρχών με το ομώνυμο προς αυτή όνομα, όπου είναι καταγραμμένο στον κώδικα της Ιεράς Μονής στις σελίδες 27 και 86 με ημερομηνία 28 Απριλίου και 3 Μαΐου του 1834. Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, ο μικρός τότε Ιερός Ναός, είχε μετατραπεί σε τζαμί, αργότερα ανακτήθηκε και ξανακτίστηκε εκ βάθρων διά συνδρομής των αρχόντων Ηλία Βάβαλη, Παναγή Παπαβασιλείου και Κωνσταντίνου Ν. Καρβέλα. Ο σημερινός Ιερός Ναός, σύμφωνα με την παράδοση, είναι έργο του Γερμανού αρχιτέκτονα Ερνστ Τσίλλερ, αλλά ενδέχεται να είναι και έργο του Έλληνα αρχιτέκτονα Θεόδωρου Διαμαντόπουλου. Ως προς το έτος της ανέγερσης του ναού οι απόψεις είναι διφορούμενες. Ο ιστορικός της πόλεως του Αιγίου, Αρίστος Σταυρόπουλος, αναφέρει πως ο ναός ξανακτίστηκε εξ ολοκλήρου κατά το έτος 1888, ενώ άλλοι υποστηρίζουν πως κτίστηκε το 1893. Ορθότερη φαίνεται να είναι η δεύτερη άποψη.

Ο ρυθμός του Ιερού Ναού είναι βασιλική σταυρική ή σταυρόσχημη, πετρόκτιστη με κεραμοπλαστική διακόσμηση στα αετώματα (οδοντωτές ταινίες) αλλά και στους τοίχους σχηματίζοντας ποικίλα σχέδια. Τα περίτεχνα κωδωνοστάσια του φέρουν κεραμικά θωράκια διάτρητα σε σχήμα κύκλου με εγκάρσιους σταυρούς. Στα μαρμάρινα θυρώματα του ναού αναφέρονται τα ονόματα δύο ευεργετών του, του Ηλία Βάβαλη με χρονολογία 1898 (Νοτίως του Ναού) και του Κωνσταντίνου Ν. Καρβέλα με χρονολογία 1893 (Βορείως του Ναού).

Οι εικόνες του τέμπλου έχουν φιλοτεχνηθεί από γνωστούς αγιογράφους όπως: τον Κωνσταντίνο Φανέλλη, από μοναχούς της Σκήτης της Αγίας Άννης του Αγίου Όρους αλλά και από τον Αθανάσιο Σταθακόπουλο, ενώ ο Παντοκράτορας Ιησούς Χριστός φιλοτεχνήθηκε δια χειρός του Δημητρίου Κ. Φανέλλη. Τα νεώτερα χρόνια εικόνες έχουν φιλοτεχνήσει διάφοροι αγιογράφοι όπως ο Ανδρέας Δάλλας, Ν. Ανδρεάδης, κ.α. Εντυπωσιακή είναι η νεοκλασική οροφή του ναού. Στην πλειοψηφία τους οι αγιογραφίες είναι ναζαρηνής τεχνοτροπίας. Ο Ιερός Ναός έχει την τιμή να κατέχει τα πανσεβάσμια Λείψανα των αγίων Θεοδώρου του Τήρωνος, και Θεοδώρου του Στρατηλάτου, μικρό τεμάχιο ενός εκ των 14.000 χιλιάδων νηπίων των υπό Ηρώδου αναιρεθέντων, του αγίου Νεκταρίου επισκόπου Πενταπόλεως του θαυματουργού, του αγίου Ιερομάρτυρος Βλασίου, του αγίου Ιερομάρτυρος Χαραλάμπους και του αγίου Νεομάρτυρος Γεωργίου του εξ Ιωαννίνων.

Διατελέσαντες ιερομόναχοι ως μετόχι της Ιεράς Μονής Ταξιαρχών:

• Ιερώνυμος,
• Αυξέντιος,
• Χριστόφορος,
• Αμφιλόχιος,
• Γερβάσιος.

Διατελέσαντες ιερείς ως ενορία Αγίου Ανδρέου:

• Βασίλειος Παπαγεωργόπουλος,
• Χαράλαμπος Παπαγεωργόπουλος,
• Ηλίας Καψιώτης,
• Κωνσταντίνος Φιλιππακόπουλος,
• Αντώνιος Μπάμπης,
• Αριστείδης Κουτσόπουλος.

Άγιος Γεώργιος (Τέμενη)
Διαθέτει στο εσωτερικό του εντυπωσιακό νεοκλασικό διάκοσμο και ναζαρηνής τεχνοτροπίας εικόνες του τέλους του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ου.

Αγία Τριάς
Μικρός λιθόκτιστος ναός στην αγορά της πόλης, καθαρά βυζαντινού ρυθμού σε σχέδια του Αναστασίου Ορλάνδου. Έργο των μέσων του 20ου αιώνα. Από αρχιτεκτονικής απόψεως, στο σύνολό του, είναι ο καλύτερος από τους νεώτερους ναούς της πόλης.

Ιερά Μονή Παμμεγίστων Ταξιαρχών Αιγιαλείας
Σπουδαία θεωρείται η Μονή Ταξιαρχών κοντά στα Μελίσσια Αιγίου, στους πρόποδες του όρους Κλωκός (υψόμετρο 1780 μ.) (15 χιλιόμετρα από το Αίγιο). Ιδρυτής της Μονής είναι ο Όσιος Λεόντιος που ασκήτευσε σε απόκρημνο βράχο του Κλωκού. Η σκήτη βρίσκεται στο αρχικό μοναστήρι, το "Παλαιομονάστηρο" όπου έχουν διασωθεί ελάχιστες φθαρμένες τοιχογραφίες του 16ου αι. Η Μονή Παμμεγίστων Ταξιαρχών (ή Αρχαγγέλων όπως λεγόταν αρχικά) χτίστηκε πιθανότατα μεταξύ του 1430 και 1460 από τους δεσπότες της Πελοποννήσου Θωμά και Δημήτριο Παλαιολόγο. Το σημερινό μοναστήρι βρίσκεται λίγο πιο κάτω από τα ερείπια του παλαιού και είναι κτίσμα του 1775. Σημαντική υπήρξε η προσφορά του στους αγώνες του 1821. Λειτούργησε εκεί Γυμνάσιο (1880-1926) και Γυμνάσιο-Οικοτροφείο (1943-1970) για τα φτωχόπαιδα της υπαίθρου. Η ιστορική αυτή μονή, παρά τις κατά καιρούς καταστροφές, διαθέτει πολλά κειμήλια. Γνωστή είναι και για την παραγωγή γλυκού τριαντάφυλλου (Ροδοζάχαρη). Η μονή κινδύνευσε να γίνει στάχτη στη μεγάλη πυρκαγιά του Ιουλίου του 2007 που κατέκαυσε μέρος της ορεινής Αιγιάλειας.

Μονή Πεπελενίτσης
Απέναντι από τους Ταξιάρχες βρισκόταν η γυναικεία Ιερά Μονή Πεπελενίτσης. Η ιστορία της ταυτίζεται με αυτήν της μονής Ταξιαρχών. Ανάγεται στον 15ο αιώνα και η ετυμολογία του ονόματός της παραμένει αβέβαιη. Το μοναστήρι, που βρισκόταν σε δύσβατη περιοχή, καταστράφηκε στις μεγάλες πυρκαγιές του Ιουλίου του 2007. Γλύτωσε ωστόσο το αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου καθολικό της.

Ναός του Αγίου Νικολάου
Κοντά στον ποταμό Σελινούντα και απέναντι από τη Μονή Ταξιαρχών (7 χλμ.), σε υψόμετρο 432 μέτρων, βρίσκεται ο ναός του Αγίου Νικολάου. Η πρώτη οικοδομική φάση του ανάγεται στη μεσοβυζαντινή περίοδο, τον 10ο μ.Χ. αιώνα. Το μνημείο δυστυχώς είναι ελάχιστα γνωστό.

Ιερός Ναός Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης και Θεοπρομήτορος Άννης Αιγίου
Η κατασκευή του ναού άρχισε το 1953 για να εξυπηρετήσει τον προσφυγικό οικισμό Τεμένης, ο οποίος μέχρι τότε δεν διέθετε εκκλησία μέχρι το 1933, ενώ στη συνέχεια εξυπηρετούταν από ένα προσωρινό ναό. Ο ναός εγκαινιάστηκε τις 25 Νοεμβρίου 1962. Λόγω της αύξησης του πληθυσμού της ενορίας, ο ναός επεκτάθηκε την περίοδο 1979-1984, και έκτοτε άρχισε η αγιογράφηση του εσωτερικού του ναού.

Σημαντικά διατηρητέα κτήρια

• Το Μέγαρο του Παναγιωτόπουλου: τριώροφο μεγάλο νεοκλασικό, κτίσμα του 1857-1860 σε σχέδια του Παναγιώτη Κάλκου. Η εξωτερική διακόσμηση είναι μάλλον λιτή, δωρική. Στο εσωτερικό του διαθέτει θαυμάσιες τοιχογραφίες σε όλους τους τοίχους και οροφές πομπηιανού στυλ. Το κτήριο έχει χαρακτηριστεί ως ένα από τα σπουδαιότερα δείγματα νεοκλασικής αρχιτεκτονικής στη Νοτιοδυτική Ελλάδα.

Μέγαρο Παναγιωτόπουλου (οδός Μητροπόλεως).

• Το Αρχαιολογικό Μουσείο (Παλαιά Δημοτική Αγορά, κτίσμα του 1890).
• Το Δημαρχιακό Μέγαρο
• Ο Πύργος των Υψηλών Αλωνίων (κτίσμα νεογοτθικού ρυθμού του 1900),
• Το Παλαιό Νοσοκομείο (σημερινό Πολιτιστικό Κέντρο),
• Η Δημοτική Βιβλιοθήκη (Παλαιό Γυμνάσιο),
• Το κτήριο του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου. Παλαιό 4ο Δημοτικό Σχολείο. Πέτρινο κτήριο που η οικοδόμησή του ανάγεται στα πρώτα μετεπαναστατικά χρόνια. Αρχικά ήταν οικία του πρώτου δημάρχου Αιγίου, Αναστασίου Λόντου.
• Το κτήριο του Γατείου κληροδοτήματος (Σημερινό Ταχυδρομείο, σε σχέδιο του Ερνέστου Τσίλλερ, με μπαρόκ γύψινες διακοσμήσεις στο εσωτερικό του β΄ ορόφου, κτήριο των αρχών της δεκαετίας του 1910).
• Η Έπαυλη Χρυσανθόπουλου (Στους Αγίους Αποστόλους, πέτρινη οικία από εποχής της Τουρκοκρατίας).
• Το αρχοντικό του Γ. Σ. Μεσσηνέζη (οδός Δεσποτοπούλων)

Αρχοντικό Γεωργίου Σ. Μεσσηνέζη.

• Η Βίλα Ηλιόπουλου στη Δεξαμενή

και πολλά άλλα ιδιωτικά κυρίως κτήρια που ο αριθμός τους υπερβαίνει τα 50, στις οδούς Εισοδίων, Αγίου Ανδρέου, Ανδρέου Λόντου, Δεσποτοπουλων, γύρω από την κεντρική πλατεία και αλλού.

Πληθυσμός

Ο πρώην Δήμος Αιγίου (πλέον δημοτική ενότητα του Δήμου Αιγιαλείας).

Σύμφωνα με την απογραφή του 2011:

• Δήμος Αιγιαλείας: 49.872
• Δημοτική Ενότητα Αιγίου: 26.523
• Δημοτική Ενότητα Αιγείρας: 2.626
• Δημοτική Ενότητα Ακράτας: 4.747
• Δημοτική Ενότητα Διακοπτού: 6.429
• Δημοτική Ενότητα Ερινεού: 3.236
• Δημοτική Ενότητα Συμπολιτείας: 6.311

Πολιτιστικά σωματεία

Χορευτικός όμιλος Αιγίου (1978)

Χορευτικός όμιλος Αιγίου

Χορευτικό Εργαστήρι Αιγίου (2002)

Ιδρύθηκε το 2002 από ανθρώπους που ασχολούνται με το λαϊκό πολιτισμό και ειδικά τον παραδοσιακό χορό. Συμμετέχει σε συναντήσεις και φεστιβάλ χορού ενώ έχει συνεργαστεί με πολλές σημαντικές ορχήστρες (Χάλκινα της Γουμένισσας,Μουσικό εργαστήρι Αιγίου) καθώς και με σπουδαίους καλλιτέχνες( Δ. Σαμίου, Χ. Αηδονίδη, Σ. Σιάτρα, Μ.Κωχ, Χρ.Τσιαμούλη κ.α.).

Φιλαρμονική Αιγίου «Ευτέρπη» (1892)

Είναι μία από τις παλαιότερες φιλαρμονικές της Ελλάδος, υπήρξε πανελλήνιο φυτώριο μουσικών και αρχιμουσικών και συνεχίζει μέχρι σήμερα το έργο της. Ιδρύθηκε το έτος 1892 με πρωτοβουλία του τότε δημάρχου Αιγίου Σπύρου Παναγιωτόπουλου, του αδελφού του Πανάγου Παναγιωτόπουλου και άλλων φιλόμουσων Αιγιωτών. Πρώτος αρχιμουσικός της υπήρξε ο Ιταλός Odesseo Mattiotsi. Έπειτα για ένα διάστημα αρχιμουσικός διετέλεσε ο Ιωάννης Παρίδης, ενώ το 1899 τη διεύθυνση ανέλαβε ο Αυστριακός Alberto Andlouvits, επί των ημερών του οποίου η Φιλαρμονική προόδευσε σημαντικά. Κατόπιν σπουδαιότεροι αρχιμουσικοί υπήρξαν οι εξής:

• Δημήτριος Αργυριάδης (1909-1917 & 1925-1926),
• Σπυρίδων Μπάκας (1924),
• Αντώνιος και Σπυρίδων Μπιφέρνο (1926-1928),
• Ευάγγελος Μαθαρίκος (1929-1932),
• Παναγιώτης Ζωϊτσούδης (1933-1934 & 1936),
• Σπυρίδων Μεταλληνός (1935-1936),
• Πάνος Δρομάζος (1937-1940),

Την περίοδο 1940-1944 η Φιλαρμονική βρισκόταν σε αδράνεια.

• Ελευθέριος Μαυρομμάτης (1945-1952)
• Ιωάννης Στεριώτης κ.ά.

Σημερινός μαέστρος της είναι ο κ. Λεωνίδας Χαραλαμπόπουλος. Η Φιλαρμονική διαθέτει ιδιόκτητο μέγαρο-θέατρο (Στέγη των Γραμμάτων και των Τεχνών) στο κέντρο της πόλης, που ανηγέρθη με ενέργειες του τέως δημάρχου Αιγίου Γεωργίου Παναγόπουλου.

Χορωδία Αιγίου (1933)

Πολυφωνική μικτή χορωδία. Είναι από τις παλιότερες της χώρας. Ιδρύθηκε το 1933 από τους Αιγιώτες Γεράσιμο Παυλόπουλο, Νύση Μεσσηνέζη, Αριστόξενο Περιστέρη και Αθανάσιο Παναγόπουλο, με μαέστρο τον καθηγητή μουσικής Κώστα Χάγιο και 70 a capella χορωδούς. Μέχρι το 1940 πραγματοποίησε σειρά εντυπωσιακών συναυλιών σε Αθήνα και άλλες πόλεις της Ελλάδας. Το 1937, υπό την αιγίδα του βασιλιά Γεωργίου Β΄, έδωσε συναυλία στο θέατρο "Ολύμπια" με τη δημιουργία και γυναικείου τμήματος. Μαέστρος της χορωδίας διετέλεσε και ο μουσικοσυνθέτης Γεώργιος Καζάσογλου.

Μεταπολεμικά η χορωδία διαλύθηκε, μέχρι που ανέλαβαν να την ανασυγκροτήσουν αρχικά η Ε.Φ.Α και στη συνέχεια η Φιλαρμονική. Τα τελευταία τριάντα χρόνια λειτούργησε σαν αυτόνομος μουσικός φορέας. Έχει μεγάλη δραστηριότητα σε Ελλάδα και εξωτερικό όπως: Βουλγαρία, Σερβία, Ουγγαρία, Ιταλία, Βέλγιο, Ισπανία, Γαλλία. Το 1993, σταλμένη από το Υπουργείο Πολιτισμού, εκπροσώπησε την Ελλάδα στις εορταστικές εκδηλώσεις των κρατών-μελών της τότε Ε.Ο.Κ. «Χριστούγεννα στην καρδιά της Ευρώπης» που πραγματοποιήθηκαν στις Βρυξέλλες. Έχει δώσει πολλές παραστάσεις από κοινού με σολίστες από την Εθνική Λυρική Σκηνή, ενώ διαθέτει και θεατρικό λυρικό τμήμα. Περιστασιακά ψάλλει και σε εκκλησίες του Αιγίου.

Τα τελευταία χρόνια έχει ανεβάσει με επιτυχία στην πόλη του Αιγίου, συνεργαζόμενη με τη Φιλαρμονική Αιγίου και σολίστες της Ε.Λ.Σ. τις οπερέτες "Ο Βαφτιστικός" του Θ. Σακελλαρίδη και "Απάχηδες των Αθηνών" του Ν. Χατζηαποστόλου. Μαέστρος της Χορωδίας σήμερα είναι ο κ. Λεωνίδας Χαραλαμπόπουλος, ο οποίος διαδέχθηκε τον Νώντα Φαραζουλή (1927-2006).

Σύλλογος «Ο Άγιος Γεράσιμος» (1955)

Ο Σύλλογος Κεφαλλήνων & Ιθακησίων Αιγιαλείας & Καλαβρύτων «Ο Αγιος Γεράσιμος», είναι ένας ιστορικός σύλλογος και ιδρύθηκε στο Αίγιο το 1955 και έχει πλούσια πολιτιστική δραστηριότητα. Γίνεται από πλευράς του, μία συστηματική προσπάθεια διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς των Επτανήσων και της πατρίδας μας γενικότερα και γι’ αυτό έχει δημιουργήσει:

1. Την ορχήστρα «Μουσική Οδύσσεια», με αρκετές συναυλίες στο ενεργητικό της, πετυχημένες παρουσιάσεις, άριστες κριτικές από έμπειρους γνώστες της μουσικής και φυσικά μεγάλη αποδοχή από το φιλόμουσο κοινό. Στην ορχήστρα μαθαίνουν όλες οι ηλικίες μαντολίνο, κιθάρα, πνευστά, ακορντεόν και γνωρίζουν από κοντά την Επτανησιακή μουσική παράδοση. Το ρεπερτόριο που ακολουθεί, είναι οι κεφαλονίτικες - επτανησιώτικες καντάδες και το ποιοτικό μελωδικό ελληνικό & ξένο τραγούδι.
2. Την «Πολυφωνική Χορωδία Αιγιαλείας», μία σημαντική παρουσία στο χώρο της πολυφωνικής χορωδίας, με συναυλίες που έχουν δημιουργήσει ιδιαίτερη αίσθηση στο φιλόμουσο κοινό. Το ρεπερτόριο που ακολουθεί, είναι οι Κεφαλονίτικες - Επτανησιώτικες Καντάδες και το ποιοτικό μελωδικό ελληνικό τραγούδι. Τη διεύθυνση της Χορωδίας έχει η σολίστ Αλίκη Ζαφείρη, σοπράνο.
3. Την Ιόνιο Βιβλιοθήκη Αιγίου, μία βιβλιοθήκη ανοικτή σε όλο τον κόσμο και με θέματα που καλύπτουν πολλά ενδιαφέροντα. Η βιβλιοθήκη παρέχει υπηρεσίες όπως :

• Υπηρεσία δανεισμού,
• Υπηρεσία εξυπηρέτησης,
• Υπηρεσία πληροφόρησης και κατεύθυνσης χρηστών,
• Υπηρεσία υποστήριξης της ανάγνωσης, της εκπαίδευσης και της προώθησης της ψυχαγωγίας,
• Υπηρεσία διάθεσης του χώρου,
• Υπηρεσία διάθεσης μηχανημάτων εντός της βιβλιοθήκης.

Στόχος της βιβλιοθήκης είναι η διάδοση του βιβλίου και προσπάθειά της, η δια βίου εκπαίδευση. Υπάρχει χώρος εξοπλισμένος με Αναγνωστήριο και ήδη έχει δημιουργηθεί ξεχωριστή οργανωμένη αίθουσα διαλέξεων-εκδηλώσεων. Επιδίωξη της Ιόνιου Βιβλιοθήκης είναι η συνεργασία με άλλες βιβλιοθήκες, Δήμους, Ιδρύματα, φορείς, το Εθνικό Κέντρο βιβλίου, πανεπιστημιακές κοινότητες. Η ΙΟΝΙΟΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ στα πλαίσια της σωστής και υπεύθυνης ενημέρωσης αλλά και ευαισθητοποίησης σε θέματα ψυχικής υγείας και όχι μόνο, οργανώνει σειρά Επιστημονικών Διαλέξεων σε συνεργασία με εξειδικευμένους επιστήμονες. Η βιβλιοθήκη δέχεται δωρεές από ιδιώτες και φορείς. Γίνεται αναβίωση εθίμων από το Σύλλογο, όπως «περατζάδα» στους δρόμους του Αιγίου, το απόγευμα της παραμονής των Χριστουγέννων & της Πρωτοχρονιάς με παραδοσιακά κάλαντα και χριστουγεννιάτικα τραγούδια, καθώς επίσης και καντάδες από κανταδόρους των μουσικών τμημάτων είτε σε άμαξες είτε πεζοί στους δρόμους του Αιγίου και της ευρύτερης περιοχής.

Ο Σύλλογος έχει οργανώσει και οργανώνει πολλές επιτυχημένες επιστημονικές ημερίδες με θέματα που αφορούν την υγεία, τους σεισμούς της Κεφαλλονιάς και του Αιγίου κλπ.

Έχει φιλοξενήσει πολλούς μουσικούς συνθέτες όπως τον Γιάννη Σπανό, τον Μίμη Πλέσσα και μουσικά σχήματα όπως την 70μελή Μικτή Χορωδία και Μαντολινάτα του Συλλόγου Φαρακλάδων «Η Εύγερος» Κεφαλονιάς, την 50μελή ορχήστρα εγχόρδων και χορωδία του μουσικού σχήματος «Abrasevic» από τη Σερβία, τη Χορωδία Αργοστολίου κλπ.

Ο Σύλλογος οργανώνει πολλές εκδρομές ψυχαγωγικές-εκπαιδευτικές. Έχει συνεργαστεί και συνεργάζεται με πολλούς Πολιτιστικούς Συλλόγους και φορείς της ευρύτερης περιοχής, προσφέροντας συλλογικά στην πολιτιστική ανάπτυξη της Αιγιάλειας. Διαθέτει οργανωμένη αίθουσα διαλέξεων, εκδηλώσεων & συναυλιών με ηχητικό και οπτικοακουστικό εξοπλισμό. Ο Σύλλογος έχει γραφεία στην καρδιά του Αιγίου.

Αθλητισμός

Η σημαντικότερη αθλητική-ποδοσφαιρική ομάδα του Αιγίου καθώς και της ευρύτερης περιοχής είναι ο «Παναιγιάλειος Γυμναστικός Σύλλογος».

Η «Αθλητική Ένωση Αιγίου» εδρεύει στη προσφυγική συνοικία της πόλης, τον Συνοικισμό και ιδρύθηκε από πρόσφυγες της Μικράς Ασίας το 1931. Το αρχικό της όνομα ήταν Α.Ε.Κ. Αιγίου, όμως στην πορεία του χρόνου αυτό άλλαξε και η ομάδα είναι πιο γνωστή με τη σημερινή της ονομασία. Η Α.Ε. Αιγίου ιδρύθηκε τέσσερα χρόνια μετά την ίδρυση του Παναιγιάλειου και αποτέλεσε το καμάρι των προσφύγων της περιοχής. Ο δικέφαλος αετός ως έμβλημα της ομάδας μαζί με το γεγονός ότι η ομάδα φοράει κιτρινόμαυρα, δείχνει ότι οι ιδρυτές της εμπνεύστηκαν την ομάδα από την Α.Ε.Κ. Με ιδιαίτερη παρουσία στα αθλητικά πράγματα του Αιγίου αλλά και της Αχαΐας η Α.Ε. Αιγίου αποτέλεσε μια μεγάλη δύναμη του Αιγιώτικου ποδοσφαίρου. Τις δεκαετίες του 1950 και 1960 ιδιαιτέρως και αγωνιζόμενη στο περιφερειακό πρωτάθλημα της Δυτικής Ελλάδας, η Α.Ε. Αιγίου κόντραρε μεγάλες δυνάμεις της εποχής όπως ο Παναιγιάλειος και ο Παναιτωλικός αλλά και ιστορικές ομάδες όπως ο Πανηλειακός, η Α.Ε. Μεσολογγίου και άλλες. Μετέπειτα αγωνίστηκε για πολλά χρόνια στην πρώτη και δεύτερη κατηγορία της Ε.Π.Σ. Αχαΐας. Δυστυχώς από την περίοδο 2016/17 η ομάδα έμεινε ανενεργή καθώς δεν δήλωσε συμμετοχή στα πρωταθλήματα. Όμως μετά από προσπάθειες παλιών ποδοσφαιριστών της, η Α.Ε. Αιγίου δήλωσε και πάλι συμμετοχή στα πρωταθλήματα της ΕΠΣ Αχαΐας για την αγωνιστική περίοδο 2019/20.

Ο «Αθλητικός Όμιλος Αιγιέας Αιγίου» ιδρύθηκε το 1980 στο Αίγιο. Για έδρα χρησιμοποιούσε το Δημοτικό Στάδιο Αιγίου το οποίο τότε ήταν ακόμα ξερό. Συμμετείχε στα πρωταθλήματα της Ε.Π.Σ. Αχαΐας. Το 1981 ξεκινά στην Γ΄κατηγορία και την επόμενη χρονιά ανεβαίνει στη Β΄ αλλά δεν καταφέρνει να παραμείνει. Το 1984 ανεβαίνει ξανά στη Β΄ και το 1985 χάνει την άνοδο στην Α΄ σε αγώνα μπαράζ. Παίζει συνεχώς στη Β΄ μέχρι το 1990 που κερδίζει την άνοδο στην Α΄ κατηγορία ενώ την ίδια χρονιά φτάνει και στον τελικό του κυπέλλου όπου ηττάται από το Πάτραι με 3-2. Την ίδια χρονιά (1990) η ομάδα μένει χωρίς γήπεδο αφού το Εθνικό Στάδιο Αιγίου που αγωνιζόταν κλείνει για να τοποθετηθεί χλοοτάπητα. Οι παράγοντες της ομάδος ζήτησαν τότε το κοντινό γήπεδο των Βαλιμίτικων και εκεί έπειτα από σύντομες διαβουλεύσεις αποφασίστηκε η συγχώνευση με τον τοπικό Άρη Βαλιμίτικων. Η ομάδα απέκτησε νέα ονομασία Αιγιέας-Άρης και έδρα το Αίγιο και γήπεδο αυτό των Βαλιμίτικων.

Ο «Ολυμπιακός Αιγίου» ανήκει στη δύναμη της ΕΠΣ Αχαΐας με αρ. μητρώου ΕΠΟ 1897. Ως χρώματά του έχει το κόκκινο-άσπρο και η έδρα του είναι στο γήπεδο Μελισσίων. Ιδρύθηκε το 1972. Το 1990 και μέχρι το 1993 δεν συμμετείχε στο πρωτάθλημα. Επανεργοποιήθηκε το 1994 και διαλύθηκε οριστικά στη δεκαετία του '90.

Ο «Αθλητικός Σύλλογος Στράτων Αιγίου» ιδρύθηκε το 1998 και είναι αναγνωρισμένος από τη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού. Με μεγάλη εμπειρία σε προπονητική, έχει αναδείξει αθλητές με διακρίσεις σε παγκόσμιους, μεσογειακούς και πανελλήνιους αγώνες. Διδάσκονται taekwondo, kick boxing καθώς και grappling-M.M.A. Εδρεύει στην οδό Αγίου Ανδρέου 13.

Ο «Γυμναστικός Σύλλογος Θύελλα Αιγίου» ιδρύθηκε το 2003 και ανήκει στη δύναμη της ΕΠΣ Αχαΐας. Χρώματα έχει το κόκκινο άσπρο. Συμμετείχε για πρώτη φορά στο πρωτάθλημα προπαίδων και Τζούνιορς ενώ την περίοδο 2005-2006 συμμετείχε στην Γ΄ κατηγορία και κατέλαβε την 1η θέση στον 4ο όμιλο κερδίζοντας την ανοδό της στη Β΄ κατηγορία. Το γήπεδο "Νικολάου Πλαστήρα Αιγίου" είναι η επίσημη έδρα της. Η ομάδα στηρίζεται στις μεγάλες υποδομές της και επιπλέον το δυναμικό της στηρίζεται στα νέα παιδιά των ακαδημιών της και για αυτό ο τοπικός τύπος αναφέρεται σε μια νέα ανερχόμενη δύναμη της πόλης του Αιγίου.

Ο «Αθλητικός Γυμναστικός Σύλλογος Κεραυνός Αιγίου» είναι ο σημαντικότερος σύλλογος καλαθοσφαίρισης στην πόλη του Αιγίου αλλά και σε ολόκληρη την Αιγιάλεια. Με χρώματα το μπλέ και το κίτρινο, ανήκει στη δύναμη της Ε.Σ.Κ.Α.Η και έχει μια συνεπή παρουσία από το 1989 στις Εθνικές κατηγορίες. Τη σεζόν 2008-09 αγωνίστηκε στην Α2 Εθνική κατηγορία ενώ τη σεζόν 2014-15 επέστρεψε μετά από διάλειμμα ενός χρόνου στην Α1 Ε.Σ.Κ.Α.Η στην Γ' Εθνική Κατηγορία.

Άλλοι σύλλογοι καλαθοσφαίρισης στην πόλη είναι ο «Ήφαιστος/Αχιλλέας Σ.Φ. Αιγιάλειας», η «Εστία Φιλοπροοδευτική Αθλητική Αιγίου», και ο «Ολυμπιακός Αιγίου».

Ο «Αθλητικός Σύλλογος Αιγίου Αθηνόδωρος ο Αιγιεύς» ιδρύθηκε το έτος 2005 από μία «παρέα» βετεράνων αθλητών και μαραθωνοδρόμων, οι οποίοι - όντας οι ίδιοι δρομείς λαϊκού αθλητισμού - οραματίστηκαν την αναγέννηση του αιγιώτικου κλασικού αθλητισμού, ο οποίος την τελευταία εικοσαετία πριν την ίδρυση του Συλλόγου, είχε σχεδόν ολοκληρωτικά ατονήσει.

Μεταφορές

Σιδηρόδρομος

Στις 22 Ιουνίου 2020 αποκαταστάθηκε η σιδηροδρομική σύνδεση του Αιγίου με την Αθήνα, που είχε διακοπεί το 2011, μέσω της νέας και κανονικού εύρους γραμμής.

Φωτοθήκη

• 
  Η Παναγία Τρυπητή (1).
• 
  Η Παναγία Τρυπητή (2).
• 
  Άποψη του Αιγίου από την παραλία στην Αλυκή.
• 
  Ο νέος Σιδηροδρομικός Σταθμός Αιγίου.
• 
  Άποψη από τη νέα προβλήτα στο λιμάνι του Αιγίου.
• 
  Άποψη του Δημοτικού Σταδίου Αιγίου.
• 
  Υγροβιότοπος Αλυκής.

Πηγές

• Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού-Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, τχ. 2ο, φ. 3465 (28 Δεκεμβρίου 2012).
• Νύσης Μεταξάς-Μεσσηνέζης, Το Αίγιον στον Αγώνα, Εκδόσεις ΑΛΦΑ Ι.Μ. Σκαζίκη, Αθήναι 1949.
• Βασίλης Οικονομόπουλος, Πατρινό Αθλητικό Πανόραμα, Πάτρα 1994.
• Γ. Δ. Παναγόπουλος, Ιστορία της Φιλαρμονικής Αιγίου 1892-1952', Τύποις: Α. Καϊτατζή & Υιοί, β΄ έκδοσις, Αθήναι 1953.
• Γεώργιος Παναγόπουλος-Σπύρος Κρητικός, Αίγιο, μνημεία & τέχνη, Εκδόσεις Νηρέας & Δημοτική Βιβλιοθήκη Αιγίου, Αθήνα 2002.
• Αρίστος Σταυρόπουλος, Ιστορία της πόλεως Αιγίου από των μυθικών χρόνων μέχρι των ήμερων μας, Έκδοσις-Τύπος: Αγγ. Κουλουμπή, Πάτραι 1954.
• Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, Τόμος Α΄, Τυπογραφείο Πέτρου Χρ. Κούλη, Πάτρα 1995, Τρίτη Έκδοση, λήμμα Αίγιον.
• Σπυρίδων Τρικούπης, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, Έκδοσις δευτέρα επιθεωρηθείσα και διορθωθείσα, 1860.
• Νικόλας Φαράκλας, Η Γεωπολιτική Οργάνωση της Πελοποννησιακής Αχαΐας, Πανεπιστήμιο Κρήτης-Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας-Τομέας Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης, σειρά: Ρίθυμνα-Θέματα Κλασικής Αρχαιολογίας, αρ.9, Ρέθυμνο 2001.
• Εφημερίδες: Πελοπόννησος, Η Ημέρα, Η Γνώμη.

Βιβλιογραφία

• Λουλούδης, Θεόδωρος Η. (2010). Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση. Πάτρα: Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας. 

Περαιτέρω ανάγνωση

• Δημήτρης Ανωγιάτης-Pelé, Αλέξανδρος Αηδονίδης, Ιωάννα Αθανασοπούλου, «Δημογραφική αποτύπωση του πληθυσμού του Αιγίου όπως προκύπτει από το Δημοτολόγιο των ετών 1914-1922», Ιόνιος Λόγος, Τόμος ΣΤ' (2017), σ. 205-232.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Επίσημο website του Δήμου Αιγίου
• Αίγιον-Γ. Κοντός (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• Ιστολόγιο του πρώην Μητροπολίτη Καλαβρύτων και Αιγιαλείας Αμβρόσιου