Η Ένωση Ποδοσφαιρικών Σωματείων Αχαΐας (Ε.Π.Σ.Α) είναι αρμόδια για το ποδόσφαιρο στο νομό Αχαΐας. Εδρεύει στην Πάτρα και είναι μέλος της Ελληνικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας (Ε.Π.Ο.).[1] Είναι υπεύθυνη για τη διεξαγωγή του τοπικού πρωταθλήματος και του κυπέλλου, όπως και των πρωταθλημάτων εφήβων και παίδων. Συντονίζει επίσης τις δραστηριότητες των μικτών ομάδων νέων και παίδων, οι οποίες εκπροσωπούν το νομό σε εθνικό επίπεδο.
Μεταξύ 1924 και 1926, το πρωτάθλημα διοργάνωνε η Παναχαϊκή σε συνεργασία με τις άλλες ομάδες. Το 1927 ιδρύθηκε η «Ένωση Ποδοσφαιρικών Σωματείων Πατρών» και με αυτή την ονομασία λειτούργησε επί 75 χρόνια. Πρόκειται για την τέταρτη αρχαιότερη τοπική ποδοσφαιρική ένωση στην Ελλάδα, έπειτα τις ΕΠΣ Αθηνών, ΕΠΣ Πειραιώς και ΕΠΣ Μακεδονίας. Ιδρυτικά της μέλη αποτέλεσαν η Παναχαϊκή, οι τοπικοί Ολυμπιακός, Απόλλων και Λευκός Αστέρας, ο Ηρακλής Πύργου και ο Άρης Αιτωλικού.[2] Το 1928 εντάχθηκε η ΑΕΚ Καλαμών και το 1930 η Θύελλα Πατρών. Αρχικά περιελάμβανε τα σωματεία από όλη την Πελοπόννησο, όπως και τις Αιτωλοακαρνανία, Κεφαλονιά και Ζάκυνθο. Το 1929 αποσπάστηκε η Μεσσηνία και το 1968 η Αιτωλοακαρνανία δημιουργώντας τις δικές τους ενώσεις. Το ίδιο έκαναν το 1971 η Ηλεία με τη Ζάκυνθο, δημιουργώντας την Ένωση Ποδοσφαιρικών Σωματείων Ηλείας-Ζακύνθου. Τέλος, το 1980 αποσπάστηκε και η Κεφαλονιά. Τη σημερινή της ονομασία έλαβε το 2002.
Η Ένωση διοργανώνει το πρωτάθλημα της Α΄ κατηγορίας από το 1927, Β΄ και Γ΄ από το 1929, Α2 το διάστημα 1946-1967 και εκ νέου κάποια χρόνια έπειτα το 2007. Λόγω πληθώρας μελών ανάμεσα σε 1950 και 1967, διεξήγαγε ακόμη πρωτάθλημα περιφέρειας τριών κατηγοριών, στο οποίο μετείχαν σύλλογοι από Αιτωλοακαρνανία, Ζάκυνθο, Ηλεία, Κεφαλονιά και Αχαΐα, εκτός της επαρχίας Πατρών που αγωνίζονταν στο πρωτάθλημα της πόλης. Στο τέλος κάθε περιόδου, οι νικητές της Α΄ κατηγορίας των δύο αυτών πρωταθλημάτων αναμετριόνταν σε διπλή συνάντηση για ανακήρυξη του πρωταθλητή της ΕΠΣ. Το 1930, η Ελληνική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία (ΕΠΟ) την αναγνώρισε ως ένωση Α' κατηγορίας –διαχωρισμός που έχει καταργηθεί— όπως τις τρεις δικές της ιδρυτικές Αθηνών, Πειραιώς και Μακεδονίας (ουσιαστικά μόνο Θεσσαλονίκης τότε).[3]
Διοργανώνει επίσης πρωταθλήματα νέων, παίδων, παμπαίδων, τζούνιορς, επαγγελματικών τάξεων και παλαιμάχων. Έως το 1959, οι πρωταθλητές της μετείχαν σε αγώνες μπαράζ ή ειδικά τουρνουά για πρόκριση στο Πανελλήνιο πρωτάθλημα της επόμενης χρονιάς, μαζί με τους πρωταθλητές των τοπικών ενώσεων όλης της επικράτειας. Μεταξύ 1927 και 1967, διεξήγαγε πρωταθλήματα αναπληρωματικών Α΄, Β΄, Γ΄ κατηγορίας και αντίστοιχα β΄ και γ΄ ομάδων και στις τρεις. Από το 1936 διοργανώνει το κύπελλο ΕΠΣ Αχαΐας και, τέλος, από το 2002 το Super Cup με αντιπάλους τον πρωταθλητή και τον κυπελλούχο της. Το 2006 η ομάδα ανδρών της κατέκτησε το πρωτάθλημα ποδοσφαιρικών ενώσεων Ελλάδας και έλαβε μέρος στο UEFA Regions cup που πραγματοποιήθηκε στη Βουδαπέστη.
Σήμερα η ένωση έχει συνολικά στη δύναμή της 112 συλλόγους,[4] από τους οποίους στις τρεις εθνικές κατηγορίες μετέχουν για την περίοδο 2018-19 τέσσερις, η Παναχαϊκή στη Β΄, ο Παναιγιάλειος, ο Διαγόρας Βραχνέικων και ο Πανμοβριακός Ριόλου στην Γ΄.
Πριν την αδρανοποίησή της, η γυναικεία ομάδα του Παμπατραϊκού, έχει αγωνιστεί στην αντίστοιχη ανώτατη κατηγορία. Η Α΄ Αχαΐας περιλαμβάνει σε δύο ομίλους 24 σωματεία, η Β΄ σε τρεις 42, η Γ΄ σε έναν 13, ενώ μερικές δεκάδες έχουν καταστεί ανενεργά για διάφορους λόγους. Η συμμετοχή στο κύπελλο είναι προαιρετική και ο τελικός διεξάγεται σε διάφορα γήπεδα όπως τα ενωσιακό "Ανδρέας Κάνιστρας", Προσφυγικών (2.500 θέσεις), "Κώστας Δαβουρλής" (Παναχαϊκής, 11.321), Παμπελοποννησιακό στάδιο (23.588), Θύελλας "Φ. Αραβαντινός" κ.ά.
Η δομή του πρωταθλήματος της Ε.Π.Σ. Αχαΐας είναι η εξής:
- Α΄ Κατηγορία (2 Όμιλοι)
- Β΄ Κατηγορία (3 Όμιλοι)
- Γ΄ Κατηγορία
Ο Φωστήρας πρωταθλητής Αχαΐας το 2003
Στο θεσμό του κυπέλλου συμμετέχουν τα σωματεία της Ε.Π.Σ. Αχαΐας.
Στο θεσμό του κυπέλλου συμμετέχουν η εκάστοτε πρωταθλήτρια και κυπελλούχος της Ε.Π.Σ. Αχαΐας.
Επικεφαλής της Ένωσης διετέλεσαν προσωπικότητες της εποχής τους, όπως, πρώτος χρονικά, ο Σ(ι)έμπος με μακριά και πολυσχιδή σταδιοδρομία στον αθλητικό τύπο, ο βιομήχανος Πουλόπουλος ιδρυτής συλλόγων στην περιοχή και ασχολούμενος με πλήθος αθλήματα, ο Σκλάβος μακροβιότερος όλων και πρόεδρος του τοπικού Ολυμπιακού, ο νομικός Τσαφόπουλος από οικογένεια παραγόντων/αθλητών της Παναχαϊκής και δημοσιογράφων (ο ίδιος, κορυφή της και κατόπιν στην ΑΕΚ Πατρών).[31] Οι Κατεβάκης, Βοΐλας, Σαραβαλιώτης, Σαμαράς και Νεζερίτης ήταν επίσης πρόεδροι της Παναχαϊκής, δεδομένου ότι παλαιότερα οι επικεφαλής των σωματείων συχνά έθεταν υποψηφιότητα και για την ένωση. Το 1950 διετέλεσε πρόεδρος ο Ζήνας, ο ομόλογος του Παναιτωλικού από το Αγρίνιο.[31] Ο Γ. Ζαρκάδας εκλέχθηκε το 1939 χωρίς να ανήκει σε κάποιο αθλητικό σύλλογο και υποστηριζόμενος από το δικτατορικό καθεστώς της 4ης Αυγούστου 1936.[31] Οι μοναδικοί διορισμένοι υπήρξαν εκείνοι κατά την περίοδο της επταετίας. Ο Ανδρέας Κάνιστρας, ένας από τους πλέον πρόσφατους και πρώην παράγοντας του Ατρόμητου Πατρών, απεβίωσε εν ενεργεία και το ενωσιακό γήπεδο ονομάστηκε προς τιμήν του.
Πρόεδροι ΕΠΣ Πατρών και ΕΠΣ Αχαΐας[31]
| Περίοδος
|
Όνομα
|
| (1926-) 1927
|
Αθανάσιος Σ(ι)έμπος
|
| 1927
|
Χάρης Πουλόπουλος
|
| 1927-1928
|
Χρήστος Δουβανάς
|
| 1928
|
Ιωάννης Κατεβάκης
|
| 1928-1929
|
Τιμολέων Βοΐλας
|
| 1929-1930
|
Αντώνης Τσαφόπουλος
|
| 1930-1931
|
Κυριάκος Φιλόπουλος
|
| 1931
|
Σ. Βυζάς
|
| 1931-1932
|
Α. Αγγελάτος
|
| 1932-1933
|
Γεώργιος Μπίμπης
|
| 1933
|
Σωτήριος Σαραβαλιώτης
|
| 1933-1935
|
Γεώργιος Σαμαράς
|
| 1935-1939
|
Σωτήριος Σαραβαλιώτης
|
| 1939
|
Σπυρίδων Λιζάρδος
|
| 1939-1940
|
Γεώργιος Ζαρκάδας
|
| 1940-1943
|
Κυριάκος Φιλόπουλος
|
| 1943
|
Αθανάσιος Αποστολόπουλος
|
| 1943
|
Νικόλαος Νεζερίτης
|
| 1943-1944
|
Κυριάκος Φιλόπουλος
|
|
*
| Περίοδος
|
Όνομα
|
| 1944-1945
|
Γεώργιος Σαμαράς
|
| 1945
|
Κυριάκος Φιλόπουλος
|
| 1945-1946
|
Κωνσταντίνος Σκλάβος
|
| 1946
|
Αθανάσιος Ξανθόπουλος
|
| 1946-1947
|
Κωνσταντίνος Σκλάβος
|
| 1947
|
Θεόδωρος Αντωνόπουλος
|
| 1947-1950
|
Κωνσταντίνος Σκλάβος
|
| 1950
|
Ιωάννης Ζήνας
|
| 1950-1965
|
Κωνσταντίνος Σκλάβος
|
| 1965-1967
|
Βασίλειος Τσούκαλης
|
| 1967-1971
|
Καραμπούλης
|
| 1971-1974
|
Βγενόπουλος
|
| 1974-1983
|
Ιωάννης Σκούρτας
|
| 1983-2001
|
Ανδρέας Κάνιστρας
|
| 2001-2005
|
Γεώργιος Τσεκλένης
|
| 2005
|
Ανδρέας Κάνιστρας
|
| 2005-2012
|
Ιωάννης Κοζιώρης
|
| 2012
|
Γεώργιος Σταυρόπουλος[32]
|
| 2012-2016
|
Δημήτριος Μπαλαφούτης[33]
|
| 2016-σήμερα
|
Άγγελος Δανιήλ[34]
|
|
- ↑ εξαιτίας παραίτησης του διοικητικού συμβουλίου της ΕΠΣ Πατρών και καθυστερημένης εκλογής νέου
- ↑ εξαιτίας θανάτου ποδοσφαιριστή σε φιλικό αγώνα. Από περιγραφή στον τοπικό τύπο: "Το πρωί αυτής της ημέρας στον αγώνα Απόλλωνα - Εθνικού, ο αθλητής του πρώτου τερματοφύλαξ Ιωάννης Φωτίου εφονεύθη κατόπιν λακτίσματος εις την καρδιακήν χώραν υπό του αθλητού της αντιπάλου Ιωάν. Πισπιρίγγου. Η ΕΠΣΠ ανέβαλε τους υπόλοιπους αγώνες. Ο Νομάρχης Πατρών Καλογερόπουλος κάλεσε τον αστυνομικό Διευθυντή και απαγόρευσε το ποδόσφαιρο στον Νομό διότι «δεν εξυπηρετεί τον αθλητισμόν αλλά αποτελεί βάρβαρον μέσον εκδηλώσεων αγρίων ενστίκτων»."
- ↑ εξαιτίας διαγραφής 9 σωματείων από τις ΕΠΣ Πατρών και ΕΠΟ για χρέη
- ↑ 4,0 4,1 για άγνωστη αιτία
- ↑ από την προηγούμενη χρονιά η ΕΠΟ είχε αποφασίσει την αδρανοποίηση της ΕΠΣ Πατρών, με τα σωματεία μέλη της να υπάγονται απευθείας στην ίδια. Τελικά όμως δεν πρόλαβε τη διεξαγωγή πρωταθλήματος.[5]
- ↑ 6,0 6,1 εξαιτίας του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου
- ↑ προς το τέλος της ολοκλήρωσής του, με τον Αχιλλέα πρώτο στη βαθμολογία. Διοργανώθηκε από την Ένωση Ελλήνων Αθλητών και υπό Γερμανική, ακόμη, κατοχή.
- ↑ διακόπηκε στο 80' σε βάρος του Απόλλωνα
- ↑ ο τελικός στις 28 Μαρτίου 2004, αποτέλεσε τα εγκαίνια του Παμπελοποννησιακού σταδίου (ανακατασκευή εθνικού σταδίου Πατρών) ενόψει των Ολυμπιακών αγώνων τον Αύγουστο, στα πλαίσια των οποίων φιλοξενήθηκαν 11 ποδοσφαιρικές αναμετρήσεις (ανδρών και γυναικών)
- ↑ ΝΟΜΟΣ ΑΧΑΪΑΣ (archive) epo.gr
- ↑ Ιστορική αναδρομή Αρχειοθετήθηκε 2015-06-12 στο Wayback Machine., ιστότοπος ΕΠΣ Αχαΐας
- ↑ Τα εκκρεμή ζητήματα του ποδοσφαίρου, εφ. Εμπρός 11.9.1930, σελ. 3
- ↑ Κατηγορίες Αρχειοθετήθηκε 2015-08-01 στο Wayback Machine., ιστότοπος ΕΠΣ Αχαΐας
- ↑ εφημ. «ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ» 22 Απριλίου 1938 , σελ.3 (ψ.σ.207)
- ↑ thebest news, Α' ΕΠΣΑ: Πρωταθλητής ο Εθνικός Σαγεϊκων
- ↑ Α' κατηγορία 2012-2013 Αρχειοθετήθηκε 2013-12-29 στο Wayback Machine., ιστότοπος ΕΠΣ Αχαΐας
- ↑ Α' κατηγορία 2013-2014 Αρχειοθετήθηκε 2014-07-27 στο Wayback Machine., ιστότοπος ΕΠΣ Αχαΐας
- ↑ Α' κατηγορία 2014-2015 Αρχειοθετήθηκε 2015-08-01 στο Wayback Machine., ιστότοπος ΕΠΣ Αχαΐας
- ↑ Πρωταθλήτρια η Αχαϊκή, The Best news
- ↑ ιστότοπος Ε.Π.Σ. Αχαΐας-επικύρωση πρωταθλημάτων 2019-20
- ↑ Sportin.gr, Φλέγεται το Πάτραι, πρωταθλητής Αχαΐας
- ↑ Sportin.gr, Ο Παναιγιάλειος για 6η φορά πρωταθλητής Αχαΐας
- ↑ Δεν έγινε ο τελικός λόγω κήρυξης Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, the besτ
- ↑ Κυπελλούχος ΕΠΣ Αχαΐας 2009-2010 ο Ατρόμητος Λάππα
- ↑ [Κυπελλούχος Αχαΐας ο Τριταιϊκός - Onsports.gr Κυπελλούχος Αχαΐας ο Τριταιϊκός - Onsports.gr]
- ↑ Πελοπόννησος, Κυπελλούχος ο Διαγόρας
- ↑ on spors Κύπελλο Αχαΐας: Το σήκωσε ο Ατρόμητος Λάππα
- ↑ Κύπελλο 2013-2014 Αρχειοθετήθηκε 2014-07-27 στο Wayback Machine., ιστότοπος ΕΠΣ Αχαΐας
- ↑ Κύπελλο 2014-2015 Αρχειοθετήθηκε 2015-08-28 στο Wayback Machine., ιστότοπος ΕΠΣ Αχαΐας
- ↑ Κύπελλο 2015-2016, ιστότοπος ΕΠΣ Αχαΐας
- ↑ matchnews-ο σερί του Διαγόρα Βραχνεϊκων συνεχίζεται
- ↑ ιστότοπος Ε.Π.Σ. Αχαΐας-Κλήρωση κυπελλούχου Ε.Π.Σ. Αχαΐας, η διοργάνωση διακόπηκε λόγω κορονοΐού στα προημιτελικά, μετά απο κλήρωση δηλώθηκε στο κύπελλο ερασιτεχνών ο Ατρόμητος Πατρών, εκεί είχαν προκριθεί οι : Ατρόμητος Πατρών, Κεραυνός Αγίου Βασιλείου, Θύελλα Πατρών, Άρης Πατρών, Αχαϊκή, Διαγόρας Βραχνέικων, Δόξα Παραλίας, Παναιγειάλειος ιστότοπος Ε.Π.Σ. Αχαΐας-Κλήρωση κυπελλούχου Ε.Π.Σ. Αχαΐας
- ↑ sportin.gr-Ο Διαγόρας 2-0 το Πάτραι, Κυπελλούχος Αχαΐας (ΦΩΤΟ)
- ↑ On sports Καπ Αχαΐας: Στα πέναλτι ο Διαγόρας Βραχνέικων
- ↑ Τι έγινε στο φετινό Super Cup[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ The Best News, Ο Διαγόρας Βραχνέικων το Σούπερ Καπ
- ↑ 28,0 28,1 28,2 Η Γνώμη, φύλλο 18 Φεβρουαρίου 2016, σελ. 31
- ↑ ΕΠΣ Αχαϊας: Ο Διαγόρας πήρε το Σούπερ Καπ, νίκησε τον Πανμοβριακό στα πέναλτι 4-3[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ Το Super Cup ΕΠΣ Αχαΐας στη Θύελλα Πατρών!
- ↑ 31,0 31,1 31,2 31,3 Τάσσος Σταθόπουλος, Αχαϊκό Ποδόσφαιρο. Εκατόν είκοσι χρόνια (1891-2010), Εκδόσεις «Γιάννης Πικραμένος», Πάτρα 2010, σελ. 310-317. ISBN 978-960-6628-27-6.
- ↑ dete.gr news[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ ionian sports, ΕΠΣ ΑΧΑΙΑΣ: Ο Δημήτρης Μπαλαφούτης νέος πρόεδρος Αρχειοθετήθηκε 2013-05-10 στο Wayback Machine.
- ↑ dete.gr, 8.2.2017 Νικητής ο Άγγελος Δανιήλ στις εκλογές της Ε.Π.Σ. Αχαΐας Αρχειοθετήθηκε 2018-03-02 στο Wayback Machine.
- ↑ Μάνος Ανδρουλάκης. «Το ξεχασμένο Κύπελλο Πόλεων: Αθήνα vs Πειραιάς vs Θεσσαλονίκη!». sport-retro.gr. https://sport-retro.gr/to-ksexasmeno-kipello-poleon-athina-vs-peiraias-vs-thessaloniki/.
- ↑ Δημήτρης Στάμος (20 Φεβρουαρίου 2023). «Η ιστορία των πρωταθλημάτων των Mικτών των Ενώσεων». sportcyclades.gr. https://www.sportcyclades.gr/roi-eidiseon-sportcyclades/item/64423-i-istoria-ton-protathlimaton-ton-mikton-ton-enoseon.html.
- ↑ «Πανελλήνιο Πρωτάθλημα Προεπιλογής Εθνικών Ομάδων 2018: στον τελικό ΕΠΣ Μακεδονίας – ΕΠΣ Ηρακλείου 1-0». ebdomi.gr. https://www.epsm.gr/article.asp?code=10298.
- 100 χρόνια πατραϊκό ποδόσφαιρο, λεύκωμα, εκδ. Δήμος Πατρέων, Πάτρα 2006
- Κώστας Α. Κοκκοβίκας, Αχαΐα. Περί αθλητικού παρελθόντος, έκδοση: Ακτίνα. Επικοινωνία-Προβολή. Μονοπρόσωπη ΕΠΕ, Πάτρα 2004
- Βασίλειος Κυριαζής, Φωστήρας • 35 χρόνια πορείας, 2005
- Νίκος Ε. Πολίτης, Ο Πατραϊκός αθλητισμός, Τόμος Β΄, Από την εποχή του Τόφαλου ως την ίδρυση της Παναχαϊκής, Αχαϊκές εκδόσεις, Πάτρα 1997. ISBN 960716492X
- Νίκος Ε. Πολίτης, Ο Πατραϊκός αθλητισμός, Τόμος Α΄, Η πρώτη δεκαετία 1891-1900, Αχαϊκές εκδόσεις, Πάτρα 1994. ISBN 9607164911
- Τάσσος Σταθόπουλος, Αχαϊκό Ποδόσφαιρο. Εκατόν είκοσι χρόνια (1891-2010), Εκδόσεις «Γιάννης Πικραμένος», Πάτρα 2010. ISBN 978-960-6628-27-6.
- ιστότοπος Ένωσης Ποδοσφαιρικών Σωματείων Αχαΐας, epsachaias.gr
- ιστότοπος Μουσείου Τύπου Πάτρας, mouseiotipou.gr
Πολυμέσα σχετικά με την ομοσπονδία
