Οξασταννιράνιο

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Οξασταννιράνιο
Γενικά
Όνομα IUPAC Οξασταννιράνιο
Άλλες ονομασίες Οξασταννακυκλοπροπάνιο
Εποξυστανναμεθάνιο
Χημικά αναγνωριστικά
Χημικός τύπος CH4SnO
Μοριακή μάζα 150,75243 amu[1]
Αριθμός CAS 197095-01-5[2]
SMILES C1OSn1
InChI 1S/CH4OSn/c1-2-3-1/h1,3H2
Δομή
Μοριακή γεωμετρία τριγωνική ως προς C-O-Sn.
Ισομέρεια
Ισομερή θέσης 4
Φυσικές ιδιότητες
Χημικές ιδιότητες
Επικινδυνότητα
Εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά, τα δεδομένα αφορούν υλικά υπό κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (25°C, 100 kPa).

To οξασταννιράνιο ή οξασταννακυκλοπροπάνιο ή εποξυστανναμεθάνιο είναι μια οργανική ετεροκυκλική ένωση με τριμελή δακτύλιο, που αποτελείται από ένα (1) άτομο άνθρακα, ένα (1) άτομο οξυγόνου και ένα (1) άτομο κασσιτέρου. Με βάση το χημικό τύπο του, CH4SnO, έχει τα ακόλουθα τέσσερα (4) ισομερή θέσης:

  1. Φορμυλοκασσιτεράνιο με σύντομο συντακτικό τύπο HCOSnH3.
  2. Μεθυλοκασσιτερανάλη με σύντομο συντακτικό τύπο CH3SnHO.
  3. Υδροξυμεθυλενοκασσιτεράνιο με σύντομο συντακτικό τύπο HOCH=SnH2.
  4. Μεθυλενοκασσιτερανόλη με σύντομο συντακτικό τύπο CH2=SnHOH.

Ονοματολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ονομασία «οξασταννιράνιο» παράγεται από την συστηνόμενη από την IUPAC συστηματική ονοματολογία Hantzsch-Widman. Πιο συγκεκριμένα, το αρχικό πρόθεμα «οξ(α)» σημαίνει την παρουσία ενός ατόμου οξυγόνου στον ετεροκυκλικό δακτύλιο. Το δεύτερο πρόθεμα «στανν(α)» σημαίνει την παρουσία ενός ατόμου κασσιτέρου στον ετεροκυκλικό δακτύλιο. Η συλλαβή «-ιρ-» σημαίνει ότι ο ετεροκυκλικός δακτύλιος είναι τριμελής, δηλαδή αποτελείται από τρία (3) συνολοικά άτομα. Η συλλαβή «-αν-» σημαίνει την απουσία διπλού δεσμού στον ετεροκυκλικό δακτύλιο και τέλος, η κατάληξη «-ιο» δίνεται επειδή ο ετεροκυκλικός δακτύλιος δεν περιέχει άζωτο. Η ονομασία «οξασταννακυκλοπροπάνιο» παράγεται από την εναλλακτική ονοματολογία αντικατάστασης οργανικών ενώσεων. Πιο συγκεκριμένα, η ένωση θεωρείται κυκλοπροπάνιο, που δύο άτομα άνθρακα του οποίου (μαζί με τα άτομα υδρογόνου που ενώνονται μαζί τους) αντικαταστάθηκαν από ένα άτομο οξυγόνου («οξ(α)-») και ένα άτομο κασσιτέτου («-στανν(α)-»). Η ονομασία «εποξυστανναμεθάνιο» παράγεται από την εναλλακτική «ονοματολογία υποκατπάστασης», δηλαδή μεθάνιο που δυο άτομα υδρογόνου του οποίου έχουν υποκατασταθεί από δισθενή (τουλάχιστον) ομάδα, από ένα άτομο οξυγόνου («οξ(υ)-») και ένα άτομο κασσιτέρου (-στανν(α)-), που σχηματίζει δακτύλιο, όπως δηλώνει το πρόθεμα «επ(ι)-».

Παραγωγή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καταλυτική προσθήκη οξυγόνου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά την καταλυτική προσθήκη οξυγόνου σε μεθυλενοκασσιτεράνιου σχηματίζεται οξασταννιράνιο[3]:

Από υδροξυμεθυλοχλωροκασσιτεράνιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με απόσπαση υδροχλωρίου (HCl) από υδροξυμεθυλοχλωροκασσιτεράνιο παράγεται οξασταννιράνιο[4]:

Παραπομπές και παρατηρήσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Από υπολογισμό, με βάση το χημικό τύπο του και τις ατομικές μάζες των στοιχείων που αποτελούν την ένωση
  2. Διαδικτυακός τόπος LookChem.
  3. Siegfried Rebsdat, Dieter Mayer "Ethylene Oxide" in Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry, Wiley-VCH, Weinheim, 2005.doi:10.1002/14356007.a10_117 Article Online Posting Date: March 15, 2001. Προσαρμογή για μεθυλενοκασσιτεράνιο.
  4. Ν. Αλεξάνδρου, Α. Βάρβογλη, Δ. Νικολαΐδη: Χημεία Ετεροχημικών Ενώσεων, Θεσσαλονίκη 1985, §2.1., σελ. 15. Προσαρμογή για οξασταννιράνιο.

Πηγές πληροφόησης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Παπαγεωργίου, Β.Π., Εφαρμοσμένη Οργανική Χημεία, Εκδόσεις Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 2005, ISBN 960-260-342-7
  2. SCHAUM'S OUTLINE SERIES, «ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ», Μτφ. Α. Βάρβογλη, 1999
  3. «Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας» Ν. Α. Πετάση 1982
  4. Αναστάσιου Βάρβογλη, «Χημεία Οργανικών Ενώσεων», Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1991
  5. Καραγκιοζίδη Σ. Πολυχρόνη, «Ονοματολογία Οργανικών Ενώσεων στα Ελληνικά & Αγγλικά» Β΄ Έκδοση Θεσσαλονίκη 1991
  6. Νικολάου Ε. Αλεξάνδρου, «Γενική Οργανική Χημεία», Εκδόσεις Ζήτη, Θεσσαλονίκη 1985
  7. Δημητρίου Ν. Νικολαΐδη, «Ειδικά Μαθήματα Οργανικής Χημείας», ΑΠΘ, θεσσαλονίκη 1983
  8. Νικολάου Ε. Αλεξάνδρου, Αναστάσιου Βάρβογλη, Φαίδωνα Χατζημηχαλάκη, «Εργαστηριακός Οδηγός», Εκδόσεις Ζήτη, Θεσσαλονίκη 1986
  9. Νικολάου Ε. Αλεξάνδρου, Αναστάσιου Βάρβογλη, Δημητρίου Ν. Νικολαΐδη: «Χημεία Ετεροκυκλικών Ενώσεων», Εκδόσεις Ζήτη, Θεσσαλονίκη 1985
  10. Διαδικτυακοί τόποι που αναφέρονται στις «Αναφορές και παρατηρήσεις».