Λεσότο
Συντεταγμένες: 29°33′S 28°15′E / 29.55°S 28.25°E
| Βασίλειο του Λεσότο
Muso oa Lesotho Kingdom of Lesotho | |||
|---|---|---|---|
| |||
.svg) Η θέση του Λεσότο (πράσινο) | |||
| και μεγαλύτερη πόλη | Μαζέρου 29°18′00″S 27°28′00″E / 29.30000°S 27.46667°E | ||
| Σεσότο, Αγγλική | |||
| Συνταγματική Μοναρχία | |||
| Λετσίε Γ΄ Σαμ Ματεκάνε | |||
| Ανεξαρτησία από Ηνωμένο Βασίλειο Ισχύον Σύνταγμα | 4 Οκτωβρίου 1966 2 Απριλίου 1993 | ||
| • Σύνολο • % Νερό • Σύνορα | 30.355 km2 (140η) αμελητέο 909 km | ||
| Πληθυσμός • Εκτίμηση 2024 • Απογραφή 2004 • Πυκνότητα | 2.337.000[1] (147η) 2.031.348 77,0 κατ./km2 (139η) | ||
| ΑΕΠ (ΙΑΔ) • Ολικό (2016) • Κατά κεφαλή | 6,976 δισ. $[2] (158η) 3.601 $[2] (160η) | ||
| ΑΕΠ (ονομαστικό) • Ολικό (2016) • Κατά κεφαλή | 2,267 δισ. $[2] (157η) 1.170 $[2] (154η) | ||
| ΔΑΑ (2021) |  0,514[3] (168η) – χαμηλός | ||
| Νόμισμα | Λότι (LSL) | ||
| (UTC +2) | |||
| Internet TLD | .ls | ||
| Οδηγούν στα | αριστερά | ||
| Κωδικός κλήσης | +266 | ||
Το Λεσότο (επίσης Λεσόθο), επίσημα Βασίλειο του Λεσότο (σεσότο: Muso oa Lesotho, αγγλικά: Kingdom of Lesotho) γνωστό και με το προσωνύμιο «το Ορεινό Βασίλειο» είναι περίκλειστη αφρικανική χώρα -καθώς και ενκλάβιο- με έκταση 30.355 τ.χλμ. και πληθυσμό 2.337.000 κατοίκους,[1] σύμφωνα με τη μέση εκτίμηση των Ηνωμένων Εθνών για το 2024. Συνορεύει από όλες τις πλευρές με τη Νοτιοαφρικανική Δημοκρατία. Η πρωτεύουσα είναι το Μαζέρου. Έως το 1966 υπήρξε βρετανικό προτεκτοράτο, με την ονομασία Μπασουτολάνδη. Εξαιτίας της γραφικότητας των τοπίων του, δόθηκε στη χώρα το προσωνύμιο «Ελβετία της νότιας Αφρικής». Σήμερα αποτελεί ένα από τα φτωχότερα κράτη στον κόσμο. [εκκρεμεί παραπομπή]
Φυσική γεωγραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το κρατίδιο βρίσκεται στο ψηλότερο τμήμα της νότιας Αφρικής. Οι μεγαλύτερες σε ύψος κορυφές είναι τα Ντράκενσμπεργκ (Όρη των Δρακόντων) (άνω των 3.350 μ.). Στα δυτικά των ορέων αυτών βρίσκονται τα όρη Μαλούτι και ανάμεσα σε αυτά εκτείνονται κοιλάδες, οι οποίες εισχωρούν στον ποταμό Οράγγη.
Κλίμα και βλάστηση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι βροχοπτώσεις και η θερμοκρασία επηρεάζονται από το υψόμετρο. Χαρακτηριστικό είναι ότι τους χειμερινούς μήνες η θερμοκρασία κυμαίνεται σε χαμηλά επίπεδα. Οι χιονοπτώσεις δεν είναι σπάνιες (στις περιοχές που έχουν υψόμετρο που κυμαίνεται από 2.500 ως περίπου 3.200 μ.). Το έδαφος καλύπτεται από ορεινούς λειμώνες. Στα δυτικά απαντάται στέπα και βλάστηση με ξηρόφιλα δέντρα.
Δημογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν 50,7 χρόνια (47,7 χρόνια οι άνδρες και 54,2 οι γυναίκες).[4]
Οι Βουσμάνοι και οι Οτεντότοι ήταν οι πρώτοι που κατοίκησαν στη χώρα και ακολούθησαν οι Μπαντού. Οι Σότο ή Μπασότο (προήλθαν από ανάμιξη με τους Βουσμάνους) αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων (99,7%) ενώ υπάρχουν και μερικοί Ευρωπαίοι και Ασιάτες. Το 80% των κατοίκων είναι Χριστιανοί, ενώ το 1/5 του συνολικού πληθυσμού πιστεύει σε ανιμιστικές δοξασίες.
Οι κάτοικοι μιλούν την αγγλική και τη σεσότο, αμφότερες επίσημες γλώσσες στο μικροσκοπικό κράτος. Άλλες γλώσσες είναι οι ζουλού και ξόσα. [εκκρεμεί παραπομπή]
Η χώρα παρουσιάζει μικρό ποσοστό αστικοποίησης, ωστόσο είναι πυκνοκατοικημένη (η μέση πυκνότητα το 2006 ήταν 66,6 κάτοικοι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο).
Η πρωτεύουσα της χώρας Μαζέρου είναι ουσιαστικά η μοναδική πόλη. Άλλα αστικά κέντρα είναι οι: Μαπουτσού, Μαφετένγκ και Τεγιατεγιανένγκ.
Πολιτική
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το Λεσότο είναι Συνταγματική Μοναρχία. Αρχηγός Κράτους είναι ο εκάστοτε Βασιλιάς, ο ρόλος του οποίου είναι συμβολικός. Η νομοθετική εξουσία ασκείται από το Κοινοβούλιο, που αποτελείται από τη Γερουσία, με 33 μέλη, καθώς επίσης και την Εθνοσυνέλευση, με 120 μέλη. To 2005 διεξήχθησαν για πρώτη φορά τοπικές εκλογές, με το ένα τρίτο των εδρών να προορίζεται για γυναίκες υποψήφιες. Το 53% του συνόλου των νικητών στις εκλογές αυτές ήταν γυναίκες. Δικαίωμα ψήφου έχουν όσοι και όσες είναι ηλικίας 18 ετών και άνω. Το 2007 το κυβερνών κόμμα του Μοσιζίλι αναδείχθηκε νικητής στις βουλευτικές εκλογές. Μετά την πρωθυπουργία του Μοσιζίλι και τις εκλογές του 2012, πρωθυπουργός ορκίστηκε ο Τομ Ταμπάνε. Έπειτα από την εκλογική ήττα του τελευταίου στις γενικές εκλογές του 2015, πρωθυπουργός ανέλαβε ξανά ο Μοσισίλι. Δύο χρόνια αργότερα, η κυβέρνηση του Μοσισίλι κατέρρευσε με πρόταση μομφής και νικητής των πρόωρων εκλογών αναδείχθηκε ξανά ο Ταμπάνε, ο οποίος επέστρεψε στην πρωθυπουργία. Το 2020 παραιτήθηκε ο Ταμπάνε και νέος πρωθυπουργός ανέλαβε ο Μοκέτσι Ματζόρο.
Διοικητική διαίρεση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Λεσότο διαιρείται διοικητικά σε 10 δήμους.
- Κουτίνγκ (Quthing)
- Κουάτσας Νεκ (Qacha's Nek )
- Λερίμπε (Leribe)
- Μαφετένγκ (Mafeteng District)
- Μασερού (Maseru)
- Μοκοτλόνγκ (Mokhotlong)
- Μοχάλες Χεκ (Mohale's Hoek )
- Μπερέα (Berea)
- Μπούτα-Μπούτε (Butha-Buthe
- Τάμπα-Τσέκα (Thaba-Tseka)
Άμυνα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι δυνάμεις ασφαλείας αποτελούνται από την Αμυντική Δύναμη του Λεσότο (LDF—υπολογίζονται σε 5.000 άνδρες) και στην Έφιππη Αστυνομική Υπηρεσία - Lesotho Mounted Police Service (LMPS—το προσωπικό της υπολογίζεται σε 3.000-4.000 άτομα). Οι LDF αποτελούνται από μία πτέρυγα στρατού και μία αεροπορική. Οι LDF δίνουν αναφορά στον εκάστοτε πρωθυπουργό, ο οποίος είναι και Υπουργός Άμυνας. Η Υπηρεσία Εθνικής Ασφαλείας (NSS) είναι επίσης υπόλογη στον πρωθυπουργό. Το 1997 ο στρατός κλήθηκε να καταστείλει εξέγερση των δυνάμεων της αστυνομίας.
Οικονομία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η οικονομία του κρατιδίου βασίζεται αποκλειστικά στη γεωργία και μάλιστα στις καλλιέργειες για εσωτερική κατανάλωση. Επίσης, σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται από τη Νοτιοαφρικανική Δημοκρατία, όπου εργάζονται πολλοί κάτοικοι του μικρού κράτους. Παρά τα αναπτυξιακά προγράμματα, η οικονομία είναι ασταθής εξαιτίας της έλλειψης φυσικών πόρων. Έτσι, σήμερα (2002) το 49% των κατοίκων της χώρας ζει κάτω από το όριο της φτώχειας και σχεδόν ο μισός πληθυσμός μαστίζεται από την ανεργία. Το 2005 η μέση ετήσια αγοραστική δύναμη κατά κεφαλήν υπολογίστηκε στα 2.500 δολάρια ΗΠΑ.
Παράγονται καλαμπόκι, σιτάρι, σόργο και οπωροκηπευτικά. Δεύτερη σημαντική πηγή εισοδήματος είναι η κτηνοτροφία (αιγοπρόβατα), τα προϊόντα της οποίας συμβάλλουν στις εξαγωγές. Από άποψη ορυκτού πλούτου, εξορύσσονται διαμάντια από το υπέδαφος, ενώ η ανάπτυξη της βιομηχανίας είναι περιορισμένη. Η ενέργεια εισάγεται από τη Νοτιοαφρικανική Δημοκρατία. Το 1998 ολοκληρώθηκε ένα μεγάλο φράγμα, χάρη στο οποίο το Λεσότο εξασφάλισε έσοδα από πώληση νερού στη Νοτιοαφρικανική Δημοκρατία.
Νομισματική μονάδα του Λεσότο είναι το Λότι. Τα πολλά λότι λέγονται μαλότι στην τοπική γλώσσα.
Επικοινωνίες και μεταφορές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα συγκοινωνιακό δίκτυο δεν είναι ανεπτυγμένο και απουσιάζουν τα λιμάνια καθώς η χώρα είναι ηπειρωτική. Επίσης, η κακή κατάσταση του οδικού δικτύου οδηγεί πολλές φορές τους κατοίκους να κινούνται από τόπο σε τόπο ακόμα και με γαϊδούρια. Η Μαζέρου, που είναι και πρωτεύουσα, είναι η μοναδική πόλη που έχει διεθνές αεροδρόμιο και σιδηροδρομική σύνδεση με τη Νοτιοαφρικανική Δημοκρατία. Υπήρχαν άλλα 27 αεροδρόμια, με βάση στοιχεία του 2006. Η οδήγηση γίνεται στα αριστερά.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η βρετανική Μπασουτολάνδη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η σύγχρονη Ιστορία της χώρας ξεκίνησε στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα, με τη συνένωση των φυλάρχων και των λαών υπό τον Μοσεσόε Α΄. Δημιουργήθηκε έτσι ένα είδος Ομοσπονδίας. Αργότερα, για να αποφύγει εισβολή των Μπόερς, ο Βασιλιάς κατέφυγε στην αγγλική βοήθεια. Αποτέλεσμα ήταν να ανακηρυχθεί βρετανικό προτεκτοράτο (1868) και να λάβει την ονομασία Μπασουτολάνδη.
Στη δεκαετία του ‘60, έπειτα από την ψήφιση του πρώτου Συντάγματος, η χώρα άρχισε σταδιακά να απογαλακτίζεται από το Ηνωμένο Βασίλειο. Έπειτα από τη διεξαγωγή των πρώτων εκλογών, το 1965, το Εθνικό Κόμμα της Μπασουτολάνδης αναδείχθηκε νικητής και τον επόμενο χρόνο, στις 4 Οκτωβρίου του 1966 ανακήρυξε την ανεξαρτησία του κράτους, που έλαβε πλέον το όνομα Λεσότο.
Πρώτα χρόνια ανεξαρτησίας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα πρώτα χρόνια της ανεξαρτησίας χαρακτηρίστηκαν από διαφωνίες ανάμεσα στον Βασιλιά Μοσεσόε Β΄ και στον πρωθυπουργό Λεαμπούα Τζόναθαν για τις δικαιοδοσίες του Μονάρχη. Η κατάσταση κορυφώθηκε με την αναστολή του Συντάγματος από τον Τζόναθαν, το 1970. Επίσης, συνελήφθη ο ηγέτης της Αντιπολίτευσης και η χώρα κηρύχθηκε σε κατάσταση πολιορκίας. Την επόμενη δεκαετία, ο Τζόναθαν επέβαλε απολυταρχικό καθεστώς, το οποίο κατήγγειλε το ρατσιστικό καθεστώς στη Νοτιοαφρικανική Δημοκρατία. Ως αποτέλεσμα, το 1982 νοτιοαφρικανικές δυνάμεις πραγματοποίησαν εισβολή στη Μαζέρου και σφαγίασαν 40 ανθρώπους, όπως και το 1985. Στις αρχές του 1986 η κυβέρνηση της Νοτίου Αφρικής έκλεισε τα σύνορα με το Λεσότο και λίγες ημέρες αργότερα εκδηλώθηκε αναίμακτο στρατιωτικό πραξικόπημα, που είχε αποτέλεσμα την ανατροπή του Λεαμπούα Τζόναθαν. Η κυβέρνηση της Πρετόριας αρνήθηκε κάθε ανάμειξη στο πραξικόπημα. Στη συνέχεια, ανέλαβε την εξουσία στρατιωτικό συμβούλιο με αρχηγό τον Τζάστιν Λεχάνια και ο ρόλος του Βασιλιά ήταν εθιμοτυπικός. Παράλληλα, επαναφέρθηκαν οι σχέσεις με το ρατσιστικό καθεστώς της Πρετόριας, το οποίο στήριξε το Λεσότο. Οι δύο χώρες υπέγραψαν επίσης σύμφωνο μη επίθεσης το 1986.
Πολιτική αστάθεια, πτώση και αποκατάσταση του Βασιλιά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1990 ο Λεχάνια προέβη σε αναστολή των εξουσιών του Βασιλιά, ο οποίος κηρύχθηκε έκπτωτος και αργότερα όλες τις εξουσίες του ανέλαβαν οι στρατιωτικοί. Ο μεγαλύτερος γιος του Βασιλιά, Λετσίε Γ΄ εξελέγη από τους μεγαλύτερους φυλάρχους νέος Μονάρχης και δεσμεύτηκε να μην αναμειχθεί στα πολιτικά του κράτους. Αργότερα ανατράπηκε σε ένα ακόμα πραξικόπημα ο Λεχάνια από τον Φιζοάμα Ραμαέμα και επακολούθησαν δολοφονίες και συλλήψεις. Στο κλίμα αυτό, συμφωνήθηκε η επιστροφή του έκπτωτου Βασιλιά Μοσοσόε ως πολίτη (1992), σε συνδυασμό και με τη διεξαγωγή των βουλευτικών εκλογών του 1993. Την ίδια χρονιά όμως ο Λετσίε Γ΄ έκανε πραξικόπημα και ανέλαβε ο ίδιος την εκτελεστική εξουσία, διαλύοντας τη νεοεκλεγείσα και δημοκρατική κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ντσου Μοχέλε. Το σημερινό Σύνταγμα τέθηκε σε ισχύ στις 2 Απριλίου του 1993. Οι γειτονικές αφρικανικές χώρες καταδίκασαν την ανατροπή της δημοκρατικής κυβέρνησης και η Ζιμπάμπουε, η Μποτσουάνα και η Νοτιοαφρικανική Δημοκρατία ανέλαβαν διαμεσολαβητικό ρόλο για την επίλυση της κρίσης. Οι νέες διαπραγματεύσεις κατέληξαν σε συμφωνία ανάμεσα στον Βασιλιά Λετσίε και στον πρωθυπουργό και αποκαταστάθηκε στον θρόνο ο έκπτωτος Μοσεσόε (1995). Ορίστηκε διάδοχος του Βασιλιά ο Λετσίε, μόνο σε περίπτωση θανάτου του. Έναν χρόνο μετά, στις 15 Ιανουαρίου του 1996 ο Βασιλιάς Μοσεσόε σκοτώθηκε σε δυστύχημα με το αυτοκίνητό του, στα βουνά του κρατιδίου. Ο Λετσίε έγινε ξανά Βασιλιάς και στέφθηκε επίσημα.
Εκλογές 1998 και πραξικόπημα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1998 διενεργήθηκαν εκλογές, στις οποίες νικητής αναδείχθηκε το νεοϊδρυθέν κόμμα Δημοκρατικό Κογκρέσο του Λαού, με ηγέτη τον Μοχέλε. Αντίθετα, η Αντιπολίτευση κατήγγειλε νοθεία στις εκλογές και δεν αναγνώρισε την ήττα της, Πρωθυπουργός ανέλαβε ο Πακαλίτα Μοσιζίλι και οι διαμαρτυρίες για το αποτέλεσμα κλιμακώθηκαν, με κορύφωση το πραξικόπημα (τον Σεπτέμβριο του 1998) που εκδηλώθηκε από δυνάμεις της Νοτίου Αφρικής και της Μποτσουάνας, με σκοπό την επιβολή της τάξης. Οι ξένες δυνάμεις παρέμειναν στο κρατίδιο ως τον Ιούνιο του 1999. Το κυβερνών κόμμα επικράτησε εκ νέου στις εκλογές του 2002 και του 2007.
Καταγγελία για απόπειρα πραξικοπήματος 2014
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο πρωθυπουργός Τομ Ταμπάνε κατέφυγε στη Νότια Αφρική στις 30 Αυγούστου 2014, ισχυριζόμενος ότι ο στρατός αποπειράθηκε να καταλάβει την εξουσία και σκόπευε να τον σκοτώσει. Ο ίδιος ανέφερε ότι θα επιστρέψει στο Λεσότο μόνο όταν αισθανθεί ότι η ζωή του δεν βρίσκεται σε κίνδυνο. Ο στρατός αρνήθηκε τις καταγγελίες περί απόπειρας πραξικοπήματος.[5]
Πολιτισμός και αξιοθέατα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το ορεινό τοπίο στη χώρα προσδίδει γραφικότητα. Ο επισκέπτης μπορεί να δει το σπήλαιο Σοάι στο χωριό Σεχονγκόνγκ, όπου το 1879 ο τελευταίος αρχηγός των Βουσμάνων αντιστάθηκε στην επέλαση των Σότο και τελικά ηττήθηκε. Επίσης, στο Εθνικό Πάρκο Σελαμπατέμπε, που βρίσκεται σε κάπως απομονωμένη περιοχή, στα Όρη του Δράκοντα, φιλοξενούνται ορισμένα σπάνια είδη πανίδας. Στοιχεία για την ιστορία και την πρώτη ιεραποστολή που δημιουργήθηκε στη χώρα μπορεί να αντλήσει ο επισκέπτης του Μουσείου και Αρχείου της Μορίτζα, στην ομώνυμη πόλη, που βρίσκεται στα νότια του κρατιδίου.
Επιπλέον, υπάρχουν πολλές ιστορικές τοποθεσίες, στην πρωτεύουσα και αλλού. Τέτοια τοποθεσία είναι το ιερό όρος Τάμπα Μποσίου, που συνδέεται με τη δημιουργία (1824) της πρώτης χαλαρής ομοσπονδίας μεταξύ των φυλάρχων και των λαών του Λεσότο, από τον Βασιλιά Μοσεσόε. Διασώζονται ίχνη από τους παλαιούς οικισμούς των Σότο, ο τάφος του Βασιλιά Μοσεσόε Α΄ και οχυρώσεις.
Ενδιαφέρον από αρχαιολογική και από τουριστική άποψη παρουσιάζουν και οι βραχογραφίες κυρίως ζώων στη θέση Χα Μπαροάνα, στα βόρεια της πόλης Ρόμα. Στις παραστάσεις αυτές απεικονίζεται επίσης η ζωή των Βουσμάνων, ενώ στον ίδιο χώρο ανακαλύφθηκαν και ίχνη δεινοσαύρων. Στα νότια του κρατιδίου βρέθηκαν και βραχογραφίες των Σαν (που είναι εναλλακτική ονομασία για τους Βουσμάνους), στον οικισμό Μαλεαλέα. Τα ευρήματα αυτά αποδεικνύουν ότι η περιοχή εκείνη κατοικείται από τα αρχαία χρόνια.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Συλλογικό έργο, Παγκόσμιος Γεωγραφικός Άτλας, τ. 9, εκδ. ΔΟΜΗ, 2006.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 «World Population Prospects 2024». United Nations. Ανακτήθηκε στις 2 Αυγούστου 2024.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 «Λεσότο». ΔΝΤ. Απρίλιος 2017. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2017.
- ↑ Human Development Report 2021-22: Uncertain Times, Unsettled Lives: Shaping our Future in a Transforming World (PDF). hdr.undp.org. United Nations Development Programme. 8 Σεπτεμβρίου 2022. σελίδες 272–276. ISBN 978-9-211-26451-7. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 8 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2022.
- ↑ Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Προσδόκιμο ζωής και υγιές προσδόκιμο ζωής, Δεδομένα ανά χώρα
- ↑ «Lesotho's coup attempt blamed on instability». VOA News. 30 Αυγούστου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2014.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
