Κατάλογος Σουλτάνων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Σουλτάνος
Πρώην Μοναρχία
Αυτοκρατορική
Μωάμεθ Στ΄
Πρώτος μονάρχης	Οσμάν Α΄
Τελευταίος μονάρχης	Μωάμεθ Στ΄
Επίσημη κατοικία	Τοπ Καπί (1460–1853) Ντολμαμπαχτσέ (1853–1889) Γιλτίζ (1889–1909) Ντολμαμπαχτσέ (1909–1922)
Έναρξη μοναρχίας	{{{έναρξη}}}
Λήξη μοναρχίας	{{{λήξη}}}

Οι σουλτάνοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (τούρκικα: Osmanlı padişahları), όλοι τους μέλη της Οθωμανικής δυναστείας), κυβέρνησαν μια τεράστια διηπειρωτική αυτοκρατορία από το 1299 έως το 1922. Στην ακμή της η Οθωμανική Αυτοκρατορία εκτείνονταν από την Ουγγαρία στον βορρά έως τη Σομαλία στον νότο, και από την Αλγερία στην δύση έως το Ιράκ στην ανατολή. Στην αρχή διοικούνταν από την πόλη Μπούρσα (Προύσα), αργότερα η πρωτεύουσα μεταφέρθηκε στην πόλη Εντίρνε (Αδριανούπολη) το 1366 και τέλος στην Κωνσταντινούπολη (γνωστή σήμερα ως Ινσταμπούλ) το 1453 μετά την διάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Για τα πρώτα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας υπάρχουν διάφορες αφηγήσεις και παρά την δυσκολία διαχωρισμού των μύθων από τα γεγονότα, οι περισσότεροι σύγχρονοι ειδικοί συμφωνούν ότι η αυτοκρατορία ιδρύθηκε γύρω στο 1299 και ότι πρώτος ηγέτης της ήταν ο Οσμάν Α΄, χαν της φυλής Κάγι των Τούρκων Ογκούζ. Η Οθωμανική Δυναστεία που ίδρυσε κράτησε έξι αιώνες μέσω της βασιλείας 36 σουλτάνων. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία εξαφανίστηκε ως αποτέλεσμα της ήττας των Κεντρικών Δυνάμεων με τις οποίες ήταν σύμμαχος κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο διαμελισμός της αυτοκρατορίας από τους νικητές Συμμάχους και ο επακόλουθος Τουρκικός πόλεμος της Ανεξαρτησίας οδήγησε στην γέννηση της σύγχρονης Δημοκρατίας της Τουρκίας.

Οργάνωση του κράτους στην Οθωμανική Αυτοκρατορία

Οθωμανικό Αυτοκρατορικό Πρότυπο

Το Οθωμανικό Κράτος ήταν απόλυτη μοναρχία καθ´όλη την διάρκεια της ύπαρξής του. Ο σουλτάνος ήταν στην κορυφή του Οθωμανικού ιεραρχικού συστήματος και δρούσε με πολιτική, στρατιωτική, δικαστική, κοινωνική και θρησκευτική ιδιότητα υπό μια ποικιλία τίτλων. Θεωρητικά ήταν υπόλογος μόνο στον Θεό και τον νόμο του Θεού (την ισλαμική şeriat - σαρία), του οποίου ήταν ο ανώτερος εκτελεστής. Η θεϊκή του εντολή αντικατοπτρίζεται στους ιρανο-ισλαμικούς τίτλους όπως «σκιά του Θεού στην Γη» (zill Allah fi'l-alem) και «χαλίφης του προσώπου της γης» (halife-i ru-yi zemin). Όλα τα αξιώματα καλύπτονταν από την εξουσία του και κάθε νόμος εκδίδονταν από αυτόν υπό την μορφή ενός διατάγματος που αποκαλούνταν φιρμάνι. Ήταν ο ανώτατος στρατιωτικός διοικητής και είχε τον επίσημο τίτλο κατοχής όλης της γης. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453, οι Οθωμανοί σουλτάνοι άρχισαν να θεωρούν τους εαυτούς τους διάδοχους της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, από εκεί και η περιστασιακή χρήση των τίτλων Καίσαρ (kaysar) και Αυτοκράτωρ. Μετά την κατάκτηση της Αιγύπτου το 1517, ο Σελίμ Α΄ υιοθέτησε τον τίτλο του χαλίφη, διεκδικώντας έτσι τον τίτλο του παγκόσμιου ηγέτη των μουσουλμάνων. Οι νεοενθρονισμένοι οθωμανοί ηγέτες ζώνονταν το ξίφος του Οσμάν σε μια σημαντική τελετή, ανάλογη της στέψης των ευρωπαίων μοναρχών. Αν κάποιος σουλτάνος δεν είχε ζωστεί το ξίφος, τα παιδιά του αποκλείονταν από την γραμμή διαδοχής του.

Η Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1683, στο απόγειο της εδαφικής επέκτασης του

Παρόλο που ήταν θεοκρατικό και απόλυτο χαρακτήρα του συστήματος, οι εξουσίες του σουλτάνου στην πράξη ήταν περιορισμένες. Για τις πολιτικές αποφάσεις έπρεπε να ληφθεί υπόψη και η γνώμη άλλων σημαντικών μελών της δυναστείας, το γραφειοκρατικό και στρατιωτικό κατεστημένο καθώς και οι θρησκευτικοί ηγέτες. Από τον 17ο αιώνα και μετά η Αυτοκρατορία μπήκε σε μία μακροχρόνια περίοδο παρακμής κατά την διάρκεια της οποίας οι σουλτάνοι αποδυναμώθηκαν. Πολλοί εκθρονίστηκαν από το πανίσχυρο σώμα των Γενιτσάρων. Παρά το ότι αποκλείονταν από την διαδοχή, οι γυναίκες του Αυτοκρατορικού Χαρεμιού - και ειδικά η μητέρα του σουλτάνου, γνωστή και ως Βαλιντέ Σουλτάνα - έπαιζαν σημαντικό παρασκηνιακό πολιτικό ρόλο, φτάνοντας να κυβερνούν την αυτοκρατορία κατά την διάρκεια της περιόδου που είναι γνωστή ώς σουλτανάτο των γυναικών.

Η φθίνουσα δύναμη των σουλτάνων είναι εμφανής από την διαφορά στην διάρκεια βασιλείας των πρώτων σουλτάνων σε σχέση με τους μεταγενέστερους. Ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής βασίλεψε 46 χρόνια όταν η Αυτοκρατορία ήταν στο ζενίθ της ακμής της, τον 16ο αιώνα, όντας ο σουλτάνος με την μεγαλύτερη σε διάρκεια βασιλεία. Ο Μουράτ Ε΄, ο οποίος βασίλεψε κατά την περίοδο παρακμής στα τέλη του 19ου αιώνα, είχε την μικρότερη σε διάρκεια βασιλεία, όντας σουλτάνος για 93 μέρες προτού εκθρονιστεί. Κατά την διάρκεια της βασιλείας του διαδόχου του Μουράτ Ε', Αμπντούλ Χαμίτ Β΄, καθιερώθηκε σύνταγμα, γινόμενος έτσι ο Αμπτούλ Χαμίτ Β' ο τελευταίος απόλυτος ηγεμόνας και ο πρώτος συνταγματικός μονάρχης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο εγγονός του Αμπτούλ Χαμίτ Β', πρίγκηπας Ερτουγρούλ Οσμάν, ο οποίος ζούσε εξόριστος στην Νέα Υόρκη από το 1939, ήταν η κεφαλή του Οθωμανικού Οίκου και διεκδικητής του Οθωμανικού θρόνου μέχρι τις 23 Σεπτεμβρίου 2009 που πέθανε.

Οι σουλτάνοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, από τον Οσμάν Α' (πάνω δεξιά γωνία) έως τον Μεχμέτ Ε' (κέντρο). Αφίσα κατασκευασμένη στη Γερμανία επί βασιλείας του Μεχμέτ Ε΄.

Κατάλογος Σουλτάνων

Στον παρακάτω κατάλογο βρίσκονται οι Οθωμανοί σουλτάνοι καθώς και ο τελευταίος Οθωμανός χαλίφης, με χρονολογική σειρά. Οι τουράδες ήταν καλλιγραφικές σφραγίδες ή υπογραφές που χρησιμοποιήθηκαν από τους Οθωμανούς σουλτάνους. Εμφανίζονταν σε όλα τα επίσημα κείμενα καθώς και στα νομίσματα, ενώ ήταν πολύ πιο σημαντικοί από τα πορτραίτα για την αναγνώριση των σουλτάνων. Η στήλη «Σημειώσεις» περιέχει πληροφορίες για την καταγωγή και την κατάληξη του κάθε σουλτάνου. Όταν η ηγεμονία ενός σουλτάνου δεν τερματίστηκε από τον φυσικό του θάνατο ο λόγος αναφέρεται με έντονα γράμματα. Για τους πρώτους σουλτάνους συνήθως υπάρχει ένα κενό μεταξύ του τέλους της ηγεμονίας ενός και τον ενθρονισμό του διαδόχου του. Αυτό συμβαίνει γιατί εκείνη την περίοδο εφαρμόζονταν αυτό που ο ιστορικός Donald Quataert ονόμασε επιβίωση του καταλληλότερου, και όχι του μεγαλύτερου γιου, όταν ο σουλτάνος πέθαινε, οι γιοι του έπρεπε να μονομαχήσουν μεταξύ τους ώσπου να αναδειχθεί νικητής. Εξαιτίας των αρκετών μαχών και αδελφοκτονιών η ημερομηνία θανάτου του σουλτάνου δεν συνέπιπτε με την ημερομηνία διαδοχής του. Το 1617 το σύστημα διαδοχής άλλαξε και ο θρόνος πήγαινε στον πρεσβύτερο άντρα της οικογένειας. Αυτό εξηγεί και το γεγονός ότι από τον 17ο αιώνα και μετά σπανίως ο διάδοχος ήταν γιος του σουλτάνου, αλλά θείος ή αδερφός. Αυτό διατηρήθηκε μέχρι το τέλος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, παρά τις προσπάθειες στο τέλος του 19ου αιώνα να αντικατασταθεί με ένα σύστημα όπου διάδοχος θα γίνονταν ο πρεσβύτερος γιος.

#	Σουλτάνος	Πορτραίτο	Από	Έως	Τουρά	Σημειώσεις
—	Ερτογρούλ Γαζής		1230	1281	—	Γιος του Σουλεϊμάν Σαχ και της Χαϊμέ Χατούν Βασίλεψε μέχρι τον θάνατό του. Πατέρας του Οσμάν Α΄ και αρχηγός των Καγί.
—	Οσμάν Α΄ Γαζής		1281	1299	—	Γιος του Ερτογρούλ και της Χαλιμέ Χατούν Ίδρυσε την Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1299.
Άνοδος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (1299) – (1402)
#	Σουλτάνος	Πορτραίτο	| Από	Έως	Τουρά	Σημειώσεις
1	Οσμάν Α΄ Γαζής		π. 1299	π. 1324	—	Γιος του Ερτογρούλ και της Χαλιμέ Χατούν Βασιέλεψε έως τον θάνατό του.
2	Ορχάν Γαζής		π. 1324	π. 1360		Γιος του Οσμάν Α' και της Μαλχούν Χατούν Βασίλεψε έως τον θάνατό του.
3	Μουράτ Α΄ Κυρίαρχος		π. 1360	1389		Γιος του Ορχάν και της Νιλουφέρ Χατούν Βασίλεψε έως τον θάνατό του; Σκοτώθηκε στο πεδίο της μάχης κατά την Μάχη του Κοσόβου.
4	Βαγιαζήτ Α΄ ο Κεραυνός		1389	1402		Γιος του Μουράτ Α' και της Γκιουλτσιτσέκ Χατούν Αιχμαλωτίστηκε κατά την Μάχη της Άγκυρας (de facto τέλος της βασιλείας του). Πέθανε αιχμάλωτος στο Άκσεχιρ στις 8 Μαρτίου 1403.
Οθωμανική Μεσοβασιλεία (1402–1413)
5	Μωάμεθ Α΄		1413	1421		Γιος του Βαγιαζήτ Α' και της Ντεβλέτ Χατούν. Βασίλεψε έως τον θάνατό του.
6	Μουράτ Β΄		1421	1444		Γιος του Μωάμεθ Α' και της Εμινέ Χατούν Παραιτήθηκε με την θέλησή του υπέρ του γιου του, Μωάμεθ Β΄.
7	Μωάμεθ Β΄ ο Πορθητής		1444	1446		Γιος του Μουράτ Β' και της Χιουμά Χατούν. Παρέδωσε τον θρόνο στον πατέρα του αφού του ζήτησε να επιστρέψει. Υπό την εξουσία του κατακτήθηκε η Κωνσταντινούπολη.
—	Μουράτ Β΄		1446	3 Φεβρουαρίου 1451		Δεύτερη περίοδος βασιλείας. Αναγκάστηκε να επιστρέψει στον θρόνο μετά από εξέγερση γενιτσάρων. Βασίλεψε έως τον θάνατό του.
—	Μωάμεθ Β΄ ο Πορθητής		3 Φεβρουαρίου 1451	3 Μαΐου 1481		Δεύτερη βασιλεία; Κατέλαβε την Κωνσταντινούπολη το 1453; Βασίλεψε έως τον θάνατό του.
8	Βαγιαζήτ Β΄		19 Μαΐου 1481	25 Απριλίου 1512		Γιος του Μωάμεθ Β' και της Μουκριμέ Σιτισάχ Χατούν. Παραιτήθηκε. Πέθανε κοντά στο Διδυμότειχο στις 26 Μαΐου 1512.
9	Σελίμ Α΄ ο Σκληρός		25 Απριλίου 1512	21 Σεπτεμβρίου 1520		Γιος του Βαγιαζήτ Β' και της Γκιούλμπαχάρ Χατούν. Βασίλεψε έως τον θάνατό του.
10	Σουλεϊμάν Α΄ ο Μεγαλοπρεπής ή ο Νομοθέτης		30 Σεπτεμβρίου 1520	6 or 7 Σεπτεμβρίου 1566		Γιος του Σελίμ Α' και της Αϊσέ Χάφσα Βαλιντέ Σουλτάν. Βασίλεψε έως τον θάνατό του.
11	Σελίμ Β΄ ο Μέθυσος		29 Σεπτεμβρίου 1566	21 Δεκεμβρίου 1574		Γιος του Σουλεϊμάν Α' και της Χασεκί Χουρέμ Σουλτάν. Βασίλεψε έως τον θάνατό του.
12	Μουράτ Γ΄		22 Δεκεμβρίου 1574	16 Ιανουαρίου 1595		Γιος του Σελίμ Β' και της Χασεκί Νουμπανού Βαλιντέ Σουλτάν. Βασίλεψε έως τον θάνατό του.
13	Μωάμεθ Γ΄		27 Ιανουαρίου 1595	20 ή 21 Δεκεμβρίου 1603		Γιος του Μουράτ Γ΄και της Χασεκί Σαφιγιέ Βαλιντέ Σουλτάν. Βασίλεψε έως τον θάνατό του. Δολοφονήθηκε.
14	Αχμέτ Α΄		21 Δεκεμβρίου 1603	22 Νοεμβρίου 1617		Γιος του Μωάμεθ Γ΄ και της Χαντάν Βαλιντέ Σουλτάν. Βασίλεψε μέχρι τον θάνατό του.
15	Μουσταφά Α΄		22 Νοεμβρίου 1617	26 Φεβρουαρίου 1618		Ήταν γιος του Μωάμεθ Γ΄ και της Αλιμέ Βαλιντέ Σουλτάν. Άφησε τον θρόνο στον ανιψιό του,Οσμάν Β΄.
16	Οσμάν Β΄ ο Νέος		26 Φεβρουαρίου 1618	19 Μαίου 1622		Γιος του Αχμέτ Α΄ και της Μαχφιρούζ Χατιτζέ Βαλιντέ Σουλτάν. Βασίλεψε μέχρι τον θάνατό του Δολοφονήθηκε από τους Γενίτσαρους.
—	Μουσταφά Α΄		20 Μαίου 1622	10 Σεπτεμβρίου 1623		Δεύτερη Βασιλεία Ξαναπήρε τον θρόνο μετά τον θάνατο του ανιψιού του. Εξορίστηκε και πέθανε στην Κωνσταντινούπολη στις 20 Ιανουαρίου 1639.
17	Μουράτ Δ΄ Ο Πολεμιστής,ο Κατακτητής της Βαγδάτης.		10 Σεπτεμβρίου 1623	8 ή 9 Φεβρουαρίου 1640		Γιος του Αχμέτ Α΄ και της Χασεκί Μαχπεϊκέρ Κιοσέμ Βαλιντέ Σουλτάν Βασίλεψε μέχρι τον θάνατό του.
18	Ιμπραήμ Α' Ο Τρελός.		9 Φεβρουαρίου 1640	8 Αυγούστου 1648		Γιος του Αχμέτ Α΄ και της Χασεκί Μαχπεϊκέρ Κιοσέμ Βαλιντέ Σουλτάν Βασίλεψε μέχρι τον θάνατό του. Εκθρονίστηκε στις 18 Αυγούστου 1648 Δολοφονήθηκε στις 28 Αυγούστου 1648.
19	Μωάμεθ Δ΄		8 Αυγούστου 1648	8 Νοεμβρίου 1687		Γιος του Ιμπραήμ Α΄ και της Χασεκί Τουρχάν Χατιτζέ Βαλιντέ Σουλτάν. Εκθρονίστηκε στις 8 Νοεμβρίου 1687 Πέθανε στην Αδριανούπολη στις 6 Ιανουαρίου 1693.
20	Σουλεϊμάν Β΄		8 Νοεμβρίου 1687	22 Ιουνίου 1691		Γιος του Ιμπραήμ Α΄ και της Χασεκί Σαλιχά Ντιλασούμπ Βαλιντέ Σουλτάν Βασίλεψε μέχρι τον θάνατό του.
21	Αχμέτ Β΄		22 Ιουνίου 1691	6 Φεβρουαρίου 1695		Γιος του Ιμπραήμ Α΄ και της Χασεκί Χατιτζέ Μουαζέζ Σουλτάν Βασίλεψε μέχρι τον θάνατό του.
22	Μουσταφά Β΄		6 Φεβρουαρίου 1695	22 Αυγούστου 1703		Γιος του Μεχμέτ Δ΄ και της Χασεκί Εμετουλάχ Ραμπιά Γκιουλνούς Βαλιντέ Σουλτάν Εκθρονήστηκε από τους γενίτσαρους. Πέθανε στην Κωνσταντινούπολη στις 8 Ιανουαρίου 1704.
23	Αχμέτ Γ΄		22 Αυγούστου 1703	1 ή 2 Οκτωβρίου 1730		Γιος του Μεχμέτ Δ΄ και της Χασεκί Εμετουλάχ Ραμπιά Γκιουλνούς Βαλιντέ Σουλτάν Εκθρονίστηκε από τους γενίτσαρους Πέθανε την 1 Ιουλίου 1736.
24	Μαχμούτ Α΄		2 Οκτωβρίου 1730	13 Δεκεμβρίου 1754		Γιος του Μουσταφά Β΄ και της Σαλιχά Σουλτάν Βασίλεψε μέχρι τον θάνατό του.
25	Οσμάν Γ΄		13 Δεκεμβρίου 1754	29 ή 30 Οκτωβρίου 1757		Γιός του Μουσταφά Β΄ και της Σεχσουβάρ Σουλτάν Βασίλεψε μέχρι τον θάνατό του.
26	Μουσταφά Γ΄		30 Οκτωβρίου 1757	21 Ιανουαρίου 1774		Γιος του Αχμέτ Γ΄ και της Εμινέ Μιχρισάχ Σουλτάν Βασίλεψε μέχρι τον θάνατό του.
27	Αμπντούλ Χαμίτ Α΄		21 Ιανούαρίου 1774	6 or 7 Απριλίου 1789		Γιος του Αχμέτ Γ΄ και της Ραμπιά Σουλτάν Βασίλεψε μέχρι τον θάνατό του.
28	Σελίμ Γ΄		7 Απριλίου 1789	29 Μαίου 1807		Γιος του Μουσταφά Γ΄ και της Μιχρισάχ Βαλιντέ Σουλτάν Εκθρονίστηκε από τους γενίτσαρους. Πέθανε στην Κωνσταντινούπολη στις 28 Ιουλίου 1808.
29	Μουσταφά Δ΄		29 Μαίου 1807	28 Ιουλίου 1808		Γιος του Αμπντούλ Χαμίτ Α΄ και της Νιουκχετ-Σεζά Σουλτάν.Η θετή μητέρα του ήταν η Αϊσέ Σενιγιεπερβέρ Σουλτάν,η οποία έγινε Βαλιντέ Σουλτάν κατά την διάρκεια της βασιλείας του. Δολοφονήθηκε στην Κωνσταντινούπολη στις 17 Νοεμβρίου 1808.
30	Μαχμούτ Β΄		28 Ιουλίου 1808	1 Ιουλίου 1839		Γιος του Αμπντούλ Χαμίτ Α΄ και της Νακσιντίλ Σουλτάν Βασίλεψε μέχρι τον θάνατό του.
31	Αμπντούλ Μετζίτ Α΄		1 Ιουλίου 1839	25 Ιουνίου 1861		Γιος του Μαχμούτ Β΄ και της Μπεζμιαλέμ Σουλτάν Βασίλεψε μέχρι τον θάνατό του.
32	Αμπντούλ Αζίζ		25 Ιουνίου 1861	30 Μαίου 1876		Γιος του Μαχμούτ Β΄ και της Περτεβνιχάλ Σουλτάν Εκθρονίστηκε το 1876 Δολοφονήθηκε 5 μέρες μετά.
33	Μουράτ Ε΄		30 Μαίου 1876	31 Αυγούστου 1876		Γιος του Αμπντούλ Μετζίτ Α΄ και της Σεβκεζβά Σουλτάν Παραιτήθηκε τον ίδιο χρόνο. Πέθανε στίς 31 Αυγούστου 1904 στο παλάτι Τσιραγκάν.
34	Αμπντούλ Χαμίτ Β΄ ο Ερυθρός Σουλτάνος		31 Αυγούστου 1876	27 Απριλίου 1909		Γιος του Αμπντούλ Μετζίτ Α΄ και της Τιριμουτζγκάν Σουλτάν Εκθρονίστηκε το 1909 Πέθανε στις 10 Φεβρουαρίου 1918.
35	Μεχμέτ Ε'		27 Απριλίου 1909	3 Ιουλίου 1918		Γιος του Αμπντούλ Μετζίτ Α΄ και της Γκιουλτζεμάλ Σουλτάν. Βασίλεψε έως τον θάνατό του, ο τίτλος του είχε τιμητικό χαρακτήρα.
36	Μεχμέτ ΣΤ'		4 Ιουλίου 1918	1 Νοεμβρίου 1922		Γιος του Αμπντούλ Μετζίτ Α΄ και της Γκιουλουστού Σουλτάν. Κατάργηση του σουλτανάτου Έφυγε από την Κωνσταντινούπολη στις 17 Νοεμβρίου 1922. Πέθανε εξόριστος στο Σαν Ρέμο στις 16 Μαΐου 1926.
Διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (1922–1923)
—	Αμπντούλ Μετζίτ Β΄ (μόνο χαλίφης)		18 Νοεμβρίου 1922	3 Μαρτίου 1924	—	Γιος του Αμπντούλ Αζίζ και της Χαιρανιντίλ Σουλτάν. Εκλέχτηκε Χαλίφης από την Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας; Εξορίστηκε μετά την κατάργηση του χαλιφάτου. Πέθανε στο Παρίσι στις 23 Αυγούστου 1944.

Βιβλιογραφία

• As̜iroğlu, Orhan Gâzi (1992). Son halife, Abdülmecid. Tarihin şahitleri dizisi (στα Turkish). Istanbul: Burak Yayınevi. ISBN 9789757645177. OCLC 32085609. 
• Findley, Carter V. (2005). The Turks in World History. New York: Oxford University Press US. ISBN 9780195177268. OCLC 54529318. Ανακτήθηκε στις 29 Απριλίου 2009. 
• Glazer, Steven A. (1996) [Research completed January 1995]. «Chapter 1: Historical Setting». Στο: Metz, Helen Chapin. A Country Study: Turkey. Country Studies (5th έκδοση). Washington, D.C.: Federal Research Division of the Library of Congress. ISBN 9780844408644. OCLC 33898522. Ανακτήθηκε στις 22 Απριλίου 2009. 
• Kafadar, Cemal (1996). Between Two Worlds: The Construction of the Ottoman State. Berkeley, CA: University of California Press. ISBN 9780520206007. OCLC 55849447. Ανακτήθηκε στις 18 Απριλίου 2009. 
• Karateke, Hakan T. (2005). «Who is the Next Ottoman Sultan? Attempts to Change the Rule of Succession during the Nineteenth Century». Στο: Weismann, Itzchak· Zachs, Fruma. Ottoman Reform and Muslim Regeneration: Studies in Honour of Butrus Abu-Manneb. London: I. B. Tauris. ISBN 9781850437574. OCLC 60416792. Ανακτήθηκε στις 2 Μαΐου 2009. 
• d'Osman Han, Nadine Sultana (2001). The Legacy of Sultan Abdulhamid II: Memoirs and Biography of Sultan Selim bin Hamid Han. Foreword by Manoutchehr M. Eskandari-Qajar. Santa Fe, NM: Sultana Pub. OCLC 70659193. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Ιανουαρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 2 Μαΐου 2009. 
• Peirce, Leslie P. (1993). The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire. New York: Oxford University Press US. ISBN 9780195086775. OCLC 243767445. Ανακτήθηκε στις 19 Απριλίου 2009. 
• Quataert, Donald (2005). The Ottoman Empire, 1700–1922 (2nd έκδοση). Cambridge University Press. ISBN 9780521839105. OCLC 59280221. Ανακτήθηκε στις 18 Απριλίου 2009. 
• Stavrides, Theoharis (2001). The Sultan of Vezirs: The Life and Times of the Ottoman Grand Vezir Mahmud Pasha Angelović (1453–1474). Leiden: Brill Publishers. ISBN 9789004121065. OCLC 46640850. Ανακτήθηκε στις 18 Απριλίου 2009. 

• Toynbee, Arnold J. (1974). «The Ottoman Empire's Place in World History». Στο: Karpat, Kemal H. The Ottoman State and Its Place in World History. Social, Economic and Political Studies of the Middle East. 11. Leiden: Brill Publishers. ISBN 9789004039452. OCLC 1318483. Ανακτήθηκε στις 2 Μαΐου 2009.