Νομός Αρκαδίας
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Συντεταγμένες: 37°30′30″N 22°22′30″E / 37.5083°N 22.375°E
| Αρκαδία | |
| Περιφερειακή ενότητα | |
 | |
| Χώρα |  Ελλάδα
|
| Πρωτεύουσα | Τρίπολη |
| Δήμοι | 5 |
| Διοίκηση | |
| • Αντιπεριφερειάρχης | Μανώλης Σκαντζός |
| Διοικητική διαίρεση | |
| • Περιφέρεια | Πελοποννήσου |
| Έτος δημιουργίας νομού | 1833 |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Πελοπόννησος |
| Έκταση | |
| • Συνολική | 4.420 τ.χλμ |
| • Κατάταξη | 5η |
| Πληθυσμός | |
| • Συνολικός | 77.551 (2021) |
| • Κατάταξη πληθ. | 41η |
| • Πυκνότητα | 17,5 κάτ./χλμ² |
| • Κατάταξη πυκν. | 61η |
| Ταχ. κώδικες | 22* ** |
| Πιν. αυτοκινήτων | ΤΡ |
| Ιστότοπος | http://www.arcadia.gr/ www.arcadia.gr |
1) Δήμος Τρίπολης, 2) Δήμος Βόρειας Κυνουρίας, 3) Δήμος Γορτυνίας, 4) Δήμος Νότιας Κυνουρίας, 5) Δήμος Μεγαλόπολης.
Η Αρκαδία είναι περιφερειακή ενότητα (Π.Ε.) και πρώην νομός της Ελλάδας, η οποία βρίσκεται στην Πελοπόννησο, στο κέντρο επί το πλείστον του γεωγραφικού διαμερίσματος. Υπάγεται διοικητικά στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, καθώς και στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου.
Μέχρι το 1997, η Αρκαδία χωριζόταν διοικητικά στις τέσσερις επαρχίες Μαντινείας, Μεγαλοπόλεως, Γορτυνίας και Κυνουρίας.
Σημαντικές πόλεις της Αρκαδίας είναι η πρωτεύουσα Τρίπολη (30.090 κατ.), η Μεγαλόπολη (5.135 κατ.), το Λεωνίδιο (3.249 κατ.), το Άστρος (2.674 κατ.), ο Τυρός ( 1.779 κατ.), το Λεβίδι (1.219 κατ.). Κατά το παρελθόν ιδιαίτερα σημαντικοί οικισμοί υπήρξαν τα κεφαλοχώρια Δημητσάνα, Λαγκάδια, Βυτίνα, Τρόπαια, Πραστός και Καρύταινα.
Οι σημαντικότεροι λιμένες της Αρκαδίας είναι του Παραλίου Άστρους, του Τυρού και της Πλάκας Λεωνιδίου.
Γεωγραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Αρκαδία καταλαμβάνει το κέντρο της Πελοποννήσου καθώς και μέρος του ανατολικού τμήματος της, εκεί που τμήμα του νομού και συγκεκριμένα η περιοχή της Κυνουρίας, έχει έξοδο στη θάλασσα, στον Αργολικό Κόλπο και το Μυρτώο Πέλαγος. Συνορεύει στα βόρεια με την Αχαΐα, στα βορειοανατολικά με την Κορινθία, στα βόρεια και ανατολικά με την Αργολίδα, στα νότια με τη Λακωνία, στα νοτιοδυτικά με τη Μεσσηνία και στα δυτικά με την Ηλεία.
Έχει έκταση 4.420 τ.χλμ και καταλαμβάνει το 18% της συνολικής έκτασης της Πελοποννήσου, αποτελώντας έτσι τον μεγαλύτερο νομό αυτής.
Το έδαφος της Αρκαδίας είναι κυρίως ορεινό και οι κυριότεροι ορεινοί όγκοι της είναι το Μαίναλο (1.981 μ.), ο Πάρνωνας (1.934 μ.) και το Λύκαιο (1.421 μ.).
Οικονομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η οικονομία της Αρκαδίας βασίζεται κατά κύριο λόγο και ανά τις περισσότερες περιοχές στον πρωτογενή τομέα, ιδιαίτερα στη γεωργία και την κτηνοτροφία, όπως επίσης και στον τουρισμό ανά μέρη.
Η γεωργική παραγωγή αποτελείται από τα εξής φυσικά προϊόντα και αγαθά: δημητριακά, πατάτες, όσπρια, λαχανικά, μήλα, αχλάδια, αμύγδαλα, καρύδια, βύσσινα, κεράσια, καθώς και κρασί και τσίπουρο. Στο Μαίναλο υπάρχει χιονοδρομικό κέντρο που αποτελεί «πυλώνα ανάπτυξης» μέσω του χειμερινού τουρισμού, για την εκεί όμορη περιοχή, τους δήμους Γορτυνίας και Τρίπολης, και ευρύτερα όλον τον νομό.
Ακόμα, η εμπορική δραστηριότητα λόγω της γεωγραφικής θέσης του νομού, κατέχει σημαντική θέση στην τοπική οικονομία· ενώ στην Αρκαδία εδρεύουν και βιομηχανικές και βιοτεχνικές μονάδες, οι πλειοψηφία των οποίων συγκεντρώνονται στη νέα Βιομηχανική Περιοχή της Τρίπολης.
Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Αρκαδίας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Από το 2011 και πλέον, με τη νέα διοικητική διαίρεση της χώρας που διαμορφώθηκε σύμφωνα με το Πρόγραμμα «Καλλικράτης» (Ν. 3852/2010), ο Νομός Αρκαδίας μετατρέπεται σε Περιφερειακή Ενότητα της Περιφέρειας Πελοποννήσου -που ανήκε και πρωτίστως- και οι άλλοτε 22 δήμοι και 1 κοινότητα -του προηγούμενου διοικητικού προγράμματος «Καποδίστριας» (Ν. 2539/97)- συγχωνεύονται σε 5 ευρύτερους, σε έκταση και πληθυσμό, δήμους.
Σύμφωνα με τη Διοικητική διαίρεση της Περιφερειακής Ενότητας Αρκαδίας, αυτοί οι δήμοι, είναι οι εξής:
| Δήμος | Έδρα | Πληθυσμός (2021) | Χάρτης |
|---|---|---|---|
| Δήμος Τρίπολης | Τρίπολη | 43.944 | |
| Δήμος Μεγαλόπολης | Μεγαλόπολη | 8.791 | |
| Δήμος Βόρειας Κυνουρίας | Άστρος | 9.538 | |
| Δήμος Νότιας Κυνουρίας | Λεωνίδιο | 7.263 | |
| Δήμος Γορτυνίας | Δημητσάνα | 8.015 |
- Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών της περιφερειακής ενότητας, δείτε επίσης Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Αρκαδίας.Για τον ίδιο κατάλογο με το σχέδιο "Καποδίστριας", δείτε Διοικητική διαίρεση νομού Αρκαδίας.
Πληθυσμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Έτος | Πληθ. | ±% |
|---|---|---|
| 1856 | 126.550 | — |
| 1861 | 113.719 | −10.1% |
| 1870 | 131.740 | +15.8% |
| 1879 | 148.600 | +12.8% |
| 1889 | 148.285 | −0.2% |
| 1896 | 167.092 | +12.7% |
| 1907 | 162.324 | −2.9% |
| 1920 | 151.658 | −6.6% |
| 1928 | 166.141 | +9.5% |
| 1940 | 170.306 | +2.5% |
| 1951 | 154.361 | −9.4% |
| 1961 | 135.042 | −12.5% |
| 1971 | 111.263 | −17.6% |
| 1981 | 107.932 | −3.0% |
| 1991 | 95.987 | −11.1% |
| 2001 | 91.326 | −4.9% |
| 2011 | 86.685 | −5.1% |
| 2021 | 77.551 | −10.5% |
| Πηγή: Απογραφές Πληθυσμού ΕΛΣΤΑΤ 1856 - 2021 | ||
Η Αρκαδία αποτέλεσε στα τελευταία χρόνια της Οθωμανικής περιόδου και στα πρώτα χρόνια της νεώτερης Ελλάδος ο πολυπληθέστερος νομός της Πελοποννήσου (και της χώρας όπως είχε διαμορφωθεί το 1834). Η εγχώρια και εξωτερική μετανάστευση ωστόσο συντέλεσαν ώστε ο πληθυσμός της να μειωθεί σε αρκετές απογραφές τον 19ο και στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα - καταφέρνοντας ωστόσο να αυξήσει ελαφρώς τον πληθυσμό της μέχρι και το 1940. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ο πληθυσμός της Αρκαδίας άρχισε να μειώνεται με σημαντικούς ρυθμούς με το 1971 να αποτελεί τη χρονιά με τη μεγαλύτερη μείωση (17,6%). Το 1940 η Αρκαδία είχε καταγράψει τον μεγαλύτερο πληθυσμό της και το 2021 τον μικρότερο.
Διάγραμμα ιστορικής εξέλιξης πληθυσμού απο το 1856
Οικισμοί[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η μοναδική πόλη της Αρκαδίας είναι η Τρίπολη ενώ η Μεγαλόπολη, το Λεωνίδιο, το Άστρος ο Τυρός και το Λεβίδι είναι σημαντικοί οικισμοί.
| Κατάταξη | Οικισμός | Πληθυσμός (2011) | Δήμος |
|---|---|---|---|
| 1 | Τρίπολη | 30.866 | Τριπόλεως |
| 2 | Μεγαλόπολη | 5.748 | Μεγαλόπολης |
| 3 | Λεωνίδιο | 3.761 | Νότιας Κυνουρίας |
| 4 | Άστρος | 2.285 | Βόρειας Κυνουρίας |
| 5 | Τυρός | 1.779 | Νότιας Κυνουρίας |
| 6 | Παράλιο Άστρος | 1.043 | Βόρειας Κυνουρίας |
| 7 | Λεβίδι | 1.025 | Τριπόλεως |
| 8 | Άγιος Ανδρέας | 998 | Βόρειας Κυνουρίας |
| 9 | Άγιος Κωνσταντίνος | 719 | Τριπόλεως |
| 10 | Κανδήλα | 690 | Τριπόλεως |
Σημαντικές Μάχες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Μάχη του Λεβιδίου
- Μάχη του Βαλτετσίου
- Μάχη των Δολιανών και Βερβένων
- Μάχη της Καρύταινας
- Μάχη της Γράνας
- Άλωση της Τριπολιτσάς
Προσωπικότητες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολιτικοί, Στρατιωτικοί, Αγωνιστές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Δημήτρης Αβραμόπουλος, πολιτικός, διπλωμάτης, ιδρυτής κόμματος, Δήμαρχος Αθηναίων, Υπουργός (Ελληνικό)
- Ευάγγελος Γιαννόπουλος, δικηγόρος, μέλος του ΕΛΑΣ, ιδρυτικό στέλεχος ΠΑΣΟΚ, πολιτικός, βουλευτής, Υπουργός (Μυγδαλιά)
- Δημήτριος Γόντικας, Πρόεδρος της Βουλής, βουλευτής (Μαγούλιανα)
- Κωνσταντίνος Γόντικας, βουλευτής, Υπουργός (Μαγούλιανα)
- Γεώργιος Δασκαλάκης, πολιτικός, Υφυπουργός (Λαγκάδια)
- Επαμεινώνδας Δεληγεώργης, Πρωθυπουργός της Ελλάδας, δικηγόρος (Τρίπολη)
- Θεόδωρος Δηλιγιάννης, Πρωθυπουργός της Ελλάδας (Λαγκάδια)
- Κανέλλος Δεληγιάννης, Αγωνιστής του ΄21, Πρόεδρος της Βουλής (Λαγκάδια)
- Γεώργιος Διαμαντόπουλος, Αγωνιστής του '21, πρόκριτος Τρίπολης, πολιτικός (Τρίπολη)
- Γιάννης Ζέβγος, στέλεχος του ΚΚΕ και του ΕΑΜ (Δόριζας)
- Ιωάννης (Τσάκαλος) Θεοφιλόπουλος, Αγωνιστής του '21, πυρπολητής της τουρκικής ναυαρχίδας στη Χίο (Λαγκάδια)
- Γεώργιος Καρατζαφέρης, πολιτικός, ιδρυτής κόμματος (Ποταμιά)
- Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Αγωνιστής του 21', στρατιωτικός, πολιτικός απο (Λιμποβίσι και Αλωνίσταινα)
- Ιωάννης (Γενναίος) Κολοκοτρώνης, Αγωνιστής του 21', Πρωθυπουργός της Ελλάδας (Στεμνίτσα)
- Βασίλης Κοντοζαμάνης, ερευνητής, πολιτικός, Υφυπουργός Υγείας (Άστρος)
- Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος, πολιτικός, Υπουργός (Μυγδαλιά)
- Κώστας Λαλιώτης, πολιτικός, Υπουργός (Δολιανά)
- Γρηγόρης Λαμπράκης, πολιτικός, αθλητής και ιατρός (Κερασίτσα)
- Μαρίκα Μητσοτάκη σύζυγος του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, το γένος Γιαννούκου (Στεμνίτσα)
- Νικηταράς, Αγωνιστής του 21', στρατιωτικός, πολιτικός (Τουρκολέκα)
- Παλαιών Πατρών Γερμανός Αγωνιστής του 21', κληρικός (Δημητσάνα)
- Αλέξανδρος Παπαναστασίου, Πρωθυπουργός της Ελλάδας, κοινωνιολόγος (Λεβίδι)
- Δημήτρης Πλαπούτας, Αγωνιστής του 21', πολιτικός (Παλούμπα)
- Νίκος Πλουμπίδης, στέλεχος του ΚΚΕ (Λαγκάδια)
- Δημήτρης Ρέππας, πολιτικός, Υπουργός (Λεωνίδιο)
- Αντώνης Σαμαράς, Πρωθυπουργός της Ελλάδας, Υπουργός, ιδρυτής κόμματος (η οικογένεια του κατάγεται από τη Στεμνίτσα, όπου και διασώζεται η οικία τους)
- Δημήτριος Σαπουνάκης, Δήμαρχος Πειραιώς (Τυρός)
- Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος, Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας (Ζάτουνα)
- Πέτρος Τατούλης, πολιτικός, Υπουργός, Περιφερειάρχης Πελοποννήσου (Καστρί)
- Θεόδωρος Τουρκοβασίλης, Υπουργός, ιδρυτής κόμματος (Αλωνίσταινα)
Λογοτέχνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Θανάσης Βαλτινός, ποιητής (Του Καράτουλα)
- Νίκος Γκάτσος, ποιητής (Ασέα)
- Ιωάννης Καλοστύπης, ποιητής, θεατρικός συγγραφέας, φιλόλογος, δημοσιογράφος, εκδότης εφημερίδας και πολιτικός (Δολιανά)
- Κώστας Καρυωτάκης, ποιητής (Τρίπολη)
- Γιάννης Πάνου (Παναγιωτόπουλος), ποιητής και πεζογράφος (Τρίπολη και Δολιανά)
- Ηλίας Σιμόπουλος, ποιητής (Κραμποβός)
Καλλιτέχνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Αρκάς, σκιτσογράφος
- Κώστας Γαβράς, σκηνοθέτης (Λουτρά Ηραίας)
- Γιάννης Γαΐτης, ζωγράφος, χαράκτης και γλύπτης (Δολιανά)
- Αντωνία Γιαννούλη, ηθοποιός (Τρίπολη)
- Νίκος Καρβέλας, συνθέτης, τραγουδιστής (Ασέα)
- Βασίλης Κούκουρας, ηθοποιός (Βέρβενα)[1]
- Μαρία Μενούνος, Ελληνοαμερικανίδα ηθοποιός, τηλεπαρουσιάστρια (Άκοβο)
- Μαίρη Μηλιαρέση, τηλεπαρουσιάστρια (Άγιος Πέτρος)
- Κυριάκος Ντούμος, στιχουργός (Καστρί)
- Δημήτρης Μητρόπουλος, διευθυντής ορχήστρας, μαέστρος, συνθέτης, με καταγωγή από τη Μελισσόπετρα Γορτυνίας
- Τζίμης Πανούσης, συνθέτης, τραγουδιστής, σατυρικός καλλιτέχνης (Σαρακίνι Ηραίας[2])
- Βασίλης Παπακωνσταντίνου, συνθέτης και τραγουδιστής (Βάστα)
- Κώστας Τουρνάς, συνθέτης, ποιητής και τραγουδιστής (Τρίπολη)
- Κώστας Τριανταφυλλόπουλος, ηθοποιός (Αθήναιο)
- Μπάμπης Τσέρτος, μουσικός, τραγουδιστής (Τρόπαια)
- Σταύρος Τσιώλης, σκηνοθέτης (Τρίπολη)
- Μίμης Φωτόπουλος, ηθοποιός (Ζάτουνα)
Επιστήμονες και Πανεπιστημιακοί[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Άγγελος Αγγελόπουλος, οικονομολόγος, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ακαδημαϊκός (Βλαχορράπτη)
- Γεώργιος Βαλκανάς, χημικός, καθηγητής του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου (Χράνοι)
- Νίκος Βέης, βυζαντινολόγος, νεοελληνιστής, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ακαδημαϊκός (Τρίπολη)
- Θεόδωρος Βουγιουκλάκης, ιατροδικαστής, καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (Τρίπολη)
- Λεωνίδας Ζέρβας, χημικός, καθηγητής οργανικής χημείας του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, ακαδημαϊκός (Μεγαλόπολη)
- Χρήστος Γ. Κωνσταντινόπουλος, ιστορικός, λαογράφος (Μυγδαλιά)
- Ηλίας Μαριολόπουλος, φυσικός, μετεωρολόγος, πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών (Μαγούλιανα)
- Γεώργιος Μερίκας, ιατρός, Ακαδημαϊκός, Υπουργός (Άγιος Ανδρέας)
- Γεώργιος Μιστριώτης, φιλόλογος, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών (Τρίπολη)
- Βασίλειος Οικονομίδης, νομικός, καθηγητής και πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών (Βυτίνα)
- Κωνσταντίνος Ρωμαίος, αρχαιολόγος, Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών (Βούρβουρα)
- Βασίλειος Σμυρνιώτης, ιατρός, καθηγητής χειρουργικής του Πανεπιστημίου Αθηνών (Λουκάς)
- Παναγιώτης Τρεμπέλας, θεολόγος, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών (Στεμνίτσα)
- Γκίκας Χαρδούβελης, Υπουργός, οικονομολόγος (Πούλιθρα)
Παράγοντες του αθλητισμού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Στάικος Βεργέτης, προπονητής ποδοσφαίρου (Τρίπολη)
- Δημήτριος Θανόπουλος, Ολυμπιονίκης ελληνορωμαϊκής πάλης (Στεμνίτσα)
- Βασίλης Κούβαλης, διεθνής ποδοσφαιριστής (Βέρβενα)
- Δημήτρης Κουρμπέλης, διεθνής ποδοσφαιριστής (Κορακοβούνι)
- Γιάννης Κούρος, υπερμαραθωνοδρόμος (Τρίπολη)
- Μιχάλης Μουρούτσος, Χρυσός Ολυμπιονίκης Ταεκβοντό (Λαγκάδια)
- Σταμάτης Σμυρνιώτης, βαλκανιονίκης και πανελληνιονίκης του στίβου, προπονητής (Γαρέα)
- Πολύβιος Χατζόπουλος, διεθνής ποδοσφαιριστής (Τρίπολη)
Δημοσιογράφοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Αλεξάνδρα Δουβαρά, δημοσιογράφος (Πούλιθρα)
- Σπύρος Λάμπρου, δημοσιογράφος (Δολιανά)
- Γρηγόρης Μιχαλόπουλος, δημοσιογράφος (Τρίπολη Αρκαδίας)
- Γιώργης Χριστοφιλάκης, δημοσιογράφος, θεατρικός συγγραφέας, σκηνοθέτης (Ελληνίτσα)
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Αρχαία Αρκαδία
- Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Αρκαδίας
- Διοικητική διαίρεση νομού Αρκαδίας (πρόγραμμα Καποδίστριας)
Σημείωσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ https://www.kalimera-arkadia.gr/voria-kynouria/item/39799-o-gnostos-ithopoios-vasilis-koykouras-sta-vervena.html ithopoios-vasilis-koykouras-sta-vervena.html]
- ↑ «Πέθανε ο Τζίμης Πανούσης - Η "άγνωστη" καταγωγή του από το Σαρακίνι Γορτυνίας». Kalimera Arkadia. 13 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2020.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Η ηλεκτρονική πύλη της Αρκαδίας
- Arcadia.ceid.upatras.gr | Η Αρκαδία σήμερα
- Δικτυακός τόπος για την Αρκαδία
- http://www.kalimera-arkadia.gr/ Ηλεκτρονική εφημερίδα της Αρκαδίας
- Arcadia Portal | Η Ηλεκτρονική Πύλη της Αρκαδίας
- Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αρκαδίας Αρχειοθετήθηκε 2011-07-21 στο Wayback Machine.
- Α΄ Παγκόσμιο Παναρκαδικό Διαδικτυακό Συνέδριο
- Πολιτιστικός, Τουριστικός, και Ιστορικός Οδηγός της Περιφέρειας Πελοποννήσου Αρχειοθετήθηκε 2008-10-22 στο Wayback Machine.
Αρκαδία, et in arkadia ego (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)- Η ιστορία της οικογένειας Παπαγιαννόπουλος - Δεληγιάννη - Λίτινα Αρχειοθετήθηκε 2016-03-05 στο Wayback Machine.
- Η ιστορία της οικογένειας Ορφανού Ιωάννη Δημοδιδάσκαλου
- Η ιστορία του χωριού Κάψια Αρκαδίας Αρχειοθετήθηκε 2012-04-22 στο Wayback Machine.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
|
.svg){kind=small} |
Αυτό το λήμμα σχετικά με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το. |