Μετάβαση στο περιεχόμενο

Βέρβενα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 37°22′17.8″N 22°27′49.0″E / 37.371611°N 22.463611°E / 37.371611; 22.463611

Βέρβενα
Βέρβενα is located in Greece
Βέρβενα
Βέρβενα
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα
ΠεριφέρειαΠελοποννήσου
Περιφερειακή ΕνότηταΑρκαδίας
ΔήμοςΒόρειας Κυνουρίας
Γεωγραφία
ΝομόςΑρκαδίας
Υψόμετρο1.160 μέτρα
Πληθυσμός
Μόνιμος176
Έτος απογραφής2021
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασίαΒέρβαινα
Ονομασία κατοίκωνΒερβενιώτες
Ταχ. κώδικας220 01
Τηλ. κωδικός2755

Τα Βέρβενα, επίσης γνωστό ως Βέρβαινα, καθώς και ως Άνω Βέρβενα, είναι ορεινός, παραδοσιακός οικισμός[εκκρεμεί παραπομπή] της Κυνουρίας στο Νομό Αρκαδίας. Είναι χτισμένα στις βόρειες πλαγιές του όρους Πάρνωνα σε υψόμετρο 1.160 μέτρων, αποτελώντας τον ορεινότερο οικισμό του. Απέχουν 20 χιλιόμετρα από την Τεγέα Αρκαδίας, 35 χιλιόμετρα από την Τρίπολη και 45 χιλιόμετρα από το Αστρος. Οι κάτοικοι διαμένουν το καλοκαίρι και κατά τους χειμερινούς μήνες στο Άστρος, στα Κάτω Βέρβενα, στο Ξηροπήγαδο, στο Κιβέρι Αργολίδας αλλά -σε μικρότερο βαθμό- και στους γύρω οικισμούς.

Κατά την αρχαιότητα, ίσως κατοικούσαν εδώ οι Βερβένιοι, αρκαδικό γένος, σύμφωνα με τον λεξικογράφο Ησύχιο,[1] ενώ η περιοχή του σημερινού χωριού ανήκε στην αρχαία Αρκαδία. Τα αρχαιότερα λείψανα που έχουν επισημανθεί στην περιοχή ανάγονται στη 2η χιλιετία π.Χ. και πρόκειται για λίθινες αξίνες που βρέθηκαν στη θέση Πέτρα, όπου η ομώνυμη βρύση. Στη θέση Παντελεήμων βρέθηκαν λείψανα λατρείας της Αρτέμιδος από τον 9ο αι π.Χ. μέχρι και τα ελληνιστικά χρόνια. Στη θέση αυτή κατά τον 6ο αι. π.Χ. κατασκευάστηκε ένας ολομάρμαρος ναός δωρικού ρυθμού, τον οποίο ερεύνησε ο καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Ρωμαίος. Μέσα στο χωριό έχουν εντοπιστεί ενδείξεις κατοίκησης του ίδιου χώρου κατά την ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδο. Περισσότερα στοιχεία κατοίκησης της περιοχής των Βερβένων σώζονται από την εποχή του Ιουστινιανού και εξής.

Βυζαντινή και οθωμανική περίοδος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ενδείξεις ύπαρξης του οικισμού κατά τη βυζαντινή περίοδο αποτελούν τα ερείπια παλαιότερων οικισμών στις γύρω περιοχές. Ο βυζαντινός οικισμός φαίνεται ότι κατά τον 12ο αι. μ.Χ. γνωρίζει άνθηση, καθώς στην εποχή αυτή χρονολογείται ο βυζαντινός ναός του οποίου αρχιτεκτονικά μέλη σώζονται εντοιχισμένα στον ναό του Τιμίου Προδρόμου του 18ου αι. μ.Χ. Για μια περίοδο, η περιοχή ερημώνει από πληθυσμό, αλλά επανακατοικείται κατά τον 17ο αιώνα. Σε απογραφή των Βενετών, το χωριό φέρεται να είχε 91 οικογένειες. Το χωριό ακμάζει κατά τον 18ο αιώνα και τότε χτίζονται τα πυργόσπιτα του Παπαϊωάννου, του Παπαθανασίου, του Αυγουστή και του Κρητικού. Την ίδια εποχή κατασκευάζεται και η Μεγάλη Βρύση του χωριού, η οποία είναι ολομάρμαρη, φέρει ανάγλυφες συμβολικές παραστάσεις και διαθέτει τέσσερις κρουνούς που ρέουν καθ' όλη τη διάρκεια του έτους.[εκκρεμεί παραπομπή] Το 1806 το χωριό καταστράφηκε από τους καταδιωκόμενους κλέφτες του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη μετά την άρνησή των κατοίκων του να τους συνδράμουν. Ο Κολοκοτρώνης αναφέρει το γεγονός στη Διήγησί του: «ἐστείλαμεν εἰς τὰ Βέρβενα νὰ μᾶς στείλῃ ψωμὶ καὶ ζωοτροφίας, καὶ αὐτοὶ μᾶς ἀποκρίθησαν: ἔχομε βόλια καὶ μπαροῦτι, καὶ ἐπήγαμε καὶ τοὺς 'χαλάσαμε.».[2]

Ελληνική Επανάσταση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά την Επανάσταση του 1821, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης ίδρυσε στα Βέρβενα στρατόπεδο και είχε εγκαταστήσει το στρατηγείο του στον Πύργο του Αυγουστή, ο οποίος ακόμη σώζεται. Στις 18 Μαΐου 1821, οι Τούρκοι από την Τρίπολη Αρκαδίας επιτίθενται εναντίον του στρατοπέδου χωριού, αλλά αποκρούονται στη μάχη των Δολιανών και Βερβένων. Τον Ιούνιο του 1821 έφθασε στα Βέρβενα, όπου είχε εγκατασταθεί και η Πελοποννησιακή Γερουσία, ο Δημήτριος Υψηλάντης από την Οδησσό της Ουκρανίας, και έγινε η επίσημη υποδοχή του, η οποία μνημονεύεται στην μαρμάρινη πλάκα, με τη μορφή ανοιχτού ειληταρίου, που αναρτήθηκε το 1920 στο σημείο της υποδοχής.

Τον Ιούλιο του 1825, στο χωριό επιτέθηκαν τουρκο-αιγυπτιακές δυνάμεις, ενώ το 1826 πυρπολήθηκε από τον Ιμπραήμ.[3]

Αναπαράσταση μάχης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παλαιότερα, κάθε χρόνο στο χωριό γινόταν η αναπαράσταση της μάχης των Βερβένων, που έλαβε χώρα στις 18 Μαίου 1821. Πλέον τελείται δοξολογία.

Δημογραφική εξέλιξη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Έτος Οικισμός Κοινότητα
1834 1.211 (269 οικογένειες) 1.577(345 οικογένειες)[4]
1907 1.039
1928 1.421 1.601
1940 1.294 1.735
1951 157 351
1961 21 232
1971 4 218
1981 440 675
1991 307 582
2001 302 540
2011 265 502
2021 375[5]

Κάθε καλοκαίρι διοργανώνεται τοπικό πανηγύρι της Αγίας Άννης με πλούσια ζωντανή παραδοσιακή μουσική.

  1. οἱ δὲ γένος τι Ἀρκαδικὸν τοὺς Βερβενίους Ησύχιος, Γλώσσαι.
  2. *Δημητρόπουλος, Δημήτρης (2012). «Ο "Γέρος του Μοριά": Κτίζοντας μία πατρική φιγούρα του έθνους». Στο: Κατερίνα Δέδε - Δημήτρης Δημητρόπουλος. Η ματιά των άλλων: Προσλήψεις προσώπων που σφράγισαν τρεις αιώνες (18ος-20ός αι.). Αθήνα: ΙΝΕ/ΕΙΕ. σελίδες 81–2. 
  3. ΕΜΠΛΟΚΗ - 18 Μαΐου 1821: Η μάχη Βερβένων και Δολιανών
  4. ΓΟΡΤΥΝΙΑΚΑ - Απογραφή Αρκαδίας (1834)
  5. Απογραφή 2021: Ο Δήμος Βόρειας Κυνουρίας αναλυτικά ανά δημοτική κοινότητα - Arcadia Portal

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]