Μετάβαση στο περιεχόμενο

Κάτω Δολιανά Αρκαδίας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 37°25′51.060″N 22°40′48.965″E / 37.43085000°N 22.68026806°E / 37.43085000; 22.68026806

Κάτω Δολιανά
Το Δημοτικό σχολείο Κάτω Δολιανών στην πλατεία του χωριού
Κάτω Δολιανά is located in Greece
Κάτω Δολιανά
Κάτω Δολιανά
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα[1]
Αποκεντρωμένη ΔιοίκησηΠελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου
ΠεριφέρειαΠελοποννήσου
Περιφερειακή ΕνότηταΑρκαδίας
ΔήμοςΒόρειας Κυνουρίας
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμαΠελοπόννησος
ΝομόςΑρκαδίας
Υψόμετρο96 μέτρα
Πληθυσμός
Μόνιμος503
Έτος απογραφής2021
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασίαΔολιανίτικα Καλύβια
Ονομασία κατοίκωνΔολιανίτες
Ταχ. κώδικας220 01
Τηλ. κωδικός2755
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Τα Κάτω Δολιανά είναι χωριό το οποίο αποτελεί έδρα της κοινότητας Δολιανών στην επαρχία Βόρειας Κυνουρίας. Η ευρύτερη διοικητική κοινότητα περιλαμβάνει επίσης τα χωριά Άνω Δολιανά, Δραγούμι, Κούβλης, Προσήλια, Ρουνέικα και Καμινάρι. Η αρχική ονομασία ήταν «Δολιανίτικα Καλύβια».

Έχουν χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός σύμφωνα με το ΦΕΚ Δ-908 α/13.11.1998 του ΥΠΕΧΩΔΕ.[2][3]

Βρίσκονται στην Ανατολική Αρκαδία, δίπλα στην πεδιάδα της Θυρέας και στις μεσημβρινές πλαγιές της οροσειράς Ζάβιτσα. Το χωριό διαπερνά ο χείμαρρος Τάνος καθώς και ο οδικός άξονας Τρίπολης-Άστρους. Τα σπίτια του οικισμού βρίσκονται σε υψόμετρο μεταξύ 85 και 160 μέτρων.

Ο οικισμός αποτελούσε τη χειμερινή διαμονή των κατοίκων των Άνω Δολιανών, όμως πλέον και με την ατόνηση της κτηνοτροφίας, έχει καταστεί μόνιμη. Οι ασχολίες των κατοίκων είναι κυρίως η ελαιοκομία, η γεωργία, αλλά και η κτηνοτροφία. Στο χωριό λειτουργεί δημοτικό σχολείο σε κτίσμα του 1904, καθώς και παιδικός σταθμός.

Η πρώτη έγγραφη αναφορά της τοποθεσίας του οικισμού γίνεται σε «ταπί» (έγγραφο) της Τουρκοκρατίας, όπου γίνεται μνεία της θέσεως «Σπηλιές».

Στον οικισμό εδρεύει ο «Πολιτιστικός Σύλλογος Δολιανών», με έτος ίδρυσης το 1995.

Παρ' ότι ο οικισμός δεν είναι παραθαλάσσιος, οι κάτοικοι συχνά αναφέρονται σε αυτόν και με το περιγραφικό «Γιαλός» όταν θέλουν να τον διαχωρίσουν από τον ορεινό οικισμό.

Οι οικισμοί Άνω Δολιανά και Κάτω Δολιανά, αναγνωρίστηκαν διοικητικά με τις συγκεκριμένες ονομασίες για πρώτη φορά στις 16 Οκτωβρίου 1940.[4]

Η Έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού στα όρια της κοινότητας

Στα όρια της κοινότητας βρίσκονται η αρχαία κωμόπολη Εύα, η Έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού, καθώς και το γυναικείο μοναστήρι της Μονής Λουκούς. Επίσης, στη θέση Τσιόροβος υπάρχουν τμήματα οχυρωματικών έργων και σπιτιών του 5ου και 4ου αιώνα π.Χ., λείψανα υδραγωγείου και τάφοι.[5]

Σπηλιές στα Κάτω Δολιανά

Αξιοσημείωτες είναι για την ιδιαιτερότητά τους και οι φυσικές σπηλιές του χωριού, οι οποίες είναι αποτέλεσμα της διάβρωσης των πετρωμάτων από τα νερά του ποταμού Τάνου και χωρίζουν τον οικισμό σε δύο γειτονιές. Η επάνω γειτονιά ονομάζεται Παλαμήδι.

Η περιοχή είναι κατάφυτη από ελαιόδενδρα. Η χλωρίδα συμπληρώνεται από εσπεριδοειδή και άλλα οπωροφόρα, όπως λεμονιές, πορτοκαλιές, συκιές, ενώ υπάρχει και μακία βλάστηση με κυρίαρχο είδος το πουρνάρι.

Στην περιοχή υπάρχουν -μεταξύ άλλων- λαγοί, τσακάλια (Canis aureus moreoticus) και αγριόχοιροι.

Διατελέσαντες πρόεδροι της κοινότητας Δολιανών

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • 1975-1978 Ιωάννης Μητρομάρας
  • 1978-1982 Γεώργιος Κωλέττης
  • 1982-1994 Γεώργιος Λαλιώτης (19;;-26/9/1995)[6]
  • 1995-1996 Αγγελής Αγγελίδης (1944-5/3/2024)
  • 1996-1998 Παναγιώτης Μπουζιόπουλος (;-2023)
  • 1998-2006 Σταύρος Δεληγιάννης
  • 2006-2010 Ιωάννης Σπανός (1969-2015)
  • 2011-2014 Ιωάννης Κοντογιαννόπουλος
  • 2014-2019 Δημήτριος Καζάς
  • 2019-2023 Δημήτριος Μεγκλής (1955-14/2/2025)
  • 2024-σήμερα Στυλιανός Ανδριανίδης

Δημογραφική εξέλιξη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην απογραφή του 1940, καταγράφηκαν για πρώτη φορά ξεχωριστοί αριθμοί πληθυσμού για τα δύο κεφαλοχώρια (Άνω και Κάτω Δολιανά) και τους γύρω οικισμούς. Η απογραφή του 1940 πραγματοποιήθηκε στις 16 Οκτωβρίου, όταν οι κάτοικοι ακόμα βρίσκονταν στον ορεινό οικισμό, ενώ του 1951 πραγματοποιήθηκε στις 7 Απριλίου και του 1971 στις 14 Μαρτίου, όταν οι κάτοικοι βρίσκονταν στον πεδινό. Κατά τη διάρκεια εκείνων των δεκαετιών όμως συντελέστηκε παράλληλα και η αλλαγή χρήσης των οικισμών ως προς το ποιος είναι ο βασικός. Αυτό εξηγεί και την μεγάλη αντιστροφή πληθυσμών στις απογραφές από το 1951 και έπειτα.

Βλ. επίσης: Τοπική Κοινότητα Δολιανών

ΑπογραφήΟικισμόςΚοινότηταΔιάγραμμα εξέλιξης πληθυσμού κοινότητας
1834-893[7]
1861-1.336[8]
1870-1.323
1879-1.682[9]
1889-1.577[10]
1896-1.649[11]
1907-1.627
1920-1.849
1928-1.796
1940821.680
19511.2461.650
19611.0811.497
19711.0991.404
19811.0751.338
19919331.283
20017801.097
2011595846
2021503723[12]

Παραγωγή και Απασχόληση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύρια ασχολία των κατοίκων στον πεδινό οικισμό σήμερα είναι η καλλιέργεια ελαιόδενδρων και η συγκομιδή της ελιάς (η οποία αποτελεί σχεδόν μονοκαλλιέργεια), με σκοπό την παραγωγή ελαιολάδου στο μεγαλύτερο ποσοστό.[13] Επίσης καλλιεργούνταν δημητριακά, ενώ από το 1937 και μετά, λίγα εσπεριδοειδή και λίγα αμπέλια για κρασί.

Παλαιότερα υπήρχε εκτεταμένη κτηνοτροφία στο χωριό. Μάλιστα πολύ συχνά υπήρχε κοινός βοσκός, ονομαζόμενος «μαναρτζής».[13] Σχεδόν όλοι οι κάτοικοι είχαν οικόσιτα ζώα και παρήγαγαν γαλακτοκομικά προϊόντα. Επίσης υπήρχε εκτεταμένη εκτροφή πουλερικών. Με την παρέλευση όμως των ετών οι δύο αυτές ασχολίες μειώθηκαν δραστικά.

Πολιτιστικοί Σύλλογοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η σφραγίδα του «Κεντρικού Πατριωτικού Συλλόγου Δολιανών»

Τα Δολιανά ανακηρύχθηκαν Δήμος για πρώτη φορά στις 24 Μαΐου του 1835 (ΦΕΚ 16Α - 24/05/1835[4][14]), με δήμαρχο τον Λ. Κωνσταντίνου.[15] Η σφραγίδα του Δήμου των Δολιανών απεικόνιζε ένα τσοπανόπουλο να παίζει τη φλογέρα του κάτω από ένα δέντρο, κατά πάσα πιθανότητα στην αυλή της εκκλησίας της Παναγίας της Κουβλιώτισας. Η σφραγίδα αυτή πέρασε στον Κεντρικό Πατριωτικό Σύλλογο «Δολιανά Κυνουρίας» ως συνέχεια της ιστορίας του Δήμου και αποτελεί μέχρι και σήμερα τη σφραγίδα του Συλλόγου.[15] Ο Κ.Π.Σ. «Δολιανά Κυνουρίας» συνεδρίασε για πρώτη φορά στις 12 Μαρτίου 1879 στην Αθήνα όταν και ιδρύθηκε, αρχικά ως «Πατριωτικός Σύλλογος τα "ΔΟΛΙΑΝΑ"».[16] Αναγνωρίστηκε επίσημα στις 23 Ιουνίου 1893, όντας ο αρχαιότερος στην Ελλάδα.[17] Έχει βραβευθεί από την Ακαδημία Αθηνών.

Στην κοινότητα δραστηριοποιείται και ο «Πολιτιστικός Σύλλογος Δολιανών», ο οποίος ιδρύθηκε το 1995 και έχει την έδρα του στα Κάτω Δολιανά.

Μεταφορά εικόνας Αϊ-Γιώργη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Την πρώτη Κυριακή του Νοεμβρίου, ακολουθώντας τη «Γιορτή Κάστανου», η εικόνα του προστάτη του χωριού Αγίου Γεωργίου, μεταφέρεται -μαζί με τους τελευταίους κατοίκους- στον πεδινό οικισμό.[18][19][20][21] Κατά την κάθοδο, η μεταφορά γίνεται από τους κατοίκους, αρχικά με τα χέρια και στη συνέχεια κουβαλώντας την στους ώμους τους, σε μια τελετουργική πεζοπορία που κρατάει περί τις οκτώ ώρες και περνάει μέσα από το παλαιό μονοπάτι που χρησιμοποιείτο για να συνδέει τους δύο οικισμούς πριν τη δημιουργία αυτοκινητοδρόμων.[22][23][24] Στις 23 Απριλίου, παράλληλα με την επιστροφή μέρους των κατοίκων για τις θερμές ημέρες του έτους, η εικόνα μεταφέρεται ξανά από τα Κάτω Δολιανά στον ορεινό οικισμό με λεωφορείο.[25] Υπολογίζεται ότι το πατροπαράδοτο έθιμο της μεταφοράς ξεκίνησε για πρώτη φορά λίγο μετά το 1850.[26]

Στις 10 Αυγούστου 2020, ανακοινώθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ότι το έθιμο ενεγράφη στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας,[26] με απόφαση της Υπουργού Λίνας Μενδώνη,[27][28][29] αποτελώντας ένα από τα μόλις 16 έθιμα της συγκεκριμένης λίστας, κατά τη στιγμή της ένταξης.[30][31]

Το λογότυπο του Νικηταρά Δολιανών

Στο χωριό εδρεύει το ποδοσφαιρικό σωματείο Αθλητικός Πολιτιστικός Σύλλογος Νικηταράς Δολιανών.[32] Εν συντομία Α.Π.Σ. Νικηταράς Δολιανών ή και σκέτο «Νικηταράς», όπως αποκαλείται από τους κατοίκους. Η ονομασία του προέρχεται από το όνομα με το οποίο ήταν γνωστός ο Νικήτας Σταματελόπουλος, οπλαρχηγός της Ελληνικής Επανάστασης, ο οποίος πρωτοστάτησε στη Μάχη των Δολιανών. Πρόκειται για ένα από τα παλαιότερα σωματεία της Αρκαδίας, με έτος ιδρύσεως το 1921. Αγωνίζεται στις τοπικές κατηγορίες της ΕΠΣ Αρκαδίας και χρώματά του είναι το κόκκινο και το λευκό.

Έζησαν στα Δολιανά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατάγονται από τα Δολιανά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. (Ελληνικά) Βάση δεδομένων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
  2. «Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής - Αρχείο Παραδοσιακών Οικισμών & Διατηρητέων Κτιρίων». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Απριλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2019.
  3. «Οι Παραδοσιακοί Οικισμοί της χώρας και οι όροι δόμησης». Δομική Πληροφορική. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Αυγούστου 2018. Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2020.
  4. 1 2 «ΕΕΤΑΑ - Διοικητικές μεταβολές της Τ.Α. - Νομός Αρκαδίας - ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΔΗΜΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ - Δ. Δολιανών (Αρκαδίας)». ΕΕΤΑΑ-Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης Α.Ε. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2024.
  5. ExploringGreece - Κάτω Δολιανά (Χωριό) ΑΡΚΑΔΙΑ, ΒΟΡΕΙΑ ΚΥΝΟΥΡΙΑ
  6. εφ. Η Καθημερινή, Ψήφισμα Κοινοτικού Συμβουλίου για το θάνατο του Γιώργου Λαλιώτη, 27 Σεπτεμβρίου 1995, δημοσίευση στις 29 Σεπτεμβρίου 1995, σελ. 14.
  7. ΓΟΡΤΥΝΙΑΚΑ - Απογραφή Αρκαδίας (1834)
  8. Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός του έτους 1861
  9. «Εργαστήριο Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων Πανεπιστημίου Θεσσαλίας - Εργο e-Demography - Εκδόσεις ΕΛΣΤΑΤ - Απογραφές - 1879» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 21 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 2019.
  10. «Εργαστήριο Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων Πανεπιστημίου Θεσσαλίας - Εργο e-Demography - Εκδόσεις ΕΛΣΤΑΤ - Απογραφές - 1889» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 21 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 2019.
  11. «Εργαστήριο Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων Πανεπιστημίου Θεσσαλίας - Εργο e-Demography - Εκδόσεις ΕΛΣΤΑΤ - Απογραφές - 1896» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 21 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 2019.
  12. Απογραφή 2021: Ο Δήμος Βόρειας Κυνουρίας αναλυτικά ανά δημοτική κοινότητα - Arcadia Portal
  13. 1 2 «Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Κοινωνίας». Ψηφιακό Αποθετήριο της Ακαδημίας των Αθηνών. 1977–1978. Ανακτήθηκε στις 11 Αυγούστου 2025.CS1 maint: Μορφή ημερομηνίας (link)
  14. «ΕΕΤΑΑ - Διοικητικές μεταβολές της Τ.Α. - Νομός Αρκαδίας - ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΟΙΚΙΣΜΩΝ - Δολιανά (Αρκαδίας)». ΕΕΤΑΑ-Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης Α.Ε. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2024.
  15. 1 2 «Κεντρικός Πατριωτικός Σύλλογος Δολιανά Κυνουρίας - Το χωριό - Δολιανά». kentrikosdoliana.gr. 7 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2020.
  16. «Κεντρικός Πατριωτικός Σύλλογος Δολιανά Κυνουρίας - Το πρώτο Πρακτικό». Αρχική. 11 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2021.
  17. «Κεντρικός Πατριωτικός Σύλλογος Δολιανά Κυνουρίας - Καταστατικό Συλλόγου». Αρχική. 11 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2021.
  18. astros-kynourianews.gr - Η μεταφορά της εικόνας του Άη Γιώργη των Δολιανών ,από τα Άνω στα Κάτω Δολιανά
  19. DiscoverKynouria.gr - Μεταφορά της εικόνας του Αγίου Γεωργίου από τα Άνω στα Κάτω Δολιανά
  20. ArcadiaSpot.gr (11 Οκτωβρίου 2019). «Η μεταφορά της εικόνας του Αγίου Γεωργίου». ARCADIA Spot. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Ιουλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουλίου 2020.
  21. «Το Πάσχα, κορυφαία στιγμή στο επίσημο θρησκευτικό και λαϊκό εορτολόγιο». www.ertnews.gr. 24 Απριλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 25 Απριλίου 2022.
  22. «Parnon Trail - Δραγούνι-Κορύτες». parnontrail.eu. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Δεκεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 29 Δεκεμβρίου 2020.
  23. «Η μεταφορά της Εικόνας από τα Ανω στα Κάτω Δολιανά (εικόνες - βίντεο)». Kalimera Arkadia. 1 Νοεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουλίου 2020.
  24. «Φωτογραφικό υλικό και βίντεο από την μεταφορά της εικόνας από τα Άνω Δολιανά». Arcadia Portal. 5 Νοεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουλίου 2020.
  25. «Η εικόνα του Αγιώργη». 5ente. Ανακτήθηκε στις 25 Απριλίου 2022.
  26. 1 2 «Η μεταφορά της εικόνας του Αγιώργη από τα Άνω στα Κάτω Δολιανά και αντίστροφα». ayla.culture.gr. 10 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 25 Απριλίου 2022.
  27. «Εγγραφή 16 νέων στοιχείων στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας». ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ. 11 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 11 Αυγούστου 2020.
  28. «Δολιανά Κυνουρίας: Στο ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς έθιμο της περιοχής». ert.gr. 11 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 11 Αυγούστου 2020.
  29. «Το έθιμο της μεταφοράς της εικόνας του Αγιώργη από τα Άνω στα Κάτω Δολιανά στο Εθνικό́ Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας». Astros News. 11 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 11 Αυγούστου 2020.
  30. «Ποια πανηγύρια, παραδοσιακά προϊόντα και έθιμα μπήκαν στον κατάλογο της Αϋλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς». Protagon.gr. 11 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 11 Αυγούστου 2020.
  31. «Στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς η μεταφορά της Εικόνας του Αηγιώργη από τα Άνω στα Κάτω Δολιανά!». Kalimera Arkadia. 10 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 11 Αυγούστου 2020.
  32. ΕΠΣ Αρκαδίας - ΝΙΚΗΤΑΡΑΣ
  33. «Νομάρχες Άρτας». artavoice.gr. 28 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 31 Μαΐου 2020.
  34. «Γιώργος Ταλιούρης». ΜουσικόVLOG. Ανακτήθηκε στις 15 Νοεμβρίου 2021.
  35. «Βέμμος Ν. Κωνσταντίνος – ΠΜΣ: ΘΡΟΜΒΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΘΡΟΜΒΩΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ». uth.gr ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ. 14 Οκτωβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουνίου 2022.
  36. «Αλέξανδρος Παπαηλιού». Καλωσήλθατε στον δικτυακό τόπο των Αρκάδων. Ανακτήθηκε στις 31 Οκτωβρίου 2021.
  37. «Από τα Δολιανά... στα Καλάβρυτα με το βιολί της Ευαγγελίας Κατσιάνη (vid)». Arcadia Portal. 21 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2021.
  38. ««Περδικούλα ημέρωνα»: Ερωτικό τραγούδι - βιντεοκλίπ γυρισμένο στο ταμπούρι του Νικηταρά (vid)». Arcadia Portal. 10 Δεκεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2021.
  39. «ΠΡΟΣΩΠΟ – Βιβλιοnet». Βιβλιοnet – The Greek Books in Print. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
  40. Newsroom. «500 λέξεις με τον Κώστα Βούλγαρη». Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
  41. Kastaniotis. «Κώστας Βούλγαρης _ Εκδόσεις Καστανιώτη». Εκδόσεις Καστανιώτη. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2021.
  42. «ΚΩΣΤΑΣ ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ». Εταιρεία Συγγραφέων. Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2021.
  43. «stixoi.info: Νίκος Δούλος (Στιχουργός)». stixoi.info. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2022.
  44. «Τερζάκης Δημ. Εμμανουήλ (1908-1984) – Από τη Ναυπλιακή ποίηση». ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ. 27 Ιουνίου 2010. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2023.
  45. «Άγγελος Τερζάκης ( 1907 – 1979 ) _ ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ». 30 Οκτωβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2023.
  46. «Εθνικό Κέντρο Βιβλίου / Από το 18ο αιώνα μέχρι το 1935». Εθνικό Κέντρο Βιβλίου / Αρχική Σελίδα. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Φεβρουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 2023.
  47. «ΠΡΟΣΩΠΟ – Βιβλιοnet». Βιβλιοnet – The Greek Books in Print. Ανακτήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 2023.
  48. «Τερζάκης Δημήτριος». ΤΟΠΟΙ ΜΝΗΜΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ 1821. 28 Νοεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 2023.
  49. Βερέμης, Θάνος (2021). Όρος των Ελαιών. Εκδόσεις Λιβάνη. ISBN 978-960-03-6995-3.
  50. «...από το στόμα της παλιάς Remington...». nautilus. 27 Φεβρουαρίου 2004. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2021.
  51. «ΠΡΟΣΩΠΟ – Βιβλιοnet». Βιβλιοnet – The Greek Books in Print. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2021.
  52. «Ο «μογιλάλος» Γιάννης Πάνου (1943 – 11 Οκτωβρίου 1998)». ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ Ο ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ. 10 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2021.
  53. Πάνου, Γιάννης· Μάτεσις, Παύλος· Στεφανίδης, Μάνος· Λάζος, Γρηγόρης. «... από το στόμα της παλιάς Remington...». Kastaniotis.com. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2022.
  54. «Γ. Πάνου, «...από το στόμα της παλιάς Remington...»». Διαδραστικά Σχολικά Βιβλία - Αρχική σελίδα. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιουνίου 2022. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2022.CS1 maint: Unfit url (link)
  55. ««…από το στόμα της παλιάς Remington…»: μαθήματα δημιουργικής γραφής σ' έναν νεοφώτιστο διηγηματογράφο / Δήμητρα Λουκά». Χάρτης - Μηνιαίο περιοδικό Λόγου και Τέχνης. 4 Φεβρουαρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2022.
  56. «Ο Σπύρος Λάμπρου στο elpis calling...». Elpis Calling. 3 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
  57. «Ο ALPHΑ στην Τρίπολη για το Πάσχα! (photos&video)». Arcadia Portal. 2 Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.
  58. «Η Αρκαδία θρηνεί τον χαμό του παλικαριού». ΠΡΩΙΝΟΣ ΜΟΡΙΑΣ - Ημερήσια εφημερίδα της Αρκαδίας. 31 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2024.
  59. «Καρχιμάκης Λευτέρης». ΠΑΣΟΚ - Κίνημα Αλλαγής. 14 Μαΐου 2024. Ανακτήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 2024.
  • Χρονικά Δολιανών Κυνουρίας. Αθήνα: Κεντρικός Πατριωτικός Σύλλογος «Δολιανά Κυνουρίας». 2000. 
  • Σαραντάκης, Πέτρος (2008). Περιήγηση Αρκαδίας. Αθήνα: Εκδόσεις Οιάτης. ISBN 960-91420-2-8. 
  • Σαραντάκης, Πέτρος (2002). Αρκαδία: Οι τόποι και οι δρόμοι του Νερού. Αθήνα: Εκδόσεις Οιάτης. ISBN 960-91420-1-X. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]