Κάτω Δολιανά Αρκαδίας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Μετάβαση στην πλοήγηση Πήδηση στην αναζήτηση

Συντεταγμένες: 37°25′51″N 22°40′49″E / 37.430850°N 22.680268°E / 37.430850; 22.680268

Κάτω Δολιανά
Το Δημοτικό σχολείο στην πλατεία του χωριού
Τοποθεσία στον χάρτη
Τοποθεσία στον χάρτη
Κάτω Δολιανά
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα[1]
ΠεριφέρειαΠελοποννήσου
ΔήμοςΔήμος Βόρειας Κυνουρίας
ΚοινότηταΔολιανών
Γεωγραφία και στατιστική
Γεωγραφικό διαμέρισμαΠελοποννήσου
ΝομόςΑρκαδίας
Υψόμετρο85-150μ.
Πληθυσμός595 (2011)[2]
Άλλα
Παλαιά ονομασίαΔολιανίτικα Καλύβια
Ονομασία κατοίκωνΔολιανίτες
Ταχ. κωδ.220 01
Τηλ. κωδ.2755

Τα Κάτω Δολιανά είναι χωριό το οποίο αποτελεί έδρα της κοινότητας Δολιανών στην επαρχία Βόρειας Κυνουρίας. Η ευρύτερη διοικητική κοινότητα περιλαμβάνει επίσης τα χωριά Άνω Δολιανά, Δραγούμι, Κούβλης, Προσήλια, Ρουνέικα και Καμινάρι. Η αρχική ονομασία ήταν «Δολιανίτικα Καλύβια».

Το Δημοτικό σχολείο τη δεκαετία του 1950

Έχουν χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός σύμφωνα με το ΦΕΚ Δ-908 α/13.11.1998 του ΥΠΕΧΩΔΕ.[3][4]

Γεωγραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βρίσκονται στην Ανατολική Αρκαδία, δίπλα στην πεδιάδα της Θυρέας και στις μεσημβρινές πλαγιές της οροσειράς Ζάβιτσα. Το χωριό διαπερνά ο χείμαρρος Τάνος καθώς και ο οδικός άξονας Τρίπολης-Άστρους. Η περιοχή είναι κατάφυτη από ελαιόδενδρα.

Πληροφορίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο οικισμός αποτελούσε τη χειμερινή διαμονή των κατοίκων των Άνω Δολιανών, όμως πλέον και με την ατόνηση της κτηνοτροφίας, έχει καταστεί μόνιμη. Οι ασχολίες των κατοίκων είναι κυρίως η ελαιοκομία, η γεωργία, αλλά και η κτηνοτροφία. Στο χωριό λειτουργεί δημοτικό σχολείο σε κτίσμα του 1904, καθώς και παιδικός σταθμός.

Η πρώτη έγγραφη αναφορά της τοποθεσίας του οικισμού γίνεται σε «ταπί» (έγγραφο) της Τουρκοκρατίας, όπου γίνεται μνεία της θέσεως «Σπηλιές».

Οι κάτοικοι αναφέρονται στον οικισμό και με την ονομασία «Γιαλός» όταν θέλουν να τον διαχωρίσουν από τον ορεινό οικισμό.

Αξιοθέατα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού στα όρια της κοινότητας

Στα όρια της κοινότητας βρίσκονται η αρχαία κωμόπολη Εύα, η Έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού, καθώς και το γυναικείο μοναστήρι της Μονής Λουκούς. Επίσης, στη θέση Τσιόροβος υπάρχουν τμήματα οχυρωματικών έργων και σπιτιών του 5ου και 4ου αιώνα π.Χ., λείψανα υδραγωγείου και τάφοι.[5]

Αξιοσημείωτες είναι για την ιδιαιτερότητά τους και οι φυσικές σπηλιές του χωριού, οι οποίες είναι αποτέλεσμα της διάβρωσης των πετρωμάτων από τα νερά του ποταμού Τάνου και χωρίζουν τον οικισμό σε δύο γειτονιές. Η επάνω γειτονιά ονομάζεται Παλαμήδι.

Πανίδα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην περιοχή υπάρχουν -μεταξύ άλλων- λαγοί, τσακάλια (Canis aureus moreoticus) και αγριόχοιροι.

Δημογραφική εξέλιξη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βλ. επίσης: Τοπική Κοινότητα Δολιανών

Απογραφή Οικισμός Κοινότητα Διάγραμμα εξέλιξης πληθυσμού κοινότητας
1834 - 893[6]
1861 - 1.336[7]
1870 - 1.323
1879 - 1.682[8]
1889 - 1.577[9]
1896 - 1.649[10]
1907 - 1.627
1920 - 1.849
1928 - 1.796
1940 82 1.680
1951 1.246 1.650
1961 1.081 1.497
1971 1.099 1.404
1981 1.075 1.338
1991 933 1.283
2001 780 1.097
2011 595 846

Στην απογραφή, καταγράφηκαν για πρώτη φορά το 1940 ξεχωριστοί αριθμοί πληθυσμού για τα δύο κεφαλοχώρια (Άνω και Κάτω Δολιανά) και τους γύρω οικισμούς. Η απογραφή του 1940 πραγματοποιήθηκε στις 16 Οκτωβρίου, όταν οι οικιστές ακόμα βρίσκονταν στον ορεινό οικισμό, ενώ του 1951 πραγματοποιήθηκε στις 7 Απριλίου και του 1971 στις 14 Μαρτίου, όταν οι κάτοικοι βρίσκονταν στον πεδινό. Κατά τη διάρκεια εκείνων των δεκαετιών όμως συντελέστηκε παράλληλα και η αλλαγή χρήσης των οικισμών ως προς το ποιος είναι ο βασικός. Αυτό εξηγεί και την μεγάλη αντιστροφή πληθυσμών στις απογραφές από το 1951 και έπειτα.

Εκδηλώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μεταφορά εικόνας Άη Γιώργη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Την πρώτη Κυριακή του Νοεμβρίου, ακολουθώντας τη «Γιορτή Κάστανου», η εικόνα του προστάτη του χωριού Αγίου Γεωργίου, μεταφέρεται -μαζί με τους τελευταίους κατοίκους- στον πεδινό οικισμό.[11][12][13][14] Κατά την κάθοδο, η μεταφορά γίνεται από τους κατοίκους, αρχικά με τα χέρια και στη συνέχεια κουβαλώντας την στους ώμους τους, σε μια τελετουργική πεζοπορία που κρατάει περί τις οκτώ ώρες και περνάει μέσα από το παλαιό μονοπάτι που χρησιμοποιείτο για να συνδέει τους δύο οικισμούς πριν τη δημιουργία αυτοκινητοδρόμων.[15][16][17] Στις 23 Απριλίου, παράλληλα με την επιστροφή μέρους των οικιστών για τις θερμές ημέρες του έτους, η εικόνα μεταφέρεται ξανά από τα Κάτω Δολιανά στον ορεινό οικισμό με λεωφορείο.[18]

Στις 10 Αυγούστου 2020, ανακοινώθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ότι το έθιμο ενεγράφη στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας,[19] με απόφαση της Υπουργού Λίνας Μενδώνη,[20][21][22] αποτελώντας ένα από τα μόλις 16 έθιμα της συγκεκριμένης λίστας.[23][24]

Αθλητισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στο χωριό εδρεύει το ποδοσφαιρικό σωματείο "Αθλητικός Ποδοσφαιρικός Σύλλογος Νικηταράς Δολιανών".[25] Εν συντομία Νικηταράς Α.Π.Σ. ή και σκέτο "Νικηταράς" όπως αποκαλείται από τους κατοίκους. Η ονομασία του προέρχεται από το όνομα με το οποίο ήταν γνωστός ο Νικήτας Σταματελόπουλος, οπλαρχηγός της Ελληνικής Επανάστασης, ο οποίος πρωτοστάτησε στη Μάχη των Δολιανών. Πρόκειται για ένα από τα παλαιότερα σωματεία της Αρκαδίας, με έτος ιδρύσεως το 1921. Αγωνίζεται στις τοπικές κατηγορίες της ΕΠΣ Αρκαδίας και χρώματά του είναι το κόκκινο και το λευκό.

Διατελέσαντες πρόεδροι της Κοινότητας Κάτω Δολιανών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μεταπολιτευτικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

...

  • 1979-82 Γεώργιος Κωλέττης
  • 1983-94 Γεώργιος Λαλιώτης (19??-1995)[26]
  • 1995-98 Αγγελής Αγγελίδης

Προσωπικότητες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ (Ελληνικά) Βάση δεδομένων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
  2. ↑ «Απογραφή Πληθυσμού-Kατοικιών 2011». (Ελληνικά) Ελληνική απογραφή 2011. Ελληνική Στατιστική Αρχή. 1  Μαΐου 2011.
  3. ↑ «Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής - Αρχείο Παραδοσιακών Οικισμών & Διατηρητέων Κτιρίων». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Απριλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2019. 
  4. ↑ «Οι Παραδοσιακοί Οικισμοί της χώρας και οι όροι δόμησης». Δομική Πληροφορική. Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2020. 
  5. ↑ ExploringGreece - Κάτω Δολιανά (Χωριό) ΑΡΚΑΔΙΑ, ΒΟΡΕΙΑ ΚΥΝΟΥΡΙΑ
  6. ↑ ΓΟΡΤΥΝΙΑΚΑ - Απογραφή Αρκαδίας (1834)
  7. ↑ Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός του έτους 1861
  8. ↑ Εργαστήριο Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων Πανεπιστημίου Θεσσαλίας - Εργο e-Demography - Εκδόσεις ΕΛΣΤΑΤ - Απογραφές - 1879
  9. ↑ Εργαστήριο Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων Πανεπιστημίου Θεσσαλίας - Εργο e-Demography - Εκδόσεις ΕΛΣΤΑΤ - Απογραφές - 1889
  10. ↑ Εργαστήριο Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων Πανεπιστημίου Θεσσαλίας - Εργο e-Demography - Εκδόσεις ΕΛΣΤΑΤ - Απογραφές - 1896
  11. ↑ astros-kynourianews.gr - Η μεταφορά της εικόνας του Άη Γιώργη των Δολιανών ,από τα Άνω στα Κάτω Δολιανά
  12. ↑ DiscoverKynouria.gr - Μεταφορά της εικόνας του Αγίου Γεωργίου από τα Άνω στα Κάτω Δολιανά
  13. ↑ ArcadiaSpot.gr (11 Οκτωβρίου 2019). «Η μεταφορά της εικόνας του Αγίου Γεωργίου». ARCADIA Spot. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Ιουλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουλίου 2020. 
  14. ↑ «Το Πάσχα, κορυφαία στιγμή στο επίσημο θρησκευτικό και λαϊκό εορτολόγιο». www.ertnews.gr. 24 Απριλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 25 Απριλίου 2022. 
  15. ↑ «Parnon Trail - Δραγούνι-Κορύτες». parnontrail.eu. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Δεκεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 29 Δεκεμβρίου 2020. 
  16. ↑ «Η μεταφορά της Εικόνας από τα Ανω στα Κάτω Δολιανά (εικόνες - βίντεο)». Kalimera Arkadia. 1 Νοεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουλίου 2020. 
  17. ↑ «Φωτογραφικό υλικό και βίντεο από την μεταφορά της εικόνας από τα Άνω Δολιανά». Arcadia Portal. 5 Νοεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουλίου 2020. 
  18. ↑ «Η εικόνα του Αγιώργη». 5ente. Ανακτήθηκε στις 25 Απριλίου 2022. 
  19. ↑ «Η μεταφορά της εικόνας του Αγιώργη από τα Άνω στα Κάτω Δολιανά και αντίστροφα». ayla.culture.gr. 10 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 25 Απριλίου 2022. 
  20. ↑ «Εγγραφή 16 νέων στοιχείων στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας». ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ. 11 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 11 Αυγούστου 2020. 
  21. ↑ «Δολιανά Κυνουρίας: Στο ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς έθιμο της περιοχής». ert.gr. 11 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 11 Αυγούστου 2020. 
  22. ↑ «Το έθιμο της μεταφοράς της εικόνας του Αγιώργη από τα Άνω στα Κάτω Δολιανά στο Εθνικό́ Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας». Astros News. 11 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 11 Αυγούστου 2020. 
  23. ↑ «Ποια πανηγύρια, παραδοσιακά προϊόντα και έθιμα μπήκαν στον κατάλογο της Αϋλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς». Protagon.gr. 11 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 11 Αυγούστου 2020. 
  24. ↑ «Στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς η μεταφορά της Εικόνας του Αηγιώργη από τα Άνω στα Κάτω Δολιανά!». Kalimera Arkadia. 10 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 11 Αυγούστου 2020. 
  25. ↑ ΕΠΣ Αρκαδίας - ΝΙΚΗΤΑΡΑΣ
  26. ↑ εφ. Η Καθημερινή, Ψήφισμα Κοινοτικού Συμβουλίου για το θάνατο του Γιώργου Λαλιώτη, 27 Σεπτεμβρίου 1995, δημοσίευση στις 29 Σεπτεμβρίου 1995, σελ. 14.
  27. ↑ «Νομάρχες Άρτας». artavoice.gr. 28 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 31 Μαΐου 2020. 
  28. ↑ «Γιώργος Ταλιούρης». ΜουσικόVLOG. Ανακτήθηκε στις 15 Νοεμβρίου 2021. 
  29. ↑ «...από το στόμα της παλιάς Remington...». nautilus. 27 Φεβρουαρίου 2004. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2021. 
  30. ↑ «ΠΡΟΣΩΠΟ – Βιβλιοnet». Βιβλιοnet – The Greek Books in Print. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2021. 
  31. ↑ «Ο «μογιλάλος» Γιάννης Πάνου (1943 – 11 Οκτωβρίου 1998)». ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ Ο ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ. 10 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2021. 
  32. ↑ Πάνου, Γιάννης· Μάτεσις, Παύλος· Στεφανίδης, Μάνος· Λάζος, Γρηγόρης. «... από το στόμα της παλιάς Remington...». Kastaniotis.com. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2022. 
  33. ↑ «Γ. Πάνου, «...από το στόμα της παλιάς Remington...»». Διαδραστικά Σχολικά Βιβλία - Αρχική σελίδα. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2022. 
  34. ↑ ««…από το στόμα της παλιάς Remington…»: μαθήματα δημιουργικής γραφής σ' έναν νεοφώτιστο διηγηματογράφο / Δήμητρα Λουκά». Χάρτης - Μηνιαίο περιοδικό Λόγου και Τέχνης. 4 Φεβρουαρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2022. 
  35. ↑ «Βέμμος Ν. Κωνσταντίνος – ΠΜΣ: ΘΡΟΜΒΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΘΡΟΜΒΩΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ». uth.gr ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ. 14 Οκτωβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουνίου 2022. 
  36. ↑ «Αλέξανδρος Παπαηλιού». Καλωσήλθατε στον δικτυακό τόπο των Αρκάδων. Ανακτήθηκε στις 31 Οκτωβρίου 2021. 
  37. ↑ «ΠΡΟΣΩΠΟ – Βιβλιοnet». Βιβλιοnet – The Greek Books in Print. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020. 
  38. ↑ Newsroom. «500 λέξεις με τον Κώστα Βούλγαρη». Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020. 
  39. ↑ Kastaniotis. «Κώστας Βούλγαρης _ Εκδόσεις Καστανιώτη». Εκδόσεις Καστανιώτη. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2021. 
  40. ↑ «ΚΩΣΤΑΣ ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ». Εταιρεία Συγγραφέων. Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2021. 
  41. ↑ «stixoi.info: Νίκος Δούλος (Στιχουργός)». stixoi.info. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2022. 
  42. ↑ «Ο Σπύρος Λάμπρου στο elpis calling...». Elpis Calling. 3 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020. 
  43. ↑ «Ο ALPHΑ στην Τρίπολη για το Πάσχα! (photos&video)». Arcadia Portal. 2 Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020. 

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Κεντρικός Πατριωτικός Σύλλογος "Δολιανά Κυνουρίας", Χρονικά Δολιανών Κυνουρίας, Αθήνα 29/6/2000
  • Πέτρος Σαραντάκης, Περιήγηση Αρκαδίας, Εκδόσεις Οιάτης, Αθήνα 2008, ISBN 960-91420-2-8
  • Πέτρος Σαραντάκης, Αρκαδία: Οι τόποι και οι δρόμοι του Νερού, Εκδόσεις Οιάτης, Αθήνα 2002, ISBN 960-91420-1-X

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Κάτω_Δολιανά_Αρκαδίας&oldid=9791854"