The Punisher (1ος κύκλος)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
The Punisher
(1ος κύκλος)
Αφίσα προώθησης πρώτου κύκλου
Όνομα ΣειράςThe Punisher
ΗθοποιοίΤζον Μπέρνθαλ
Έμπον Μος-Μπάχρατς
Μπεν Μπαρνς
Άμπερ Ρόουζ Ρίβα
Ντάνιελ Γουέμπερ
Πολ Σουλτς
Τζέισον Ρ. Μουρ
Μάικλ Νέιθανσον
Τζέιμι Ρέι Νιούμαν
Ντέμπορα Αν Γολ
Αριθμός σεζόνΠρώτη
Αριθμός Επεισοδίων13 (49-58 λεπτά)
ΧώραΗνωμένες Πολιτείες
ΓλώσσαΑγγλικά
Μετάδοση
ΚανάλιNetflix
Προβολή17 Νοεμβρίου 2017
Χρονολογική σειρά σεζόν
Έπεται →
2ος κύκλος

Ο πρώτος κύκλος της αμερικανικής διαδικτυακής τηλεοπτικής σειράς The Punisher, η οποία βασίζεται στον ομώνυμο χαρακτήρα των Marvel Comics, ακολουθεί τον Φρανκ Καστλ στην προσπάθειά του να αποκαλύψει μία συνωμοσία ενώ αποζητά εκδίκηση για τον θάνατο της οικογένειάς του. Τα γεγονότα διαδραματίζονται μέσα στο κινηματογραφικό σύμπαν της Marvel (MCU), αποτελώντας μια συνοχή με ταινίες και άλλες τηλεοπτικές σειρές του franchise. Η παραγωγή του πρώτου κύκλου έγινε από την Marvel Television σε συνεργασία με τα ABC Studios και την εταιρεία παραγωγής Bohemian Risk Productions. Επικεφαλής του πρώτου κύκλου ήταν ο Στιβ Λάιτφουτ.

Ο Τζον Μπέρνθαλ πρωταγωνιστεί στη σειρά ως Φρανκ Καστλ, πλαισιωμένος από τους Έμπον Μος-Μπάχρατς, Μπεν Μπαρνς, Άμπερ Ρόουζ Ρίβα, Ντάνιελ Γουέμπερ, Πολ Σουλτς, Τζέισον Ρ. Μουρ, Μάικλ Νέιθανσον, Τζέιμι Ρέι Νιούμαν και Ντέμπορα Αν Γολ. Η ανάπτυξη της σειράς ως spin-off της τηλεοπτικής σειράς Daredevil, ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2016 και εγκρίθηκε τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς. Ο Λάιτφουτ ανακοινώθηκε ως εκτελεστικός παραγωγός και επικεφαλής της σειράς, ενώ οι Μπέρνθαλ και Γολ θα επαναλάμβαναν τους ρόλους τους από τη σειρά Daredevil. Τα γυρίσματα έλαβαν χώρα στη Νέα Υόρκη από τον Οκτώβριο του 2016 μέχρι τον Απρίλιο του 2017. Τα πρακτικά εφέ ενισχύθηκαν από το τμήμα οπτικών εφέ με την προσθήκη φλας που αναβόσβηναν στις κάννες των όπλων κατά τους πυροβολισμούς, αίματος στις σκηνές μάχης και άλλα. Ο κύκλος εξερευνά επίσης τη διαταραχή μετατραυματικού στρες στους βετεράνους στρατιώτες και απεικονίζει «όλες τις πλευρές» της συζήτησης για τον έλεγχο των όπλων στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ο κύκλος έκανε την επίσημη πρεμιέρα του στις 6 Νοεμβρίου 2017 στη Νέα Υόρκη, με ολόκληρο τον κύκλο των 13 επεισοδίων να κυκλοφορεί στο Netflix περίπου δέκα μέρες μετά, στις 17 Νοεμβρίου. Συνολικά, ο πρώτος κύκλος έλαβε μικτές κριτικές, με την ερμηνεία του Μπέρνθαλ, τις σκηνές δράσεις και τις βελτιώσεις που έγιναν σε σχέση με το αρχικό υλικό προηγούμενων ταινιών να επαινούνται, αλλά δέχθηκε επικρίσεις για τον ρυθμό και την ποσότητα βίας που εμπεριέχεται σε αυτόν. Μία κυκλοφορία έκπληξη ήταν προγραμματισμένη να κυκλοφορήσει τον Οκτώβριο, αλλά ακυρώθηκε μετά την ένοπλη επίθεση που έλαβε χώρα στο Λας Βέγκας στις αρχές του μήνα. Ο πρώτος κύκλος έλαβε επίσης υποψηφιότητες για διάφορα βραβεία, ανάμεσά τους και μία υποψηφιότητα για βραβείο Emmy, ενώ κέρδισε ένα βραβείο Saturn στην κατηγορία της καλύτερης νέας σειράς με υπερήρωες. Ο δεύτερος κύκλος της σειράς πήρε επίσημα το πράσινο φως τον Δεκέμβριο του 2017.[1]

Επεισόδια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αρ.
επεισοδίου
σειράς 		Αρ.
επεισοδίου
κύκλου 		Τίτλος Σκηνοθεσία Σενάριο Α' Προβολή
11 "3AM" Tom ShanklandSteve Lightfoot17 Νοεμβρίου 2017
Ο Φρανκ Καστλ, ως «Punisher», κυνηγά και σκοτώνει τα τελευταία μέλη των συμμοριών που σκότωσαν την οικογένειά του. Έξι μήνες αργότερα, ξυπνάει κάθε πρωί στις 3:00 από εφιάλτες, όπου βλέπει την οικογένειά του να πεθαίνει. Περνάει τις περισσότερες ώρες του δουλεύοντας, κατεδαφίζοντας ένα παλιό κτίριο. Αυτό εκνευρίζει τους συναδέλφους του, αφού δεν λαμβάνουν επιπλέον πληρωμή εξαιτίας των υπερωριών του Καστλ. Επισκέπτεται επίσης τον Κέρτις Χόιλ, έναν βετεράνο με τον οποίο υπηρέτησε μαζί πριν τον θάνατο της οικογένειάς του, και αναφέρει πως αυτό το διάστημα στο Αφγανιστάν εμπλέκει δραστηριότητες για τις οποίες δεν θέλει να συζητήσει. Ένας νέος συνάδελφος, ο Ντόνι Τσάβεζ, επιχειρεί να πλησιάσει τον Καστλ, αλλά αποδεικνύει πως είναι πρόθυμος να ευχαριστήσει όλους τους εργαζόμενους. Συμφωνεί να τους βοηθήσει να κλέψουν κάποια χρήματα από μια τοπική συμμορία, αλλά αποκαλύπτει καταλάθος την ταυτότητά του. Οι άλλοι επιχειρούν να σκοτώσουν τον Τσάβεζ στο κτίριο όπου δουλεύουν, αλλά ο Καστλ είναι εκεί και τους σκοτώνει πριν το κάνουν. Έπειτα, σκοτώνει τα μέλη της συμμορίας, πριν αυτοί μπορέσουν να βλάψουν τον Τσάβεζ. Στο μεταξύ, η πράκτορας Ντίνα Μαντάνι της Εσωτερικής Ασφάλειας ξεκινά να ερευνά την ομάδα του Καστλ στο Αφγανιστάν, αφού πιστεύει πως σκότωσαν τον προηγούμενο συνάδελφό της. 
22 "Two Dead Men" Tom ShanklandSteve Lightfoot17 Νοεμβρίου 2017
Ένας άντρας που αυτοαποκαλείται «Micro», παρακολουθεί τις κάμερες σε όλη τη Νέα Υόρκη και καταφέρνει να εντοπίσει τον Καστλ όταν αυτός βγαίνει από το κτίριο όπου σκότωσε τα μέλη της συμμορίας. Επικοινωνεί μαζί του και του λέει να ελέγξει ένα δίσκο που άφησε για εκείνον στο παλιό του σπίτι. Ο δίσκος περιέχει υλικό από τον Καστλ και τη μονάδα του στο Κανταχάρ, όπου βασάνισαν και δολοφόνησαν τον συνάδελφο της Μαντάνι, Αχμάντ Ζούμπερ. Η Μαντάνι είχε αυτό το βίντεο πριν κάποιος της το κλέψει, και τώρα θέλει να συζητήσει για τον Καστλ - ο οποίος θεωρείται νεκρός - με τον παλιό του φίλο από τον στρατό, Μπίλι Ρούσο. Ο προϊστάμενός της, Κάρσον Γουλφ, της απαγορεύει να κάνει αυτή την έρευνα, αλλά τον πείθει να χρησιμοποιήσει τη νέα επιχείρηση του Ρούσο, Anvil, για εκπαίδευση και έτσι καταφέρνει να του μιλήσει. Η δημοσιογράφος φίλη του Καστλ, Κάρεν Πέιτζ, συμφωνεί να τον βοηθήσει να εντοπίσει τον Micro και μαθαίνει πως είναι ο πρώην αναλυτής της NSA, Ντέιβιντ Λίμπερμαν, ο οποίος κατηγορήθηκε για διαρροή απόρρητων πληροφοριών και πιστεύεται επίσης πως είναι νεκρός. Ο Γουλφ συγκάλυψε την ιστορία, έτσι ο Καστλ τον βασανίζει και τελικά τον σκοτώνει, μαθαίνοντας όμως πως ο θάνατος της οικογένειάς του συνέβη απλά επειδή προσπαθούσαν να σκοτώσουν εκείνον. Έπειτα, βρίσκει τον Λίμπερμαν και τον ακολουθεί, φτάνοντας στο κρησφύγετό του. 
33 "Kandahar" Andy GoddardSteve Lightfoot17 Νοεμβρίου 2017
Ο Καστλ βασανίζει τον Λίμπερμαν και μαθαίνει πως ως αναλυτής της NSA, έλαβε το βίντεο της δολοφονίας του Ζούμπερ για αξιολόγηση και επέλεξε να δράσει σύμφωνα με τη συνείδησή του και να το στείλει στην Μαντάνι. Σύντομα μετά από αυτό, ο Γουλφ τον εντόπισε και τον κυνήγησε με ειδικές δυνάμεις, τον πυροβόλησε και τον παγίδευσε ως υπεύθυνο για ένα έγκλημα. Η σφαίρα πέτυχε το κινητό του Λίμπερμαν, κάτι το οποίο του έσωσε τη ζωή και κατάφερε να κρυφτεί. Ο Λίμπερμαν καταφέρνει να πάρει το πάνω χέρι και ο Καστλ του αποκαλύπτει πως στο Κανταχάρ είχε επιλεχθεί για μια ειδική ομάδα αποστολής, την Κέρβερος, στην οποία συμμετείχε και ο Ρούσο, και ένας μυστήριος πράκτορας τους χρησιμοποιούσε για να εντοπίζουν και να σκοτώνουν υψηλής αξίας στόχους. Ο Καστλ δεν γνώριζε ποιος ήταν ο Ζούμπερ όταν τον σκότωνε και όσο περνούσε ο καιρός καταλάβαινε πως κάτι δεν πήγαινε καλά με τη διοίκηση. Όταν η διοίκηση αγνόησε τη συμβουλή αυτού και του Ρούσο και προχώρησαν σε μια αποστολή όπου σκοτώθηκαν αρκετά μέλη της ομάδας Κέρβερος, αν και ο Καστλ κατάφερε να σώσει τους υπόλοιπους, εκείνος και ο Ρούσο απομακρύνθηκαν από την μονάδα. Τώρα, ο Καστλ συμφωνεί να δουλέψει με τον Λίμπερμαν για να βρει αυτούς που βρίσκονταν πίσω από την ομάδα Κέρβερος. 
44 "Resupply" Kari SkoglandDario Scardapane17 Νοεμβρίου 2017
Έχοντας ανάγκη από όπλα και πυρομαχικά, ο Καστλ βάζει τον Λίμπερμαν να ψάξει τις βάσεις επιβολής του νόμου για γνωστές αποστολές όπλων. Ακολουθεί ένα στοιχείο προς τον έμπορο Τερκ Μπάρετ, αλλά ανακαλύπτει πως το φορτίο ήταν ειδική παραγγελία η οποία δεν εξυπηρετεί τις δικές του ανάγκες. Ο Μπάρετ του λέει πως το βασικό φορτίο πηγαίνει κάπου αλλού και, ο Λίμπερμαν, σύντομα ανακαλύπτει πως η Εσωτερική Ασφάλεια δουλεύει πάνω σε μια επιχείρηση όπου σκοπεύει να αγοράσει τα όπλα με την ελπίδα να συλλάβει τους πωλητές. Η Μαντάνι, η οποία μετά τον θάνατο του Γουλφ δουλεύει ως Υπεύθυνη Ειδική Πράκτορας, επιθυμεί να ερευνήσει τη δολοφονία του Γουλφ, αλλά δέχεται προειδοποιήσεις επί αυτού από κάποιον άλλον προϊστάμενό της, ο οποίος της λέει να επικεντρωθεί στην επιχείρηση με τα όπλα. Έτσι, βοηθάει στον συντονισμό της επιχείρησης, σχέδια τα οποία ο Λίμπερμαν έμαθε αφού μπήκε στο σύστημα της Εσωτερικής Ασφάλειας. Εκείνος και ο Καστλ καταφέρνουν να διασπάσουν τους πράκτορες και να πάρουν τα όπλα, αλλά η Μαντάνι τους κυνηγά. Ο Λίμπερμαν κτυπάει το αμάξι της με το φορτηγό που οδηγεί, τραυματίζοντάς την σοβαρά. Ο Καστλ της σώζει τη ζωή βγάζοντάς την από το αμάξι, αποκαλύπτοντάς της πως είναι ζωντανός αλλά και πως αυτός ήταν που σκότωσε τον Γουλφ. 
55 "Gunner" Dearbhla WalshMichael Jones-Morales17 Νοεμβρίου 2017
Παρά το ότι της λένε να μείνει για λίγο στο σπίτι για να αναρρώσει, η Μαντάνι επιστρέφει στη δουλειά με την πρόθεση να συνεχίσει την έρευνά της, μόνο που τώρα επικεντρώνεται στον Καστλ. Η ομάδα της ανακρίνεται για την αποτυχημένη επιχείρηση με τα όπλα, αλλά εκείνη δεν αποκαλύπτει το ότι ο Καστλ είναι ζωντανός, πείθοντας και έναν άλλο πράκτορα, τον Σαμ Στέιν, να τη βοηθήσει. Ανακρίνει την Πέιτζ, η οποία στη συνέχεια ενημερώνει τον Καστλ για την έρευνα της Μαντάνι. Στο μεταξύ, ο Γουίλιαμ Ρόλινγκς - ο πράκτορας που ήταν υπεύθυνος της ομάδας Κέρβερος - λαμβάνει παράσημο για τα επιτεύγματά του κατά τη διάρκεια του πολέμου και η Αναπληρώτρια Διευθύντρια της CIA, Μάριον Τζέιμς, του ζητάει να δουλέψει για εκείνην όταν προαχθεί. Ο Λίμπερμαν επισημαίνει πως το βίντεο της δολοφονίας του Ζούμπερ τραβήχτηκε από στρατιώτη της ομάδας Κέρβερος και ο Καστλ πιστεύει πως πρόκειται για τον Γκάνερ Χέντερσον, ο οποίος γνώριζε επίσης πως αυτό που έκαναν ήταν λάθος. Εντοπίζουν τον Χέντερσον, ο οποίος ζει απομονωμένος, αλλά δέχονται επίθεση από άντρες του Ρόλινγκς, ο οποίος θέλει να σκοτώσει τον Χέντερσον. Κατά την επίθεση, ο Ρόλινγκς ανακαλύπτει πως ο Καστλ είναι ζωντανός. Με την καθοδήγηση του Λίμπερμαν, ο Καστλ και ο Χέντερσον καταφέρνουν να σκοτώσουν αυτούς που τους επιτέθηκαν, αλλά ο Χέντερσον τραυματίζεται θανάσιμα. 
66 "The Judas Goat" Jeremy WebbChristine Boylan17 Νοεμβρίου 2017
Ο Λίμπερμαν ειδοποιεί τις αρχές για να βρουν το σώμα του Χέντερσον, ενώ φωνάζει τον Χόιλ για να τον βοηθήσει να φροντίσουν τις πληγές του Καστλ. Αργότερα, ο Χόιλ πληρώνει την εγγύηση του Λούις Γουίλσον για να τον βγάλει από τη φυλακή, ενός νεαρού βετεράνου τον οποίο προσπαθεί να βοηθήσει να επανενταχθεί στην κοινωνία. Ο Γουίλσον συνελήφθη να διαμαρτύρεται για το δικαίωμα του ως πολίτης να έχει όπλο, με έναν άλλον βετεράνο που ήταν μαζί του και τον οποίο θαύμαζε, τον Ο'Κόνορ, να τον εγκαταλείπει. Η Μαντάνι και ο Ρούσο κοιμούνται μαζί κι εκείνος συνειδητοποιεί πως τον χρησιμοποιεί για να ερευνήσει τον Καστλ. Του λέει πως ο Καστλ είναι ζωντανός και ο Ρούσο μεταδίδει ένα μήνυμα στον ασύρματο προσπαθώντας να τον εντοπίσει, μήνυμα το οποίο λαμβάνει ο Λίμπερμαν. Ο Καστλ συναντιέται με τον Ρούσο και του εξηγεί πως ο Κέρβερος αποτελούσε κάλυψη μιας μεγάλης επιχείρησης ναρκωτικών, και τώρα προσπαθεί να εντοπίσει αυτούς που ήταν υπεύθυνοι. Ο Ρούσο προσφέρει μια ευκαιρία στον Καστλ για μια νέα ζωή, αλλά ο Καστλ την απορρίπτει. Η Μαντάνι βρίσκει το σώμα του Χέντερσον και καταλαβαίνει τι συνέβη, ενώ το αίμα του Καστλ στη σκηνή της παρέχει κι επίσημες αποδείξεις πως είναι ζωντανός. Αργότερα, ο Ρούσο συναντιέται με τον Ρόλινγκς, με τον οποίο πια δουλεύουν μαζί. 
77 "Crosshairs" Andy GoddardBruce Marshall Romans17 Νοεμβρίου 2017
Ο Γουίλσον σκέφτεται να αυτοκτονήσει, αλλά δεν το κάνει και αρχίζει να φτιάχνει βόμβες στο σπίτι. Ο Ρούσο λέει στη Μαντάνι πως δεν πιστεύει πως ο Καστλ είναι ζωντανός, ενώ εκείνη συνειδητοποιεί πως ο Χέντερσον έγινε στόχος μόνο όταν εκείνη ξεκίνησε να τον ερευνά, συμπεραίνοντας πως υπάρχει κοριός στο γραφείο της και τον οποίο βρίσκει μαζί με τον Στέιν. Ο Καστλ και ο Λίμπερμαν σχεδιάζουν να πάνε στον επόμενο στόχο τους, τον Συνταγματάρχη Μόρτι Μπένετ, έναν από τους ηγέτες του Κέρβερου. Ο Ρόλινγκς και ο Ρούσο το αναμένουν, ενώ συζητάνε και για την έρευνα της Μαντάνι με τον Ρόλινγκς να είναι πεπεισμένος πως δεν έχει στοιχεία. Λέει επίσης στον Ρούσο πως θα έπρεπε να σκοτώσει τον Καστλ όταν του δόθηκε η ευκαιρία. Ο Καστλ διεισδύει στη στρατιωτική βάση όπου ζει ο Μπένετ, αλλά ο Ρούσο τον περιμένει και του επιτίθεται μαζί με ομάδα στρατιωτών. Ο Καστλ τους απωθεί, μη γνωρίζοντας πως πίσω από τη μάσκα κρύβεται ο Ρούσο, ενώ ο Λίμπερμαν αποκτά πρόσβαση στο τηλέφωνο του Μπένετ. Ο Καστλ το σκάει αλλά, καθώς το κάνει, είναι αναγκασμένος να τραυματίσει έναν νεαρό στρατιώτη. Παρακολουθούν το τηλέφωνο του Μπένετ το οποίο τους οδηγεί στον Ρόλινγκς, ενώ στη συνέχεια ο Ρούσο σκοτώνει τον Μπένετ με διαταγή του Ρόλινγκς. Ο Καστλ επιχειρεί να πυροβολήσει τον Ρόλινγκς αλλά όταν το κάνει, συνειδητοποιεί πως το γυαλί των παραθύρων είναι αλεξίσφαιρο. 
88 "Cold Steel" Antonio CamposFelicia D. Henderson17 Νοεμβρίου 2017
Ο Ρούσο επισκέπτεται τη μητέρα του στην ψυχιατρική κλινική, χορηγώντας της ένα φάρμακο στο οποίο είναι εθισμένη. Αργότερα, λέει στη Μαντάνι πως μεγάλωσε στο σύστημα, ενώ ο Λίμπερμαν και ο Καστλ ταυτοποιούν τον Ρόλινγκς. Οι κάμερες με τις οποίες ο Λίμπερμαν παρακολουθεί την οικογένειά του σταματούν να λειτουργούν και στέλνει τον Καστλ να ερευνήσει τι συμβαίνει. Ο Καστλ περνάει χρόνο με τη σύζυγο του Λίμπερμαν, Σάρα, από τότε που την πρωτοσυνάντησε ενώ ερευνούσε τον «Micro», και ανακαλύπτει πως αποσύνδεσε το διαδίκτυο για να τιμωρήσει τον γιο της, Ζακ. Ο Καστλ επανασυνδέει το διαδίκτυο και πίνει κάποια ποτά με τη Σάρα. Εκείνη τον φιλάει αλλά γνωρίζουν και οι δύο πως αυτό είναι λάθος. Τότε, του ζητάει να μιλήσει στον Ζακ και συνειδητοποιεί πως το αγόρι χρειάζεται μια πατρική φιγούρα να περνάει χρόνο μαζί του. Ξέροντας πως παρακολουθείται, η Μαντάνι στήνει μια καινούρια επιχείρηση αλλά αφήνει να διαρρεύσουν λάθος στοιχεία. Όταν με βάση αυτά τα στοιχεία ο Ρούσο φτάνει στην αποθήκη με ομάδα μισθοφόρων, πέφτει σε ενέδρα από την ομάδα Εσωτερικής Ασφάλειας. Η ομάδα του σκοτώνεται αλλά εκείνος καταφέρνει να σκοτώσει τον Στέιν πριν το σκάσει, χωρίς να τον δει η Μαντάνι. 
99 "Front Toward Enemy" Marc JobstAngela LaManna17 Νοεμβρίου 2017
Ο Καστλ συμφωνεί να πουν στην Μαντάνι για τον Ρόλινγκς, αλλά ενώ εκείνος και ο Λίμπερμαν την παρακολουθούν για να βεβαιωθούν πως δεν είναι διεφθαρμένη, οι βόμβες του Γουίλσον εκρήγνυνται σκοτώνοντας αρκετούς και τραυματίζοντας άλλους. Στόχος του είναι αυτοί που θεωρεί πως δεν στηρίζουν την οπλοκατοχή, όπως εξηγεί σε ένα γράμμα που στέλνει στην Πέιτζ με την ελπίδα πως εκείνη θα τον στηρίξει και θα σταθούν μαζί απέναντι στο σύστημα, δημοσιοποιώντας το γράμμα του. Η Πέιτζ βγαίνει στο ραδιόφωνο αποκηρύττοντάς τον κι εκείνος τηλεφωνεί ανώνυμα απειλώντας την στον αέρα. Ο Καστλ αναγνωρίζει τον Γουίλσον από το ραδιόφωνο, αφού τον είχε συναντήσει μια φορά που επισκέφτηκε τον Χόιλ, και βάζει τον Λίμπερμαν να τον βρει. Στο μεταξύ, ο Χόιλ ψάχνει για τον Γουίλσον και όταν επιχειρεί να τον σταματήσει, ο Γουίλσον τον κτυπάει και τον δένει σε μία βόμβα. Ο Καστλ καταφτάνει στη σκηνή και πείθει τον Γουίλσον να αφοπλίσει τη βόμβα, αλλά όχι πριν ο Γουίλσον καλέσει την αστυνομία. Καθώς ο Καστλ το σκάει, το πρόσωπό του καταγράφεται στην κάμερα. Ο Λίμπερμαν πάει στη Μαντόνι και της λέει για τον Ρόλινγκς, καθώς ο Καστλ ταυτοποιείται πως είναι ζωντανός και χαρακτηρίζεται ως ο βομβιστής. 
1010 "Virtue of the Vicious" Jim O'HanlonKen Kristensen17 Νοεμβρίου 2017
Ο Γουίλσον βάζει στόχο τον Γερουσιαστή Σταν Όρι, έναν υποστηρικτή της μη οπλοκατοχής ο οποίος σχεδιάζει έναν έρανο για τα θύματα της επίθεσης και προσέλαβε την Anvil για προστασία. Ο Γουίλσον σκοτώνει έναν από τους άντρες της Anvil και κλέβει τη στολή. Η Μαντάνι ενημερώνει τον προϊστάμενό της, Ραφαέλ Χερνάντεζ, με όλα όσα γνωρίζει και εκείνος της λέει πως η ομάδα της αποθήκης αποτελείτο από μέλη της Anvil. Η Μαντάνι αντιμετωπίζει τον Ρούσο για αυτό στο ξενοδοχείο όπου θα λάβει χώρα ο έρανος. Η Πέιτζ φτάνει επίσης στο ξενοδοχείο για να πάρει συνέντευξη από τον Όρι, κατά τη διάρκεια της οποίας ο Γουίλσον εισβάλλει στο δωμάτιο κι επιχειρεί να τους σκοτώσει. Ο Καστλ φτάνει εκεί και τους προστατεύει, αλλά ο Γουίλσον αποκαλύπτει πως φοράει γιλέκο με εκρηκτικά και παίρνει όμηρο την Πέιτζ. Μπαίνουν σε έναν ανελκυστήρα ενώ οι στρατιώτες της Anvil κυνηγούν τον Καστλ, μέχρι που έρχεται αντιμέτωπος με τη Μαντάνι και τον Ρούσο. Ο Ρούσο πυροβολεί προς τον Καστλ και αρνείται να αφήσει την Μαντάνι να τον συλλάβει, με εκείνη να συνειδητοποιεί πως αυτός ήταν που σκότωσε τον Στέιν. Πριν η αναμέτρηση κορυφωθεί, η αστυνομία καταφάνει και συλλαμβάνει τον Ρούσο και τη Μαντάνι, ενώ ο Καστλ το σκάει και βρίσκει τον Γουίλσον. Ο Καστλ βοηθάει την Πέιτζ να ελευθερωθεί, ενώ ο Γουίλσον αυτοκτονεί ανατινάζοντας το γιλέκο που φοράει. Ο Καστλ το σκάει ενώ ο Επιθεωρητής Μπρετ Μαχόνεϊ ερευνά και ανακρίνει τους επιζώντες, συμπεριλαμβανομένων των Ρούσο, Όρι, Πέιτζ και Μαντάνι, οι οποίοι τελικά αφήνονται ελεύθεροι. 
1111 "Danger Close" Kevin HooksFelicia D. Henderson17 Νοεμβρίου 2017
Ο Καστλ τελειώνει τη συνεργασία του με τον Λίμπερμαν και ενεργεί πάλι ως Punisher. Η Μαντάνι αντιμετωπίζει τον Ρούσο για τον θάνατο του Στέιν, αλλά εκείνος επιμένει πως δεν είχε καμία ανάμειξη. Η Μαντάνι πείθει τον Χερνάντεζ να λάβουν περαιτέρω μέτρα και πάνε στην Τζέιμς, λέγοντάς της για τον Ρόλινγκς και την ομάδα Κέρβερος. Με την αστυνομία να ψάχνει τον Καστλ, ο Ζακ ειδοποιεί την αστυνομία παρά το ότι η Σάρα του είπε να μην το κάνει. Όταν οι αστυνομικοί φτάνουν στο σπίτι με την πρόθεση να τους πάρουν, η κόρη της Σάρα, Λίο, κρύβεται. Πριν ο Καστλ εγκαταλείψει τον Λίμπερμαν, βλέπουν από το υλικό των καμερών πως έχουν πάρει τη Σάρα και τον Ζακ. Ο Καστλ στέλνει τον Λίμπερμαν να βρει τη Λίο, ενώ εκείνος περιμένει τον Ρούσο να τον εντοπίσει από το κινητό. Μια ομάδα στρατιωτών φτάνει στο κρησφύγετο και ο Καστλ τους σκοτώνει ανακρίνοντας τον τελευταίο για το πού είναι ο Ρούσο, η Σάρα και ο Ζακ, χωρίς όμως επιτυχία. Η Τζέιμς αντιμετωπίζει τον Ρόλινγκς, ο οποίος της προσφέρει τον Ρούσο ως τον αποδιοπομπαίο τράγο για να καθαρίσει το όνομα της CIA, κάτι το οποίο αποδέχεται με τον όρο εκείνος να παραιτηθεί. Ο Καστλ πηγαίνει στη Μαντάνι και μαζί, πηγαίνουν και βρίσκουν τον Λίμπερμαν με τη Λίο. 
1212 "Home" Jet WilkinsonDario Scardapane17 Νοεμβρίου 2017
Ο Καστλ κάνει συμφωνία με τον Ρούσο να ανταλλάξει τη Σάρα και τον Ζακ με εκείνον και τον Λίμπερμαν, αφού ο Λίμπερμαν παγίδευσε με χρονόμετρο τον υπολογιστή του που περιέχει όλες τις πληροφορίες για την ομάδα Κέρβερος και τον Ρόλινγκς και όταν μηδενιστεί, οι πληροφορίες θα δημοσιοποιηθούν. Έτσι, ο Ρούσο τους χρειάζεται. Ο Καστλ ομολογεί επίσημα τα εγκλήματά του στη Μαντάνι, ενώ ο Λίμπερμαν το κάνει κρυφά σε περίπτωση που αλλάξει η συμφωνία τους. Κατά την ανταλλαγή, ο Λίμπερμαν φαίνεται να πέφτει νεκρός από τα πυρά της Εσωτερικής Ασφάλειας, η οποία καταφτάνει εκεί, ο Καστλ απομακρύνεται από τον Ρούσο, ενώ η Σάρα και ο Ζακ αφήνονται ελεύθεροι. Στη συνέχεια, ο Λίμπερμαν αποκαλύπτει στην οικογένειά του πως όλο αυτό ήταν ένα τέχνασμα, ώστε να είναι και πάλι μαζί. Ενώ ο Καστλ κρατείται αιχμάλωτος, ο Ρούσο του λέει πως γνώριζε για το σχέδιο δολοφονίας της οικογένειάς του, αλλά δεν έκανε τίποτα για να το σταματήσει. Βασανίζει τον Καστλ μέχρι που αποδέχεται να σταματήσει το χρονόμετρο, επιτρέποντάς τους να καταστρέψουν όλα τα αρχεία (ωστόσο, ο Λίμπερμαν έχει ήδη δώσει αντίγραφα στη Μαντάνι). Ως αντάλλαγμα, ο Ρούσο υπόσχεται στον Καστλ να τον σκοτώσει γρήγορα, αλλά ο Ρόλινγκς δεν το επιτρέπει και βασανίζει ο ίδιος τον Καστλ επιδιώκοντας εκδίκηση. Ο Ρούσο βοηθάει τον Καστλ να ελευθερωθεί και τότε ο Καστλ σκοτώνει τον Ρόλινγκς. Έπειτα, ο Ρούσο προσπαθεί να σκοτώσει τον Καστλ, αλλά ο Λίμπεραν έχει πει στη Μαντάνι πού βρίσκονται και φτάνει έγκαιρα εκεί σταματώντας τον. 
1313 "Memento Mori" Stephen SurjikSteve Lightfoot17 Νοεμβρίου 2017
Ο Λίμπερμαν και η Μαντάνι πάνε τον Καστλ στον πατέρα της, ο οποίος είναι γιατρός, για να του σώσει τη ζωή. Ο Ρούσο σκοτώνει μια ομάδα πρακτόρων που στέλνονται για να τον πιάσουν και πηγαίνει στον Χόιλ, κρατώντας τον όμηρο, μέχρι να μάθει πού είναι ο Καστλ. Ο Καστλ επικοινωνεί μαζί του και συμφωνεί να συναντηθούν οι δυο τους το βράδυ, με τον Ρούσο να επιλέγει ως τόπο συνάντησης το καρουζέλ όπου σκοτώθηκε η οικογένεια του Καστλ. Η Μαντάνι εντοπίζει το τηλέφωνο του Καστλ και αποφασίζει να τον ακολουθήσει. Ο Καστλ και ο Ρούσο ανταλλάζουν πυρά, ενώ όταν η Μαντάνι φτάνει εκεί, ο Ρούσο την πυροβολεί στο κεφάλι. Ο Καστλ καταφέρνει να πάρει το πάνω χέρι αλλά επιλέγει να μην σκοτώσει τον Ρούσο. Αντί αυτού, κτυπάει το κεφάλι του σε κομμάτια από γυαλί, αναγκάζοντάς τον να ζήσει την υπόλοιπη ζωή του παραμορφωμένος. Ο Καστλ συλλαμβάνεται, ενώ οι Μαντάνι και Ρούσο μεταφέρονται στο νοσοκομείο και επιβιώνουν και οι δύο. Τρεις μέρες αργότερα, ο Χερνάντεζ και η Τζέιμς απελευθερώνουν τον Καστλ, προσφέροντάς του μια ευκαιρία για καινούρια ζωή έπειτα από αίτημα της Μαντάνι, ενώ ο Ρούσο κατηγορείται επίσημα για τα εγκλήματά του. Έπειτα από πολλές ακροάσεις και ανακρίσεις, ο Λίμπερμαν αφήνεται ελεύθερος και επιστρέφει στην οικογένειά του, ενώ ο Καστλ αποφασίζει να συμμετέχει στην ομάδα υποστήριξης για βετεράνους του Χόιλ. 

Ηθοποιοί και χαρακτήρες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βασικοί[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Επαναλαμβανόμενοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αξιοσημείωτοι γκεστ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραγωγή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανάπτυξη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μέχρι τον Ιανουάριο του 2016, πριν την κυκλοφορία του δεύτερου κύκλου της σειράς Daredevil, το Netflix βρισκόταν σε «πολύ αρχικό στάδιο ανάπτυξης» μίας spin-off σειράς με τίτλο The Punisher και έψαχνε για κάποιον που θα αναλάμβανε επικεφαλής του πρότζεκτ. Η σειρά θα επικεντρωνόταν στον χαρακτήρα του Φρανκ Καστλ, τον οποίο υποδύεται ο Τζον Μπέρνθαλ, και περιγράφηκε ως αυτόνομη σειρά που δε θα συμμετείχε στις τέσσερις σειρές (Daredevil, Jessica Jones, Luke Cage και Iron Fist) που θα οδηγούσαν στα γεγονότα της σειράς The Defenders.[18][19][20] Εκείνο τον Απρίλιο, το Netflix ενέκρινε επισήμως έναν ολόκληρο κύκλο 13 επεισοδίων και επιβεβαίωσε την εμπλοκή του Μπέρνθαλ, ονομάζοντας επίσης τον Στιβ Λάιτφουτ εκτελεστικό παραγωγό και επικεφαλής του πρότζεκτ.[2][21] Όταν ο Λάιτφουτ ρωτήθηκε αν ένας κύκλος δέκα επεισοδίων θα ήταν προτιμότερος αφού οι μεγαλύτεροι κύκλοι δεκατριών επεισοδίων για άλλες σειρές της Marvel στο Netflix είχαν δεχθεί επικρίσεις, είπε πως ήθελε ο κύκλος «να πάρει τον χρόνο του» καθοδηγούμενος από τους χαρακτήρες του και πως θεώρησε πως είχαν το κατάλληλο στόρι για να γεμίσουν τα δεκατρία επεισόδια.[22]

Σενάριο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Λάιτφουτ είχε μία πολύ γενική ιδέα στο ποιο θα ήταν το «ταξίδι του χαρακτήρα στον πρώτο κύκλο» όταν ανέλαβε επικεφαλής της σειράς, και αυτή η ιδέα πήρε σάρκα και οστά και άλλαξε όπου κρινόταν απαραίτητο στη διάρκεια των συναντήσεων με τους υπόλοιπους σεναριογράφους της σειράς όταν δούλευαν όλοι μαζί για την ανάπτυξη του κύκλου.[22] Ο εκτελεστικός παραγωγός Τζεφ Λόουμπ ανέφερε πως κατά τη διάρκεια του κύκλου θα υπήρχαν ερωτήματα ως προς το «Ποιος είναι ο Φρανκ; Τι θα κάνει ο Φρανκ; Και ποιος θα προσπαθήσει να σταματήσει τον Φρανκ;».[12] Ο Λάιτφουτ επέλεξε να μην υιοθετήσει κάποια συγκεκριμένη εκδοχή του χαρακτήρα από τα κόμικ, αλλά επικεντρώθηκε στη δουλειά που είχε γίνει στον χαρακτήρα στη σειρά Daredevil και τον είχε καθορίσει. Αυτή του η απεικόνιση στη σειρά ήταν που τον έκανε να δείξει ενδιαφέρον για τον χαρακτήρα και να θέλει να αναλάβει επικεφαλής της spin-off σειράς. Η σειρά ξεκινάει με ένα μικρό βίντεο όπου ο Καστλ σκοτώνει τα μέλη μίας συμμορίας, τα οποία πιστεύει πως ευθύνονται για τον θάνατο της οικογένειάς του, και αυτό αποτελεί έναν επίλογο της ιστορίας του χαρακτήρα από τη σειρά Daredevil. Έπειτα, μεταφερόμαστε μπροστά στον χρόνο όπου ο χαρακτήρας «είναι κολλημένος στο παρελθόν και κάπως ανάπηρος από τη θλίψη του».[23] Στον κύκλο απεικονίζονται επίσης κάποια γεγονότα που συνέβησαν πριν τον δεύτερο κύκλο της σειράς Daredevil και για τα οποία έγινε αναφορά σε αυτήν, τα οποία ο Μπέρνθαλ περιέγραψε ως «κάπως χαλαρά με το χρονολόγιο της ιστορίας».[24] Αυτά τα γεγονότα περιλαμβάνουν μία επεξήγηση στην αναφορά που έγινε για την περίοδο που υπηρέτησε ο Καστλ στην Κανταχάρ, και ήταν κάτι που ο Λάιτφουτ θεώρησε πως έπρεπε να επεξηγηθεί.[25]

Ως θαυμαστής των γουέστερν και των αστικών θρίλερ της δεκαετίας του 1970, ο Λάιτφουτ θεώρησε πως η σειρά έπρεπε να συνδυάζει αυτά τα δύο είδη, αφού η αντιηρωική περσόνα του Καστλ αποτελούσε ένα αρχέτυπο των ταινιών γουέστερν, το οποίο όμως διαδραματιζόταν στο αστικό περιβάλλον της Νέας Υόρκης. Ο Λάιτφουτ μελέτησε ταινίες αυτού του είδους για να τις χρησιμοποιήσει ως έμπνευση για τον τόνο, το στυλ, τις ιδέες και τα θέματα της σειράς, καθώς επίσης και θρίλερ συνομωσίας λόγω του ότι ο Καστλ ήταν φυγάς στη σειρά, αλλά και λόγω της γενικής αίσθησης παράνοιας που επικρατεί σε αυτήν. Η σειρά κάνει αναφορά στην ταινία Ανθρωποκυνηγητό (1976), ενώ ο Λάιτφουτ περιέγραψε το πρώτο επεισόδιο ως έναν «εκσυγχρονισμό» της ταινίας Άρπαγες της γης (1953).[23] Επίσης, πηγή έμπνευσης αποτέλεσαν η σειρά ταινιών Bourne και η ταινία Ελεύθερος Σκοπευτής (2014).[12] Σε σχέση με την προηγούμενη τηλεοπτική του σειρά, Χάνιμπαλ, ο Λάιτφουτ δήλωσε πως έμαθε από τον δημιουργό της, Μπραίαν Φούλερ, πώς να κάνει το κοινό να συσχετιστεί με έναν αντιήρωα όπως ο Χάνιμπαλ Λέκτερ, βρίσκοντας «κάτι σε αυτόν που είναι καθολικό και που όλοι μπορούμε να συσχετιστούμε, να αισθανθούμε», όπως για παράδειγμα η μοναχικότητά του. Μεταφέροντας αυτή του τη γνώση στη σειρά The Punisher, ο Λάιτφουτ είδε στον Καστλ την ιδέα «ενός άντρας που έχασε την οικογένειά του σε νεαρή ηλικία» και πως μία σειρά που επικεντρώνεται σε αυτόν θα πρέπει να αποτελεί εξερεύνηση του πένθους του και το πώς εκείνος ανταποκρίνεται σε όλο αυτό. Θεώρησε πως αν και μέρος του κοινού μπορεί να μην συμφωνεί με τις πράξεις του Καστλ, εντούτοις θα μπορεί να τον ακολουθήσει στο «ταξίδι» του αν κατανοήσει αυτό το κομμάτι του.[23]

«Μιλήσαμε αρκετά κατά την ανάπτυξη της σειράς για το θέμα της βίας και για το ότι αν αφεθείς μία φορά σε αυτήν, μετά είναι δύσκολο να την εγκαταλείψεις. Αυτή η σχέση με τη βία πραγματικά με ενδιέφερε, όχι μόνο για το γεγονός πως [ο Καστλ] έχει την ικανότητα να την χρησιμοποιεί, αλλά και για το κόστος που αυτή θα επέφερε».

—Στιβ Λάιτφουτ για την βία στη σειρά The Punisher[24]

Από το να δείξει «όμορφες» σκηνές τρόμου όπως αυτές που δημιουργήθηκαν για τη σειρά Hannibal, ο Λάιτφουτ ήθελε να ακολουθήσει το πρότυπο των σκηνών μάχης του χαρακτήρα από τη σειρά Daredevil, και να μην αποφύγει το κόστος που πιθανόν θα είχαν οι πράξεις του Καστλ. Θεώρησε πως με το να δείξει την ωμή πραγματικότητα αυτών των πράξεων θα μετέδιδε καλύτερα στο κοινό πως «αυτό πονάει, και δεν είναι εντάξει» από το να την αποκρύψει, κάτι που θα το έκανε χειρότερο.[23] Διευκρίνισε πως δεν ήταν σίγουρος αν η σειρά αποτελούσε την πιο βίαιη σειρά της Marvel στο Netflix, καθώς εκείνος έπαιρνε ως βάση το επίπεδο της βίας που είδε να απεικονίζεται στη σειρά Daredevil και πως είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως «πολλά από όσα κάνει [ο Καστλ] είναι λάθος. Πρέπει να αφήσουμε το κοινό σε κάποιες στιγμές να εγκαταλείψει τον χαρακτήρα για τις πράξεις του κι εκείνος να καταφέρει να το ξανακερδίσει. Το να τον ακολουθεί συνεχώς με όλη του την ψυχή του δεν είναι κάτι που θα ήταν σωστό». Παρόλα αυτά, ο Λάιτφουτ ήθελε να μεταδώσει τα συναισθήματα και τις σκέψεις του χαρακτήρα ώστε να βοηθήσει το κοινό να τον καταλάβει. Για να το πετύχει αυτό, χρησιμοποιούσε συχνά σκηνές αναδρομής ή όνειρα που εμπεριείχαν την οικογένειά του, καθώς ο ίδιος ο Καστλ δεν μιλάει πολύ και με τις συνεχείς αναδρομές δινόταν στο κοινό να καταλάβει πώς ο χαρακτήρας δεν ήταν σε θέση να σταματήσει να σκέφτεται την οικογένειά του.[25]

Ο Λάιτφουτ περιέγραψε τον Καστλ ως μία μεταφορά του «γεγονότος πως στέλνουμε άντρες στον πόλεμο εδώ και 15 χρόνια και όταν τους φέρνουμε πίσω αναμένουμε από αυτούς απλά να επανενταχθούν στην κοινωνία. Ξεκάθαρα αυτό δεν συμβαίνει». Μη έχοντας υπηρετήσει ο ίδιος, ο Λάιτφουτ πέρασε χρόνο μαζί με τους υπόλοιπους σεναριογράφους της σειράς διαβάζοντας σε πρώτο πρόσωπο εμπειρίες και απομνημονεύματα βετεράνων πολέμου και, επίσης, ήρθαν σε επαφή με συμβούλους του στρατού, τις Ειδικές Δυνάμεις και τη CIA, ενώ ένας σύμβουλος διάβαζε το σενάριο κάθε επεισοδίου και επεσήμαινε διορθώσεις όπου αυτό ήταν απαραίτητο. Λαμβάνοντας υπόψη πως ένα μεγάλο μέρος στρατιωτών και βετεράνων των Ηνωμένων Πολιτειών είναι θαυμαστές του χαρακτήρα, ο Λάιφουτ και ο Μπέρνθαλ ήθελαν να είναι σίγουροι πως η σειρά θα έδειχνε πάντα τον απαραίτητο σεβασμό στον στρατό και τις δυνάμεις επιβολής του νόμου παρά τις - γενικά εγκληματικές - πράξεις του Καστλ. Ο Λάιτφουτ είπε πως ήταν «ενδιαφέρον το να δείχνεις σεβασμό στην αστυνομία και ταυτόχρονα ο χαρακτήρας σου να είναι πέρα από κάθε νόμο». Νιώθοντας πως δεν ήταν δική του θέση να μιλήσει για την πολιτική της αυτοδικίας ή τη συζήτηση που αφορούσε τον έλεγχο των όπλων στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Λάιτφουτ ήθελε να δημιουργήσει «μια ομάδα χαρακτήρων οι οποίοι θα παρουσίαζαν όλες οι πλευρές αυτών των θεμάτων και το κοινό θα ήταν ελεύθερο να αποφασίσει ποια πλευρά θα στηρίξει»· αυτή η ομάδα των χαρακτήρων περιελάμβανε από έναν «ευγενικό επικεφαλής ομαδικής θεραπείας βετεράνων» μέχρι έναν «φανατικό υποστηρικτή των όπλων».[26] Δημιουργώντας έναν πρωτότυπο χαρακτήρα αστυνομικού για τη σειρά ο οποίος θα λειτουργούσε ως «η σκληρή νέμεσις» που καταδιώκει τον Καστλ, ο Λάιτφουτ αποφάσισε να «ανακατέψει την τράπουλα» με το να κάνει αυτόν τον χαρακτήρα γυναίκα και η οποία θα ήταν ίση με τον Καστλ. Σημείωσε πως οι σεναριογράφοι, οι οποίοι αποτελούνται τόσο από άντρες όσο και γυναίκες, «διασκέδασαν πολύ» με αυτή την ιδέα. Ήθελαν επίσης αυτός ο χαρακτήρας να κατάγεται από τη Μέση Ανατολή και να είναι όσο πατριώτης ήταν και ο Καστλ, αλλά και ηρωίδα δράσης από μόνη της. Αυτός ο χαρακτήρας κατέληξε τελικά να είναι η Ντίνα Μαντάνι. Επίσης, ο Λάιτφουτ δεν ήθελε οι υπόλοιποι χαρακτήρες της σειράς να είναι «υποστηρικτικοί» στον χαρακτήρα του Καστλ, αλλά να «έχουν το δικό τους αφήγημα και τη δική τους ιστορία που θα ήταν το πιο σημαντικό πράγμα για εκείνους».[23]

Διανομή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το βασικό καστ της σειράς περιλαμβάνει τους Μπέρνθαλ ως Φρανκ Καστλ/Punisher,[2] Έμπον Μος-Μπάχρατς ως Ντέιβιντ Λίμπερμαν/Micro,[3][4] Μπεν Μπαρνς ως Μπίλι Ρούσο, Άμπερ Ρόουζ Ρίβα ως Ντίνα Μαντάνι,[3] Ντάνιελ Γουέμπερ ως Λούις Γουίλσον,[5][6] Πολ Σουλτς ως Γουίλιαμ Ρόλινς, Τζέισον Ρ. Μουρ ως Κέρτις Χόιλ, Μάικλ Νέιθανσον ως Σαμ Στέιν, Τζέιμι Ρέι Νιούμαν ως Σάρα Λίμπερμαν[5] και Ντέμπορα Αν Γολ ως Κάρεν Πέιτζ.[7] Οι Μπέρνθαλ και Γολ επαναλαμβάνουν τους ρόλους τους από τη σειρά Daredevil.[2][7]

Τον Αύγουστο του 2017, αποκαλύφθηκε πως η Σόχρα Αγκντάσλου θα εμφανιζόταν ως επαναλαμβανόμενος ρόλος υποδυόμενη τη Φάρα Μαντάνι, τη μητέρα της Ντίνα.[8] Επίσης επαναλαμβανόμενους ρόλους στη σειρά έχουν οι Τζόρνταν Μαχόμ ως Άιζακ Λανγκ,[10] Κέλι Μπάρετ ως Μαρία Καστλ,[11] Έιντεν Πιρς Μπρέναν ως Φρανκ Καστλ Τζούνιορ,[12] Νικολέτ Πιερίνι ως Λίζα Καστλ,[13] Ρίπλεϊ Σόμπο ως Λίο Λίμπερμαν, Κόμπι Φρούμερ ως Ζακ Λίμπερμαν[11] και Τόνι Πλάνα ως Ραφαέλ Χερνάντεζ.[14] Οι Ρομπ Μόργκαν και Ρόις Τζόνσον επαναλαμβάνουν τους ρόλους τους από προηγούμενες σειρές της Marvel στο Netflix ως Τερκ Μπάρετ και Μπρετ Μαχόνι αντίστοιχα,[16][17] ενώ οι Τζέφρι Κάντορ και Κλάνσι Μπράουν επαναλαμβάνουν τους δικούς τους ρόλους ως Μίτσελ Έλισο και Ρέι Σουνόβερ αντίστοιχα από τη σειρά Daredevil.[15]

Επιπρόσθετα, ενώ αρκετοί ηθοποιοί υποδύονται βετεράνους του πολέμου, συμπεριλαμβανομένου και του Μαχόμ, στη σειρά εμφανίζονται και αληθινοί βετεράνοι πολέμου ως κομπάρσοι και υποστηρικτικό καστ σε σκηνές όπως αυτές με τις ομαδικές συναντήσεις υποστήριξης για βετεράνους. Ο Μαχόμ, του οποίου ο πατέρας υπηρέτησε στον στρατό, το βρήκε όλο αυτό μία πολύ δυνατή εμπειρία και πολύ βοηθητικό για την απεικόνιση του χαρακτήρα του στη σειρά.[10]

Σχεδιασμός κοστουμιών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Στέφανι Μασλάνσκι, η οποία εργάστηκε ως σχεδιάστρια κοστουμιών στους πρώτους κύκλους της σειράς Daredevil καθώς και στις σειρές Jessica Jones, Luke Cage και Iron Fist, είχε τη δυνατότητα να επιλέξει αν θα ήθελε να εργαστεί στη σειρά The Defenders ή στη σειρά The Punisher, αφού λόγω σύγκρουσης προγραμματισμού των δύο παραγωγών δε θα μπορούσε να βρίσκεται και στις δύο, και επέλεξε τη σειρά The Defenders.[27] Έτσι, η Λορέιν Καλβέρτ ανέλαβε τον σχεδιασμό των κοστουμιών της σειράς και ήταν επίσης αυτή η οποία μας είχε συστήσει την εμφάνιση τον χαρακτήρα στον δεύτερο κύκλο της σειράς Daredevil. Η οπτική της στο «αγαπημένο» και εμπνευσμένο από κόμικ κοστούμι του χαρακτήρα ισορροπεί ανάμεσα στο αυθεντικό σχέδιο, τις υποκριτικές ανάγκες του Μπέρνθαλ και την ερμηνεία του χαρακτήρα, αλλά και τις προθέσεις του Λάιτφουτ για τον τόνο της σειράς.[28]

Γυρίσματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα γυρίσματα ξεκίνησαν στις 3 Οκτωβρίου 2016 στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης,[29][7] υπό τον τίτλο παραγωγής Crime.[30] Τοποθεσίες όπου τα γυρίσματα έλαβαν χώρα συμπεριλαμβάνουν τη συνοικία Γκρίνποϊντ στο Μπρούκλιν,[31] τη γέφυρα Γουίλαμσμπεργκ, τον κυκλικό κόμβο Κολόμπους και το Δυτικό Σέντραλ Παρκ στο Μανχάταν, τον δρόμο Κόρτλαντ, το κτίριο των δικαστηρίων οικογενειακών υποθέσεων στο Μανχάταν, τη συνοικία Λονγκ Άιλαντ Σίτι, το πάρκο Γκραντ Φέρι στο Νότιο Γουίλιαμσμπεργκ, τη συνοικία Σάνισαϊντ στο Κουίνς, τη γέφυρα Πουλάσκι, το νησί Ρουζβελτ και το εργοστάσιο ατμού του, το Επαρχιακό Δικαστήριο Μπρονξ, την εκβολή Νιουτάουν Κρικ του Ανατολικού ποταμού, το ξενοδοχείο Ρούζβελτ, το πάρκο Αστόρια, το συγκρότημα διαμερισμάτων Τούντορ Σίτι, τη συνοικία Χαντς Πόιντ στο Μπρονξ, το καρουσέλ Φόρεστ Παρκ, τη γέφυρα Μπρονξ-Γουάιτστοουν,[32] τη συνοικία της Αστόρια στο Κουίνς,[33] το «εστιατόριο GoodFellas» και το εβραϊκό κοιμητήριο Μάουντ Ζίον, και τα δύο στη συνοικία Μάσπεθ στο Κουίνς.[32][34] Μία σκηνή καταδίωξης με αυτοκίνητα γυρίστηκε κατά τις βραδυνές ώρες στο Ναυπηγείο του Μπρούκλιν, με τον Μος-Μπάχρατς να οδηγεί ένα από τα αυτοκίνητα.[35] Τα γυρίσματα του πρώτου κύκλου ολοκληρώθηκαν στις 9 Απριλίου 2017.[36]

Οπτικά εφέ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο επικεφαλής των οπτικών εφέ και συνεργάτης από την εταιρία FuseFX, Γκρεγκ Άντερσον, ο οποίος είχε επίσης εργαστεί πάνω στο κομμάτι των οπτικών εφέ στον πρώτο κύκλο της σειράς Luke Cage, επέστρεψε για να αναλάβει τα οπτικά εφέ της σειράς The Punisher, δημιουργώντας συνολικά 855 λήψεις οπτικών εφέ για τον πρώτο κύκλο. Ο αριθμός των ατόμων που εργαζόταν πάνω στα οπτικά εφέ για κάθε επεισόδιο διέφερε, αλλά γενικά η ομάδα του κάθε επεισοδίου αποτελείτο από 15 μέχρι 20 άτομα.[37] Εξαιτίας του ρεαλιστικού τόνου της σειράς, η οποία δεν περιέχει κανέναν υπερήρωα, η ομάδα των οπτικών εφέ έπρεπε να εργαστεί πιο σκληρά από το συνηθισμένο για να εξασφαλίσει πως τα εφέ θα ήταν πιστευτά[38][37] και επικεντρώθηκε στη δημιουργία «πυροβολισμών, μαχών με μαχαίρια, εκρήξεων και άλλων εφέ από τον πραγματικό κόσμο». Προτίμησαν δηλαδή να ενισχύσουν τα πρακτικά εφέ παρά να ξεκινήσουν από το μηδέν, για να βοηθήσουν όσο το δυνατόν περισσότερο τον ρεαλισμό της σειράς, καθώς επίσης και τον προϋπολογισμό και τον προγραμματισμό αυτής.[37]

Ως παράδειγμα της δουλειάς που έκανε η Fuse κατά τη διάρκεια των σκηνών μάχης, ο Άντερσον ανέφερε τη σκηνή όπου ο Ρούσο και οι άντρες του επιτίθενται στο καταφύγιο του Micro. Αν και χρησιμοποιήθηκαν ψεύτικα όπλα για τη σκηνή, η Fuse έπρεπε να ενισχύσει τη δράση προσθέτοντας ψηφιακό αίμα μέσω υπολογιστή, μαχαίρια και φλας στις κάννες των όπλων κατά τους πυροβολισμούς, ενώ επίσης απεικόνισε ψηφιακά ένα ανθρώπινο κεφάλι το οποίο ανατινάχθηκε έπειτα από πυροβολισμό. Η σκηνή μελετήθηκε διεξοδικά με εικονογραφημένο σενάριο και προ-οπτικοποιήθηκε για να σχεδιαστούν με ακρίβεια τα απαραίτητα εφέ. Επειδή η σκηνή, όπως και αρκετές άλλες κατά τη διάρκεια του κύκλου, απαιτούσαν ένα σκοτεινό περιβάλλον, η ομάδα των οπτικών εφέ έπρεπε να συνεργάζεται με το τμήμα φωτογραφίας ώστε να αποφασιστεί το πού ο χαμηλός φωτισμός θα έπρεπε να ήταν φυσικός και πού θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί μία διαβάθμιση χρωμάτων ώστε το σκηνικό να είναι ελαφρώς πιο φωτεινό, δεδομένου πως είναι δύσκολο να ενσωματωθούν οπτικά εφέ σε σκοτεινές εικόνες. Αντίθετα με τη συγκεκριμένη σκηνή, σε μία σκηνή όπως αυτή όπου ο Ρούσο ανατινάζει ένα κρησφύγετο απαιτείται ελάχιστη δουλειά στα οπτικά εφέ, αφού η έκρηξη έλαβε χώρα κανονικά, ήταν ελεγχόμενη και μαγνητοσκοπήθηκε για τη σειρά, με τη Fuse να πρέπει απλά να προσθέσει ψηφιακά στο κτίριο κάποια παράθυρα τα οποία είχαν αφαιρεθεί για αποφυγή τραυματισμών κατά την έκρηξη.[37]

Η πιο δύσκολη τεχνικά σκηνή του κύκλου που έπρεπε να δημιουργηθεί ήταν στο πρώτο επεισόδιο, όπου ο Καστλ πυροβολεί κάποιον πέρα από τα σύνορα Μεξικού-Ηνωμένων Πολιτειών. Ο Άντερσον εκτίμησε πως το 90% αυτής της σκηνής ήταν ψηφιακό, με το περιβάλλον ανάμεσα στον Καστλ και στον στόχο του να δημιουργείται εξ'ολοκλήρου από το τμήμα των οπτικών εφέ.[38] Για να μπορεί ο Μουρ να απεικονίσει τον χαρακτήρα του Κέρτις Χόιλ, ο οποίος είχε ακρωτηριασμένο άκρο, η Fuse έπρεπε σε αρκετά πλάνα να αντικαταστήσει ψηφιακά το πόδι του. Αυτό απαιτούσε από τον Μουρ να φοράει ένα ειδικό πράσινο ρούχο για να καλύπτει το πόδι του, ώστε η Fuse να μπορεί να «εξαφανίσει» το άκρο του. Η εταιρία έπρεπε επίσης να δημιουργήσει το φόντο πίσω από το πραγματικό πόδι του Μουρ, κάτι το οποίο ήταν συχνά το δυσκολότερο σημείο τέτοιων σκηνών, όπως για παράδειγμα στη σκηνή που βρίσκεται στο κρεβάτι του και έπρεπε να αποδοθεί ψηφιακά όσο πιο ρεαλιστικά γινόταν η εικόνα των σεντονιών πίσω από καλυμμένο με πράσινο ρούχο πόδι του.[38] Επιπρόσθετα, χρησιμοποιήθηκαν οπτικά εφέ για την προσαρμογή της εικόνας του τσιμέντου σε σκηνές όπου κόσμος προσκρουόταν σε αυτό. Το τμήμα ειδικών εφέ δημιούργησε ένα μείγμα που έμοιαζε με τσιμέντο και το οποίο χρησιμοποιήθηκε κατά το γύρισμα τέτοιων σκηνών, αλλά αυτό το μείγμα δεν έδειχνε ρεαλιστικό στην κάμερα και έπρεπε να αλλαχθεί ψηφιακά.[38]

Μουσική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τον Απρίλιο του 2017, ανακοινώθηκε πως ο Τάιλερ Μπέιτς, ο οποίος είχε συνθέσει τη μουσική για τις ταινίες του MCU Φύλακες του Γαλαξία και Φύλακες του Γαλαξία 2, θα αναλάμβανε τη μουσική επένδυση της σειράς.[39] Για να μπορέσει «να εισέλθει μέσα στις σκοτεινές γωνίες του μυαλού του Punisher», ο Μπέιτς έπαιξε περισσότερο με τους ήχους κιθάρας «σπασμένων μπλουζ», κάτι το οποίο ενίσχυσε με εφέ συζητήσεων και άλλων «ήχων κιθάρας» μαζί με άλλες μελωδίες. Σχετικά με αυτή την προσέγγιση, ο Μπέιτς ανέφερε: «Τα ακατέργαστα σημεία και η σπασμένη φύση [μιας μουσικής σαν αυτή] σου αφήνουν το περιθώριο και τον χώρο για συναισθήματα και ενδιαφέροντες χρωματισμούς. Αλλιώς δεν πρόκειται να είναι μία αυθεντική έκφραση της ιδέας της σειράς. Υπάρχει μία σκοτεινότητα στη σειρά στην οποία είμαι πρόθυμος να διεισδύσω».[40]

Το soundtrack άλμπουμ για τον πρώτο κύκλο της σειράς κυκλοφόρησε σε ψηφιακή μορφή από την Hollywood Records στις 17 Νοεμβρίου 2017, ταυτόχρονα με την κυκλοφορία των επεισοδίων του κύκλου στην πλατφόρμα του Netflix.[41] Όλη η μουσική ανήκει στον Τάιλερ Μπέιτς και το soundtrack περιλαμβάνει τα παρακάτω κομμάτια:[41]

Εξώφυλλο του soundtrack
Αρ. Tίτλος Διάρκεια
1. "The Punisher Main Title"   1:15
2. "Quiet Reflection"   1:44
3. "The Runaround"   3:11
4. "Dig Deep"   1:15
5. "Misdirection"   1:49
6. "Lewis Gets the Boot"   2:04
7. "Rampage"   1:14
8. "Billy Motivates"   1:17
9. "Hiding Evidence"   2:27
10. "Judas"   4:09
11. "Family Dinner"   1:20
12. "Just in Time"   1:56
13. "Made an Enemy"   1:13
14. "Keep It Running"   1:40
15. "Escape the Base"   3:44
16. "Like a Soldier"   2:17
17. "Heads Will Roll"   1:58
18. "Frank’s Choice"   3:36
19. "Billy’s Lair"   1:52
20. "No More War to Fight"   1:38
21. "The Punisher End Title"   1:11
Συν. διάρκεια:
 42:50

Προώθηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τον Οκτώβριο του 2016, οι Μπέρνθαλ και Γολ παρευρέθηκαν στην Comic Con της Νέας Υόρκης για να ανακοινώσουν επίσημα το ξεκίνημα της παραγωγής της σειράς, αλλά και το ότι η δεύτερη θα λάμβανε μέρος σε αυτήν,[7] ενώ το 2017 ο Μπέρνθαλ παρουσίασε αποκλειστικό υλικό από τη σειρά στη διεθνή Comic Con του Σαν Ντιέγκο.[42] Τον Αύγουστο του 2017, ένα βίντεο προώθησης παρουσιάστηκε από το Netflix μετά τους τίτλους τέλος του τελευταίου επεισοδίου της σειράς The Defenders.[43] Επίσης τον ίδιο μήνα, ο επίσημος λογαριασμός της σειράς στο Twitter αποκάλυψε τους τίτλους των επεισοδίων γραμμένους στον κώδικα Μορς.[44] Τον Σεπτέμβριο του 2017, ο επίσημος λογαριασμός της σειράς στο Instagram ανάρτησε διάφορες φωτογραφίες και βίντεο με υλικό που έμοιαζε να προέρχεται από κάμερες ασφαλείας,[45] ενώ δημοσιεύτηκαν επίσης επίσημες φωτογραφίες από τα επεισόδια της σειράς και μία αφίσα στην οποία αναγραφόταν η ημερομηνία κυκλοφορίας του κύκλου.[46] Στις 20 Σεπτεμβρίου κυκλοφόρησε το επίσημο τρέιλερ του κύκλου. Ο Άντριου Λίπτακ από την ιστοσελίδα The Verge είπε πως το τρέιλερ «στήνει τη σειρά The Punisher στον δικό της ξεχωριστό τόνο, διαφοροποιώντας την από τις άλλες σειρές της Marvel στο Netflix. Βυθίζεται μέσα σε κυβερνητικές συνομωσίες και χακαρίσματα, κάτι το οποίο θυμίζει σειρές όπως το Person of Interest του CBS ή το Mr. Robot του δικτύου USA, απλά με περισσότερους πυροβολισμούς».[47] Η Κένταλ Άσλεϊ από το Nerdist αποκάλεσε το τρέιλερ «έντονο, πολύ αιματηρό και [με] έχει κάνει να ανυπομονώ ΑΠΙΣΤΕΥΤΑ για την πρεμιέρα της σειράς». Πρόσθεσε επίσης πως «αν αυτό το τρέιλερ είναι μία ένδειξη του τι πρόκειται να δούμε, τότε η σειρά The Punisher σίγουρα θα δικαιώσει τις προσδοκίες των θαυμαστών». Η Άσλεϊ θεώρησε πως η συμπερίληψη του τραγουδιού «One» των Metallica στο τρέιλερ «βοηθάει στην παρουσίαση του Φρανκ ως 'badass' με έναν τρόπο που δεν έχουμε ξαναδεί για κάποιον άλλον στις σειρές της Marvel στο Netflix μέχρι τώρα».[48] Ο Κούπερ Χουντ, γράφοντας για την ιστοσελίδα Screen Rant, θεώρησε πως το τρέιλερ θα μπορούσε «μόνο να αυξήσει την ανυπομονησία» για τη σειρά και πως το συγκεκριμένο τρέιλερ ταίριαζε περισσότερο στο «καλούπι» του χαρακτήρα σε σχέση με τα προηγούμενα κρυπτογραφημένα βίντεο που είχαν κυκλοφορήσει. Επίσης, βρήκε το τρέιλερ «καλά κομμένο» στον ρυθμό του τραγουδιού, κάτι το οποίο επαίνεσε ως «ενίσχυση της έντασης».[49]

Μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου, το Netflix ανανέωσε την ιστοσελίδα που διατηρούσε για τη φανταστική εφημερίδα New York Bulletin για να συμπεριλάβει σε αυτήν το προφίλ της Κάρεν Πέιτζ. Αφού έγινε η αποκάλυψη των διαπιστευτηρίων της σε μία ανάρτηση στην επίσημη σελίδα της σειράς Daredevil στο Facebook, οι αναγνώστες που θα επισκέπτονταν τη σελίδα θα ήταν σε θέση να εξετάσουν το προφίλ της Πέιτζ και να βρουν σε αυτό εικόνες από την έρευνα που είχε κάνει για τον Καστλ κατά τη διάρκεια του δεύτερου κύκλου της σειράς Daredevil.[50]

Ο Μπέρνθαλ και άλλα μέλη του καστ ήταν προγραμματισμένο να παρευρεθούν στην Comic Con της Νέας Υόρκης του 2017 για να προωθήσουν τη σειρά,[51] αλλά αυτή η εμφάνιση ακυρώθηκε μετά την ένοπλη επίθεση που έλαβε χώρα στο Λας Βέγκας Στριπ.[52] Δύο εβδομάδες αργότερα, κυκλοφόρησε ένα δεύτερο τρέιλερ στο οποίο φαινόταν και η ημερομηνία κυκλοφορίας του κύκλου, 17 Νοεμβρίου 2017. Ο Τομ Φίλιπ γράφοντας για το αντρικό περιοδικό GQ δεν ήταν πολύ ενθουσιασμένος με το τρέιλερ λέγοντας πως ήταν «δύσκολο να ξετρελαθείς με ακόμα μία τραχιά, πολύ βίαιη, γεμάτη όπλα, μη-υπερηρωική σειρά αυτή την περίοδο». Επέκρινε την «ωφελιμιστική βολιδοσκόπηση της γραφής» στο τρέιλερ, αλλά θεώρησε πως η χημεία μεταξύ των Μπέρνθαλ και Γολ θα ήταν ένας λόγος για να παρακολουθήσεις τη σειρά. Ο Φίλιπ θεώρησε επίσης πως η προσθήκη του Μος-Μπάχρατς στη σειρά ήταν «περίεργη» και είπε πως «τουλάχιστον [η σειρά] είναι άλλη μία προσπάθεια ικανοποίησης των θαυμαστών από ένα τηλεοπτικό στούντιο που έχει την τάση να παίζει με απίστευτη ασφάλεια».[53] Ο Σκοτ Μέντελσον από το περιοδικό Forbes σημείωσε πως οι σκηνές της βίας με τα όπλα που παρουσιάζονται στο τρέιλερ αφορούν κυρίως «αναδρομές στο παρελθόν με κουρασμένους στρατιώτες να κάνουν στρατιωτικά πράγματα ή σκηνές κακών να πυροβολούν με βαρύ οπλισμό άλλους, όχι-τόσο-κακούς», κάτι το οποίο ερχόταν σε έντονη αντίθεση με το πρώτο τρέιλερ. Ο Μέντελσον θεώρησε πως αυτή η αλλαγή στη στρατηγική προώθησης πιθανόν να οφειλόταν στην επίθεση που έγινε στο Λας Βέγκας.[54] Ο Νταρέλ Εθέρινγκτον από τη διαδικτυακή εφημερίδα TechCrunch συμφώνησε με τον Μέντελσον, σημειώνοντας το πώς το τρέιλερ «παρουσιάζει τα κίνητρα του Καστλ και την πιο ανθρώπινη πλευρά της ιστορίας του», ενώ εξακολουθεί να δείχνει «χοντροκομμένος και σκοτεινός [και] η ερμηνεία του Μπέρνθαλ είναι πιο δυνατή από ποτέ».[55]

Στις 6 Νοεμβρίου 2017, η σειρά είχε την επίσημη πρεμιέρα της στο θέατρο AMC Loews, στην 34η Λεωφόρο του Μανχάταν στην πόλη της Νέας Υόρκης.[56]

Κυκλοφορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο πρώτος κύκλος της σειράς The Punisher κυκλοφόρησε παγκοσμίως στις 17 Νοεμβρίου 2017 στη διαδικτυακή πλατφόρμα του Netflix.[3][57] Τον Ιούλιο του 2016, ο συν-διευθύνων σύμβουλος του Netflix, Τεντ Σαράντος, δήλωσε πως η σειρά The Punisher δε θα κυκλοφορούσε πριν το 2018 και δε θα ακολουθούσε μετά την κυκλοφορία της σειράς The Defenders στις 18 Αυγούστου 2017,[58][59] αλλά τον Οκτώβριο του 2016 η Marvel επιβεβαίωσε πως η κυκλοφορία θα γινόταν εν τέλη μέσα στο 2017.[3]

Στις αρχές Σεπτεμβρίου 2017, οι Ντόμινικ Πάτεν και Ντενίς Πέτσκι από τη σελίδα Deadline Hollywood σχολίασαν το γεγονός πως ακόμα δεν υπήρχε συγκεκριμένη ημερομηνία κυκλοφορίας της σειράς, αποκαλώντας το «μία ασυνήθιστη» και «σπάνια κίνηση για τη Marvel και το Netflix, οι οποίοι συνήθως ενημερώνουν αρκετά νωρίς για τις κυκλοφορίες» των υψηλού προφίλ σειρών τους. Το ζευγάρι θεώρησε πως με την αυξανόμενη προώθηση του κύκλου, η κυκλοφορία του θα γινόταν «νωρίτερα παρά αργότερα».[46] Η Άλισον Κιν από την ιστοσελίδα Collider εξέφρασε την ενόχλησή της σχετικά με αυτό το θέμα, επειδή εξαιτίας αυτού τόσο εκείνη όσο και άλλοι δημοσιογράφοι κάλυψης τηλεοπτικών προγραμμάτων δεν μπορούσαν να προγραμματίσουν τη δημοσίευση των κειμένων τους την κατάλληλη στιγμή. Αντίθετα, οι απλοί τηλεθεατές που ανυπομονούσαν για τη σειρά δεν είχαν τέτοια θέματα καθώς θα την παρακολουθούσαν «όποτε κι αν κυκλοφορούσε», ανεξαρτήτως του πότε θα ανακοινωνόταν η ημερομηνία κυκλοφορίας.[60] Η Σουζάνα Πόλο από την ιστοσελίδα Polygon υπέθεσε πως η Marvel και το Netflix είχαν σκοπό να ανακοινώσουν την ημερομηνία κυκλοφορίας της σειράς στην προγραμματισμένη εμφάνιση που θα έκαναν στην Comic Con της Νέας Υόρκης τον Οκτώβριο του 2017, καθώς η συγκεκριμένη διοργάνωση αποτελούσε για χρόνια ένα μέρος όπου παραδοσιακά αποκάλυπταν «τα σημαντικά νέα των Marvel/Netflix».[61] Σύντομα δημοσιεύτηκε πως όντως αυτό θα γινόταν, με το Netflix μάλιστα να έχει προγραμματίσει και μία «έκπληξη» σε σχέση με τη σειρά αμέσως μετά την παρουσίαση στην Comic Con.[52][62] Ωστόσο, μετά την ένοπλη επίθεση που έλαβε χώρα στο Λας Βέγκας στις αρχές Οκτωβρίου, η Marvel και το Netflix αποφάσισαν να καθυστερήσουν για λίγο την κυκλοφορία του κύκλου και να ακυρώσουν την εμφάνισή τους στην Comic Con.[62][52] Δύο εβδομάδες αργότερα, ανακοινώθηκε πως η κυκλοφορία του πρώτου κύκλου θα γινόταν στις 17 Νοεμβρίου.[57]

Σχετικά με τις αποφάσεις που πάρθηκαν και αφορούσαν την παρουσίαση της σειράς στην Comic Con της Νέας Υόρκης αλλά και την ημερομηνία κυκλοφορίας του πρώτου κύκλου, ο Λόουμπ είπε πως πάρθηκαν «ειδικά λόγω του ότι είχε περάσει μόλις μία εβδομάδα από ένα φρικτό, φρικτό γεγονός. Το γεγονός αυτό δεν άλλαξε τη σειρά, η σειρά δεν αφορά την ένοπλη βία, αλλά στην πραγματικότητα παρουσιάζει τα προβλήματα που υπάρχουν στον κόσμο».[63] Οι Μπέρνθαλ και Λάιτφουτ ένιωσαν πως η καθυστέρηση της κυκλοφορίας «ήταν μια σωστή απόφαση» ως ένδειξη σεβασμού στα θύματα της επίθεσης,[64][26] με τον Λάιτφουτ να λέει πως δεν υπήρχε λόγος να προχωρήσουν με την παρουσίαση της σειράς στην Comic Con αν υπήρχε η πιθανότητα να αναστατωθεί «έστω κι ένα άτομο που είχε εμπλακεί» στην ένοπλη επίθεση.[26] Μετά την ακύρωση της παρουσίασης, ο Μουρ είχε πιστέψει πως η σειρά δε θα κυκλοφορούσε καθόλου.[65] Στο διάστημα μεταξύ της ένοπλης επίθεσης στο Λας Βέγκας, της μετέπειτα ακύρωσης της παρουσίασης και τελικά της 17ης Νοεμβρίου οπότε και κυκλοφόρησε η σειρά, οι Ηνωμένες Πολιτείες βίωσαν ακόμη μία ένοπλη επίθεση στην περιοχή Σάδερλαντ Σπρινγκς στο Τέξας. Ο Μπέρνθαλ εξέφρασε την ελπίδα του πως αυτές οι δύο τελευταίες ένοπλες επιθέσεις και η κυκλοφορία της σειράς θα βοηθούσαν στη συζήτηση που αφορούσε τον έλεγχο όπλων στη χώρα, αφού μέσα στη σειρά απεικονίζονται «όλες οι πλευρές αυτής της διαμάχης».[64]

Υποδοχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κριτικές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η σελίδα συλλογής κριτικών Rotten Tomatoes δίνει στον πρώτο κύκλο της σειράς ποσοστό αποδοχής 67% με μέσο όρο 6,7/10, βασισμένα σε 79 κριτικές. Στο τμήμα ομοφωνίας για τον πρώτο κύκλο αναφέρεται: «Ένα δύσκολο ξεκίνημα δεν μπορεί να κρατήσει τη σειρά The Punisher από το να υπερβεί τα όρια του τηλεοπτικού σύμπαντος της Marvel, δίνοντας μία φρέσκια ματιά σε ένα θρίλερ δράσης το οποίο προέρχεται από τα κόμικ».[66] Η σελίδα συλλογής κριτικών Metacritic δίνει στον πρώτο κύκλο ποσοστό 55%, βασισμένο σε 20 κριτικές, με την ένδειξη «μικτές ή μέτριες κριτικές».[67] Ο Κρις Χέινερ από την ιστοσελίδα GameSpot, συνοψίζοντας αρκετές κριτικές για τον πρώτο κύκλο, καταλήγει πως οι κριτικές που έλαβε ήταν μικτές καθώς «κάποιοι [κριτικοί] τον λάτρεψαν, ενώ κάποιοι άλλοι σίγουρα όχι».[68]

Ο Ντέιβιντ Μπέτανκουρτ από την εφημερίδα The Washington Post αναφέρει πως το Netflix επιτέλους πέτυχε να αποδώσει το franchise του Punisher «σωστά» με έναν τρόπο που οι προηγούμενες τρεις ταινίες απέτυχαν να κάνουν και δεν ικανοποίησαν τους θαυμαστές. Τα εύσημα για αυτή την επιτυχία τα έδωσε στην «ψυχή» της σειράς, λέγοντας πως ο Μπέρνθαλ αποτελεί «μία εξαιρετική επιλογή της Marvel», η οποία επιλογή βοήθησε στο να γίνει «μια προσαρμογή που έκανε τη σειρά να είναι η καλύτερη σειρά της Marvel στο Netflix μέχρι αυτή τη στιγμή».[69] Η Έμμα Ντίμπντιν από το περιοδικό Esquire αποκάλεσε τον πρώτο κύκλο «μία συναρπαστική και περίπλοκη ιστορία τρόμου για τον αμερικανικό στρατό».[70] Η Σόνια Σαράγια από το περιοδικό Variety έγραψε επίσης θετικά σχόλια τόσο για τη σειρά όσο και για την «απρόσκοπτη» ερμηνεία του Μπέρνθαλ, λέγοντας: «Είναι δύσκολο να φανταστώ καλύτερη επιλογή για τον ρόλο του Punisher από τον Μπέρνθαλ, ο οποίος μπορεί κι επικοινωνεί τόσο άνετα τις στιγμές απαθούς σιωπής του ήρωα και είναι πειστικός τόσο κατά τις στιγμές που γίνεται απίστευτα βίαιος, αλλά κυρίως κατά τις στιγμές που είναι πράος».[71] Η Άλισον Σουμέικερ από την ιστοσελίδα rogerebert.com αναφέρθηκε στην πολύ καλή χημεία μεταξύ των Μπέρνθαλ και Γολ, ενώ επαίνεσε τη συνολική ερμηνεία του Μπέρνθαλ γράφοντας: «Μόνο λίγα λεπτά απαιτούνται για να θυμίσουν στο κοινό γιατί [ο χαρακτήρας] ξεχώρισε στη σειρά Daredevil και απέκτησε τη δική του spin-off σειρά. Αποτελεί μία απίστευτα συναρπαστική παρουσία, με τον Μπέρνθαλ να παρέχει κατά κάποιο τρόπο μια ερμηνεία που είναι τόσο εσωτερική και συγκρατημένη όσο και εξωτερική και σωματική. [...] Είναι μία στοχαστική, ανεξιχνίαστη ερμηνεία την οποία μέσα στο τηλεοπτικό σύμπαν της Marvel μπορεί να ανταγωνιστεί μόνο η Κρίστεν Ρίτερ ως Τζέσικα Τζόους και η Χέιλι Άτγουελ ως Πράκτορας Κάρτερ».[72] Ο Κρις Κάμπιν από την ιστοσελίδα Collider, βαθμολόγησε τον πρώτο κύκλο της σειράς με 3/4, λέγοντας πως ο Μπερνθαλ ξεχωρίζει και ήταν αυτός που κατάφερε να προσδώσει τον «αναμφισβήτητο πυρήνα της ανθρωπιάς και της απατηλής τρωτότητας του Καστλ. [...] [Κ]αθόρισε τον χαρακτήρα ως ένα θύμα με ψυχικά τραύματα, ο οποίος οδηγήθηκε εύκολα στη βίαιη αποξένωση». Σημειώνει επίσης πως η σειρά «δεν είναι τίποτα άλλο παρά επίκαιρη» και «πιο απαιτητική και σαγηνευτική από οτιδήποτε έχει προσφέρει μέχρι τώρα το MCU ή οι τηλεοπτικές σειρές της Marvel».[73] Ο Μαρκ Χιουζ από το περιοδικό Forbes έγραψε επίσης θετικά για τη σειρά, λέγοντας πως «βουτάει βαθιά στη χαλασμένη ψυχοσύνθεση και τις προσωπικές μάχες των χαρακτήρων της (ειδικά του πρωταγωνιστή, Φρανκ Καστλ), ενώ προσφέρει σημαντικά αφηγήματα για σοβαρά κοινωνικά προβλήματα». Επαίνεσε κι αυτός την ερμηνεία του Μπέρνθαλ σημειώνοντας πως «όσο καλή κι αν είναι η ιστορία και η δράση και το υπόλοιπο καστ, όλα επιστρέφουν στον Μπέρνθαλ. Το να βρεθεί ο σωστός ηθοποιός που θα υποδυόταν τον Punisher ήταν το κλειδί για να δουλέψουν όλα, και ο Μπέρνθαλ ίσως βρήκε τον χαρακτήρα τον οποίο γεννήθηκε για να παίξει».[74]

Ο Μάικ Χέιλ από την εφημερίδα The New York Times έγραψε πως παρόλο που η δράση επανέρχεται αργότερα κατά τη διάρκεια του πρώτου κύκλου, ο αργός ρυθμός έκανε τη σειρά να μοιάζει περισσότερο με διαδικαστικό θρίλερ με κυκλοθυμική και ψυχολογική προσέγγιση, ιδιαίτερα στην εστίασή της πάνω στην διαταραχή του μετατραυματικού στρες.[75] Τον αργό ρυθμό της σειράς επέκρινε και ο Μπράιαν Λόουρι από τη σελίδα CNN Entertainment λέγοντας: «[Η σειρά] κινείται με έναν ανομοιόμορφο, μερικές φορές βραδύ ρυθμό. [...] Ενώ ο Καστλ διαθέτει άφθονες ειδικές δεξιότητες, οι δευτερεύουσες ιστορίες αποδεικνύονται κουραστικές».[76] Ο Κέβιν Γιέομαν από την ιστοσελίδα Screen Rant δεν θεωρεί πως η σειρά είναι μία «κακή σειρά», αλλά συμφωνεί πως ο ρυθμός είναι αργός και πως 13 ώρες είναι πάρα πολλές, γεμάτες με ανούσιες δευτερεύουσες πλοκές με τη σειρά να «στερείται μίας κεντρικής, πραγματικά συναρπαστικής ιστορίας». Αναφέρει ωστόσο τη «φοβερή χημεία» μεταξύ των Μπέρνθαλ και Μος-Μπάχρατς, η οποία προσφέρει μία «ευπρόσδεκτη, περίσσεια έλλειψη σοβαρότητας στις μεταξύ τους σκηνές, οι οποίες είναι σωτήριες για στο πρώτο μισό του κύκλου».[77] Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και ο Ντάνιελ Φάιενμπεργκ από το περιοδικό The Hollywood Reporter, ο οποίος υποστηρίζει πως η σειρά «είναι μια σφιχτή, βάναυση ιστορία εκδίκησης έξι επεισοδίων που εκτείνεται εξαντλητικά και αδικαιολόγητα σε 13 ώρες».[78] Ο Σάιμον Έιμπραμς από το περιοδικό Vanity Fair έγραψε πως η σειρά ήταν στον ίδιο βαθμό «ψυχολογικά μπερδεμένη όσο και ο αντι-ήρωάς της», καθώς οι σεναριογράφοι απεικονίζουν τον Καστλ να τα βάζει με ανθρώπους για λόγους που αμφισβητούνται, αλλά εξακολουθεί να θεωρείται δικαιολογημένος. «Αυτό το οποίο η σειρά παραμελεί να εξετάσει, φυσικά, είναι το γεγονός πως στην πραγματικότητα ο Punisher είναι εξίσου κακός με τους κακούς που εξολοθρεύει».[79] Ο Ματ Ζόλερ Σάιτς από το περιοδικό Vulture χαρακτήρισε τη σειρά ένα «υπερβίαιο λάθος» και περιέγραψε τις προσπάθειες να παρουσιαστεί ο Καστλ πιο «ανθρώπινος και με βάθος» σε σχέση με το βίαιο «τέρας» που ήταν στα κόμικ, ως «μη πειστικές».[80] Ο Ματ Κάμεν από την ιστοσελίδα Wired βρήκε τη σειρά πολύ σκοτεινή και «βαθιά βίαιη με έναν τρόπο που κανένα άλλο προϊόν της Marvel δεν ήταν μέχρι σήμερα» προσθέτοντας: «[Η σειρά] μοιάζει σαν να θέλει να δείχνει πιο περίπλοκη από ό,τι είναι και μερικές φορές υπάρχουν αναλαμπές πως κάτι μπορεί να προκαλέσει τον θεατή να σκεφτεί, αλλά ποτέ δεν το καταφέρνει».[81]

Αντιδράσεις στη βία της σειράς[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Σαμ Θίλμαν από την εφημερίδα The Guardian επικεντρώθηκε στην υπέρμετρη βία που εμπεριέχει η σειρά αναλύοντας πως η περίοδος για να κυκλοφορήσει μία σειρά «γεμάτη βία με έναν δύσκολο χαρακτήρα» όπως είναι ο Φρανκ Καστλ, τον οποίο εν τέλη ίσως καταλήξεις να «συμπονάς», δεν είναι και η πιο κατάλληλη, αν λάβουμε υπόψη τις τόσες ένοπλες επιθέσεις που έλαβαν χώρα τα τελευταία χρόνια σε όλη τη χώρα.[82] Η Λορέιν Άλι από την εφημερίδα Los Angeles Times γράφει πως η σειρά είναι «καλογραμμένη» και πως ο Τζον Μπέρνθαλ είναι «φανταστικός ως Καστλ», αλλά καθώς ανεβάζει πολύ ψηλά τα επίπεδα βίας, βασανιστηρίων και εκδίκησης, κάτι το οποίο «δεν αποτελεί έκπληξη» για κάποιον που γνωρίζει το franchise, αποτελεί «μία λάθος σειρά σε λάθος χρονική στιγμή».[83] Η Κέλι Λόουλερ από την ιστοσελίδα USA Today βαθμολόγησε τη σειρά με 1,5/4, αναφερόμενη κι αυτή στη λάθος χρονική στιγμή κυκλοφορίας της. «Υπάρχει μία αμηχανία στο να παρακολουθείς τη σειρά υπό αυτές τις συνθήκες [συνεχείς ένοπλες επιθέσεις στη χώρα] και μία πιο έξυπνη σειρά θα μπορούσε να προσφέρει κάτι στον διάλογο [ελέγχου των όπλων]. Δυστυχώς όμως, είναι κυρίως πληκτική και επιφανειακή». Επικρίνει επίσης τον αργό ρυθμό και τη δυσκολία ανάπτυξης των δευτερευόντων ιστοριών της, αλλά επαινεί τις ερμηνείες των ηθοποιών, ειδικά του Μπέρνθαλ.[84]

Ο Λάιτφουτ υπερασπίστηκε το ποσοστό της βίας που υπάρχει στη σειρά, επαναλαμβάνοντας πως δεν θεωρούσε πως η βία στη σειρά The Punisher ήταν περισσότερη από τη βία που υπήρχε στη σειρά Daredevil και πως, κατά τη γνώμη του, θα ήταν χειρότερο να μη δείξουν τις βίαιες επιπτώσεις των πράξεων του Καστλ, επειδή αυτό θα ήταν «επιπόλαιο» και δε θα μετέφερε το κόστος που φέρει η βία στην πραγματική ζωή. Ο Καστλ ποτε «δεν απομακρύνεται εύκολα» από τη βία, καθώς βλέπουμε πως αυτή έχει πάντα σωματικό ή συναισθηματικό αντίκτυπο πάνω του. Κι αυτό επεκτείνεται στις επαναλαμβανόμενες απεικονίσεις του θανάτου της συζύγου του, καθώς μέσω αυτών των ονείρων βλέπουμε τα συναισθήματα του χαρακτήρα, αφού ο ίδιος δεν μιλάει για αυτά. Αυτές οι απεικονίσεις εξελίσσονται κατά τη διάρκεια της σειράς, μέχρι που στο τέλος δείχνουν τον Καστλ να είναι αυτός που σκοτώνει τη σύζυγό του, κάτι που μας δείχνει πως κατηγορεί τον εαυτό του για τον θάνατό της και κάτι που ο Λάιτφουτ θεώρησε πως ήταν σημαντικό στην ανάπτυξη της σχέσης μεταξύ του Καστλ και των θεατών, και όχι απλά άσκοπη βία.[26] Σε αυτές τις ανησυχίες για την υπερβολική βία που απεικονίζεται στη σειρά αναφέρθηκε και ο Μαρκ Χιουζ από το περιοδικό Forbes λέγοντας: «Θα λογομαχούσα έντονα πως η σειρά The Punisher κάνει την αυτόκλητη τιμωρία και τα όπλα να δείχνουν τρομακτικά, έντονα ενοχλητικά και αναμφισβήτητα μη γοητευτικά. Ναι, ο Punisher είναι ο πρωταγωνιστής και στο τέλος θέλουμε να επιβιώσει και οι κακοί να χάσουν, αλλά η σειρά δείχνει πραγματικά ενδιαφέρον στο να μας παρουσιάσει τον τρόμο του πολέμου και γιατί αυτός καταστρέφει τις ζωές απλών πολιτών και στρατιωτών εξίσου, το πώς η βία αφήνει ψυχολογικά τραύματα σε όλους όσους συνδέονται με αυτήν και το πώς ακόμα και οι πράξεις του υποτιθέμενου ήρωα μπορούν να μας απωθήσουν αφού καθρεφτίζουν τις πράξεις των ανθρώπων που εκείνος βρίσκεται απέναντι και πολεμά».[74]

Διακρίσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ιστοσελίδα Collider κατέταξε τον πρώτο κύκλο της σειράς στην τέταρτη θέση της λίστας με τις καλύτερες σειρές με υπερήρωες για το 2017.[85]

Βραβεία Κατηγορία Υποψήφιοι Αποτέλεσμα
Τα καλύτερα του 2017 από το IGN[86] Καλύτερη Σειρά Δράσης The Punisher Υποψηφιότητα
Βραβεία Golden Reel[87] Εξαιρετικό Επίτευγμα στο Μοντάζ Ήχου – Εφέ / Foley Επεισόδιο: Memento Mori
(1ος κύκλος) 		Υποψηφιότητα
Βραβεία Golden Trailer[88] Καλύτερη Δράση (Τηλεοπτικό σποτ / Τρέιλερ / Teaser για μία σειρά) «The Punisher – Reflections» Υποψηφιότητα
Καλύτερα Γραφικά (σε Τηλεοπτικό σποτ / Τρέιλερ / Teaser για μία σειρά) «The Punisher – Reflections» Υποψηφιότητα
Καλύτερο Μοντάζ Ήχου (σε Τηλεοπτικό σποτ / Τρέιλερ / Teaser για μία σειρά) «Family Man» Υποψηφιότητα
Βραβεία Saturn[89][90] Καλύτερη Νέα Σειρά με Υπερήρωες The Punisher Νίκη
Α΄ Αντρικός Ρόλος στην Τηλεόραση Τζον Μπέρνθαλ Υποψηφιότητα
Βραβεία Έμμυ Ζώνης Υψηλής Τηλεθέασης[91] Καλύτερο Stunt Coordination σε Δραματική Σειρά, Μίνι Σειρά ή Τηλεταινία Τομ Γουίλιαμς Υποψηφιότητα

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Andreeva, Nellie (12 Δεκεμβρίου 2017). «'The Punisher' Renewed For Season 2 By Netflix». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Δεκεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2022. 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Hibberd, James (29 Απριλίου 2016). «Marvel's The Punisher spin-off ordered by Netflix». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2022. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 «Netflix Original Series 'Marvel's The Punisher' Announces Three New Cast Members». Marvel Comics. 6 Οκτωβρίου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Οκτωβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2016. 
  4. ↑ 4,0 4,1 Li, Shirley (12 Σεπτεμβρίου 2017). «Marvel's The Punisher: 12 New Photos From the Spin-Off Series». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2017. 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 Perry, Spencer (25 Οκτωβρίου 2016). «Five More Join the Cast of Marvel's The Punisher». ComingSoon.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Οκτωβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2022. 
  6. ↑ 6,0 6,1 O'Keefe, Jack (Νοέμβριος 2017). «Who's Lewis Wilson In 'The Punisher'? This Veteran May Be The Beating Heart of the Series». Bustle. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2022. 
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 Damore, Meagan (8 Οκτωβρίου 2016). «NYCC: Iron Fist Cast Makes First-Ever Live Appearance». Comic Book Resources. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Οκτωβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2022. 
  8. ↑ 8,0 8,1 Li, Shirley (25 Αυγούστου 2017). «Marvel's The Punisher adds Oscar nominee in recurring role». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Αυγούστου 2017. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2022. 
  9. ↑ Goldman, Eric (25 Αυγούστου 2017). «'Marvel's The Punisher' Adds Actress Shohreh Aghdashloo». Marvel Comics. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Αυγούστου 2017. Ανακτήθηκε στις 28 Αυγούστου 2017. 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Hellblazer Biz (7 Ιανουαρίου 2018). Episode 108 - Exclusive chat with Jordan Mahome of The Punisher and Ray Donovan. YouTube. Συμβαίνει στα 16:48. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2022. 
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 Davis, Brandon (18 Αυγούστου 2017). «New The Punisher Teaser Trailer Released». ComicBook.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2022. 
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 Lindsay, Benjamin (8 Νοεμβρίου 2017). «12 Reasons Why The Punisher Should Be Your New Favorite Antihero». Rotten Tomatoes. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2022. 
  13. ↑ 13,0 13,1 McGloin, Matt (31 Μαΐου 2017). «New Punisher Netflix Poster». Cosmic Book News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2022. 
  14. ↑ 14,0 14,1 McNulty, Mike (30 Νοεμβρίου 2017). «The Punisher episode 13 review: Memento Mori». Bam! Smack! Pow!. Time Inc. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2022. 
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 Brace, Samuel (21 Νοεμβρίου 2017). «The Punisher showrunner talks Frank Castle's nemesis Jigsaw and possible second season». Flickering Myth. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2022. 
  16. ↑ 16,0 16,1 Hood, Cooper (15 Σεπτεμβρίου 2017). «Marvel's The Punisher Will Include a Turk Appearance». Screen Rant. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2022. 
  17. ↑ 17,0 17,1 Thomas, Leah Marilla (17 Νοεμβρίου 2017). «These Easter Eggs Will Remind You That 'The Punisher' Really Is A Marvel Series — Really». Bustle. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2022. 
  18. ↑ Ausiello, Michael (16 Ιανουαρίου 2016). «Punisher Spinoff Starring Jon Bernthal in Development at Netflix». TVLine. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιανουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2022. 
  19. ↑ Goldberg, Leslie (16 Ιανουαρίου 2016). «Netflix Plotting 'Punisher' Spinoff Starring Jon Bernthal». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιανουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2022. 
  20. ↑ Hibberd, James (17 Ιανουαρίου 2016). «Netflix open to more Marvel shows: Any character could get spin-off». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Ιανουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2022. 
  21. ↑ «Netflix Orders 'Marvel's The Punisher' To Series». Marvel Comics. 29 Απριλίου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 29 Απριλίου 2016. 
  22. ↑ 22,0 22,1 Chitwood, Adam (4 Ιουλίου 2018). «'The Punisher' Showrunner Steve Lightfoot on Season 2, If He'd Rather Do 10 Episodes, and More». Collider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2022. 
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 23,3 23,4 Day, Debbie (17 Νοεμβρίου 2017). «The Punisher's Ebon Moss-Bachrach and Showrunner Steve Lightfoot on Explicit Violence and Sidekicks | Steve Lightfoot». Rotten Tomatoes. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2022. 
  24. ↑ 24,0 24,1 «Frank Talk». SFX (United Kingdom: Future plc). Νοέμβριος 2017. 
  25. ↑ 25,0 25,1 Topel, Fred (16 Νοεμβρίου 2017). «'The Punisher' Showrunner Steve Lightfoot on Letting Frank Castle Lose the Audience…and Win Them Back [Interview]». /Film. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2022. 
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 26,3 Riesman, Abraham (17 Νοεμβρίου 2017). «Punisher Showrunner Steve Lightfoot Defends the Show's Controversial Violence». Vulture. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2022. 
  27. ↑ Bundel, Ani (1 Σεπτεμβρίου 2017). «'The Defenders' Costume Details You Definitely Missed». Elite Daily. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2022. 
  28. ↑ «Lorraine Calvert: Costume Designer for 'Mark Felt: The Man Who Brought Down the White House'». Women's Business Daily. 17 Οκτωβρίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2022. 
  29. ↑ Hood, Cooper (3 Οκτωβρίου 2016). «The Punisher Netflix Series Begins Filming; Set Photos Show Bearded Frank Castle». ScreenRant. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Οκτωβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  30. ↑ Awesome, Amy (3 Οκτωβρίου 2016). «The Punisher Working Title Revealed». Comicbook.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Οκτωβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  31. ↑ White, Brett (14 Οκτωβρίου 2016). «Frank Castle Punishes His Appetite In New Netflix Series Set Photos». Comic Book Resources. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2020. 
  32. ↑ 32,0 32,1 Young, Michelle (17 Νοεμβρίου 2017). «NYC Filming Locations for The Punisher, Marvel Series about Frank Castle on Netflix». Untapped Cities. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  33. ↑ «Filming of Marvel universe show is taking place in Astoria this afternoon/evening». Astoria Post. 14 Δεκεμβρίου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Δεκεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  34. ↑ Kelley, Ryan (20 Ιουνίου 2018). «Co-owner of iconic Goodfellas Diner in Maspeth says he 'can't even calculate' the cost of devastating fire». QNS. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2018. 
  35. ↑ Bentley, Jean (17 Νοεμβρίου 2017). «The Punisher's Ebon Moss-Bachrach and Showrunner Steve Lightfoot on Explicit Violence and Sidekicks». Rotten Tomatoes. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2022. 
  36. ↑ Hill, Jacob (10 Απριλίου 2017). «Netflix's The Punisher Wraps Production». Comic Book Resources. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Απριλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  37. ↑ 37,0 37,1 37,2 37,3 Bhat, Sachin (28 Φεβρουαρίου 2018). «How FuseFX brought the gore of 'The Punisher' to screens». Animation Xpress. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  38. ↑ 38,0 38,1 38,2 38,3 blerdgurl. «Podcast: Greg Anderson of FuseFX Talks About What it Takes to Create the Stunning Visual Effects for Luke Cage, The Punisher and Spiderman». blerdgurl.com (Podcast). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  39. ↑ «Tyler Bates to Score Marvel's Netflix Series 'The Punisher'». Film Music Reporter. 21 Απριλίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Απριλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  40. ↑ Burlingame, Jon (23 Αυγούστου 2017). «Composers for Marvel's TV Universe Strike a Different Chord». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Αυγούστου 2017. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  41. ↑ 41,0 41,1 «Soundtrack for Marvel's Netflix Series 'The Punisher' to Be Released». Film Music Reporter. 16 Νοεμβρίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  42. ↑ Damore, Meagan (21 Ιουλίου 2017). «SDCC: Marvel's Defenders Unite to Preview Series». Comic Book Resources. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  43. ↑ Agard, Chancellor (18 Αυγούστου 2017). «The Punisher: Frank Castle returns with a vengeance in violent new teaser». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Αυγούστου 2017. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  44. ↑ Li, Shirley (28 Αυγούστου 2017). «Marvel's The Punisher reveals clues to Frank's mission through series of tweets in Morse code». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Αυγούστου 2017. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  45. ↑ Booth, Kaitlyn (11 Σεπτεμβρίου 2017). «The Punisher: New Viral Videos And Photos For Netflix Series». Bleeding Cool. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  46. ↑ 46,0 46,1 Patten, Dominic· Petski, Denise (12 Σεπτεμβρίου 2017). «'Marvel's The Punisher' Coming Soon & Suddenly, Teases Netflix». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  47. ↑ Liptak, Andrew (20 Σεπτεμβρίου 2017). «Watch the bloody first trailer for Netflix's The Punisher». The Verge. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  48. ↑ Ashley, Kendall (20 Σεπτεμβρίου 2017). «The First Trailer for the Punisher Is Bloody Intense And Deeply Vengeful». Nerdist. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου 2017. 
  49. ↑ Hood, Cooper (20 Σεπτεμβρίου 2017). «Marvel's The Punisher Trailer: The Truth Must Be Taken». Screen Rant. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  50. ↑ Damore, Meagan (28 Σεπτεμβρίου 2017). «New Daredevil Photo Contains Interactive Punisher Easter Egg». Comic Book Resources. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  51. ↑ Ching, Albert (5 Σεπτεμβρίου 2017). «Marvel TV Brings Agents of SHIELD, Punisher and Runaways to NYCC». Comic Book Resources. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  52. ↑ 52,0 52,1 52,2 Holloway, Daniel (4 Οκτωβρίου 2017). «Marvel's 'Punisher' Pulled From New York Comic-Con Following Las Vegas Shooting». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  53. ↑ Philip, Tom (20 Οκτωβρίου 2017). «The Punisher Gets a Release Date and a New Trailer». GQ. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  54. ↑ Mendelson, Scott (19 Οκτωβρίου 2017). «The New Netflix 'Punisher' Trailer Features A Less Trigger-Happy Frank Castle». Forbes. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  55. ↑ Etherington, Darrell (19 Οκτωβρίου 2017). «Watch the new trailer for 'The Punisher,' coming to Netflix Nov. 17». TechCrunch. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  56. ↑ Spence, Sade (7 Νοεμβρίου 2017). «Jon Bernthal on 'Marvel's The Punisher': 'This Is a Real Piece About Grief'». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  57. ↑ 57,0 57,1 Patten, Dominic (19 Οκτωβρίου 2017). «'Marvel's The Punisher' Gets November Premiere Date & Trailer on Netflix». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  58. ↑ Fitzpatrick, Kevin (27 Ιουλίου 2016). «New 'Jessica Jones,' 'Daredevil' and 'Punisher' No Earlier Than 2018?». ScreenCrush. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2020. 
  59. ↑ Romano, Nick (4 Απριλίου 2017). «Marvel's The Defenders gets premiere date in new teaser». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Απριλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  60. ↑ Keene, Allison (20 Σεπτεμβρίου 2017). «Full 'Punisher' Trailer Sets the Stage for Frank Castle's Murderous Mission». Collider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  61. ↑ Polo, Susana (20 Σεπτεμβρίου 2017). «The Punisher gathers allies and enemies in Netflix's new trailer». Polygon. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  62. ↑ 62,0 62,1 Gay, Verne (5 Οκτωβρίου 2017). «Netflix postpones 'Marvel's The Punisher' after Las Vegas massacre». Newsday. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 2017. 
  63. ↑ Grebey, James (19 Οκτωβρίου 2017). «There's a Reason Why We Don't See Avengers Tower in Marvel's TV Shows». Inverse. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  64. ↑ 64,0 64,1 Miller, Liz Shannon (7 Νοεμβρίου 2017). «'Marvel's The Punisher': Jon Bernthal Hopes that the Show Sparks a Nationwide Conversation About Gun Violence». IndieWire. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  65. ↑ Mancuso, Vinnie (28 Δεκεμβρίου 2018). «'The Punisher': 30 Plot Details, New Characters, & Backstage Facts To Know About Season 2». Collider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Δεκεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022. 
  66. ↑ «Marvel's The Punisher: Season 1 (2017)». Rotten Tomatoes. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2022. 
  67. ↑ «Marvel's The Punisher : Season 1». Metacritic. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2022. 
  68. ↑ Chris E. Hayner (20 Νοεμβρίου 2017). «The Punisher Review Roundup: What Do Critics Think Of Netflix's Latest Marvel Show?». Gamespot. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2022. 
  69. ↑ David Betancourt (16 Νοεμβρίου 2017). «'The Punisher' failed at the box office, but Netflix finally gets it right». The Washington Post. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2022. 
  70. ↑ Emma Dibdin (21 Νοεμβρίου 2017). «The Punisher Is an Effective Horror Story About the American Military». Esquire. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Φεβρουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2022. 
  71. ↑ Sonia Saraiya (13 Νοεμβρίου 2017). «TV Review: 'Marvel's The Punisher,' Starring Jon Bernthal». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Νοεμβρίου 2017. 
  72. ↑ Allison Shoemaker (16 Νοεμβρίου 2017). «Netflix's Marvel Spin-off "The Punisher" is a Lightweight». rogerebert.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Δεκεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2022. 
  73. ↑ Chris Cabin (13 Νοεμβρίου 2017). «'The Punisher' Review: Jon Bernthal Excels in Marvel & Netflix's Latest Team-Up». Collider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Φεβρουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2022. 
  74. ↑ 74,0 74,1 Mark Hughes (17 Νοεμβρίου 2017). «Review: 'The Punisher' Is Brutally Relevant, Emotionally Powerful Win For Marvel-Netflix». Forbes. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2022. 
  75. ↑ Mike Hale (16 Νοεμβρίου 2017). «Review: Netflix's 'The Punisher' Is Less Punishing Than Expected». The New York Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Νοεμβρίου 2017. 
  76. ↑ Brian Lowry (14 Νοεμβρίου 2017). «Marvel's grim 'The Punisher' misses target». CNN Entertainment. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2022. 
  77. ↑ Kevin Yeoman (17 Νοεμβρίου 2017). «Marvel's The Punisher Isn't Bad, But The Netflix Formula Is Wearing Thin». Screen Rant. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Μαΐου 2018. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2022. 
  78. ↑ Daniel Fienberg (13 Νοεμβρίου 2017). «Marvel's 'The Punisher': TV Review». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2022. 
  79. ↑ Simon Abrams (20 Νοεμβρίου 2017). «Netflix's The Punisher Doesn't Understand Who It Should Be Punishing». Vanity Fair. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2022. 
  80. ↑ Matt Zoller Seitz (16 Νοεμβρίου 2017). «The Punisher Is an Ultraviolent Mistake». Vulture. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Νοεμβρίου 2017. 
  81. ↑ Matt Kamen (13 Νοεμβρίου 2017). «The Punisher is everything that's wrong with American masculinity». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2022. 
  82. ↑ Sam Thielman (20 Νοεμβρίου 2017). «The Punisher: was there ever a right time for Netflix's gun-toting vigilante show?». The Guardian. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2022. 
  83. ↑ Lorraine Ali (17 Νοεμβρίου 2017). «Review: 'Marvel's the Punisher' packs a punch but still suffers from bad timing». Los Angeles Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2022. 
  84. ↑ Kelly Lawler (16 Νοεμβρίου 2017). «Review: Netflix's gory new Marvel series 'The Punisher' misses the mark». USA Today. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Νοεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2022. 
  85. ↑ Valentine, Evan (22 Δεκεμβρίου 2017). «All of the Year's Superhero TV Shows, Ranked». Collider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2022. 
  86. ↑ «Best Action Series». IGN. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 2020. 
  87. ↑ Giardina, Carolyn (22 Ιανουαρίου 2018). «MPSE Golden Reel Awards: 'Baby Driver,' 'Dunkirk' Among Sound Editors' Nominees». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 2020. 
  88. ↑ Hipes, Patrick (9 Μαΐου 2018). «Golden Trailer Award Nominations: 'The Shape Of Water', 'Hitman's Bodyguard' Top List». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 2020. 
  89. ↑ McNary, Dave (15 Μαρτίου 2018). «'Black Panther,' 'Walking Dead' Rule Saturn Awards Nominations». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Μαρτίου 2018. Ανακτήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 2020. 
  90. ↑ McNary, Dave (27 Ιουνίου 2018). «'Black Panther' Reigns at Saturn Awards, 'Better Call Saul' and 'Twin Peaks' Top TV Field». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 2020. 
  91. ↑ Sanchez, Omar (8 Σεπτεμβρίου 2018). «Creative Arts Emmys: Winners List So Far». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 2020. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=The_Punisher_(1ος_κύκλος)&oldid=10392954"