Μετάβαση στο περιεχόμενο

Γουιάνα

Επεξεργασία συνδέσμων
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
(Ανακατεύθυνση από Γουϊάνα)

Συντεταγμένες: 5°44′00″N 59°19′00″W / 5.7333°N 59.3167°W / 5.7333; -59.3167

Συνεργατική Δημοκρατία της Γουιάνας
Co-operative Republic of Guyana

Σημαία
Εθνόσημο
Εθνικό σύνθημα: "One people, one nation, one destiny"
«Ένας λαός, ένα έθνος, ένα πεπρωμένο»
Εθνικός ύμνος: "Dear Land of Guyana, of Rivers and Plains"
«Αγαπημένη Γη της Γουιάνας, των Ποταμών και των Πεδιάδων»
Τοποθεσία της χώρας στον κόσμο
Η θέση της Γουιάνας (πράσινο)
και μεγαλύτερη πόληΤζώρτζταουν
6°46′N 58°10′W / 6.767°N 58.167°W / 6.767; -58.167 (Τζώρτζταουν (Γουιάνα))
Αγγλικά
Ημιπροεδρική Δημοκρατία
Ιρφάαν Αλί
Μαρκ Φίλιπς
Ανεξαρτησία
από Ην. Βασίλειο
Ισχύον Σύνταγμα
26 Μαΐου 1966
6 Οκτωβρίου 1980
 • Σύνολο
 • % Νερό
 • Σύνορα
Ακτογραμμή
214.970 km2 (85η)
8,4
2.949 km
459 km
Πληθυσμός
 • Εκτίμηση 2021 
 • Απογραφή 2012 
 • Πυκνότητα 
772.975[1] (166η) 
747.884[2]  
3,6 κατ./km2 (233η) 
ΑΕΠ (ΙΑΔ)
 • Ολικό  (2020)
 • Κατά κεφαλή 
13,506 δισ. $[3]  
17.163 $[3]  
ΑΕΠ (ονομαστικό)
 • Ολικό  (2020)
 • Κατά κεφαλή 
8,065 δισ. $[3]  
10.249 $[3]  
ΔΑΑ (2021)Μείωση 0,714[4] (108η) – υψηλός
ΝόμισμαΔολάριο Γουιάνας (GYD)
(UTC -4)
Internet TLD.gy
Οδηγούν στααριστερά
Κωδικός κλήσης+592

Η Συνεργατική Δημοκρατία της Γουιάνας (αγγλικά: Co-operative Republic of Guyana‎‎, προφέρεται: [ɡaɪˈɑːnə], πρώην Βρετανική Γουιάνα) είναι η μόνη χώρα της Κοινοπολιτείας των Εθνών στην ηπειρωτική Νότια Αμερική. Συνορεύει ανατολικά με το Σουρινάμ, νότια με τη Βραζιλία και δυτικά με τη Βενεζουέλα, ενώ στα βόρεια σύνορά της βρέχεται από τον Ατλαντικό ωκεανό. Έχει έκταση 214.970 τ.χλμ. και πληθυσμό 772.975[1] σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση για το 2021. Το όνομα της πρωτεύουσας είναι Τζώρτζταουν.

Με 214.970 τ.χλμ., η Γουιάνα είναι το τρίτο μικρότερο κυρίαρχο κράτος ανά περιοχή στην ηπειρωτική Νότια Αμερική μετά την Ουρουγουάη και το Σουρινάμ, και είναι επίσης το δεύτερο λιγότερο σε πληθυσμό κυρίαρχο κράτος στη Νότια Αμερική μετά το Σουρινάμ. Διαθέτει μεγάλη ποικιλία φυσικών οικοτόπων και πολύ υψηλή βιοποικιλότητα.

Η περιοχή που είναι γνωστή ως «οι Γουιάνες» αποτελείται από τη μεγάλη ασπίδα ξηράς βόρεια του ποταμού Αμαζονίου και ανατολικά του ποταμού Ορινόκο γνωστή ως «η χώρα των πολλών νερών». Υπάρχουν εννέα αυτόχθονες φυλές που κατοικούν στη Γουιάνα: οι Ουάι Ουάι, Μακούσι, Παταμόνα, Λοκόνο, Καλίνα, Ουαπισάνα, Πεμόν, Ακαουαΐο και Ουαράο. Ιστορικά κυριαρχούμενη από τις φυλές Λοκόνο και Καλίνα, η Γουιάνα αποικίστηκε από τους Ολλανδούς προτού τεθεί υπό βρετανικό έλεγχο στα τέλη του 18ου αιώνα. Κυβερνήθηκε ως Βρετανική Γουιάνα, με μια οικονομία βασισμένη σε φυτείες μέχρι τη δεκαετία του 1950. Κέρδισε την ανεξαρτησία της το 1966 και έγινε επίσημα δημοκρατία εντός της Κοινοπολιτείας των Εθνών το 1970. Η κληρονομιά της βρετανικής κυριαρχίας αντανακλάται στην πολιτική διοίκηση της χώρας και στον ποικίλο πληθυσμό της, που περιλαμβάνει Ινδούς, Αφρικανούς, Αμερικάνους, Κινέζους, Πορτογάλους, άλλους Ευρωπαίους και διάφορες πολυφυλετικές ομάδες. Το 2017, το 41% του πληθυσμού της Γουιάνας ζούσε κάτω από το όριο της φτώχειας. [5]

Η Γουιάνα είναι το μόνο έθνος της Νότιας Αμερικής στο οποίο τα αγγλικά είναι η επίσημη γλώσσα. Ωστόσο, η πλειονότητα του πληθυσμού μιλά την κρεολή της Γουιάνας, μια κρεολική γλώσσα που βασίζεται στην αγγλική γλώσσα, ως πρώτη γλώσσα. Η Γουιάνα είναι μέρος της Αγγλόφωνης Καραϊβικής. Αποτελεί μέρος της ηπειρωτικής περιοχής της Καραϊβικής διατηρώντας ισχυρούς πολιτιστικούς, ιστορικούς και πολιτικούς δεσμούς με άλλες χώρες της Καραϊβικής, καθώς και την έδρα της Κοινότητας της Καραϊβικής (CARICOM). Το 2008, η χώρα εντάχθηκε στην Ένωση Εθνών της Νότιας Αμερικής ως ιδρυτικό μέλος. Οι Γουιάνες, επίσης, είναι οι μόνες κατοικουμενες περιοχές στη Νότια Αμερική (συν τα νησιά Φώκλαντ) όπου η πρώτη γλώσσα δεν είναι τα ισπανικά ή τα πορτογαλικά.

Η χώρα ήταν μέχρι το 1966 αγγλική αποικία. Από το 1970 είναι μέρος της Κοινοπολιτείας.

Ετυμολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το όνομα «Γουιάνα» προέρχεται από τη Γουιάνα, το αρχικό όνομα για την περιοχή που περιλάμβανε παλαιότερα τη Γουιάνα (Βρετανική Γουιάνα), το Σουρινάμ (Ολλανδική Γουιάνα), τη Γαλλική Γουιάνα και τμήματα της Κολομβίας, της Βενεζουέλας και της Βραζιλίας. Σύμφωνα με το Αγγλικό Λεξικό της Οξφόρδης, το «Γουιάνα» προέρχεται από μια ιθαγενή γλώσσα της περιοχής και σημαίνει «γη των πολλών νερών». [6] [7] Ο όρος «Συνεργατική Δημοκρατία» στο επίσημο όνομα αναφερόταν στον συνεταιριστικό σοσιαλισμό.

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υπάρχουν εννέα αυτόχθονες φυλές που κατοικούν στη Γουιάνα: οι Ουάι Ουάι, Μακούσι, Παταμόνα, Λοκόνο, Καλίνα, Ουαπισάνα, Πεμόν, Ακαουαΐο και Ουαράο.

Ιστορικά, οι φυλές Λοκόνο και Καλίνα κυριαρχούσαν στη Γουιάνα. Αν και ο Χριστόφορος Κολόμβος ήταν ο πρώτος Ευρωπαίος που είδε τη Γουιάνα κατά τη διάρκεια του τρίτου ταξιδιού του (το 1498) και ο σερ Ουόλτερ Ράλεϊ έγραψε μια αφήγηση το 1596, οι Ολλανδοί ήταν οι πρώτοι Ευρωπαίοι που ίδρυσαν αποικίες: Πομερούν (1581), Εσεκίμπο (1616), Μπερμπίκε (1627), και Ντεμεράρα (1752). Αφού οι Βρετανοί ανέλαβαν τον έλεγχο της περιοχής το 1796, [8] οι Ολλανδοί τους παραχώρησαν επίσημα την περιοχή το 1814.

Το 1831, οι ενωμένες αποικίες Ντεμεράρα-Εσεκίμπο και ξεχωριστή αποικία Μπερμπίκε έγιναν μια ενιαία βρετανική αποικία γνωστή ως Βρετανική Γουιάνα.

Από την ανεξαρτησία της το 1824, η Βενεζουέλα διεκδίκησε την έκταση της γης στα δυτικά του ποταμού Εσεκίμπο. Ο Σιμόν Μπολίβαρ έγραψε στη βρετανική κυβέρνηση προειδοποιώντας ενάντια στους αποίκους Μπερμπίκε και Ντεμεράρα να εγκατασταθούν σε γη που οι Βενεζουελάνοι, ως υποτιθέμενοι κληρονόμοι των ισπανικών αξιώσεων στην περιοχή που χρονολογούνται από τον 16ο αιώνα, ισχυρίζονταν ότι ήταν δική τους. Το 1899, ένα διεθνές δικαστήριο αποφάσισε ότι η γη ανήκε στη Μεγάλη Βρετανία. [9] Η βρετανική εδαφική διεκδίκηση προήλθε από την ολλανδική εμπλοκή και τον αποικισμό της περιοχής που χρονολογείται επίσης από τον 16ο αιώνα, καθώς η τέως ολλανδική αποικία παραχωρήθηκε στους Βρετανούς.

Ανεξαρτησία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Γουιάνα απέκτησε ανεξαρτησία από το Ηνωμένο Βασίλειο ως κυριαρχία στις 26 Μαΐου 1966 και έγινε δημοκρατία στις 23 Φεβρουαρίου 1970, παραμένοντας μέλος της Κοινοπολιτείας. Λίγο μετά την ανεξαρτησία, η Βενεζουέλα άρχισε να λαμβάνει διπλωματικές, οικονομικές και στρατιωτικές ενέργειες κατά της Γουιάνας προκειμένου να επιβάλει την εδαφική της αξίωση στο Γουιάνα του Εσεκίμπο. [10] Το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ και η Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών των ΗΠΑ, μαζί με τη βρετανική κυβέρνηση, έπαιξαν ισχυρό ρόλο στη διακυβέρνηση της Γουιάνας στα χρόνια εκείνης περιόδου. [11] Η αμερικανική κυβέρνηση υποστήριξε τον Φορμπς Μπέρναμ κατά τα πρώτα χρόνια της ανεξαρτησίας επειδή ο Τσέντι Τζαγκάν αναγνωρίστηκε ως μαρξιστής. Παρείχαν μυστική οικονομική υποστήριξη και συμβουλές πολιτικής εκστρατείας στο Λαϊκό Εθνικό Κογκρέσο του Μπέρναμ, εις βάρος του Λαϊκού Προοδευτικού Κόμματος υπό την ηγεσία του Τζάγκαν, το οποίο υποστηρίχθηκε ως επί το πλείστον από Γουιανέζους με καταγωγή από την Ανατολική Ινδία.

Τον Μάιο του 2008, ο Πρόεδρος Μπάρατ Τζάγκντεο υπέγραψε τη Συνθήκη Ίδρυσης της Ένωσης Χωρών της Νότιας Αμερικής. Η κυβέρνηση της Γουιάνας επικύρωσε επίσημα τη συνθήκη το 2010. [12]

Πολιτική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Κρατικός Οίκος, η κατοικία του προέδρου της Γουιάνας
Το ανώτατο δικαστήριο της Γουιάνας
Το κτίριο του Κοινοβουλίου της Γουιάνας

Η πολιτική της Γουιάνας λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο μιας κοινοβουλευτικής αντιπροσωπευτικής δημοκρατικής δημοκρατίας, στην οποία ο Πρόεδρος της Γουιάνας είναι ταυτόχρονα αρχηγός κράτους και αρχηγός κυβέρνησης, καθώς και ενός πολυκομματικού συστήματος. Η εκτελεστική εξουσία ασκείται από τον Πρόεδρο και την κυβέρνηση. Η νομοθετική εξουσία ανήκει τόσο στον Πρόεδρο όσο και στην Εθνοσυνέλευση της Γουιάνας. [13] Ιστορικά, η πολιτική είναι πηγή έντασης στη χώρα και βίαιες ταραχές έχουν ξεσπάσει συχνά κατά τη διάρκεια των εκλογών. Κατά τις δεκαετίες του 1970 και του 1980, το πολιτικό τοπίο ήταν υπό την κυριαρχία του Λαϊκού Εθνικού Κογκρέσου. [14]

Το 1992, οι πρώτες συνταγματικές εκλογές ήταν υπό την επίβλεψη του πρώην προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών Τζίμι Κάρτερ και το Λαϊκό Προοδευτικό Κόμμα ηγήθηκε της χώρας μέχρι το 2015. Τα δύο κόμματα είναι οργανωμένα κατά κύριο λόγο σε εθνοτικές γραμμές και ως αποτέλεσμα συχνά συγκρούονται σε ζητήματα που σχετίζονται με την κατανομή των πόρων. Στις Γενικές Εκλογές που διεξήχθησαν στις 28 Νοεμβρίου 2011, το Λαϊκό Προοδευτικό Κόμμα διατήρησε την πλειοψηφία και ο υποψήφιος για την προεδρία Ντόναλντ Ραμόταρ εξελέγη πρόεδρος. [15]

Στις 11 Μαΐου 2015 διεξήχθησαν πρόωρες γενικές εκλογές. Ένας συνασπισμός κομμάτων με τίτλο «Συνεργασία για την Εθνική Ενότητα-Συμμαχία για Αλλαγή» κέρδισε 33 από τις 65 έδρες της Εθνοσυνέλευσης. Στις 16 Μαΐου 2015, ο απόστρατος στρατηγός Ντέιβιντ Γκρέιντζερ έγινε ο όγδοος Πρόεδρος της Γουιάνας. [16] Ωστόσο, στις 21 Δεκεμβρίου 2018, ζητήθηκε ψήφος εμπιστοσύνης, σχετικά με τους όρους βάσει των οποίων η κυβέρνηση παραχώρησε δικαιόχρηση για υπεράκτια εξερεύνηση πετρελαίου. Ο βουλευτής Τσαράντας Πέρσοντ αποστάτησε από τον συνασπισμό και η ψηφοφορία απέτυχε, απαιτώντας νέες εκλογές. Ο κυβερνητικός συνασπισμός αμφισβήτησε αυτό το αποτέλεσμα για όλες τις 90 ημέρες που επιτρεπόταν η προκήρυξη εκλογών. Νέες εκλογές διεξήχθησαν στις 2 Μαρτίου 2020 και τα αποτελέσματα ανακοινώθηκαν στις 3 Αυγούστου 2020, με νικητή το Λαϊκό Προοδευτικό Κόμμα/Αστικό. Ο Μοχάμεντ Ιρφάαν Αλί έγινε ο ένατος Πρόεδρος της Γουιάνας. [17] [18]

Δημογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με την απογραφή του 2002, το 43,5% είναι Ινδο-Γουιανοί, το 30,2% Αφρο-Γουιανοί, 16,7% ανάμικτης καταγωγής, το 9,2% είναι Ινδιάνοι (αυτόχθονες της Γουιάνας) και ζει στο εσωτερικό της χώρας. Άλλες πληθυσμιακές ομάδες όπως Κινεζικής καταγωγής και Ευρωπαϊκής καταγωγής είναι λιγότερο από 1%.

Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν 65,7 χρόνια (62,5 χρόνια οι άνδρες και 69,4 οι γυναίκες).[19]

Η επίσημη γλώσσα είναι τα αγγλικά και η κουλτούρα του κράτους είναι περισσότερο συνδεδεμένη με την Αγγλόφωνη Καραϊβική παρά με τη Λατινική Αμερική.

Διακυβέρνηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρόεδρος της χώρας από τις 2 Αυγούστου 2020 είναι ο Ιρφάαν Αλί. Οι τελευταίες εκλογές διεξήχθησαν τον Μάρτιο του 2020. Δικαίωμα ψήφου στις εκλογές έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω.

Μεταφορές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η οδήγηση γίνεται στα αριστερά.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 [Year-end and Mid-year Population Estimates by Sex, Guyana: 1992 to 2021 «Year-end and Mid-year Population Estimates by Sex, Guyana: 1992 to 2021»] Check |url= value (βοήθεια). Bureau of Statistics Serving Guyana's Data Needs. Ανακτήθηκε στις 8 Μαρτίου 2024. 
  2. ↑ «Επίσημη εκτίμηση». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Σεπτεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 28 Μαρτίου 2015. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 «World Economic Outlook Database, October 2019». IMF.org. ΔΝΤ. Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2020. 
  4. ↑ Human Development Report 2021-22: Uncertain Times, Unsettled Lives: Shaping our Future in a Transforming World (PDF). hdr.undp.org. United Nations Development Programme. 8 Σεπτεμβρίου 2022. σελίδες 272–276. ISBN 978-9-211-26451-7. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 8 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2022. 
  5. ↑ «" Guyana no recuerda a Walter Rodney " - Le Monde diplomatique en español». mondiplo.com. 
  6. ↑ «Guyana». Oxford Dictionaries. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιουλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2015. 
  7. ↑ «Guyana». Oxford Dictionaries. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιουλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2015. 
  8. ↑ «South America 1744–1817 by Sanderson Beck». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιανουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2016. 
  9. ↑ «Award regarding the Boundary between the Colony of British Guiana and the United States of Venezuela, decision of 3 October 1899» (PDF). 
  10. ↑ Ince, Basil A. (1970). «The Venezuela-Guyana Boundary Dispute in the United Nations». Caribbean Studies 9 (4): 5–26. 
  11. ↑ US Declassified Documents (1964–1968). guyana.org Σφάλμα στο πρότυπο webarchive: Ελέγξτε την τιμή |url=. Empty.
  12. ↑ «UNASUR indifference to Guyana». Guyana Chronicle. 
  13. ↑ «Guyana - GOVERNMENT INSTITUTIONS». countrystudies.us. Ανακτήθηκε στις 4 Μαρτίου 2021. 
  14. ↑ «Guyana - Political Parties». countrystudies.us. Ανακτήθηκε στις 4 Μαρτίου 2021. 
  15. ↑ «Guyana governing party's Donald Ramotar wins presidency». BBC News. 2 December 2011. https://www.bbc.com/news/world-latin-america-15980149. 
  16. ↑ «Ex-general David Granger wins Guyana election». BBC News. 15 May 2015. https://www.bbc.com/news/world-latin-america-32747514. 
  17. ↑ «Guyana swears in Irfaan Ali as president after long stand-off». BBC News. 3 August 2020. https://www.bbc.com/news/world-latin-america-53637085. 
  18. ↑ Marshall, Svetlana (21 Μαρτίου 2019). «Ruling on confidence vote appeal Friday». Guyana Chronicle. 
  19. ↑ Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Προσδόκιμο ζωής και υγιές προσδόκιμο ζωής, Δεδομένα ανά χώρα

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Γουιάνα&oldid=10818732"