Χριστιανισμός στη Συρία

Οι Χριστιανοί της Συρίας αποτελούν, προσεγγιστικά το 10% του πληθυσμού της χώρας ^[1]^[2]. Η εκκλησία με τα περισσότερα μέλη είναι η Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία. Η Συρία υπάγεται στο Πατριαρχείο Αντιοχείας (γνωστό και ως ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο της Μεγάλης Θεουπόλεως Αντιοχείας και πάσης Ανατολής) ^[3]^[4]. Δεύτερη σε αριθμό πιστών είναι η Μελχιτική Ελληνική Καθολική Εκκλησία, μία από τις Ανατολικές Καθολικές Εκκλησίες και ακολουθείται από τις Προχαλκηδόνιες Εκκλησίες, όπως η Συριακή Ορθόδοξη Εκκλησία και η Αρμενική Αποστολική Εκκλησία. Επίσης υπάρχει σημαντική Προτεσταντική και Ρωμαιοκαθολική μειονότητα. Η πόλη με τους περισσότερους χριστιανούς στη Συρία είναι το Χαλέπι^[5]. Κατά το τέλος της Οθωμανικής περιόδου, μεγάλο ποσοστό των σύριων χριστιανών μετανάστευσαν από τη Συρία, ειδικότερα μετά τις αιματηρές διώξεις που υπέστησαν, όπως οι Σφαγές του 1860 και η Γενοκτονία των Ασσυρίων. Σύμφωνα με τον ιστορικό Φίλιπ Χίττι, περίπου 900.000 χριστιανοί μετανάστευσαν στις Ηνωμένες Πολιτείες ανάμεσα στο 1899 και το 1919 ^[6]. Στατιστικά, οι χριστιανοί της Συρίας είναι περισσότερο εύποροι και μορφωμένοι από τον μέσο όρο της χώρας.^[7]

Προέλευση

Πριν τον Συριακό Εμφύλιο Πόλεμο, στη Συρία κατοικούσαν 1,2 εκατομμύρια χριστιανοί. Οι περισσότεροι είναι μέλη της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας (700.000) ή της προχαλκηδώνιας Συριακής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η πλειοψηφία των καθολικών ανήκει στη Μελχιτική Ελληνική Καθολική Εκκλησία, η οποία δημιουργήθηκε ύστερα από σχίσμα στην ορθόδοξη εκκλησία, σχετικά με την αμφισβητούμενη εκλογή Πατριάρχη της Αντιόχειας το 1724. Άλλες εκκλησίες, που βρίσκονται σε πλήρη κοινωνία με την Αγία Έδρα της Ρώμης, είναι η Μαρωνιτική, Συριακή Καθολική, Αρμενική και Χαλδαϊκή.

Ο μεγάλος αριθμός δογμάτων που υπάρχει σήμερα στη Συρία προέκυψε ύστερα από σχίσματα, που οφείλονται σε πολιτικές και δογματικές διαφορές. Το δογματικό ζήτημα που ανέγειρε τις περισσότερες διαφωνίες είναι αυτό της φύσης του Ιησού. Το 432 οι Νεστοριανοί διαχωρίστηκαν από το κύριο σώμα της εκκλησίας λόγο της άποψης τους ότι ο Ιησούς Χριστός υπήρξε ως δύο πρόσωπα, ο άνθρωπος Ιησούς και ο θεϊκός Γιος του Θεού ή Λόγος, και όχι ως ενιαίο πρόσωπο. Αυτή η πεποίθηση τους έφερε σε αντίθεση με τις αποφάσεις που πάρθηκαν από τη Σύνοδο της Χαλκηδόνας, το 451. Στη συνέχεια ο νεστοριανισμός εξελίχθηκε στη Συριακή Ορθόδοξη και την Αρμενική εκκλησία.

Τον 13ο αιώνα μ.Χ., κατά τη διάρκεια των Σταυροφοριών, κάποιες ανατολικές εκκλησίες αναγνώρισαν την εξουσία του πάπα της Ρώμης και επέστρεψαν σε πλήρη κοινωνία με την Καθολική Εκκλησία. Σήμερα ονομάζονται Ανατολικές Καθολικές Εκκλησίες και έχουν ξεχωριστή λειτουργική γλώσσα και εκκλησιαστικό δίκαιο.

Ανατολική Ορθοδοξία

Το μεγαλύτερο χριστιανικό δόγμα στη Συρία είναι η Ανατολική Ορθοδοξία. Η Συρία υπάγεται στο Πατριαρχείο Αντιοχείας. Οι ορθόδοξοι πιστοί ονομάζονται Μελχίτες, όρος που προέρχεται από την κοινή Σημητική ρίζα Μ-Λ-Κ που σημαίνει "βασιλικός" και κατ' επέκταση "Αυτοκρατορικός", καθώς μετά τα σχίσματα του 5ου και 6ου αιώνα μ.χ. παρέμειναν πιστοί στον αυτοκράτορα της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Επίσης, οι σύριοι ορθόδοξοι αυτοαποκαλούνται «αλ-Ρούμ», η οποία είναι η αραβική μορφή της ελληνικής λέξης «Ρωμιός» που αναφερόταν σε όσους προέρχονταν από την ανατολική Ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Το Πατριαρχείο Αντιόχειας χαρακτηρίζεται ως «ελληνορθόδοξο», καθώς η λειτουργική του γλώσσα είναι η ελληνιστική κοινή.

Σύριοι ορθόδοξοι, εκτός από τη Συρία, κατοικούν και στην επαρχία του Χατάι στην Τουρκία, και υπάρχει σημαντική διασπορά στη Βραζιλία, Αργεντινή, Μεξικό, Ηνωμένες Πολιτείες, Καναδά και Αυστραλία.

Προχαλκηδόνιες Εκκλησίες

Παραδοσιακά, ο Χριστιανισμός στη Συρία εκπροσωπείται και από τις Προχαλκηδόνιες ή Ανατολίτικες Ορθόδοξες κοινότητες, η οποίες ανήκουν στην αρχαία Συριακή Ορθόδοξη Εκκλησία και την Αρμενική Αποστολική Εκκλησία.

Συριακή Ορθόδοξη Εκκλησία

Η Συριακή Ορθόδοξη Εκκλησία, ή Ιακωβίτικη Εκκλησία είναι η πολυπληθέστερη προχαλκηδόνια εκκλησία στη Συρία. Η επίσημη και λειτουργική της γλώσσα είναι η Συριακή. Αποσχίστηκε από το κύριο σώμα του χριστιανισμού ύστερα από τη διαμάχη του μονοφυσιτισμού.

Αρμενική Αποστολική Εκκλησία

Η Αρμενική Αποστολική Εκκλησία είναι η δεύτερη μεγαλύτερε προχαλκηδόνια εκκλησία στη Συρία. Χρησιμοποιεί την Αρμενική ως επίσημη και λειτουργική γλώσσα και το δόγμα της είναι μιαφυσιτικό (αγγλικά: miaphysitism, σημ.: ο μιαφυσιτισμός δεν πρέπει να συγχέεται με το μονοφυσιτισμό).

Προτεσταντικές Εκκλησίες

Στη Συρία υπάρχει προτεσταντική μειονότητα. Ο προτεσταντισμός εξαπλώθηκε στη χώρα από Ευρωπαίους ιεραποστόλους. Η προτεσταντική κοινότητα Gustav-Adolf-Werk και η Ευαγγελική Εκκλησία στη Γερμανία υποστηρίζουν ενεργά τους διωκόμενους προτεστάντες χριστιανούς στη Συρία με έργα ενίσχυσης.^[8] Μια έρευνα του 2015 εκτίμησε ότι αυτό το έτος 2.000 μουσουλμάνοι προσηλυτίστηκαν στον Χριστιανισμό, με τους περισσότερους από αυτούς να γίνονται μέλη κάποιου προτεσταντικού δόγματος.^[9]

Σύμφωνα με μια έρευνα της Ελισάμπετ Γκράνλι, από το Πανεπιστήμιο του Όσλο, 1.920 σύριοι Δρούζοι προσηλυτίστηκαν στον Χριστιανισμό.^[10] Πολλοί από αυτούς ακόμη θεωρούν τους εαυτούς τους Δρούζους και υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στη θρησκεία των Δρούζων και τον Χριστιανισμό.^[10]

Καθολική Εκκλησία

Η παλαιότερη καθολική εκκλησία στη Συρία είναι η Μαρωνιτική, η οποία παραμένει πιστή στην Εκκλησία της Ρώμης και τον Πάπα από τον 12ο αιώνα. Η πρότερη κατάσταση της δεν είναι ξεκάθαρη, υποστηρίζεται ότι μέχρι το 1215 ακολουθούσε την αίρεση του Μονοθελητισμού, αν και η επίσημη θέση της εκκλησίας είναι ότι πάντοτε ήταν πιστή στη Ρώμη. Τα συριακά (χριστιανικά αραμαϊκά), εξακολουθούν να παραμένουν η λειτουργική γλώσσα της Μαρωνιτικής Εκκλησίας.^[11]

Πάπες της Καθολικής Εκκλησίας

Επτά πάπες από τη Συρία κάθισαν στον Παπικό Θρόνο.^[12]^[13] Πολλοί από αυτούς έζησαν στην Ιταλία. Ο Πάπας Γρηγόριος Γ΄ ήταν ο τελευταίος μη Ευρωπαίος πάπας πριν από τον Πάπα Φραγκίσκο.^[14]^[15]

Αριθμητική σειρά	Ποντιφικάτο	Κοινό Ελληνικό όνομα	Προσωπικό όνομα	Τόπος γέννησης	Σημειώσεις
1	33 – 64/67	Πέτρος Άγιος Πέτρος	Σιμών Πέτρος	Βηθσαϊδά, Γαλιλαία, Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία	Ο Άγιος Πέτρος καταγόταν από το χωριό Βηθσαϊδά, Γαυλανίτις, Συρία, Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία
11	155 - 166	Ανίκητος Άγιος Ανίκητος	Ανίκητος	Έμεσα, Συρία	Παραδοσιακά μαρτύρησε• ημέρα εορτής στις 17 Απριλίου
82	12 Ιουλίου 685 – 2 Αυγούστου 686	Ιωάννης Ε΄		Αντιόχεια, Συρία
84	15 Δεκεμβρίου 687 – 8 Σεπτεμβρίου 701	Σέργιος Α΄ Άγιος Σέργιος		Σικελία, Ιταλία	Ο Πάπας Σέργιος γεννήθηκε στη Σικελία από σύριους γονείς^[16]
87	15 Ιανουαρίου 708 – 4 Φεβρουαρίου 708	Σισίνιος		Συρία
88	25 Μαρτίου 708 – 9 Aπριλίου 715	Κωνσταντίνος		Συρία	Τελευταίος Πάπας που επισκέφθηκε την Ελλάδα μέχρι τον Ιωάννη Παύλο Β΄ το 2001
90	18 Mαρτίου 731 – 28 Νοεμβρίου 741	Γρηγόριος Γ΄		Συρία	Τρίτος πάπας που φέρει το όνομα του προκατόχου του

Η κατάσταση των Χριστιανών στη Συρία

Η Δαμασκός ήταν από τις πρώτες περιοχές που ασπάστηκαν τον Χριστιανισμό, όσο ο Άγιος Πέτρος ήταν πατριάρχης Αντιόχειας. Τους πρώτους αιώνες μ.Χ. η Δαμασκός είχε περισσότερους χριστιανούς από οποιαδήποτε άλλη πόλη. Όταν το Χαλιφάτο των Ομεϋαδών κατέλαβε τη Συρία και την Ανατολία, οι μη μουσουλμάνοι, που διατήρησαν την αρχική τους πίστη εξαναγκάστηκαν να πληρώσουν κεφαλικό φόρο (τζίζγια) και τους επιτράπηκε να κατέχουν γη, αλλά δεν είχαν τα ίδια κοινωνικά δικαιώματα με τους μουσουλμάνους.^[17]^[18]

Στη Δαμασκό ακόμα κατοικεί ένα σημαντικό ποσοστό χριστιανών. Εκκλησίες μπορούν να βρεθούν σε ολόκληρη την πόλη αλλά η μεγαλύτερη συγκέντρωση βρίσκεται στη συνοικία Μπάμπ Τούμα (Πύλη του Θωμά, στα Αραβικά και τα Αραμαϊκά. Η θεία λειτουργία τελείται κάθε Κυριακή και οι δημόσιοι υπάλληλοι παίρνουν άδεια το πρωί της Κυριακής για να μπορέσουν να την παρακολουθήσουν, παρόλο που η Κυριακή είναι εργάσιμη ημέρα στη Συρία. Τα σχολεία στις χριστιανικές συνοικίες παραμένουν κλειστά το Σάββατο και την Κυριακή, ενώ για τα περισσότερα σχολεία της χώρας μέρες αργίας είναι η Παρασκευή και το Σάββατο.

Κατά τη διάρκεια του Συριακού Εμφυλίου, αρκετές τρομοκρατικές επιθέσεις που πραγματοποιήθηκαν από το Ισλαμικό Κράτος ή από Κούρδους αντάρτες είχαν ως στόχο τους χριστιανούς της Συρίας. Παραδείγματα είναι οι επιθέσεις του Δεκεμβρίου 2015 στην πόλη Καμισλί, με 18 νεκρούς και οι επιθέσεις του Ιουλίου 2016 στην ίδια πόλη με 57 νεκρούς. Τον Ιανουάριο του 2016, οι κουρδικές Μονάδες Προστασίας του Λαού πραγματοποίησαν αιφνιδιαστική επίθεση σε ασσυριακά σημεία ελέγχου στο Καμισλί, μια κυρίως ασσυριακή πόλη, με αποτέλεσμα τον θάνατο ενός Ασσυρίου και των τραυματισμό τριών.^[19]^[20]

Ενσωμάτωση

Οι σύριοι χριστιανοί συμμετέχουν σε κάθε τομέα της καθημερινής ζωής στη χώρα και είναι περισσότερο εύποροι και μορφωμένοι από άλλες θρησκευτικές ομάδες.^[7] Ακολουθώντας το παράδειγμα του Αποστόλου Παύλου, που κήρυττε στην αγορά, οι σύριοι χριστιανοί συμμετέχουν στο εμπόριο, καθώς και στην ακαδημαϊκή ζωή, στις επιστήμες, τις τέχνες και την πολιτική. Πολλοί χριστιανοί της Συρίας είναι διευθυντές του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, ενώ ορισμένοι είναι τοπικοί διαχειριστές, μέλη του Κοινοβουλίου και υπουργοί της κυβέρνησης. Ένας μικρός αριθμός είναι επίσης αξιωματικοί των ενόπλων δυνάμεων της Συρίας. Κατά τις Αραβοϊσραηλινές συγκρούσεις του 20ου αιώνα προτίμησαν να πολεμήσουν μαζί με τους μουσουλμάνους συμπατριώτες τους ενάντια στις ισραηλινές δυνάμεις, αντί να σχηματίσουν καθαρά χριστιανικές μονάδες και ταξιαρχίες. Επίσης, οι σύριοι χριστιανοί συμμετέχουν συχνά σε εθελοντικές δραστηριότητες στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές της Συρίας. Ως αποτέλεσμα θεωρούνται από τους συμπατριώτες τους σημαντικά μέλη της ευρύτερης κοινότητας. Τον Σεπτέμβριο του 2017, ο συρορθόδοξος βουλευτής του Κόμματος Μπάθ, Χαμούντα Σαμπάγκ, εκλέχθηκε πρόεδρος του συριακού κοινοβουλίου, με 193 ψήφους από τις 252.^[21]

Διαχωρισμός

Οι σύριοι χριστιανοί είναι περισσότερο αστικοποιημένοι από τους μουσουλμάνους, με την πλειοψηφία τους να κατοικεί σε μεγάλες πόλεις όπως το Χαλέπι, η Χάμα και η Λαττάκεια. Οι χριστιανοί της Συρίας έχουν τα δικά τους αστικά δικαστήρια τα οποία παίρνουν αποφάσεις πάνω σε θέματα, όπως ο γάμος, το διαζύγιο και η κληρονομιά σύμφωνα με τις διδαχές της Βίβλου.

Το σύνταγμα της Συρίας υποδηλώνει ότι ο πρόεδρος της χώρας πρέπει υποχρεωτικά να είναι μουσουλμάνος. Αυτό ήταν αποτέλεσμα της λαϊκής απαίτησης κατά τη σύνταξη του συντάγματος. Ωστόσο, η Συρία δεν αναγνωρίζει κρατική θρησκεία.

Στις 31 Ιανουαρίου 1973, ο πρόεδρος Χαφέζ αλ Άσαντ έθεσε σε εφαρμογή το νέο σύνταγμα, αφού πήρε την εξουσία μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1970, κάτι που οδήγησε σε εθνική κρίση. Σε αντίθεση με το προηγούμενο σύνταγμα, το νέο δεν απαιτούσε ο πρόεδρος της Συρίας να ακολουθεί την ισλαμική πίστη. Ως αντίδραση, βίαιες αναταραχές ξέσπασαν στη Χάμα, τη Χομς και το Χαλέπι, οργανωμένες από τη Μουσουλμανική Αδελφότητα και τους ουλεμάδες. Κατηγόρησαν τον Άσαντ ως «εχθρό του Αλλάχ» και κήρυξαν Τζιχάντ εναντίον του.^[22] Ως αποτέλεσμα, το αμφιλεγόμενο άρθρο του συντάγματος ανακλήθηκε.

Οι Χριστιανοί κατά τον Συριακό Εμφύλιο

Οι σύριοι χριστιανοί, όπως και οι υπόλοιποι συμπατριώτες τους, έχουν πληγεί από τον Συριακό Εμφύλιο Πόλεμο. Σύμφωνα με τον συριακό νόμο, όλοι οι ενήλικοι άντρες είναι επιλέξιμοι για στρατολόγηση, ανεξαρτήτως θρησκείας.^[23] Από το ξέσπασμα του εμφυλίου, το 2011, 300.000 με 900.000 χριστιανοί εγκατέλειψαν τη χώρα.^[24] Από το 2017 και έπειτα, όταν η κατάσταση άρχισε να σταθεροποιείται, με τις νίκες των Συριακών Ενόπλων δυνάμεων και την επαναφορά του ηλεκτρισμού και του τρεχούμενου νερού σε αρκετές περιοχές, πολλοί από αυτούς επέστρεψαν, ιδιαίτερα στην πόλη της Χομς.^[25]

Παραπομπές

↑ «CIA World Factbook, People and Society: Syria». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Δεκεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2020.
↑ Gulf/2000 Project (2018). «Syria Religious Composition 2018». Columbia University - School of International and Public Affairs.
↑ Bailey, Betty Jane· Bailey, J. Martin (2003). Who Are the Christians in the Middle East?. Grand Rapids, Michigan: William B. Eerdmans. σελ. 191. ISBN 0-8028-1020-9.
↑ «Syria». State.gov. Ανακτήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 2013.
↑ Profile: Aleppo, Syria's second city
↑ Hitti, Philip (2005) [1924]. The Syrians in America. Gorgias Press. ISBN 1-59333-176-2.
↑ ^7,0 ^7,1 Why Do So Few Christian Syrian Refugees Register With The United Nations High Commissioner For Refugees?, Marwan Kreidie: Adjunct Professor of Political Science, West Chester University.
↑ Lage- und Tätigkeitsbericht des Gustav-Adolf-Werkes für das Jahr 2013/14 Diasporawerk der Evangelischen Kirche in Deutschland (GAW yearly report, in German)
↑ Johnstone, Patrick; Miller, Duane (2015). «Believers in Christ from a Muslim Background: A Global Census». IJRR 11: 14. https://www.academia.edu/16338087/Believers_in_Christ_from_a_Muslim_Background_A_Global_Census. Ανακτήθηκε στις 20 November 2015.
↑ ^10,0 ^10,1 Granli, Elisabet (2011). «Religious conversion in Syria : Alawite and Druze believers». University of Oslo. https://www.duo.uio.no/handle/10852/16181.
↑ «St. George Maronite Church». Stgeorgesa.org. Ανακτήθηκε στις 31 Μαρτίου 2009.
↑ John Platts (1825). A new universal biography, containing interesting accounts. Printed for Sherwood, Jones, and co. σελ. 479.
↑ Archibald Bower, Samuel Hanson Cox. The History of the Popes: From the Foundation of the See of Rome to A.D. 1758; with an Introd. and a Continuation to the Present Time, Volume 2. σελ. 14.
↑ John Platts. A New Universal Biography: Forming the first volume of series. σελ. 483.
↑ Pierre Claude François Daunou (1838). The Power of the Popes. Tims. σελ. 352.
↑ http://www.britannica.com/EBchecked/topic/535547/Saint-Sergius-I
↑ al-Jawziyyah, Ibn Qayyim (2008). Ahkam Ahl al-Dhimmah. 1. Beirut: Dar Ibn Hazm. σελ. 121. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2016.
↑ «Rules of Dhimmitude». Dhimmitude.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Μαΐου 2019. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2016. .^{[χρειάζεται καλύτερη πηγή]}
↑ http://www.aina.org/news/20160112034707.htm
↑ http://aa.com.tr/en/politics/syrias-christians-pressured-by-forced-pyd-assimilation/541614
↑ http://www.lefigaro.fr/flash-actu/2017/09/28/97001-20170928FILWWW00222-un-chretien-elu-a-la-tete-du-parlement-syrien.php
↑ Alianak, Sonia (2007). Middle Eastern Leaders and Islam: A Precarious Equilibrium. Peter Lang. σελ. 55. ISBN 978-0-8204-6924-9.
↑ «Archived copy». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 6 Αυγούστου 2017.
↑ http://www.aina.org/reports/utrmcfsi.pdf
↑ Syria: Homs Christians return to rebuild homes and lives - World Watch Monitor

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

European Centre for Law and Justice (2011): The Persecution of Oriental Christians, what answer from Europe?

[cia-1] «CIA World Factbook, People and Society: Syria». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Δεκεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2020.

[2] Gulf/2000 Project (2018). «Syria Religious Composition 2018». Columbia University - School of International and Public Affairs.

[3] Bailey, Betty Jane· Bailey, J. Martin (2003). Who Are the Christians in the Middle East?. Grand Rapids, Michigan: William B. Eerdmans. σελ. 191. ISBN 0-8028-1020-9.

[4] «Syria». State.gov. Ανακτήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 2013.

[5] Profile: Aleppo, Syria's second city

[Hitti-6] Hitti, Philip (2005) [1924]. The Syrians in America. Gorgias Press. ISBN 1-59333-176-2.

[rozenbergquarterly.com-7] 7,0 ^7,1 Why Do So Few Christian Syrian Refugees Register With The United Nations High Commissioner For Refugees?, Marwan Kreidie: Adjunct Professor of Political Science, West Chester University.

[lage2014-8] Lage- und Tätigkeitsbericht des Gustav-Adolf-Werkes für das Jahr 2013/14 Diasporawerk der Evangelischen Kirche in Deutschland (GAW yearly report, in German)

[9] Johnstone, Patrick; Miller, Duane (2015). «Believers in Christ from a Muslim Background: A Global Census». IJRR 11: 14. https://www.academia.edu/16338087/Believers_in_Christ_from_a_Muslim_Background_A_Global_Census. Ανακτήθηκε στις 20 November 2015.

[duo.uio.no-10] 10,0 ^10,1 Granli, Elisabet (2011). «Religious conversion in Syria : Alawite and Druze believers». University of Oslo. https://www.duo.uio.no/handle/10852/16181.

[11] «St. George Maronite Church». Stgeorgesa.org. Ανακτήθηκε στις 31 Μαρτίου 2009.

[12] John Platts (1825). A new universal biography, containing interesting accounts. Printed for Sherwood, Jones, and co. σελ. 479.

[13] Archibald Bower, Samuel Hanson Cox. The History of the Popes: From the Foundation of the See of Rome to A.D. 1758; with an Introd. and a Continuation to the Present Time, Volume 2. σελ. 14.

[14] John Platts. A New Universal Biography: Forming the first volume of series. σελ. 483.

[15] Pierre Claude François Daunou (1838). The Power of the Popes. Tims. σελ. 352.

[16] ttp://www.britannica.com/EBchecked/topic/535547/Saint-Sergius-I

[17] -Jawziyyah, Ibn Qayyim (2008). Ahkam Ahl al-Dhimmah. 1. Beirut: Dar Ibn Hazm. σελ. 121. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2016.

[18] «Rules of Dhimmitude». Dhimmitude.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Μαΐου 2019. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2016. .^{[χρειάζεται καλύτερη πηγή]}

[19] ttp://www.aina.org/news/20160112034707.htm

[20] ttp://aa.com.tr/en/politics/syrias-christians-pressured-by-forced-pyd-assimilation/541614

[21] ttp://www.lefigaro.fr/flash-actu/2017/09/28/97001-20170928FILWWW00222-un-chretien-elu-a-la-tete-du-parlement-syrien.php

[22] Alianak, Sonia (2007). Middle Eastern Leaders and Islam: A Precarious Equilibrium. Peter Lang. σελ. 55. ISBN 978-0-8204-6924-9.

[23] «Archived copy». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 6 Αυγούστου 2017.

[aina_1-24] ttp://www.aina.org/reports/utrmcfsi.pdf

[25] Syria: Homs Christians return to rebuild homes and lives - World Watch Monitor

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]