Ανδρόνικος Δ´ Παλαιολόγος

Ανδρόνικος Δ΄ Παλαιολόγος
Ο Ανδρόνικος Δ' σε μεταγενέστερη μικρογραφία
Αυτοκράτωρ του Βυζαντίου
Περίοδος	1376-1379
Προκάτοχος	Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος
Διάδοχος	Ιωάννης Ε΄
Γέννηση	2 Απριλίου 1348
Θάνατος	28 Ιουνίου 1385
Τόπος ταφής	Μονή Παντοκράτορος
Σύζυγος	Μαρία Κυράτζα
Επίγονοι	Ιωάννης Ζ΄ Παλαιολόγος
Οίκος	Παλαιολόγοι
Πατέρας	Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος
Μητέρα	Ελένη Καντακουζηνή
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Ο Ανδρόνικος Δ΄ Παλαιολόγος (2 Απριλίου 1348 - 28 Ιουνίου 1385) ήταν Βυζαντινός αυτοκράτορας (1376-1379), πρωτότοκος υιός του Ιωάννη Ε' και της Ελένης Καντακουζηνής, άνθρωπος με ακτινοβολούσα, λαοφιλή αλλά και κενόδοξη προσωπικότητα, που αδημονούσε για την αυτόνομη άσκηση της εξουσίας, μιας και ο πατέρας του ήταν μόλις 16 χρόνια μεγαλύτερός του. Είχε νυμφευθεί την κόρη του Βουλγάρου τσάρου Ιβάν Αλεξάνδρου, Μαρία Κυράτζα και διατηρούσε φιλικές σχέσεις με το διάσημο αστρολόγο Αβράμιο.

Πριν την ανταρσία

Ο Ανδρόνικος αρχικά επιχείρησε να εκμεταλλευτεί την απουσία του πατέρα του σε διπλωματική περιοδεία στο εξωτερικό έως το 1369. Οι αποτυχημένες διαπραγματεύσεις με τον Ούγγρο ηγεμόνα Λουδοβίκο, η αισχρή για το λαό υποταγή του Ιωάννη στον πάπα Ουρβανό και η ένδεια του αυτοκράτορα κατά την επίσκεψή του στη Βενετία, για διευθέτηση οφειλών, δημιουργούσαν στην πρωτεύουσα κλίμα αγανάκτησης και απογοήτευσης προς τον απροκάλυπτα δυτικόφιλο Ιωάννη. Ο Ανδρόνικος δε φανέρωσε έμπρακτα τις προθέσεις του. Όμως αδράνησε προκλητικά, όταν ουσιαστικά ο πατέρας του ήταν όμηρος των Βουλγάρων (Βίντιν, 1366) και χρειάστηκε η επέμβαση του Αμεδέου της Σαβοΐας (ξαδέλφου του Ιωάννη), αλλά και όταν ο Ιωάννης ζήτησε οικονομική βοήθεια, ενώ βρισκόταν στη Βενετία, και τελικά η συνδρομή του ευπειθούς Μανουήλ έδωσε τη λύση. Επιπρόσθετα, οι σχέσεις πατέρα-πρωτότοκου γιου ψυχράθηκαν περισσότερο επειδή ο Ιωάννης συμφώνησε με τους Βενετούς την παραχώρηση της νήσου Τενέδου, μήλου της έριδας μεταξύ των μεγάλων ιταλικών ναυτικών δυνάμεων, Βενετίας και Γένοβας, με την οποία συνεργαζόταν μυστικά ο Ανδρόνικος.

Η σύγκρουση με την πατρική εξουσία

Η πρώτη ένοπλή του προσπάθεια να καταλάβει το 1373 απέτυχε. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να φυλακιστεί μαζί με το γιο του, αφού τιμωρήθηκαν με τύφλωση. Η εκτέλεση της εντολής δεν επέφερε βέβαια πλήρη τύφλωση, μια και σε διάστημα σχεδόν δύο χρόνων η όραση των κρατουμένων επανήλθε σε τέτοια επίπεδα, ώστε να διεκδικήσουν την εξουσία. Με τη βοήθεια, λοιπόν, των Γενουατών απέδρασε ο Ανδρόνικος και οργάνωσε πραξικόπημα που πέτυχε (Μάιος του 1376). Συνέλαβε και φυλάκισε τον Ιωάννη και τον αδελφό του Μανουήλ. Κάθισε, επομένως, στο θρόνο από το 1376 μέχρι το 1379, παρεμβάλλοντας τη βασιλεία του σε αυτή του πατέρα του. Το 1379 Ιωάννης και Μανουήλ απελευθερώθηκαν πιθανόν από τους Τούρκους και τους Βενετούς, σταθερά εχθρούς του Ανδρόνικου, λόγω της φιλικής προς τους Γενουάτες πολιτικής του. Μετά από συμβιβασμό, στον Ανδρόνικο αποδόθηκε ο τίτλος του συναυτοκράτορα και του παραχωρήθηκε μια περιοχή στη Σηλυμβρία, καθώς και δικαίωμα διαδοχής στο βυζαντινό θρόνο από το γιο του Ιωάννη. Πέθανε το 1385 στις 28 Ιουνίου.

Βιβλιογραφία

• Norwich, J.J. "Byzantium", Vol. III-The Decline and Fall
• Vasiliev, A. "History of the Byzantine Empire, 324–1453"
• Ostrogorsky, G. "History of the Byzantine State"
• Π.Κατσώνη, "Μια επταετία κρίσιμων γεγονότων (1366-1373)"