Μετάβαση στο περιεχόμενο

Ανδρόνικος Ε΄ Παλαιολόγος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ανδρόνικος Ε´ Παλαιολόγος
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Ανδρόνικος Ε 'Παλαιολόγος (Ελληνικά)
Γέννηση1400
Κωνσταντινούπολη
Θάνατος1407
Θεσσαλονίκη
Χώρα πολιτογράφησηςΒυζαντινή Αυτοκρατορία
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταηγεμόνας
Οικογένεια
ΓονείςΙωάννης Ζ´ Παλαιολόγος και Ειρήνη Γατελούζου Παλαιολογίνα
ΟικογένειαΔυναστεία των Παλαιολόγων
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΑξίωμαΒυζαντινός Αυτοκράτορας (1403–1407)
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Ανδρόνικος Ε' Παλαιολόγος ( 1400 - 1407) ήταν Συναυτοκράτορας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από το 1403 περίπου μέχρι το 1407, μαζί με τον πατέρα του Ιωάννη Ζ´ Παλαιολόγο. Δεν μπορούσαν να έχουν υπό τον έλεγχο τους την Κωνσταντινούπολη, κυβέρνησαν μόνο την Θεσσαλονίκη με όλους τους πλήρους αυτοκρατορικούς τίτλους αναγνωρισμένους από τον θείο του Ιωάννη Ζ΄ Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγο. Ο μικρός Ανδρόνικος ήταν τρίτος στην σειρά διαδοχής της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, για αυτό οι γονείς του τον αναγνώρισαν ως μελλοντικό αυτοκράτορα. Οι ελπίδες τους διαψεύστηκαν με τον πρόωρο θάνατο του μικρού Ανδρόνικου σε ηλικία μόλις επτά ετών (1407), οι σύγχρονοι συγγραφείς τον αναγνώρισαν μόλις τα τελευταία χρόνια (1967) αφού πίστευαν ότι ο Ιωάννης Ζ΄ δεν είχε παιδιά.

Ο Ανδρόνικος Ε΄ Παλαιολόγος γεννήθηκε (1400) ως μοναδικός γιος του Ιωάννη Ζ΄ Παλαιολόγου και της συζύγου του Ειρήνης Γατελούζου όρης του Φραντσέσκο Β΄ ηγεμόνα της Λέσβου.[1][2][3] Ο από πατέρας του παππούς Ανδρόνικος Δ´ Παλαιολόγος ήταν νόμιμος κληρονόμος του θρόνου, από αυτόν πήρε το όνομα του.[4] Ο Ιωάννης Ζ΄ κυβέρνησε για σύντομο χρόνο την Βυζαντινή αυτοκρατορία ως σφετεριστής (1390) αφού ανέτρεψε τον παππού του Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγο, ανατράπηκε με την επιστροφή του παππού του μόλις πέντε μήνες αργότερα.[5] Ο Ιωάννης Ζ΄ δεν εγκατέλειψε ποτέ τις απαιτήσεις του να γίνει αυτοκράτορας της Κωνσταντινούπολης ακόμα και όταν πέθανε ο Ιωάννης Ε΄ και τον διαδέχθηκε ο δεύτερος γιος του Μανουήλ Β΄, θείος του Ιωάννη Ζ΄ (1391).[6][7] Μετά από μια εμφύλια διαμάχη ανάμεσα σε θείο και ανεψιό κατέληξαν σε συμφωνία (1403), τον Μανουήλ Β΄ θα τον διαδεχόταν ο Ιωάννης Ζ΄, αυτόν με τον σειρά του ο γιος του Μανουήλ Β΄ Ιωάννης Η΄ Παλαιολόγος και τέλος εκείνον ο γιος του Ανδρόνικος Ε΄. Ο Ιωάννης Ζ΄ ανέλαβε να κυβερνήσει την πόλη της Θεσσαλονίκης που είχε πρόσφατα ανακαταληφθεί από την Οθωμανική αυτοκρατορία και να διατηρήσει όλους τους αυτοκρατορικούς τίτλους.[8] Με την άφιξη του στην Θεσσαλονίκης ο Ιωάννης Ζ΄ ίδρυσε την δική του αυτοκρατορική αυλή με τον μικρό Ανδρόνικο Ε΄ ως Συναυτοκράτορα.[9]

Οι δύο Συναυτοκράτορες της Θεσσαλονίκης εξακολουθούσαν να χρησιμοποιούν όλους τους αυτοκρατορικούς τίτλους όπως είχαν συμφωνήσει με τον Μανουήλ Β΄.[10] Ο Ιωάννης Ζ΄ θεωρούσε τον γιο του διάδοχο όχι μόνο δικό του αλλά και ολόκληρης της αυτοκρατορίας. Η είσοδος τους στην Θεσσαλονίκη αποθανατίστηκε σε μια Πυξίδα (κυλινδρικό αγγείο με καπάκι) στην οποία απεικονίζονται οι δύο αυτοκρατορικές οικογένειες, του Ιωάννη Ζ΄ και του Μανουήλ Β΄.[11] Η πυξίδα απεικονίζει τον μικρό Ανδρόνικο από τον πατέρα του εμφανώς πιο έντονα από τον μεγαλύτερο γιο του Μανουήλ Β΄ μελλοντικό Ιωάννη Η΄, παρά το γεγονός ότι ο Ιωάννης βρισκόταν σε υψηλότερη θέση στην σειρά διαδοχής.[12] Οι ελπίδες αυτές διαψεύστηκαν όταν ο μικρός Ανδρόνικος πέθανε πρόωρα σε ηλικία μόλις 7 ετών (1407).[13][14][15] Ο πατέρας του σύνθεσε μια Μονωδία για να τιμήσει την μνήμη του, έπεσε σε έντονη θλίψη και κατέρρευσε. Ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Γαβριήλ Α΄ έστειλε επιστολή στον Ιωάννη Ζ΄ στην οποία τόνιζε ότι θρηνούσε και ο ίδιος επειδή είχε προσευχηθεί να γίνει αυτοκράτορας και μετάνιωσε επειδή δεν μπόρεσε να βρεθεί και ο ίδιος στην Θεσσαλονίκη να τον παρηγορήσει.[16] Ο Ιωάννης Ζ΄ πέθανε την επόμενη χρονιά ως μοναχός (22 Σεπτεμβρίου 1408).[17] Η αυτοκρατορική γραμμή του Ιωάννη Ζ΄ ξεκληρίστηκε οριστικά, ως μοναδικοί διάδοχοι του Βυζαντινού θρόνου παρέμειναν ο Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγος και οι γιοι του.[18] Τον Ιωάννη Ζ΄ διαδέχθηκε ως αυτοκράτορας της Θεσσαλονίκης ο Δεσπότης Ανδρόνικος Παλαιολόγος τρίτος γιος του Μανουήλ Β΄ αλλά η διοίκηση του ήταν προσωρινή. Ο Οθωμανικός εμφύλιος έληξε με αποτέλεσμα την επίθεση στην Θεσσαλονίκη και την οριστική κατάληψη της από τον Σουλτάνο Μουράτ Β΄ εγγονό του Βαγιαζήτ Α΄ (29 Μαρτίου 1430).[19] Η πόλη είχε παραχωρηθεί για προστασία στην Δημοκρατία της Βενετίας αλλά χωρίς αποτέλεσμα.[20]

Η Πυξίδα με την απεικόνιση του Ανδρόνικου Ε΄

Ο Ανδρόνικος Ε΄ ήταν σκιώδης και προσωρινή φυσιογνωμία, σώθηκαν ελάχιστες πηγές για τον ίδιο και δεν αναγνωρίστηκε μέχρι πρόσφατα από τους Βυζαντινολόγους.[21] Ο Τζορτζ Τ. Ντένις τον αναγνώρισε για πρώτη φορά (1967) ενώ μέχρι τότε οι ιστορικοί πίστευαν ότι ο Ιωάννης Ζ΄ ήταν άτεκνος, βασίστηκε σε δύο χειρόγραφα από τα οποία το ένα περιείχε μια Μονωδία και το άλλο μια συλλυπητήρια επιστολή ενός επισκόπου στον πατέρα του. Η Μονωδία έχει τον τίτλο "Μονωδία επί του θανάτου του λόρδου αυτοκράτορα Ανδρόνικου Παλαιολόγου, γιου του λόρδου Ιωάννη, ανεψιού του λόρδου αυτοκράτορα Μανουήλ σε ηλικία επτά ετών", καθορίζει με σαφήνεια το όνομα του πατέρα, την ηλικία και επιβεβαιώνει ότι ήταν αυτοκράτορας.[22] Η επιστολή της παρηγοριάς ήταν γραμμένη από την επίσκοπο της Θεσσαλονίκης Γαβριήλ, οι χρονολογίες της επισκοπής του ταυτίζονται με την περίοδο που πέθανε ο μικρός Ανδρόνικος.[23] Ο Τζορτζ Τ. Ντένις χρησιμοποίησε επίσης την συμφωνία διαδοχής ανάμεσα στον Ιωάννη Ζ΄ και τον Μανουήλ Β΄ (1403), "τον Μανουήλ Β΄ θα τον διαδεχόταν ο Ιωάννης Ζ΄, αυτόν ο γιος του Μανουήλ Ιωάννης Η΄ και αυτόν ο γιος του Ιωάννη Ανδρόνικος". Ο Τζορτζ Τ. Ντένις κατέληξε στο συμπέρασμα ότι είχε ο Ιωάννης Ζ΄ ήδη έναν γιο με το όνομα Ανδρόνικος.[24] Η μόνη απεικόνιση του η οποία έχει διασωθεί ήταν μια Πυξίδα από ελεφαντόδοντο που βρέθηκε στην Θεσσαλονίκη, την μελέτησε ο ερευνητής Τζόσεφ Στρζιγκόφσκι (1899) ο οποίος δεν γνώριζε την αυτοκρατορική οικογένεια που απεικόνιζε.[25] Ο Αντρέ Γκράμπαρ (1960) πρότεινε την άποψη ότι απεικονίζει τον Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνό, την σύζυγο του Ειρήνη Ασανίνα και τον εγγονό τους Ανδρόνικο Δ΄ Παλαιολόγο, την άποψη αποδέχτηκε ο Κουρτ Βάιτζμαν (1972).

Η ταύτιση αυτή παρουσίαζε μεγάλα προβλήματα λόγω των δυσκολιών στην ταυτοποίηση της δεύτερης οικογένειας στην οποία απεικονίζεται ο Μανουήλ Β΄, η σύζυγος του Ελένη και ο γιος τους Ιωάννης, σχετίζεται άμεσα με την πρώτη. Την ταύτιση της πρώτης οικογένειας με αυτήν του Ιωάννη Ζ΄ αναγνώρισε για πρώτη φορά ο Βυζαντινολόγος Νικόλαος Οικονομίδης (1977).[26] Οι πηγές διαφέρουν σχετικά με το αν ο Ανδρόνικος ήταν Δεσπότης της Θεσσαλονίκης ή Συναυτοκράτορας ή πλήρης αυτοκράτορας.[27][28][29][30][31] Οι Βυζαντινολόγοι θεωρούν συνήθως ως πραγματικό αυτοκράτορα μόνο τον ανώτερο βασιλεύοντα παραμελώντας τους επόμενους Συναυτοκράτορες, παρά το γεγονός ότι είχαν τους ίδιους τίτλους ήταν μόνο διακοσμητικοί.[32][33] Η μοναδική εξαίρεση ήταν ο Μιχαήλ Θ΄ Παλαιολόγος ο οποίος απαριθμείται ως κανονικός αυτοκράτορας μαζί με τον πατέρα του Ανδρόνικο Β΄ Παλαιολόγο. Η απαρίθμηση του Ανδρόνικου ως "Ανδρόνικος Ε΄" δεν αποτελεί κανένα πρόβλημα με δεδομένο το γεγονός ότι δεν υπήρχαν αυτοκράτορες μετά από αυτόν με το όνομα "Ανδρόνικος".[34] Την απαρίθμηση ως "Ανδρόνικος Ε΄" απέδωσε για πρώτη φορά ο Τζορτζ Τ. Ντένις (1967).[35]

Γενεαλογία Ρωμαίων Αυτοκρατόρων 717 - 1453

  1. ↑ Kazhdan 1991, Andronikos V Palaiologos
  2. ↑ Dennis 1967, σ. 176
  3. ↑ Oikonomides 1977, σ. 332
  4. ↑ Oikonomides 1977, σ. 332
  5. ↑ Leonte 2012, σ. 47
  6. ↑ Leonte 2012, σ. 47
  7. ↑ Kapsalis 1994, σ. 55
  8. ↑ Leonte 2012, σ. 49
  9. ↑ Leonte 2012, σσ. 50–51
  10. ↑ Leonte 2012, σ. 52
  11. ↑ Oikonomides 1977, σσ. 329–331
  12. ↑ Leonte 2012, σ. 51
  13. ↑ Oikonomides 1977, σ. 332
  14. ↑ Leonte 2012, σ. 51
  15. ↑ Dennis 1967, σ. 175
  16. ↑ Dennis 1967, σ. 177
  17. ↑ Dennis 1967, σ. 175
  18. ↑ Leonte 2012, σ. 51
  19. ↑ The Roman Orthodox World (1393–1492), Anthony Bryer, "The Cambridge History of the Byzantine Empire c.500–1492", ed. Jonathan Shepard, (Cambridge University Press, 2008), 859
  20. ↑ Necipoğlu 2009, σσ. 46–47
  21. ↑ Kazhdan 1991, Andronikos V Palaiologos
  22. ↑ Dennis 1967, σ. 176
  23. ↑ Dennis 1967, σ. 177
  24. ↑ Dennis 1967, σσ. 178-179
  25. ↑ Strzygowski 1899, σ. 262
  26. ↑ Oikonomides 1977, σσ. 329–330
  27. ↑ Kazhdan 1991, Andronikos V Palaiologos
  28. ↑ Dennis 1967, σ. 175
  29. ↑ Leonte 2020, σ. 323
  30. ↑ Çelik 2021, σ. 21
  31. ↑ Mladjov 2015, σ. 300
  32. ↑ Mladjov 2015, σ. 300
  33. ↑ Foss 2005, σ. 101
  34. ↑ Dennis 1967, σ. 175
  35. ↑ Dennis 1967, σ. 175
  • Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford University Press, 1991.
  • G. Dennis, "An unknown Byzantine Emperor", JÖBG 16 (1967)
  • N. Oikonomides, "John VII Palaeologus and the Ivory Pyxis at Dumbarton Oaks", DOP 31 (1977)
  • Çelik, Siren (2021). Manuel II Palaiologos (1350–1425). Cambridge: Cambridge University Press.
  • Foss, Clive (2005). "Emperors named Constantine". Revue numismatique (in French). 6 (161): 93–102.
  • Kapsalis, Athanasius G. (1994). Matthew I, Patriarch of Constantinople (1397 - 1410), his life, his patriarchal acts, his written works (PDF) (Thesis). Durham University.
  • Kazhdan, Alexander, ed. (1991). "Andronikos V Palaiologos". The Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford and New York: Oxford University Press.
  • Leonte, Florin (2012). Rhetoric in Purple: the Renewal of Imperial Ideology in the Texts of Emperor Manuel II Palaiologos (PDF) (PhD thesis). Central European University.
  • Leonte, Florin (2020). Imperial Visions of Late Byzantium: Manuel II Palaiologos and Rhetoric in Purple. Edinburgh: Edinburgh University Press.
  • Mladjov, Ian (2015). "Monarchs' Names and Numbering in the Second Bulgarian State". Studia Ceranea. 5: 267–310.
  • Strzygowski, Josef (1899). "Anfrage". Byzantinische Zeitschrift. 8: 262
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ανδρόνικος_Ε΄_Παλαιολόγος&oldid=11227398"