Ιάκωβος Β΄ της Αραγωνίας

Ιάκωβος Β΄
Βασιλιάς της Αραγωνίας, Βαλένθια και κόμης της Βαρκελώνης
Περίοδος	18 Ιουνίου 1291 – 2 ή 5 Νοεμβρίου 1327
Προκάτοχος	Αλφόνσος Γ΄ της Αραγωνίας
Διάδοχος	Αλφόνσος Δ΄ της Αραγωνίας
Βασιλιάς της Σικελίας
Περίοδος	2 Νοεμβρίου 1285 – 20 Ιουνίου 1295
Προκάτοχος	Πέτρος Γ΄ της Αραγωνίας, Α' της Σικελίας
Διάδοχος	Φρειδερίκος Β΄ της Σικελίας
Βασιλιάς της Σαρδηνίας και Κορσικής
Περίοδος	1297-1327
Διάδοχος	Αλφόνσος Δ΄ της Αραγωνίας
Γέννηση	10 Απριλίου 1267 Βαλένθια
Θάνατος	2 Νοεμβρίου 1327 (ετών 60) Βαρκελώνη
Τόπος ταφής	Σάντες Κρέους
Σύζυγος	Ισαβέλλα των Ιβρέα-Καστίλης Λευκή των Καπετιδών-Ανζού Μαρία των Πουατιέ-Λουζινιάν Ελισένδα δε Μονκάδα
Επίγονοι	Ιάκωβος Αλφόνσος Δ΄ της Αραγωνίας Μαρία Κωνσταντία Ιωάννης Ισαβέλλα Πέτρος Ραμόν-Μπερενγκέρ Βιολάντε
Οίκος	Οίκος της Βαρκελώνης
Πατέρας	Πέτρος Γ΄ της Αραγωνίας
Μητέρα	Κωνσταντία Χοενστάουφεν
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Ο Ιάκωβος Β΄ της Αραγωνίας ή Ιάκωβος Β΄ ο Δίκαιος (Καταλανικά: Jaume ΙΙ el Just, Βαλένθια, 10 Απριλίου 1267 - 2 Νοεμβρίου 1327) ήταν Βασιλιάς της Αραγωνίας, Βασιλιάς της Βαλένθια και Κόμης της Βαρκελώνης (1291 -1327), Βασιλιάς της Σαρδηνίας και Κορσικής (1297 - 1327), Βασιλιάς της Μαγιόρκας και Κύριος της Ίμπιζας και της Μινόρκας (1291 - 1295) και Βασιλιάς της Σικελίας (1285 - 1295). Ο Ιάκωβος Β΄ ήταν δευτερότοκος υιός του Πέτρου Γ΄ της Αραγωνίας και της Κωνσταντίας Χοενστάουφεν διεκδικήτριας του Βασιλείου της Σικελίας. Ο πάπας του έδωσε τον τίτλο του βασιλιά της Σαρδηνίας και της Κορσικής (1297) αλλά κυβέρνησε σε ολόκληρη την Κορσική μετά την κατάκτηση της (1234). Ο πλήρης τίτλος που κατείχε τα τελευταία 30 χρόνια της βασιλείας του ήταν "με τη χάρη του Θεού, βασιλιάς της Αραγωνίας, της Βαλένθιας, της Σαρδηνίας, της Κορσικής και κόμης της Βαρκελώνης". Ο Βονιφάτιος Η΄ παραχώρησε στον Ιάκωβο τους τίτλους του "Γονφάλονιε της εκκλησίας", "Γενικός αρχηγός και Ναύαρχος της Ρωμαϊκής εκκλησίας".

Άνοδος στον θρόνο

Διαδέχθηκε τον πατέρα του στη Σικελία (1285) και τον μεγαλύτερο αδελφό του Αλφόνσο Γ΄ της Αραγωνίας στις υπόλοιπες Ισπανικές περιοχές στο Στέμμα της Αραγωνίας ανάμεσα στις οποίες και τη Μαγιόρκα (1291). Το ίδιο έτος έμεινε στην Κατάνια όπου ενέπνευσε τον μοναχό Αθανάσιο από το Άσι να γράψει το χρονικό "Άφιξη και διαμονή του βασιλιά Ιακώβου Β΄ στην Κατάνη" στη Σικελική διάλεκτο.

Η υπόθεση της Σικελίας

Δέχτηκε πιέσεις από τον πάπα να παραχωρήσει τη Σικελία (1295) στον πεθερό του Βασιλιά της Νεαπόλεως Κάρολο τον Χωλό γιο και διάδοχο του Καρόλου του Ανδεγαυού. Ο Ιάκωβος Β΄ συμφώνησε αλλά οι κάτοικοι του νησιού που μισούσαν την Ανδεγαυική δυναστεία την οποία είχαν εκδιώξει όταν ξέσπασε ο Σικελικός Εσπερινός (1282) εξεγέρθηκαν. Ο μικρότερος αδελφός του Φρειδερίκος Β΄ της Σικελίας κατέλαβε τη Σικελία με τη βοήθεια των κατοίκων και έγινε δεκτός με ενθουσιασμό (1296). Το 1298 επέστρεψε τις Βαλεαρίδες νήσους στον θείο του Ιάκωβο Β΄, διατήρησε όμως με τη "Συνθήκη του Ανάγκνι" τα ηπειρωτικά εδάφη στο Βασίλειο της Μαγιόρκας όπως το Μονπελιέ και το Ρουσιγιόν. Ο Ιάκωβος Β΄ της Μαγιόρκας αναγνώρισε με τη "Συνθήκη του Αργκιλέρ" (1298) την υψηλή επικυριαρχία του βασιλιά της Αραγωνίας και δέχτηκε δικαιώματα στη Σαρδηνία και την Κορσική από τον πάπα Βονιφάτιο Η΄. Ο πάπας διέταξε στον Ιάκωβο και τον Κάρολο τον Χωλό να διώξουν τον Φρειδερίκο Β΄ από τη Σικελία, για να παροτρύνει τον Φρειδερίκο να διώξει τον αδελφό του ο Βονιφάτιος του έδωσε τους τίτλους του βασιλιά της Σαρδηνίας και του "Γονφάλονιε της εκκλησίας". Ο Ιάκωβος Β΄ παρέμεινε απαθής και τελικά επέστρεψε στην Αραγωνία, ο Φρειδερίκος Β΄ κυβέρνησε τη Σικελία μέχρι τον θάνατο του (1337).

Επίθεση στην Καστίλη

Μετά την επιστροφή του στην Αραγωνία ο Ιάκωβος Β΄ αποφάσισε να κερδίσει την πρόσβαση στα μουσουλμανικά κρατίδια του νότου με τα οποία το Στέμμα της Καστίλης είχε περιορίσει την Αραγωνία. Ο Ιάκωβος Β΄ ζήτησε τη στήριξη του Ναυάρχου Μπερνάτ ντε Σαρρία, βαρόνου του Πολόπ και δημιούργησε συμμαχία με όλους τους εχθρούς του ανήλικου βασιλιά Φερδινάνδου Δ΄ της Καστίλης. Ο Ιάκωβος Β΄ ήθελε τη Μούρθια για να αποκτήσει πρόσβαση στη Γρανάδα, οι συμμαχικές δυνάμεις έκαναν επίθεση σε όλες τις κατευθύνσεις (1296), ο Ιάκωβος κατέλαβε τη Μούρθια και την κράτησε μέχρι το 1304. Οι κάτοικοι του Αράν δήλωσαν την πίστη τους στον Ιάκωβο Β΄ και τον υποστήριξαν στις διαμάχες του με τα βασίλεια της Γαλλίας και της Μαγιόρκας, σε αντάλλαγμα έδωσε μεγάλες διοικητικές και πολιτικές αυτονομίες στην Κοιλάδα του Αράν που καταγράφονται σε Λατινικό έγγραφο με το όνομα "Κουεριμονία". Ο Ιάκωβος Β΄ ξεκίνησε μεγάλες καταδιώξεις με συλλήψεις και βασανιστήρια σε λεπρούς που είχαν καταφύγει στο βασίλειο του από τη Γαλλία, έμεινε γνωστός ως "ο τρόμος των λεπρών".

Λογοτεχνία

Ο Ιάκωβος Β΄ και η Αυλή του. Είχε τον τίτλο του dei gracia rex Aragonum, Valencie, Sardini et Corsice ac comes Barchinone

Ο Ιάκωβος Β΄ της Αραγωνίας προεδρεύει σε ένα συμβούλιο

Ο Ιάκωβος Β΄ της Αραγωνίας προεδρεύει στο Κοινοβούλιο της Λιέιδα (1301)

Την περίοδο που ήταν βασιλιάς της Σικελίας (1285 - 1291) ο Ιάκωβος συνέθεσε το μοναδικό του ποίημα που έχει επιβιώσει μέχρι σήμερα στην Οξιτανική γλώσσα με λατρευτικό ρυθμό αφιερωμένο στην Παναγία. Ένας σύγχρονος συγγραφέας ο Αρνώ ντε Βιλανόβα μετέφρασε το ποίημα στα Λατινικά (1305). Το Σχήμα λόγου που χρησιμοποίησε ο Ιάκωβος Β΄ αναλύθηκε από τον σύγχρονο συγγραφέα Άλφρεντ Τζίνροι και έχει ομοιότητες με τον Μεσαιωνικό συγγραφέα Ρομάν ντε Φωβέλ.

Ο Ιάκωβος ξεκίνησε το ποίημα του συγκρίνοντας την εκκλησία με ένα καράβι στην τρικυμία και με καπετάνιο τον πάπα :

"Mayre de Deu e fylha, verge humil e vera, vostra nau vos apela que l'aydetz, quar perylha."

Μετάφραση :

"Μητέρα Θεού και κόρη Παρθένος ταπεινή και αληθινή το πλοίο σου σε καλεί να το βοηθήσεις επειδή βρίσκεται σε κίνδυνο"

Η λογοτεχνική ποιότητα των στίχων δείχνει ότι το ποίημα γράφτηκε την εποχή που ο Ιάκωβος Β΄ βρισκόταν σε σύγκρουση με τον παπισμό, το ύφος του ήταν προπαγανδιστικό με στόχο να δείξει την ευσέβεια του στην εκκλησία και όχι στον πάπα. Οι τελευταίοι στίχοι ζητούν από την Παρθένο να προστατεύσει τον βασιλιά από την αμαρτία.

"Mayre, tu·m dona forsa contra ma leugeria, e·m garda de la via de peccat, que.ns exylha."

Μετάφραση :

"Μητέρα δώσε μου δύναμη να πολεμήσω την αδυναμία μου και φύλαξέ με από τον δρόμο της αμαρτίας, που με καταστρέφει"

Οικογένεια

Νυμφεύτηκε σε πρώτο γάμο την Ισαβέλλα των Ιβρέα υποκόμισσα του Λιμόζ, κόρη του Σάντσο Δ΄ της Καστίλης και της συζύγου του Μαρίας της Μολίνα. Ο γάμος έγινε στη Σόρια (1 Δεκεμβρίου 1291) και η νύφη ήταν μόλις 8 ετών. Ο γάμος έγινε καθαρά για συμμαχικούς λόγους και διαλύθηκε, όταν πέθανε ο πεθερός του Σάντσο Δ΄ (1295), αφού ο Ιάκωβος Β΄ αποφάσισε να αλλάξει συμμάχους.

Νυμφεύτηκε σε δεύτερο γάμο τη Λευκή των Καπετιδών-Ανζού, δεύτερη κόρη του Καρόλου Β΄ της Νάπολης και της Μαρίας της Ουγγαρίας (1 Νοεμβρίου 1295), με την οποία απέκτησε:

• Ιάκωβος (1296 - 1334), απαρνήθηκε τα δικαιώματα του στον θρόνο για να γίνει μοναχός (1319). Αρνήθηκε να νυμφευτεί δυο φορές: τη δεύτερη την Ελεονώρα της Καστίλης, που έγινε αργότερα δεύτερη σύζυγος τού αδελφού του Αλφόνσο.
• Αλφόνσος Δ΄ 1299-1336, βασιλιάς της Αραγωνίας (διαδεχόμενος του πατέρα του).
• Μαρία, παντρεύτηκε τον Πέτρο κύριο του Καμέρος, γιο του Σάντσο Δ΄ της Καστίλης.
• Κωνσταντία (Βαλένθια 1 Απριλίου 1300-1327, παντρεύτηκε τον Ιωάννη Εμμανουήλ της Βιγιένα ανιψιό του Αλφόνσου Ι΄ της Καστίλης.
• Ιωάννης 1304-1334, αρχιεπίσκοπος του Τολέδο, της Ταρραγόνα (1318) και πατριάρχης της Αλεξάνδρειας (1328).
• Ισαβέλλα 1305-1330, σύζυγος του Φρειδερίκου Α΄ των Αψβούργων δούκα της Αυστρίας.
• Πέτρος 1305-1381, Κόμης της Ριβαγόρθα και Κόμης της Ενπούριες. Παντρεύτηκε την Ιωάννα κόρη του Γκαστόν Α΄ κόμη της Φουά, με την οποία απέκτησε:
  • Αλφόνσος 1332-1412, 1ος δούκας της Γάνδιας.
  • Ιωάννης 1335-1414, 2ος κόμης του Πραντ.
  • Ελεονώρα 1333-1417, παντρεύτηκε τον Πέτρο Α΄ των Πουατιέ-Λουζινιάν βασιλιά της Κύπρου.
• Λευκή 1307-1348.
• Ραμόν-Μπερενγκέρ 1308-1366, κόμης του Αμπουριάς, παντρεύτηκε σε πρώτο γάμο τη Λευκή κόρη του Φιλίππου Α΄ του Τάραντα και σε δεύτερο γάμο τη Μαρία κόρη του Ιακώβου της Αραγωνίας. Η κόρη τους Ιωάννα παντρεύτηκε τον Φερνάντο Μανουέλ γιο του Ιωάννη Εμμανουήλ της Βιγιένα.
• Βιολάντε 1310-1353, παντρεύτηκε σε πρώτο γάμο τον Φίλιππο των Καπετιδών-Ανζού "δεσπότη της Ρωμανίας", γιο του Φιλίππου Α΄ πρίγκιπα του Τάραντα και σε δεύτερο γάμο τον Λόπε δε Λούνα, κύριο του Σεγόρβε.

Νυμφεύτηκε σε τρίτο γάμο τη Μαρία των Πουατιέ, κόρη του Ούγος Γ΄ της Κύπρου. Ο αρραβώνας έγινε στην Αγία Σοφία της Λευκωσίας (15 Ιουνίου 1315) και ο γάμος στη Ζιρόνα (27 Νοεμβρίου 1315), παρέμειναν άτεκνοι.

Νυμφεύτηκε σε τέταρτο γάμο την Ελισένδα δε Μονκάδα, κόρη του Πέτρο Β΄ δε Μονκάδα, κύριο της Αϊτόνα και του Σόσες (Ταρραγόνα, 25 Δεκεμβρίου 1322). Ο γάμος παρέμεινε άτεκνος και μετά το τέλος του βασιλιά, η Ελισένδα έζησε σαν μοναχή μέχρι το τέλος της.

Ο Ιάκωβος Β΄ της Αραγωνίας απέκτησε και φυσικά παιδιά.

Με τη Γερόλντα:

• (νόθος) Σάντσο.
• (νόθος) Ναπολέων (1288 - 1338).

Με τη Λουκρητία:

• (νόθος) Ιάκωβος (1291 - 1350).

Πηγές

• Jaime II el Justo, rey de Aragón (Spanish)".
• Martín de Riquer (1964), Història de la Literatura Catalana, vol. 1 (Barcelona: Edicions Ariel), pp. 172–73.
• Constable, Medieval Iberia, University of Penn. Press, 1997
• J. N. Hillgarth, “Review of The Rise of the Aragonese-Catalan Empire, 1200–1350 by J. Lee Shneidman”, Speculum, 47, 2 (1972)
• Turell, ed. by M. Teresa (2001).
• VanLandingham, Marta. Transforming the State: King, Court and Political Culture in the Realms of Aragon (1213–1387).