Ιβάν Ασέν Β΄
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
| Ιβάν-Ασέν Β' | |
|---|---|
 | |
Τσάρος της Βουλγαρίας | |
| Περίοδος | 1218 – 24 Ιουνίου 1241 |
| Προκάτοχος | Μπόριλ |
| Διάδοχος | Καλιμάν Ασέν Α΄ |
| Γέννηση | 1190 |
| Θάνατος | 24 Ιουνίου 1241 (51 ετών) |
| Σύζυγος | Άννα Άννα Μαρία της Ουγγαρίας Ειρήνη Αγγελίνα |
| Επίγονοι | Μαρία Μπελοσλάβα Ελένα Καλιμάν Ασέν Α΄ Άννα-Τεοντόρα Μαρία Μιχαήλ Ασέν Α΄ |
| Οίκος | Οίκος των Ασέν |
| Πατέρας | Ιβάν Ασέν Α΄ |
| Μητέρα | Έλενα-Ευγενία |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Ο Ιβάν-Ασέν Β΄ (Иван Асен II, 1190 - 24 Ιουνίου 1241)[1] ήταν τσάρος της Βουλγαρίας από το 1218 έως το 1241. Ήταν ο μεγαλύτερος γιος του ιδρυτή του Β΄ Βουλγαρικού κράτους Ιβάν-Ασέν Α΄ και της Έλενας (ίσως κόρης του Στεφάνου Α΄ των Νεμάνια της Σερβίας). Θεωρείται ως ο μεγαλύτερος και ενδοξότερος τσάρος της 2ης αυτοκρατορίας και ένας από τους ενδοξότερους Βουλγάρους τσάρους στην ιστορία, φέρνοντας τη Βουλγαρία στη μεγαλύτερή της έκταση και ακμή. Πήρε τον θρόνο, ανατρέποντας τον εξάδελφό του Μπόριλ με τη βοήθεια τού Ρώσου πρίγκιπα της Γαλικίας - Βοημίας. Η επιστροφή του βασιλιά της Ουγγαρίας Ανδρέα Β΄ από την Πέμπτη Σταυροφορία (1218) παρέσχε στον Ιβάν Β΄ την ευκαιρία να δημιουργήσει μια ισχυρή συμμαχία με τον γάμο του με την κόρη του Ούγγρου βασιλιά, την Άννα (Μαρία) τον Ιανουάριος του 1221. Για να πραγματοποιήσει τον γάμο, διαζεύχθηκε την πρώτη σύζυγό του Άννα, άγνωστης καταγωγής. Έτσι όλες οι αμφισβητούμενες περιοχές στον Δούναβη γύρω από το Βελιγράδι τέθηκαν υπό την κυριαρχία της συζύγου του, αφού τις πήρε ως γαμήλια προίκα.
Σχέσεις με τον Θεόδωρο ηγεμόνα της Ηπείρου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στη συνέχεια προσπάθησε να εξασφαλιστεί στα νότια, συμμαχώντας με τον Θεόδωρο Κομνηνό Δούκα της Ηπείρου, ο οποίος είχε υπό τον έλεγχό του την περιοχή της Οχρίδας. Η νέα συμμαχία σφραγίστηκε με τον γάμο της κόρης τού Ιβάν-Ασέν Β΄, της Μαρίας (από τον πρώτο γάμο του με την Άννα), με τον αδελφό τού Θεοδώρου, τον σεβαστοκράτορα Μανουήλ. Με τον θάνατο τού Λατίνου αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης Ροβέρτου Β΄ ντε Κουρτεναί (1228), πρότεινε να πάρει την αντιβασιλεία, αφού θα έδινε ως σύζυγο στον νεαρό Βαλδουίνο Β΄ τη θυγατέρα του Έλενα (1224 - 1254) (από τον 2ο γάμο του με την Άννα (Μαρία) της Ουγγαρίας). Οι βαρόνοι όμως, γνωρίζοντας τα ηγετικά σχέδια που είχε για τον εαυτό του, αρνήθηκαν την πρόταση. Ο Θεόδωρος της Ηπείρου, αφού κατέλαβε πρώτα τη Μακεδονία και τη Θεσσαλία, ανακατέλαβε τη Θεσσαλονίκη από τους Λατίνους (1224) και στέφθηκε "αυτοκράτορας των Ρωμαίων" από τον αρχιεπίσκοπο της Οχρίδος (1227). Έχοντας ήδη καταλάβει την Αδριανούπολη το 1225, συνέχισε προσαρτώντας σχεδόν όλη τη Θράκη, έτοιμος να πλήξει την ίδια την Κωνσταντινούπολη. Τότε αναλαμβάνει (1228) την αντιβασιλεία στην Κωνσταντινούπολη, ως επίτροπος του νεαρού Βαλδουίνου Β΄, ο φιλόδοξος, γηραιός Ιωάννης του Μπριέν, που ήθελε να ανακαταλάβει τις Λατινικές κτήσεις της Μικράς Ασίας, εκδικούμενος την ήττα στο Ποιμανηνό. Ο Θεόδωρος της Ηπείρου, εξοργισμένος γιατί ο Ιβάν Ασέν Β΄ δεν τον βοήθησε στην ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης, στράφηκε εναντίον του, καταπατώντας τη συνθήκη συμμαχίας, που είχε υπογραφεί μεταξύ Ηπείρου και Βουλγαρίας. Στην περίφημη μάχη της Κλοκοτνίτσας (1230) όμως, ο Ιβάν Ασέν Β΄ συνέτριψε τον Θεόδωρο, αφαιρώντας του το βασίλειο της Θεσσαλονίκης, που το έδωσε στον αδελφό του Θεοδώρου και δικό του γαμπρό Μανουήλ. Ο ίδιος ο Θεόδωρος φυλακίστηκε, ενώ αργότερα που βρέθηκε να συμμετέχει σε συνωμοσία ενάντια στον Βούλγαρο βασιλιά, τυφλώθηκε. Οι ιστορικές αναφορές εξυμνούν τον Ιβάν Ασέν Β΄ για την ανθρώπινη συμπεριφορά απέναντι στους αιχμαλώτους του, χαρακτήρας που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τον βίαιο θείο του Καλογιάν, επιτρέποντάς τους να επιστρέφουν στα σπίτια τους σώοι. Ο ίδιος ανέγραψε σε κίονα στην εκκλησία των Αγ. Τεσσαράκοντα μαρτύρων στο Τάρνοβο, όπου υπερηφανεύτηκε για τη συντριβή του Θεοδώρου από τον στρατό του με τη βοήθεια των 40 μαρτύρων.
Σχέσεις με τη Σερβία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1233, η κόρη του Ιβάν Ασέν Β΄, η Μαρία, που είχε παντρευτεί τον Μανουήλ της Θεσσαλονίκης, τον χώρισε προκειμένου να παντρευτεί τον Στέφανο-Βλάντισλαβ Α΄, δευτερότοκο γιο του βασιλιά της Σερβίας. Το 1234 ένα κίνημα στη Σερβία, που κατευθυνόταν από τον Βούλγαρο βασιλιά, ανέτρεψε τον πρωτότοκο Στέφανο-Ράντοσλαβ (γαμπρό του Θεοδώρου της Ηπείρου), προκειμένου να τον αντικαταστήσει με τον γαμπρό του Στέφανο-Βλάντισλαβ Α΄. Αυτό σημαίνει, ότι η επιρροή της Βουλγαρίας επάνω στη Σερβία ήταν δεδομένη. Οι δύο ηγεμόνες δέθηκαν μεταξύ τους με την ισχυρότερη σχέση, που είναι δυνατό να δεθούν συμμαχικοί ηγέτες. Ο Στέφανος-Βλάντισλαβ Α΄ δεν κατόρθωσε να επιζήσει μετά τον θάνατο του πεθερού του Ιβάν Ασέν Β΄, αφού ανατράπηκε από τον μικρότερο αδελφό του Στέφανο-Ούρο Α΄. Την ίδια εποχή (1237), ένας άλλος αδελφός των Σέρβων βασιλιάδων, ο Άγ. Σάββας πεθαίνει στη Βουλγαρική πρωτεύουσα Τάρνοβο, και ο Ιβάν Ασέν Β΄ επιτρέπει στον γαμπρό του να μεταφέρει το σώμα του Αγίου πίσω στη Σερβία.
Συμμαχία με τον Ιωάννη Γ΄ Βατάτζη της Νίκαιας - Αντιδράσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Με τη συντριβή των Βυζαντινών της Ηπείρου και την πρόσδεση της Σερβίας στο άρμα της Βουλγαρίας, ο Βούλγαρος βασιλιάς είχε γίνει πλέον ο ισχυρότερος άνδρας στα Βαλκάνια· τότε ο ισχυρότερος άνδρας στη Μικρά Ασία, ο Ιωάννης Γ' Δούκας Βατάτζης Αυτοκράτορας της Νίκαιας, έσπευσε να συνάψει συμμαχία μαζί του. Από την άλλη πλευρά, ο ίδιος ο Ιβάν Ασέν Β΄ θίχτηκε από τον παραγκωνισμό του από τους Λατίνους βαρόνους της Πόλης, που προτίμησαν την ανάληψη της Λατινικής αντιβασιλείας από τον Ιωάννη του Μπριέν. Η συμμαχία κατοχυρώθηκε με τον γάμο της κόρης τού Ιβάν Ασέν Β΄, της Έλενας (που είχε απορριφθεί από τους βαρόνους της Κωνσταντινούπολης το 1228, όπως αναφέρθηκε παραπάνω) με τον γιο και διάδοχο τού Ιωάννη Γ΄ Βατάτζη, τον Θεόδωρο (μετέπειτα Αυτοκράτορα Θεόδωρο Β΄ 1254-1258). Οι Ούγγροι, δυσαρεστημένοι έντονα από τη συμμαχία, κυρίευσαν το Βελιγράδι και επιτέθηκαν στη Σόφια, αλλά ηττήθηκαν από τον σεβαστοκράτορα Αλέξανδρο, αδελφό του Βούλγαρου βασιλιά. Υπό την ηγεσία του διαδόχου Μπέλα Δ΄ της Ουγγαρίας οι Ούγγροι επιτέθηκαν στη δυτική Βλαχία και κυρίευσαν το Σεβέριν. Είναι άγνωστος ο χρόνος κατοχής, αφού με τη Μογγολική επιδρομή τού 1241 είχε ήδη επανέλθει σε Βουλγαρικά χέρια.
Η συμμαχία με τον Ιωάννη Γ΄ Βατάτζη σφραγίστηκε (1235) με την -ένα ιστορικό για τους Βούλγαρους γεγονός- επαναφορά της Εκκλησίας τους από τον Καθολικισμό στην Ορθοδοξία και την αναγόρευση της Βουλγαρικής Εκκλησίας σε Πατριαρχείο. Οι δύο ηγεμόνες πολιόρκησαν την Κωνσταντινούπολη χωρίς επιτυχία, αφού είχαν κινητοποιηθεί οι Βενετοί και οι Φράγκοι της Πελοποννήσου (1235, 1236). Στη συνέχεια, λόγω του θανάτου του δυναμικού αντιβασιλιά Ιωάννη του Μπριέν, δημιουργήθηκαν ελπίδες για ηγεμονική επέμβαση στον Λατινικό θρόνο της Κωνσταντινούπολης. Έτσι ο Ιβάν Ασέν Β΄ διέλυσε τη συμμαχία με τον Ιωάννη Γ΄ Βατάτζη, συμμαχώντας με τους Φράγκους. Σχεδίαζε μάλιστα τον γάμο μίας θυγατέρας του με τον νεαρό αυτοκράτορα Βαλδουίνο, ακόμη και να απαγάγει την κόρη του Ελένη, που βρισκόταν στην Αυλή της Νίκαιας. Την ίδια χρονιά (1237) ενώ πολιορκούσε το Καινοφρούριο, που ήταν στην κατοχή της Νίκαιας, ήρθαν στον Ιβάν Ασέν Β΄ άσχημα νέα από την πρωτεύουσά του Τάρνοβο. Επρόκειτο για τους θανάτους της συζύγου του Άννας (Μαρίας) της Ουγγαρίας, ενός γιου του σε βρεφική ηλικία και του πατριάρχη του Τάρνοβο. Αυτό ο προληπτικός Βούλγαρος βασιλιάς το θεώρησε ως θεία τιμωρία για την εσφαλμένη πράξη του να καταλύσει τη συμμαχία με τον Ιωάννη Γ΄ Βατάτζη. Έτσι ακύρωσε αμέσως τη συμμαχία με τους Φράγκους και ανανέωσε τις συνθήκες και συμφωνίες με τον Βατάτζη.
Ο τυφλός, φυλακισμένος Θεόδωρος της Ηπείρου εκμεταλλεύτηκε τον θάνατο της συζύγου τού Ιβάν Ασέν Β΄, προτείνοντάς του να τον ελευθερώσει και να του δώσει ως σύζυγο τη θυγατέρα του Ειρήνη. Ο -τρελά ερωτευμένος με την εξόχου κάλλους Ειρήνη- τσάρος δέχτηκε αμέσως. Ο Θεόδωρος αμέσως συγκέντρωσε στρατό και κατέλαβε τη Θεσσαλονίκη, ανατρέποντας τον αδελφό του Μανουήλ και τοποθετώντας στη θέση του τον γιο του Ιωάννη. Τότε ο Μανουήλ κατέφυγε στον Ιωάννη Γ΄ Βατάτζη και τού ζήτησε να τον βοηθήσει να ανακαταλάβει τη Θεσσαλονίκη, προσφέροντας την ψηλή κυριαρχία. Ο στρατός τους αποβιβάστηκε στον Παγασητικό (1239). Τελικά μόνο με διαπραγματεύσεις κατόρθωσαν να έρθουν σε συμφωνία: ο Μανουήλ να πάρει τη Θεσσαλία, ο Θεόδωρος τη δυτική Μακεδονία και ο Βατάτζης τη Θεσσαλονίκη. Οι εντάσεις κόπασαν σε δύο χρόνια (1241) με τον ταυτόχρονο θάνατο του Μανουήλ και του Ιβάν Ασέν Β΄ της Βουλγαρίας.
Στα δύο τελευταία χρόνια της ζωής του άρχισε η εξασθένηση της δύναμής του, μετά από τις επιθέσεις των Μογγολικών ορδών του χάνου Μπατού, που επέφεραν πολλά πλήγματα στην αυτοκρατορία του, σε βαθμό που αμέσως μετά τον θάνατο του η Βουλγαρία να γίνει υποτελής απέναντι τους.
Οικογένεια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]1. Με την πρώτη γυναίκα του Άννα είχε τέκνα:
- Μαρία, παντρεύτηκε πρώτα τον Μανουήλ Άγγελο δεσπότη πρώτα της Θεσσαλονίκης και μετά της Θεσσαλίας.
- Μπελοσλάβα άκμασε 1234-1243, παντρεύτηκε τον Στέφανο Βλάντισλαβ Α΄ της Σερβίας.
2. Με τη δεύτερη σύζυγό του Άννα Μαρία των Άρπαντ, κόρη του Ανδρέα Β΄ της Ουγγαρίας είχε τέκνα:
- Καλιμάν Α΄ 1241-1246, τσάρος της Βουλγαρίας.
- Ελένα 1224-1254, παντρεύτηκε τον Θεόδωρο Β΄ Βατάτζη Αυτοκράτορα των Ρωμαίων.
- Πέτρος (;), Ταμάρα, απεβίωσαν σε νεανική ηλικία.
3. Με την τρίτη σύζυγο του Ειρήνη Αγγελίνα, κόρη του Θεοδώρου δεσπότη της Ηπείρου είχε τέκνα:
- Μιχαήλ Α΄ π. 1246-1256/7, τσάρος της Βουλγαρίας.
- Μαρία άκμασε 1256-1257, παντρεύτηκε τον βογιάρο Μίτσο (Mico) (1262), που ανακηρύχθηκε βασιλιάς της Βουλγαρίας (1258) μετά την ανατροπή του Καλιμάν Β΄. Αυτός, ουσιαστικά διοικώντας δικό του πριγκιπάτο, δεν μπόρεσε να καταλάβει το Τάρνοβο. Με τη Βυζαντινή επίθεση (1263) εγκατέλειψε τη Μεσημβρία για να εγκατασταθεί στην Τρωάδα της Μικράς Ασίας, που του παραχώρησε ο Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος. Είχαν τέκνα:
- Ιβάν Γ΄ της Βουλγαρίας.
- Κύρα-Μαρία, παντρεύτηκε τον Γεώργιο Α΄ Τέρτερ της Βουλγαρίας.
- Άννα-Τεοντόρα γενν. 1238-41, παντρεύτηκε τον Πέτρο σεβαστοκράτορα και η κόρη τους
- (άγνωστη) παντρεύτηκε τον Σισμάν δεσπότη του Βιντίν. Γιος τους ήταν ο Μιχαήλ Γ΄ των Σισμάν.
Τελικά συμπεράσματα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Ιβάν-Ασέν χαρακτηρίζεται ως ένας από τους μεγαλύτερους Βούλγαρους βασιλείς και ο μεγαλύτερος της 2ης δυναστείας. Χαρακτηριστικότερος σταθμός στη βασιλεία του ήταν η συμμαχία με τον Ιωάννη Γ΄ Βατάτζη (1235), η επαναφορά της Βουλγαρικής εκκλησίας στην Ορθοδοξία με την ίδρυση του Βουλγαρικού πατριαρχείου μετά από ένα μακρύ χάσμα από το 1018. Αναγνωρίστηκε επίσης ως αυτοκράτορας και είναι ο πρώτος που έκοψε νομίσματα. Επί εποχής του η Βουλγαρία έγινε το ισχυρότερο κράτος στα Βαλκάνια· με τον θάνατό του άρχισε ολική παρακμή σε όλα τα επίπεδα λόγω ανικανότητας των διαδόχων του, αφού και ο ίδιος δεν φρόντισε να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις ώστε το κράτος του να εξακολουθήσει να βρίσκεται σε ακμή και μετά τον θάνατο του. Αξιοσημείωτη είναι επίσης η ευσέβεια και η φιλανθρωπία του.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ The house of Aseniden Genealogy.euweb.cz
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Canev, Stefan (2006). "6 (1218–1241) Zavoevateljat na duši. Car Ivan Asen II", Bǎlgarski hroniki (in Bulgarian). Sofia, Plovdiv: Trud, Žanet 45.
- http://fmg.ac/Projects/MedLands/
- Delev, Petǎr; Valeri Kacunov, Plamen Mitev, Evgenija Kalinova, Iskra Baeva, Bojan Dobrev (2006). "16 Bǎlgarskata dǎržava pri Car Simeon; 10 Zlatnijat vek na bǎlgarskata kultura", Istorija i civilizacija za 11. klas (in Bulgarian). Trud, Sirma
- Dimitrov, Božidar (1994). "Restoration and rise of the Bulgarian state and its hegemony on the Balkan Peninsula 1185–1246", Bulgaria: illustrated history. Sofia: Borina.
- Fine, Jr., John V.A. (1987). The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. Ann Arbor: University of Michigan Press
- Forbes, Nevill; Arnold J. Toynbee, D. Mitrany, D.G. Hogarth [1915]. "The Rise and Fall of the Second Bulgarian Empire: 1186–1258", The Balkans: A History of Bulgaria, Serbia, Greece, Romania and Turkey. Globusz Publishing
- Lalkov, Milčo (1997). "Tsar Ivan Assen II (1218–1241)", Rulers of Bulgaria. Kibea
- Vasiliev, Alexander (1952). "The role of Bulgaria in the Christian East under Tsar John Asen II", A History of the Byzantine Empire. Madison, Wisconsin: University of Wisconsin Press.
- 2005) "2.1 Sǎzdavane i utvǎrždavane na Vtorata bǎlgarska dǎržava. Vǎzstanovenata dǎržavnost", Bǎlgarite i Bǎlgarija (in Bulgarian). Ministry of Foreign Affairs of Bulgaria, Trud, Sirma.
