Τσάρος

Η λέξη τσάρος (βουλγάρικα: цар, ρώσικα: царь, ουκρανικά цар, σερβικά: цар, με επιστημονική μεταγραφή car' και car αντίστοιχα, θηλ. τσαρίνα) είναι ο τίτλος του βασιλέως ή αυτοκράτορος στους Σλάβους. Προέρχεται από την απόδοση της λατινικής λέξης "Καίσαρ" (Caesar) στα σλαβικά. Αν και δεν έφεραν όλοι αυτόν τον τίτλο, τον χρησιμοποιούμε στις δυτικές γλώσσες όταν θέλουμε να αναφερθούμε γενικά στους:

• Βούλγαρους βασιλείς από το 10ο έως το 15ο αιώνα.
• Σέρβους Αυτοκράτορες
• Ρώσους βασιλείς και αυτοκράτορες από το 16ο έως την κατάργηση της μοναρχίας. Ο Μέγας Πέτρος (αρχές 18ου αι.) αντικατέστησε τον τίτλο τσάρος με το αυτοκράτορας, όμως ο παλαιός τίτλος παρέμεινε κυρίαρχος στην καθημερινή χρήση στους περισσότερους λαούς του κόσμου.

Βούλγαροι τσάροι

• Συμεών ο Α', 893-927, στέφτηκε "βασιλεύς Βουλγάρων και Ρωμαίων" το 913
• Πέτρος ο Α' (Καλόγηρος), 927-969, πέτυχε την αναγνώριση του αυτοκρατορικού του τίτλου από το Βυζάντιο ως "βασιλεύς των Βουλγάρων"
• Βόρις ο Β', 969-977
• Ρωμανός, 977-997
• Σαμουήλ, 997-1014
• Γαβριήλ Ράντομιρ, 1014-1015
• Ιωάννης Βλαντισλάβ, 1015-1018
• Πρεσιανός ο Β', 1018

(Οι Βυζαντινοί καταλύουν το βουλγαρικό κράτος από το 1018 έως το 1185. Σημειώνονται επαναστάσεις, οι αρχηγοί των οποίων αυτοανακηρύσσονται τσάροι)

• Πέτρος ο Β' Δελεάνος, 1040-1041
• Αλουσιανός, 1041
• Πέτρος ο Γ' (Μποντίν), 1072

(Το 1185 οι Βούλγαροι κερδίζουν την ανεξαρτησία τους και ξεκινά η περίοδος της Β' Αυτοκρατορίας)

• Πέτρος ο Δ', 1185-1197, μαζί με τον...
• Ιβάν Ασέν ο Α', 1189-1196, μαζί με τον...
• Ιβάν ο Α', 1196-1207
• Βορίλος, 1207-1218
• Ιβάν Ασέν ο Β', 1218-1241
• Καλιμάν Ασέν ο Α', 1241-1246
• Μιχαήλ Ασέν ο Α', 1246-1256
• Καλιμάν Ασέν ο Β', 1256
• Μίκο Ασέν, 1256-1257
• Κωνσταντίνος ο Α' του Τιχ, 1257-1277
• Μιχαήλ Ασέν ο Β', 1277-1279, μαζί με τον...
• Ιβαήλος, 1278-1279
• Ιβάν Ασέν ο Γ', 1279-1280
• Γεώργιος Τέρτερ ο Α', 1280-1292
• Σμίλετς, 1292-1298
• Ιβάν ο Β', 1298-1299
• Τσάκας, 1299-1300
• Θεόδωρος Σβετοσλάβος, 1300-1322
• Γεώργιος Τέρτερ ο Β', 1322-1323
• Μιχαήλ Ασέν ο Γ'του Σισμάν, 1323-1330
• Ιβάν Στέφανος 1330-1331

(ακολουθεί η περίοδος των συμβασιλειών, που διαρκεί μέχρι και την κατάληψη της χώρας από τους Τούρκους)

• Ιβάν Αλέξανδρος, 1331-1371
• Μιχαήλ Ασέν ο Δ', 1334-1355
• Ιβάν Στρατσιμίρ, 1356-1397 στο Βιντίν
• Ιβάν Ασέν ο Δ', 1337-1349
• Ιβάν Σισμάν, 1371-1395
• Ιβάν Ασέν ο Ε', 1359-1388
• Κωνσταντίνος ο Β', 1397-1422 στο Βιντίν

Σέρβοι τσάροι

Με την επέκταση του σερβικού κράτους στη Βαλκανική υπό την ηγεσία του, και την ίδρυση σερβικής αυτοκρατορίας ανταγωνιστικής προς το Βυζάντιο, ο Σέρβος Κράλης (Σερβικά: краљ, (βασιλιάς) Στέφανος Δουσάν (Σερβικά: Стефан Душан) στέφτηκε το 1345 "Αυτοκράτωρ Σέρβων και Ρωμαίων". Τον τίτλο αυτό τον χρησιμοποίησε και ο γιος και διάδοχός του, Στέφανος Ε', και μετά τον θάνατο του τελευταίου οι Σέρβοι ηγεμόνες της Ηπείρου. Με την έκλειψη της δυναστείας των Νεμάντζιτς, το 1373, ο τίτλος έπαψε να χρησιμοποιείται.

Ρώσοι τσάροι

Μέχρι την εμφάνιση του Ιβάν Γ' του Μεγάλου της Μοσχοβίας, η κρατική οργάνωση της Ρωσίας ήταν εξαιρετικά ασταθής. Οι διάφοροι ηγεμόνες έφεραν τον τίτλο του "Μεγάλου Δούκα". Πρώτος ο Ιβάν Γ' ο Μέγας ένωσε τα διάφορα κρατίδια, έθεσε τα θεμέλια του ρωσικού κράτους και, έπειτα από τον γάμο του με τη Ζωή Σοφία Παλαιολογίνα, υιοθέτησε συμβολικά τον τίτλο του "τσάρου". Ο πρώτος ηγεμόνας που χρησιμοποίησε επίσημα τον τίτλο ήταν ο Ιβάν Δ', που στέφθηκε Τσάρος του Βασιλείου της Ρωσίας το 1547.

Ο πρώτος τσάρος της Ρωσίας, Ιβάν ο Τρομερός

• Ιβάν Δ' ο Τρομερός, 1533-1584
• Φιοντόρ (Θεόδωρος) Α', 1584-1598
• Μπαρίς Γκοντουνόβ, 1598-1605
• Φιοντόρ Β', 1605
• Δημήτριος Β΄ ο Ψευδοδημήτριος, 1605-1606
• Βασίλειος Δ', 1606-1610

(μεσολαβεί η πολωνική Κατοχή)

• Μιχαήλ Α', 1613-1645, πρώτος του οίκου των Ρομάνοβ που κυβέρνησε μέχρι το 1917
• Αλέξιος, 1645-1676
• Φιοντόρ Γ', 1676-1682
• Δυαρχία, 1682-1696: Ιβάν Ε' και Πέτρος Α'
• Πέτρος ο Α' ο Μέγας, 1696-1725

(στα τελευταία του χρόνια, ο Πέτρος Α΄ αλλάζει τον νόμο: αντικαθιστά στην επίσημη χρήση τον τίτλο "τσάρος" με τον τίτλο ""αυτοκράτορας (imperator)", ενώ εντάσσει και τις γυναίκες στη σειρά διαδόχων)

• Αικατερίνη Α΄, σύζυγος του Πέτρου Α΄, 1725-1727
• Πέτρος Β΄, 1727-1730, εγγονός του Πέτρου Α΄
• Άννα, 1730-1740, ανεψιά του Πέτρου Α΄
• Ιβάν ΣΤ', 1740-1741, ανεψιός της Άννας
• Ελισάβετ, 1741-1762, κόρη του Πέτρου Α΄
• Πέτρος Γ', 1762, ανεψιός της Ελισάβετ
• Αικατερίνη Β' η Μεγάλη, 1762-1796, σύζυγος του Πέτρου Γ΄
• Παύλος, 1796-1801, γιος της Αικατερίνης Β΄
• Αλέξανδρος Α' ο Ευλογημένος, 1801-1825, γιος του Παύλου Α΄
• Νικόλαος Α', 1825-1855,γιος του Παύλου Α΄, νεότερος αδελφός του Αλέξανδρου Α΄
• Αλέξανδρος Β' ο Απελευθερωτής, 1855-1881, γιος του Νικόλαου Α΄
• Αλέξανδρος Γ΄, 1881-1894, γιος του Αλέξανδρου Β΄
• Νικόλαος Β' ο Αιματοβαμμένος, 1894-1917, γιος του προηγούμενου, σήμερα Άγιος.

Τον Νικόλαο Β΄ διαδέχθηκε μετά την παραίτησή του ο αδελφός του, Μιχαήλ Β΄, μόνο για μία ημέρα (15/3/1917) και μετά η μοναρχία ανατράπηκε από την Επανάσταση.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Λεξιλογικός ορισμός του τσάρος στο Βικιλεξικό
• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Tsars στο Wikimedia Commons