Μετάβαση στο περιεχόμενο

Η Παναγία των Παρισίων (ταινία, 1996)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Η Παναγία των Παρισίων
The Hunchback of Notre Dame
Το εξώφυλλο του ελληνικού DVD
ΣκηνοθεσίαΓκάρι Τρούσντεϊλ
Κερκ Γουάις
ΠαραγωγήΝτον Χαν
ΣενάριοΤαπ Μέρφι
Αϊρίν Μέτσι
Μπομπ Τζούντικερ
Νόνι Γουάιτ
Τζόναθαν Ρόμπερτς
Βασισμένο σεΗ Παναγία των Παρισίων
του Βίκτωρος Ουγκώ
Ηθοποιοί φωνήςΤομ Χουλς
Ντέμι Μουρ
Τόνι Τζέι
Κέβιν Κλάιν
Πολ Καντέλ
Τζέισον Αλεξάντερ
Τσαρλς Κίμπουργκ
Μαίρη Γουίκς
Ντέιβιντ Όγκντεν Στιρς
ΑφήγησηΠολ Καντέλ
ΜουσικήΆλαν Μένκεν
ΤραγούδιAll-4-One
ΜοντάζΈλλεν Κινίσια
Εταιρεία παραγωγήςWalt Disney Pictures[1] και Walt Disney Animation Studios
ΔιανομήWalt Disney Pictures
Πρώτη προβολή21 Ιουνίου 1996
Κυκλοφορία19 Μαρτίου 2002 (DVD)[2]
12 Μαρτίου 2013 (Blu-ray)[3]
Διάρκεια91 λεπτά
ΠροέλευσηΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής
ΓλώσσαΑγγλικά
Προϋπολογισμός$100 εκατομμύρια[4]
Ακαθάριστα έσοδα$325.3 εκατομμύρια[4]
ΈπεταιΗ Παναγία των Παρισίων ΙΙ
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Η Παναγία των Παρισίων (αγγλικά: The Hunchback of Notre Dame) είναι αμερικάνικη ταινία κινουμένων σχεδίων της Walt Disney Pictures που κυκλοφόρησε το 1996. Η 34η ταινία μεγάλου μήκους από τα «κλασσικά της Disney» είναι βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Βίκτωρος Ουγκώ, αλλά έχει αρκετές διαφορές από την αυθεντική ιστορία. Η πλοκή περιστρέφεται γύρω από τον Κουασιμόδο, τον δύσμορφο κωδωνοκρούστη της Παναγίας των Παρισίων, και την προσπάθειά του να γίνει αποδεκτός από την κοινωνία.

Με παραγωγή που έγινε στην περίοδο γνωστή και ως Αναγέννηση της Disney, η ταινία θεωρείται ως μια από τις πιο σκοτεινές ταινίες κινουμένων σχεδίων της Disney λόγω των ώριμων θεμάτων της, παρόμοιων θεμάτων ταινιών όπως Το Μαύρο Καζάνι[5] και κυκλοφόρησε την ίδια περίοδο των '90s, όπου τα πρώτα επεισόδια της δημοφιλούς σειράς της Disney Gargoyles, με την ιδίου βαθμού «σκοτεινότητα», προβάλλονταν στην αμερικανική τηλεόραση.

Σκηνοθέτες της ταινίας είναι οι Γκάρυ Τρούσντεϊλ και Κερκ Γουάις, οι οποίοι είχαν σκηνοθετήσει την Πεντάμορφη και το Τέρας, ενώ ο παραγωγός είναι ο Ντον Χαν, παραγωγός τόσο της Πεντάμορφης και του Τέρατος όσο και του Βασιλιά των Λιονταριών. Η σύνθεση των τραγουδιών της ταινίας ανήκει στον Άλαν Μένκεν και οι στίχοι στον Στήβεν Σουόρτς. Στους χαρακτήρες της ταινίας δανείζουν τις φωνές τους οι Τομ Χουλς, Ντέμι Μουρ, Τόνυ Τζέυ, Κέβιν Κλάιν, Πωλ Καντέλ, Τζέισον Αλεξάντερ, Τσαρλς Κίμπουργκ, Ντέηβιντ Όγκντεν Στιρς και Μαίρυ Ουίκς (στον τελευταίο της κινηματογραφικό ρόλο).

Η Παναγία των Παρισίων κυκλοφόρησε στις 21 Ιουνίου 1996 με θετικές κριτικές και εμπορική επιτυχία. Τα ακαθάριστα έσοδά της ξεπέρασαν τα $325 εκατομμύρια παγκοσμίως και ήταν η πέμπτη υψηλότερη κυκλοφορία με ακαθάριστα έσοδα του 1996. Έλαβε υποψηφιότητες για Όσκαρ Καλύτερης Μουσικής και Χρυσής Σφαίρας για Καλύτερη Μουσική. Μια πιο σκοτεινή προσαρμογή της ταινίας για το θέατρο γράφτηκε και σκηνοθετήθηκε από τον Τζέημς Λαπίν στο Βερολίνο με παραγωγό την εταιρία Disney Theatrical Productions. Η παράσταση είχε τον τίτλο Der Glöckner von Notre Dame και έπαιξε από το 1999 μέχρι το 2002. Μια συνέχεια της ταινίας κυκλοφόρησε κατευθείαν σε βίντεο το 2002 με τίτλο Η Παναγία των Παρισίων ΙΙ.

Πλοκή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στο Παρίσι του 1482, ο Κλοπίνος, ένας Τσιγγάνος κουκλοπαίκτης, διηγείται την ιστορία του καμπούρη κωδωνοκρούστη. Μια ομάδα τσιγγάνων προσπαθούν να μπουν παράνομα στο Παρίσι αλλά ο δικαστής Κλωντ Φρόλλο τους στήνει ενέδρα. Μια τσιγγάνα γυναίκα από την ομάδα προσπαθεί να το σκάσει και τρέπεται σε φυγή μαζί με το δύσμορφο παιδί της αλλά ο Φρόλλο την κυνηγάει και την σκοτώνει στα σκαλιά της Παναγίας των Παρισίων. Όταν βλέπει το παιδί προσπαθεί να το σκοτώσει και αυτό αλλά ο ιερέας του ναού τον σταματάει κατηγορώντας τον ότι ήδη σκότωσε μια αθώα γυναίκα. Για να εξιλεωθεί από την αμαρτία του, ο Φρόλλο συμφωνεί να αναθρέψει το δύσμορφο βρέφος ως γιο του, αλλά θα διαμένει στην εκκλησία, και τον ονομάζει Κουασιμόδο.

Είκοσι χρόνια αργότερα, ο Κουασιμόδος εξελίσσεται σε έναν ευγενικό αλλά απομονωμένο νεαρό, ο οποίος ονειρεύεται να γνωρίσει τον κόσμο από κοντά, έξω από το καμπαναριό στο οποίο μεγάλωσε. Μια ομάδα τριών πέτρινων γκαργκόυλ που ζωντανεύουν - οι Ούγος, Βίκτωρ και Λαβέρνα - είναι η μόνη συντροφιά του Κουασιμόδου, και τον ενθαρρύνουν να πάει στον «Πανηγύρι των Τρελών» που γίνεται κάθε χρόνο. Ενάντια στις συμβουλές του Φρόλλο ότι ο κόσμος θα τον αποφεύγει λόγω της μορφής του, ο Κουασιμόδος πάει στο Πανηγύρι όπου ο κόσμος τον αποθεώνει για την παράξενη εμφάνισή του μόνο για να τον ταπεινώσει λίγο αργότερα όταν ένας από τους άντρες του Φρόλλο πετάει στον Κουασιμόδο μια ντομάτα. Ο Φρόλλο αρνείται να βοηθήσει τον Κουασιμόδο, αλλά η Εσμεράλδα, μια ευγενική Τσιγγάνα, επεμβαίνει και ελευθερώνει τον Κουασιμόδο και στη συνέχεια χρησιμοποιεί ένα μαγικό κόλπο για να αποφύγει τη σύλληψη. Ο Φρόλλο επιπλήττει τον Κουασιμόδο και τον στέλνει πίσω στον καθεδρικό ναό.

Η Εσμεράλδα ακολουθεί τον Κουασιμόδο αλλά η ίδια ακολουθείται από τον λοχαγό Φοίβο, ο οποίος ανήκει στη φρουρά του Φρόλλο. Ο Φοίβος δεν εγκρίνει τις μεθόδους του Φρόλλο και, αντί να συλλάβει την Εσμεράλδα για μαγεία ενόσω βρίσκεται μέσα στον ναό, την περιορίζει εκεί λέγοντας ότι έχει ζητήσει άσυλο. Η Εσμεράλδα βρίσκει τον Κουασιμόδο και οι δυο τους γίνονται φίλοι. Ο Κουασιμόδος τη βοηθάει να δραπετεύσει από τον ναό ως αντάλλαγμα της βοήθειάς της στο Πανηγύρι. Πριν φύγει, του δίνει ένα κρεμαστό το οποίο απεικονίζει την πόλη και πού βρίσκεται το κρησφύγετο των τσιγγάνων, η Αυλή των Θαυμάτων.

Ο Φρόλλο σύντομα αναπτύσσει συναισθήματα λαγνείας για την Εσμεράλδα και όταν το καταλαβαίνει, ικετεύει την Παναγία να τον σώσει από το «μάγια» της ώστε να αποφύγει την αιώνια καταδίκη. Όταν μαθαίνει για την δραπέτευσή της εξαπολύει ανθρωποκυνηγητό στην πόλη καίγοντας αμέτρητα σπίτια στο πέρασμά του όταν οι κάτοικοι αρνούνται να του πουν πού βρίσκεται η Εσμεράλδα. Ο Φοίβος συνειδητοποιεί τη διαβολική φήμη του Φρόλλο και αψηφώντας τις διαταγές του, σώζει μια οικογένεια από τις φλόγες οδηγώντας τον Φρόλλο να τον καταδικάσει σε θάνατο για ανυπακοή. Ο Φοίβος προσπαθεί να το σκάσει και τραυματίζεται, πέφτει στο ποτάμι αλλά η Εσμεράλδα τον σώζει και τον πηγαίνει στην Παναγία των Παρισίων. Εν τω μεταξύ, τα γκαργκόυλ ενθαρρύνουν τον Κουασιμόδο να εξομολογηθεί τα αισθήματά του στην Εσμεράλδα, αλλά η καρδιά του ραγίζει όταν ανακαλύπτει ότι η Εσμεράλδα και ο Φοίβος έχουν ερωτευτεί.

Αργότερα το βράδυ, ο Φρόλο συνειδητοποιεί ότι ο Κουασιμόδος βοήθησε την Εσμεράλδα να δραπετεύσει και επιστρέφει στην Παναγία των Παρισίων. Μπλοφάρει λέγοντας του Κουασιμόδου ότι γνωρίζει πού βρίσκεται η Αυλή των Θαυμάτων και ότι το πρωί σκοπεύει να επιτεθεί. Χρησιμοποιώντας τον χάρτη/κρεμαστό που του έδωσε η Εσμεράλδα, ο Κουασιμόδος μαζί με τον Φοίβο βρίσκουν το κρησφύγετο τον τσιγγάνων θέλοντας να τους προειδοποιήσουν, αλλά ο Φρόλλο τους έχει ακολουθήσει και συλλαμβάνει όλους τους Τσιγγάνους. Ο Φρόλλο προετοιμάζεται να κάψει την Εσμεράλδα στην πυρά όταν αυτή αρνείται την προσφορά του να σώσει τη ζωή της αν τον διαλέξει ως ταίρι, αλλά ο Κουασιμόδος τη σώζει και τη φέρνει στον ναό. Ο Φοίβος ελευθερώνει τους τσιγγάνους και κινητοποιεί τους κατοίκους του Παρισιού εναντίον του Φρόλλο και των αντρών του, οι οποίοι προσπαθούν να μπουν με τη βία στον ναό. Την ίδια στιγμή ο Κουασιμόδος και τα γκαργκόυλ χύνουν λιωμένο χαλκό στους δρόμους από το καμπαναριό για να διασφαλίσουν ότι κανένας δεν θα μπει στον ναό. Ο Φρόλλο όμως καταφέρνει να τρυπώσει μέσα και καταδιώκει την Εσμεράλδα και τον Κουασιμόδο στο μπαλκόνι όπου Φρόλλο και Κουασιμόδος πέφτουν στο κενό. Ο Φρόλλο πέφτει στον λιωμένο χαλκό και πεθαίνει ενώ ο Φοίβος καταφέρνει να σώσει τον Κουασιμόδο αρπάζοντάς τον από τον κατώτερο όροφο κατά την πτώση.

Ο Κουασιμόδος αποδέχεται ότι η Εσμεράλδα και ο Φοίβος είναι ερωτευμένοι και τους δίνει την ευχή του. Οι δυο τους τον ενθαρρύνουν να εγκαταλείψει τον ναό και να βρει έξω στον κόσμο όπου οι κάτοικοι ζητωκραυγάζοντας τον υποδέχονται ως ήρωα και γίνεται αποδεκτός από την κοινωνία.

Ηθοποιοί

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Τομ Χουλς ως Κουασιμόδος: Ένας εικοσάχρονος καμπούρης νεαρός και ο κωδωνοκρούστης στον καθεδρικό ναό της Παναγίας των Παρισίων. Ο κηδεμόνας του, Δικαστής Φρόλλο, του λέει συνεχώς ότι είναι ένα άσχημο τέρας και ότι δεν θα γίνει ποτέ αποδεκτός από την κοινωνία. Παρόλα αυτά, το τραγούδι του Κλοπίνου στο άνοιγμα της ταινίας, ζητάει από τους ακροατές να κρίνουν από μόνοι τους «ποιος είναι άνθρωπος, ποιος σατανάς».
  • Ντέμι Μουρ ως Εσμεράλδα (τα τραγούδια της Εσμεράλδα ερμήνευσε η Χάιντι Μόλενχορ): Μια όμορφη τσιγγάνα χορεύτρια στους δρόμους του Παρισιού. Γίνεται φίλη με τον Κουασιμόδο και του δείχνει ότι η ψυχή του είναι πραγματικά όμορφη, ακόμη και αν η μορφή του είναι αποκρουστική. Ιδιαίτερα ανεξάρτητη και έξυπνη, απεχθάνεται το πώς φέρεται ο Φρόλλο στους τσιγγάνους του Παρισιού και τους περιθωριακούς, αποζητώντας δικαιοσύνη. Ερωτεύεται τον Λοχαγό Φοίβο.
  • Τόνυ Τζέυ ως Δικαστής Κλωντ Φρόλλο: Ένας αδίστακτος, φαρισαϊκός και θρησκευτικά ευσεβής δικαστής και απρόθυμος κηδεμόνας του Κουασιμόδου. Μισεί έντονα τον τσιγγάνικο πληθυσμό του Παρισιού, τον οποίο βλέπει ως «ακάθαρτο» κοινό κόσμο και επιδιώκει να εξολοθρεύσει ολόκληρη τη φυλή. Εμφανίζει επίσης μια σαδιστική και λάγνα εμμονή με την Εσμεράλδα. Πιστεύει γενικά ότι ό,τι πράττει είναι θέλημα Θεού, παρά τις συχνές διαφωνίες του με τον ιερέα του Καθεδρικού ναού.[6]
  • Κέβιν Κλάιν ως Λοχαγός Φοίβος: Στρατιώτης και λοχαγός της φρουράς του Φρόλλο. Ερωτεύεται την Εσμεράλδα και αψηφά τις διαταγές του Φρόλλο γιατί διαφωνεί με τις μεθόδους του.
  • Πωλ Καντέλ ως Κλοπίνος: Ο άτακτος αρχηγός των τσιγγάνων. Συστήνει την ιστορία στο κοινό, εξηγώντας πώς ο Κουασιμόδος, ο κωδωνοκρούστης της εκκλησίας, έφτασε στο σημείο που βρίσκεται σήμερα.
  • Τσαρλς Κίμπουργκ, Τζέισον Αλεξάντερ και Μαίρυ Ουίκς ως Βίκτωρ, Ούγος και Λαβέρνα: Τα τρία κωμικά πέτρινα γκαργκόυλ τα οποία ζωντανεύουν και είναι οι καλύτεροι φίλοι του Κουασιμόδου και οι φύλακές του. Αυτή ήταν η τελευταία ταινία της Ουίκς. Μετά το θάνατό της, η Τζέην Γουίδερς δάνεισε τη φωνή της στη Λαβέρνα για το σίκουελ της ταινίας, Η Παναγία των Παρισίων ΙΙ.
  • Ντέηβιντ Όγκντεν Στιρς ως Ιερέας: Ένας ευγενικός άνθρωπος ο οποίος βοηθά πολλούς χαρακτήρες κατά τη διάρκεια της ταινίας, συμπεριλαμβανομένου και της Εσμεράλδας. Επίσης σταμάτησε τον Φρόλο από το να σκοτώσει τον Κουασιμόδο όταν ήταν ακόμη βρέφος.
Οι τίτλοι τέλους της ελληνικής μεταγλώττισης της ταινίας με τους Έλληνες που χάρισαν τις φωνές τους στους χαρακτήρες.

Ελληνική μεταγλώττιση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραγωγή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανάπτυξη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ιδέα για την ταινία ήρθε από τον Ντέιβιντ Στέιντον το 1993, ο οποίος εμπνεύστηκε να μετατρέψει το μυθιστόρημα του Βίκτωρος Ουγκώ Η Παναγία των Παρισίων σε ταινία κινουμένων σχεδίων όταν διάβασε την προσαρμογή των κλασσικά εικονογραφημένων κόμικς.[7] Ο Στέιντον πρότεινε την ιδέα στον τότε υπεύθυνο των στούντιο, Τζέφρι Κάτζενμπεργκ.

Μετά το τέλος της ταινίας Η Πεντάμορφη και το Τέρας, ο Γκάρι Τρούσντεϊλ εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία και έκανε διάλειμμα από τη σκηνοθεσία αντί να περάσει τους επόμενους μήνες στη δημιουργία του Βασιλιά των Λιονταριών.[8] Έπειτα από αυτό, ο Τρουσντεϊλ και ο Κερκ Γουάις επιχείρησαν να φτιάξουν μια ταινία κινουμένων σχεδίων για τον Ορφέα με τον τίτλο Ένα τραγούδι της θάλασσας, βασισμένη στην Ελληνική μυθολογία.[9] Το σχέδιο δεν προχώρησε αλλά ενώ δούλευαν πάνω στην ιδέα, καλέστηκαν να συναντήσουν τον Κάτζενμπεργκ. «Εκείνη την περίοδο», εξηγεί ο Τρουσντεϊλ, «ενώ δουλεύαμε πάνω στην ιδέα [για τον Ορφέα], λάβαμε ένα τηλεφώνημα από τον Τζέφρι. Είπε 'Παιδιά, εγκαταλείψτε ό,τι κάνετε - τώρα δουλεύετε πάνω στον καμπούρη'».[10] Σύμφωνα με τον Γουάις, πίστεψαν ότι η ταινία είχε «μεγάλες δυνατότητες...αξέχαστους χαρακτήρες, ένα πραγματικά απίστευτο σκηνικό, δυνατότητα για φανταστικά γραφικά και πολύ συναίσθημα»[11]

Η παραγωγή της ταινίας ξεκίνησε το καλοκαίρι του 1993.[12] Τον Οκτώβριο του 1993, οι σκηνοθέτες Τρούσντεϊλ και Γουάις και ο καλλιτεχνικός σκηνοθέτης Ντέιβιντ Γκόετζ μαζί με τους Ρόι Κόνλι, Εντ Χέρτνερ, Γουίλ Φιν, Άλαν Μένκεν και Στίβεν Σβαρτζ, ταξίδεψαν στο Παρίσι για δέκα μέρες. Οι τρεις μέρες ήταν αφιερωμένες στην εξερεύνηση της Παναγίας των Παρισίων, συμπεριλαμβανομένου και μιας ιδιωτικής ξενάγησης σε σπάνια ειδωμένα από κόσμο περάσματα, κλιμακοστάσια, πύργους και κρυμμένα δωμάτια, όπου ο Ουγκώ έδρασε. Επισκέφτηκαν επίσης το Μέγαρο της Δικαιοσύνης αλλά και την αυθεντική τοποθεσία της Αυλής των Θαυμάτων.[13]

Σενάριο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
«Ξέραμε ότι το να παραμείνουμε πιστοί στο υλικό με το να εξακολουθήσουμε να δίνουμε την απαιτούμενη ποσότητα φαντασίας και διασκέδασης που ο περισσότερος κόσμος αναμένει από μια ταινία κινουμένων σχεδίων της Disney ήταν πρόκληση. Δεν θα τελειώναμε την ιστορία με τον τρόπο που τελειώνει στο βιβλίο όπου όλοι πεθαίνουν».

Kirk Wise[14]

Ο συγγραφέας Ταπ Μέρφι καλέστηκε για να γράψει το σενάριο και αποφασίστηκε νωρίς ότι ο Κουασιμόδος θα ήταν το επίκεντρο της ιστορίας, όπως ήταν και σε παλαιότερες προσαρμογές ταινιών.[15] Η αρχική ιδέα ήταν να γραφτεί μια ιστορία αγάπης μεταξύ του Κουασιμόδου και της Εσμεράλδας, σύμφωνα με τον Μέρφι, αλλά «αποφασίσαμε να κάνουμε τον Λοχαγό Φοίβο πιο ηρωικό και κεντρικό στην ιστορία. Με αυτή την απόφαση ωρίμασε και η ιδέα ενός είδους ερωτικού τριγώνου μεταξύ Κουασιμόδου, Εσμεράλδας και Φοίβου».[16] Μερικοί από τους χαρακτήρες-κλειδιά του βιβλίου εγκαταλείφθηκαν τελείως ενώ τα γκαργκόιλ του ναού προστέθηκαν στην ιστορία από τους Τρουσντεϊλ και Γουάις και παρουσιάστηκαν ως οι κωμικοί έμπιστοι φίλοι και συμβουλάτορες του Κουασιμόδου• όπως γράφεται στο βιβλίο: «Τα άλλα αγάλματα, αυτά των τεράτων και των δαιμόνων, δεν ένιωσαν μίσος για τον Κουασιμόδο...Οι Άγιοι ήταν οι φίλοι του και τον ευλόγησαν τα τέρατα να είναι φίλοι του και να τον προστατεύουν. Έτσι θα μπορούσε να τους ανοίξει την καρδιά του».[17][18]

Μια από τις πρώτες αλλαγές που έγιναν για να συμβιβαστεί η ιστορία με το αίτημα της Disney, ήταν να μετατραπεί ο Φρόλο σε δικαστή παρά σε αρχιδιάκονο έτσι ώστε να αποφευχθούν οποιουδήποτε είδους θρησκευτικές ευαισθησίες όταν θα τελείωνε η ταινία.[19] «Καθώς μελετούσαμε τους χαρακτήρες, ειδικά τον Φρόλο, οπωσδήποτε ανακαλύψαμε πολλούς ιστορικούς παραλληλισμούς με το είδος μανίας που είχαμε: με τον Ομοσπονδιακό Νότο, τη Ναζιστική Γερμανία, διαλέξτε και πάρτε», εξήγησε ο Γουάις. «Αυτά τα πράγματα επηρέασαν τον τρόπο σκέψης μας».[16] Ο παραγωγός Ντον Χαν εκτιμά ότι η έμπνευση για τον Φρόλο ήρθε από την ερμηνεία του Ρέιφ Φάινς ως Άμον Γκετ στην ταινία Η Λίστα του Σίντλερ, ο οποίος δολοφονούσε Ιουδαίους ενώ ταυτόχρονα ποθούσε την Ιουδαία υπηρέτριά του.[14]

Για την σκηνή στο άνοιγμα της ταινίας, ο βετεράνος ιστορικός της Disney, Μπέρνι Μάτισον, κατασκεύασε μια αποτελεσματική σκηνή η οποία κάλυπτε πολλά αλλά ο υπεύθυνος του στούντιο Τζέφρι Κάτζενμπεργκ ένιωθε ότι κάτι έλειπε. Ακολουθώντας τη συμβουλή του Στίβεν Σβαρτζ να προσθέσει μουσική στη σκηνή, οι Γάλλοι σχεδιαστές κινουμένων σχεδίων Πολ και Γκαετάν Μπριζί δημιούργησαν μια σκηνή πάνω στη μουσική των Μένκεν και Σβαρτζ, η οποία οδήγησε στο τραγούδι «Στα σκαλιά της Παναγιάς» (The Bells of Notre Dame).[20] Ο στιχουργός Σβαρτζ δούλεψε στενά με τη συγγραφική ομάδα προτείνοντας ακόμη ότι το κοινό θα έπρεπε να παραμείνει να αναρωτιέται το τι θα έκανε ο Φοίβος πριν σβήσει τον πυρσό στο νερό όταν αψήφησε τον Φρόλο.[21]

Μια άλλη αλλαγή, όπως ήταν αναμενόμενο, ήταν το τέλος της ταινίας. Ενώ ο Φρόλο πεθαίνει και έχει το ίδιο τέλος με το βιβλίο - φτιάχτηκε ακόμη πιο τρομακτικό στην ταινία - ο Κουασιμόδος και η Εσμεράλδα γλιτώνουν τις ζωές τους και έχουν ευτυχισμένο τέλος. Το αναθεωρημένο τέλος βασίστηκε εν μέρη στο λιμπρέτο του ιδίου του Βίκτωρος Ουγκώ για μια όπερα, όπου επέτρεψε στον Λοχαγό Φοίβο να σώσει την Εσμεράλδα από την εκτέλεσή της.

Διανομή ρόλων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Προς το τέλος του 1993, η ποπ τραγουδίστρια Σίντι Λόπερ ήταν η πρώτη ηθοποιός που συνδέθηκε με την ταινία στα πολύ αρχικά της στάδια. Σκεπτόμενη ότι την είχαν πάρει για το ρόλο της Εσμεράλδας, η Λόπερ τρόμαξε όταν έμαθε ότι θα έδινε τη φωνή της σε ένα γκαργκόιλ ονόματι Κουίν και προσλήφθηκε μια εβδομάδα αργότερα μετά από ένα δοκιμαστικό ανάγνωσης με τους σκηνοθέτες.[22] Αργότερα, η ομάδα ανάπτυξης σκέφτηκε να χρησιμοποιήσει τα ονόματα Τσάνεϊ, Λότον και Κουίν - ονόματα ηθοποιών οι οποίοι έπαιξαν τον Κουασιμόδο σε προηγούμενες κινηματογραφικές εκδοχές της ταινίας. Παρόλα αυτά, το νομικό τμήμα της Disney έφερε ένσταση στη χρησιμοποίηση των ονομάτων για τα γκαργκόιλ, φοβούμενη ότι η πλευρά των Λον Τσάνεϊ, Τσαρλς Λότον ή Άντονι Κουίν (ο οποίος ήταν ακόμη ζωντανός) μπορεί να έκανε μήνυση κι έτσι το ονόματα αυτά εγκαταλείφθηκαν.[23] Τρουσντεϊλ και Γουάις πρότειναν τότε να δώσουν στα γκαργκόιλ τα μικρά ονόματα των ηθοποιών, δηλαδή Λον, Τσαρλς και Άντονι, αλλά υπήρχε η ίδια νομική ανησυχία με αποτέλεσμα να δώσουν στα δύο από τα γκαργκόιλ τα ονόματα Βίκτωρ και Ούγος εμπνευσμένοι από το όνομα του ίδιου του συγγραφέα του βιβλίου. Στο τρίτο γκαργκόιλ έδωσαν το όνομα Λαβέρνα, το οποίο επιλέχθηκε από τον Γουάις ως φόρος τιμής στην τραγουδίστρια των Andrews Sisters, Λαβέρνα Άντριους.[23] Τώρα ως Λαβέρνα, η Λόπερ θεωρήθηκε πολύ μικρή για να «ενσαρκώσει» μια φίλη του Κουασιμόδου η οποία θα το έδινε σοφές συμβουλές ενώ την ίδια στιγμή ο Σαμ ΜακΜούραϊ - περισσότερο γνωστός για τη δουλειά του στο The Tracey Ullman Show - προσλήφθηκε ως Ούγος. Εν τω μεταξύ, ο Τσαρλς Κίμπουργκ, ο οποίος αρχικά δεν ήταν ενθουσιασμένος με την προσαρμογή της ταινίας σε κινούμενα σχέδια, προσλήφθηκε ως Βίκτωρ, αλλά αργότερα ενθουσιάστηκε με το επίπεδο έρευνας που έγινε για να ολοκληρωθεί η ταινία και το πώς οι ιδέες για τις ιστορίες μεταφέρθηκαν από το βιβλίο στην οθόνη.[24] Μετά από πολλές ηχογραφήσεις και δοκιμαστικά, η Λόπερ και ο ΜακΜούραϊ ειδοποιήθηκαν από τους σκηνοθέτες οι οποίοι τους απελευθέρωσαν από τους ρόλους τους.[25] Ο Τζέισον Αλεξάντερ, ο οποίος έδωσε τη φωνή του στον Αμπουσμόλ στην ταινία Η Επιστροφή του Τζαφάρ, προσλήφθηκε ως Ούγος εκπληρώνοντας μια επιθυμία που είχε από καιρό να είναι σε μια ταινία της Disney. Τότε ο ρόλος της Λαβέρνα επανεξετάστηκε λεπτομερώς και αναβαθμίστηκε σε ένα πιο ώριμο, σοφότερο χαρακτήρα και την Μαίρη Γουίκς να προσλαμβάνεται για αυτόν.[25] Έπειτα από το θάνατο της Γουίκς τον Οκτώβριο του 1995,[26] η Τζέιν Γουίδερς προσλήφθηκε για τις εναπομείναντες (6) ατάκες της Λαβέρνα.[14][27]

Ο Μάντι Πατίνκιν προσεγγίστηκε για τον ρόλο του Κουασιμόδου, αλλά το στυλ ερμηνείας για τον ρόλο συγκρούστηκε με τις απαιτήσεις των παραγωγών και ο Πατίνκιν δήλωσε: «Ήμουν εκεί απλά για ένα δοκιμαστικό και είπα 'Δεν μπορώ να το κάνω αυτό'».[28] Ο Τομ Χουλς προσλήφθηκε τότε ως Κουασιμόδος και του επιτράπηκε να τραγουδήσει ο ίδιος τα τραγούδια του ρόλου αφού πρώτα του ζητήθηκε να κάνει ένα ντέμο του τραγουδιού «Φεύγω» (Out there).[29]

Επιθυμώντας μια διαφορετική, πιο βραχνή φωνή από τις προηγούμενες που χρησιμοποιήθηκαν για κεντρικές ηρωίδες σε ταινίες της Disney,[30] η Ντέμι Μουρ προσλήφθηκε για το ρόλο της Εσμεράλδας και συναντήθηκε με τον Μένκεν και τον Σβαρτζ για τα τραγούδια. Μετά από αρκετές δοκιμαστικές ηχογραφήσεις, η ηθοποιός, σύμφωνα με τον Σβαρτζ, είπε: «Καλύτερα να προσλάβετε κάποια άλλη». Έτσι, για την ερμηνεία των τραγουδιών της Εσμεράλδας προσλήφθηκε η τραγουδίστρια του «New York City cabaret», Χάιντι Μόλενχορ.[31]

Ο Βρετανός ηθοποιός Τόνι Τζέι, ο οποίος δήλωσε για τον ρόλο του ως Φρόλο ως την «προσφορά του για την αθανασία»,[32] προσλήφθηκε από τους σκηνοθέτες μετά τη συνεργασία τους στην ταινία Η Πεντάμορφη και το Τέρας. Όταν είδαν την ερμηνεία του ως Θείος Έρνι στο μιούζικαλ The Who's Tommy, ο ηθοποιός του Μπρόντγουεϊ Πολ Καντέλ επιλέχθηκε για τη φωνή του Κλοπίνου.[30]

Εικονογράφηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μέρος της εικονογράφησης της Παναγίας των Παρισίων έγινε στην Air Way 1400 στην Καλιφόρνια, όπου βρισκόταν ένα από τα πολλά επιτελεία της Walt Disney.

Παράλληλα με την ταινία Ποκαχόντας, η ομάδα που δούλευε για την Παναγία των Παρισίων ήταν ανάμεσα στις πρώτες που δούλεψε για μεγάλου μήκους ταινία στο νέο κτίριο της Disney Feature Animation γειτονικά του κύριου Λωτ της Disney στο Μπέρμπανκ.[11][33] Όμως, καθώς το κτίριο ήταν κατειλημμένο για τις ταινίες Ο Βασιλιάς των Λιονταριών και Ποκαχόντας την ίδια περίοδο, περισσότερο προσωπικό προσλήφθηκε από τον Καναδά και το Ηνωμένο Βασίλειο για την Παναγία των Παρισίων,[34] και καθώς η ανάπτυξη προχωρούσε, το μεγαλύτερο μέρος της ομάδας μεταφέρθηκε σε μια μεγαλύτερη εγκατάσταση στο Airway της Γκλεντέι στην Καλιφόρνια. Καθώς η ομάδα και το προσωπικό μετακόμιζε στο νέο του επιτελείο, αποφάσισε να ονομάσουν το καινούριο κτίριο «Sanctuary» (ιερό, άδυτο).[35]

Από την εποχή που έγινε η ταινία Ποιος παγίδεψε τον Ρότζερ Ράμπιτ;, η Disney πρόσλαβε εικονογραφιστές από τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιρλανδία αλλά και από τον Καναδά, οι οποίοι παρείχαν τα καθήκοντά τους στο προσφάτως ανοικτό δορυφορικό στούντιο της Disney στο Παρίσι,[20] όπου και ολοκληρώθηκε το 20% της ταινίας.[36] Εν τω μεταξύ, ενώ στα στούντιο της Disney στη Φλόριντα προετοιμαζόταν η πρώτη «εντός έδρας» παραγωγή για την ταινία με τον τότε τίτλο Ο Θρύλος της Μουλάν (τελικά κυκλοφόρησε ως Μουλάν), τουλάχιστον εφτά εικονογραφιστές έγραψαν περίπου τέσσερα λεπτά από την ταινία, κυρίως με σκηνές των Φρόλο και Κουασιμόδου. Καλλιτέχνες ειδικών εφέ, σχεδίου και καθαρισμού παρείχαν επιπλέον στήριξη.[37]

Για να επιτευχθούν οι σκηνές μεγάλης κλίμακας με πάρα πολύ κόσμο, κυρίως στις σκηνές στο Πανηγύρι των Τρελών αλλά και στην κλιμάκωση της ταινίας, χρησιμοποιήθηκαν υπολογιστές με πρόγραμμα εικονογράφησης στους οποίους δημιουργήθηκαν έξι τύποι χαρακτήρων - άντρες και γυναίκες κανονικού βάρους σώματος, χοντροί ή λεπτοί - και οι οποίοι ήταν προγραμματισμένοι να εκτελούν 72 συγκεκριμένες κινήσεις από το να χοροπηδάνε μέχρι να χειροκροτούν.[38] Ψηφιακή τεχνολογία προσέφερε επίσης μια οπτική σάρωση στη σκηνή όπου ο Κουασιμόδος σπάει τις αλυσίδες, τρέχει γύρω από το ναό και αιωρείται πάνω από την πλατεία για να σώσει την Εσμεράλδα.[16]

Μουσική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έχοντας δουλέψει στην ταινία Ποκαχόντας για ένα χρόνο, οι Άλαν Μένκεν και Στίβεν Σβαρτζ, σύμφωνα με τον Σβαρτζ, είχαν πολλές προτάσεις για να δουλέψουν σε ταινίες αλλά διάλεξαν να δουλέψουν στην Παναγία των Παρισίων γιατί τους τράβηξαν τα υποκείμενα θέματά της για την κοινωνία των απόκληρων αλλά και η προσπάθεια του Κουασιμόδου να ελευθερωθεί από την ψυχολογική καταπίεση του Φρόλο.[39]

Η ταινία έχει πολλά μουσικά μοτίβα κατά τη διάρκειά της, τα οποία «χαιρετούν» μπαίνοντας και βγαίνοντας μέσα σε κομμάτια μουσικής και έχοντας ποικίλες χροιές ανάλογα με τη δράση και την ιστορία της ταινίας στο συγκεκριμένο σημείο. Το soundtrack της ταινίας περιλαμβάνει κομμάτια σε σύνθεση του Άλαν Μένκεν και τραγούδια σε στίχους των Άλαν Μένκεν και Σβαρτζ. Τα τραγούδια τα οποία περιλαμβάνονται σε αυτό είναι: «Στα σκαλιά της Παναγιάς» (The Bells of Notre Dame) για τον Κλοπίνο, «Φεύγω» (Out There) για Κουασιμόδο και Φρόλο, «Τζουμ Τριάλα» (Topsy Turvy) επίσης για τον Κλοπίνο, «Η Προσευχή της Εσμεράλδας» (God Help the Outcasts) για την Εσμεράλδα, «Λάμψη του Ουρανού/Σκοτάδι του Άδη» (Heaven's Light/Hellfire) για Κουασιμόδο, Ιερέα και Φρόλο, «Είσαι τυπάς» (A Guy Like You) για τα γκαργκόιλ και «Η Αυλή των Θαυμάτων» (The Court of Miracles) για τον Κλοπίνο και τους τσιγγάνους.[40][41]

Τρία τραγούδια που γράφτηκαν για την ταινία απορρίφθηκαν και δεν προστέθηκαν στην εξέλιξη της ιστορίας. Οι Τρουσντεϊλ και Γουάις δεν ήταν βέβαιοι για το ποιο μουσικό κομμάτι θα ήταν κατάλληλο για την τρίτη πράξη, παρόλο που οι Μένκεν και Σβαρτζ έγραψαν δυο ερωτικά τραγούδια, «Σε ένα μέρος θαυμάτων» (In a Place of Miracles) και «Όσο υπάρχει φεγγάρι» (As Long as There's a Moon), για την Εσμεράλδα και τον Φοίβο. Ο Τρουσντεϊλ και ο Γουάις ένιωθαν ότι το τραγούδι θα αφαιρούσε από τον Κουασιμόδο τον πρωταγωνιστικό ρόλο[42] και τελικά αποφάσισαν να τραγουδάει ο Κλοπίνος κατά τη διαδρομή του Κουασιμόδου και του Φοίβου στην εκτέλεσή τους επειδή βρήκαν το κρησφύγετο των τσιγγάνων.[43] Οι Μένκεν και Σβαρτζ έγραψαν επίσης και το τραγούδι «Όταν» (Someday) το οποίο αρχικά προοριζόταν για την ταινία, αλλά οι σκηνοθέτες επιθυμούσαν ένα θρησκευτικό τραγούδι να ακουστεί μέσα στον ναό κι έτσι το «Όταν» μεταφέρθηκε στους τίτλους τέλους της σειράς.[44] Το R&B συγκρότημα All-4-One ηχογράφησε το τραγούδι για τους τίτλους τέλους για την κυκλοφορία της ταινίας στις Ηνωμένες Πολιτείες,[45] και για την κυκλοφορία της ταινίας στο Ηνωμένο Βασίλειο, το τραγούδι ηχογραφήθηκε από το Βρετανικό R&B γυναικείο συγκρότημα Eternal. Ο Λουίς Μιγκέλ ηχογράφησε μια ισπανική εκδοχή του τραγουδιού για την κυκλοφορία της ταινίας στη Λατινική Αμερική, η οποία έκανε μεγάλη επιτυχία.

Λίστα κομματιών

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εξώφυλλο του ελληνικού soundtrack
Αγγλική αυθεντική έκδοση
Αρ. TίτλοςΤραγουδιστής(ες) Διάρκεια
1. "The Bells of Notre Dame"  Πολ Καντέλ 6:24
2. "Out There"  Τόνι Τζέι & Τομ Χουλς 4:25
3. "Topsy Turvy"  Πολ Καντέλ 5:36
4. "Humiliation"  Ορχηστρικό 1:39
5. "God Help The Outcasts"  Χάιντι Μόλενχορ 3:45
6. "The Bell Tower"  Ορχηστρικό 3:05
7. "Heaven's Light/Hellfire"  Τομ Χουλς & Τόνι Τζέι 5:23
8. "A Guy Like You"  Τσαρλς Κίμπουργκ, Τζέισον Αλεξάντερ & Μαίρη Γουίκς 2:54
9. "Paris Burning"  Ορχηστρικό 1:56
10. "The Court Of Miracles"  Πολ Καντέλ 1:27
11. "Sanctuary!"  Ορχηστρικό 6:01
12. "And He Shall Smite the Wicked"  Ορχηστρικό 3:30
13. "Into The Sunlight"  Ορχηστρικό 2:08
14. "The Bells Of Notre Dame (Reprise)"  Πολ Καντέλ 1:11
15. "Someday"  All-4-One 4:20
Εξώφυλλο του ελληνικού soundtrack
Ελληνική έκδοση
Αρ. TίτλοςΤραγουδιστής(ες) Διάρκεια
1. "Στα Σκαλιά της Παναγιάς"  Κωνσταντίνος Παλιατσάρας 6:24
2. "Φεύγω"  Δημήτρης Κοντογιάννης & Σάκης Ρουβάς 4:25
3. "Τζουμ Τριάλα"  Κωνσταντίνος Παλιατσάρας 5:36
4. "Γελοιοποίηση"  Ορχηστρικό 1:39
5. "Η Προσευχή της Εσμεράλδας"  Άλκηστις Πρωτοψάλτη 3:45
6. "Καμπαναριό"  Ορχηστρικό 3:05
7. "Λάμψη του Ουρανού/Σκοτάδι του Άδη"  Σάκης Ρουβάς & Δημήτρης Κοντογιάννης 5:23
8. "Είσαι Τυπάς"  Γιάννης Κούτρας, Χρήστος Βαλαβανίδης & Χρυσούλα Διαβάτη 2:54
9. "Το Παρίσι Καίγεται"  Ορχηστρικό 1:56
10. "Η Αυλή των Θαυμάτων"  Κωνσταντίνος Παλιατσάρας 1:27
11. "Άσυλο"  Ορχηστρικό 6:01
12. "Με την Ρομφαία θα Κτυπήσει τους Κακούς"  Ορχηστρικό 3:30
13. "Στο Φως του Ήλιου"  Ορχηστρικό 2:08
14. "Στα Σκαλιά της Παναγιάς"  Κωνσταντίνος Παλιατσάρας 1:11
15. "Όταν"  Σάκης Ρουβάς 4:20

Θέματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Παναγία των Παρισίων καταπιάνεται με αρκετά θέματα, συμπεριλαμβανομένου την βρεφοκτονία, τη λαγνεία, την καταδίκη και την αμαρτία.[46] Ένα από τα πιο σημαντικά είναι η πίστη σε ένα Θεό που αγαπά και συγχωρεί. Επίσης, σύμφωνα με τον Μαρκ Πίνσκι, υπονοεί μια «καταδίκη των αμβλώσεων, της ευθανασίας και του ρατσισμού, καθώς και την ηθική αντίσταση στη γενοκτονία».[47]

Η Παναγία των Παρισίων ήταν η πρώτη - και η μόνη - μεγάλου μήκους ταινία της Disney που είχε εστιάσει σε παραδοσιακή θρησκευτική πίστη: τη θρησκευτική μεταρρύθμιση. Στην πραγματικότητα, οι λέξεις «Θεός», «Κύριος» και «Κόλαση» εμφανίζονται στη συγκεκριμένη ταινία περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη. Το Ευαγγέλιο κατά την Disney εξηγεί ότι «είναι η εκκλησία...η οποία διαμεσολαβεί ή επιχειρεί να διαμεσολαβήσει μεταξύ αυτής και του κακού με τις κακές προθέσεις του». Η δημιουργική ομάδα και τα στελέχη του στούντιο ήρθαν αντιμέτωποι με ποικίλα θέματα, ειδικά με αυτά που σχετίζονταν με θρησκευτικό περιεχόμενο, «για την αδυναμία τους να υπερασπιστούν τους φτωχούς και τους αδύναμους» και την ανησυχία ότι η ιστορία ήταν «πολύ αμφισβητούμενη».[47] Η Deconstructing Disney σημειώνει ότι το στούντιο «προσέγγισε το όνομα του Θεού σχεδόν με Εβραϊκό ζήλο (κάτι που δεν θα έπρεπε ποτέ να ειπωθεί) ωστόσο εδώ γίνεται επίκληση κατά τρόπο ευσεβή και με πουριτανισμό». Πολλά από τα τραγούδια υιοθετήθηκαν από γνήσιες Λατινικές προσευχές και ψαλμωδίες, όπως το «Σκοτάδι του Άδη» (Hellfire), το οποίο χρησιμοποιεί τη μορφή της Τριαινοειδούς μάζας των Ευχαριστιών ως αντισταθμιστική μελωδία. Ο συνεταιρισμός της Εκκλησίας με μια μορφή κακής ηγεσίας από έναν άνθρωπο ο οποίος είναι «[ένας θρησκευτικός αρχηγός] σχεδόν με όλες τις απόψεις εκτός από τον τίτλο» «υπονοεί μια εκκλησία η οποία είναι αναποτελεσματική αν όχι γεμάτη κακία», ίδια κριτική που έδωσε και ο Ουγκώ στο μυθιστόρημά του. Το Ευαγγέλιο κατά την Disney περιλαμβάνει μια φράση που λέει: «θρησκεία... εμφανίζεται ως μια ανίκανη, άνευ σημασίας καρικατούρα [και] η Disney αρνείται να παραδεχτεί ένα σημαντικό λόγο για τη θρησκεία». Σε ένα σημείο, ο ιερέας λέει στην Εσμεράλδα, «Δεν μπορείς να διορθώσεις όλα τα κακά αυτού του κόσμου από μόνη σου...ίσως υπάρχει κάποιος εδώ μέσα που μπορεί» αναφερόμενος στον Θεό. Αυτό αμφισβητεί τη δύναμη των θρησκευόμενων ανθρώπων να δημιουργήσουν πραγματικά έναν κόσμο ηθικό και ευτυχισμένο.[47]

Είναι ότι πολλοί το βλέπουν ως μια επίθεση στο Χριστιανικό Δίκαιο, εξαιτίας του δυνατού θέματος της «θρησκευτικής και ηθικής υποκρισίας» - θρησκευτικές φιγούρες κάνουν ανήθικα πράγματα στο όνομα της θρησκείας. Ο Φρόλο είναι μια σύνθετη φιγούρα η οποία είναι διχασμένη ανάμεσα «στο καλό και στο κακό, την αγνότητα και τη λαγνεία». Ενώ η εκκλησία εκπροσωπεί «το πνεύμα του Χριστιανικού Θεού», αυτό αντιπαρατίθεται από τις σκληρές πράξεις και κρίσεις του Φρόλο, ο οποίος ισχυρίζεται ότι κάνει το έργο του Θεού. Το Ευαγγέλιο κατά την Disney εξηγεί ότι «ενώ ο στόχος του Φρόλο είναι να εξαγνίσει τον κόσμο από το κακό και την αμαρτία, σύμφωνα με το τραγούδι στην αρχή της ταινίας, 'είδε παντού διαφθορά εκτός στον ίδιο'». Επειδή «σκοτώνοντας τη γυναίκα στα σκαλιά της εκκλησίας έθεσε την ψυχή του σε θανάσιμο κίνδυνο», πρέπει να πάρει υπό την προστασία του το παιδί και να το φροντίσει ως εκκλησιαστική ποινή για τον ίδιο. Ακόμη και τότε, απαλλάσσει τον εαυτό του από την πράξη του φόνου ισχυριζόμενος ότι «ο Θεός δουλεύει με μυστήριο τρόπο» και συλλογίζεται κατά πόσον «το παιδί μπορεί να του φανεί χρήσιμο μια μέρα». Κατά τη διάρκεια της «Προσευχής της Εσμεράλδας» (God help the outcasts), η Εσμεράλδα επισημαίνει ότι ο Ιησούς - στο όνομα του οποίου θρησκευόμενοι άνθρωποι όπως ο Φρόλο καταδιώκουν και υποτάσσουν «παιδιά του Θεού» - ήταν στην πραγματικότητα και αυτός ένας απόκληρος.[47]

Σύμφωνα με τις σημειώσεις της παραγωγής της ταινίας, ο Κουασιμόδος είναι «συμβολικά ένας άγγελος μέσα στο σώμα ενός δαίμονα». Είναι «παγιδευμένος ανάμεσα στον Ουράνιο Παράδεισο [και] τους σκληροτράχηλους δρόμους του αστικού Παρισιού που θεωρείται η Κόλαση». Η εκδοχή του αλφαβήτου που ο Κουασιμόδος απαγγέλλει καθημερινά αντικατοπτρίζει το πώς ο Φρόλο βλέπει τον κόσμο - γεμάτο με βδελύγματα και βλασφημία. Επίσης ο Φρόλο του υπενθυμίζει συχνά ότι είναι παραμορφωμένος, άσχημος, ένα τέρας και απόκληρος, τον οποίο ο κόσμος θα μισούσε αν ποτέ άφηνε τα όρια του ναού.[47]

Η ταινία κριτικάρει επίσης το υλισμό. Όταν η Εσμεράλδα προσεύχεται «περπατά σε αντίθετη κατεύθυνση από τους πιο εύπορους προσκυνητές οι οποίοι προσεύχονται για υλικά αγαθά και επίγειες ανταμοιβές». Κυριολεκτικά ένας μηχανισμός που συμπεριλήφθηκε στο τραγούδι για να αντιπαραλάβει την ειρωνεία το πως οι πλούσιοι πολίτες προσεύχονται για περισσότερο πλούτο, φήμη και δόξα ενώ η πάμπτωχη Εσμεράλδα προσεύχεται για τους φτωχούς και τους κατατρεγμένους.[47]

Υποδοχή & Κυκλοφορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1994, η ταινία προγραμματίστηκε να κυκλοφορήσει τα Χριστούγεννα του 1995,[48][49] αλλά «σπρώχθηκε» για να κυκλοφορήσει το καλοκαίρι του 1996.[50][51] Η ταινία έκανε πρεμιέρα στις 19 Ιουνίου 1996 στο Σούπερντομ στη Νέα Ορλεάνη, όπου προβλήθηκε σε έξι τεράστιες οθόνες. Μια παρέλαση προηγήθηκε της πρεμιέρας στη Γαλλική Συνοικία της Νέας Ορλεάνης, ξεκινώντας από το Τζάκσον Σκουέαρ χρησιμοποιώντας άρματα και μέλη του καστ από το Walt Disney World.[52] Η ταινία κυκλοφόρησε παγκοσμίως δυο μέρες αργότερα.

Προώθηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ως μέρος της προώθησης, η Walt Disney Records κυκλοφόρησε δύο εκατομμύρια προϊόντα, συμπεριλαμβανομένου τραγούδια καραόκε σε βίντεο, soundtracks καθώς και μια έκδοση της ταινίας σε βιβλίο, «Διαβάστε μαζί» (My First Read Along), στοχεύοντας δημογραφικά τα μικρά παιδιά. Κατά την κυκλοφορία της ταινίας, Η Παναγία των Παρισίων συνοδεύτηκε από εμπορική καμπάνια μεγαλύτερη των $40 εκατομμυρίων με διαφημιστικά μαζί με εταιρίες όπως οι Burger King, Payless Shoes, Nestle και Mattel.[53] Μέχρι το 1997, η Disney εισέπραξε κατά προσέγγιση $500 εκατομμύρια κέρδος από την ταινία και τα προϊόντα προώθησης που βασίζονταν σε αυτήν.[54][55]

Box Office

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το πρώτο Σαββατοκύριακο προβολής, η ταινία πήρε τη δεύτερη θέση σε αριθμό εισιτηρίων πίσω από την ταινία Eraser, βγάζοντας ακαθάριστα $21.3 εκατομμύρια. Μια νέα στρατηγική πώλησης εισιτηρίων όπου η Disney περιελάμβανε πωλήσεις από τα δικά της καταστήματα παγκοσμίως, πρόσθεσαν περίπου $1 εκατομμύριο στις εισπράξεις.[56] Παρόλα αυτά, σε σύγκριση με την Ποκαχόντας, η οποία έβγαλε ακαθάριστα $29 εκατομμύρια την προηγούμενη χρονιά, ο πρόεδρος Ντικ Κουκ της Buena Vista Pictures Distribution υπερασπίστηκε τις εισπράξεις αναφερόμενος στις εισπράξεις της ταινίας Η Πεντάμορφη και το Τέρας, η οποία προβλήθηκε στις μισές αίθουσες σε σχέση με την Παναγία των Παρισίων και έβγαλε ακαθάριστα περίπου $9 εκατομμύρια.[56] Εκτός Αμερικής, μέχρι τον Δεκέμβριο του 1996, η ταινία έγινε η δέκατη πέμπτη ταινία εκείνης της χρονιάς που εισέπραξε περισσότερα από $100 εκατομμύρια ακαθάριστα ξεπερνώντας τις εγχώριες εισπράξεις, και συνέχισε μέχρι τα $200 εκατομμύρια.[57] Η ταινία τελικά κατέληξε να εισπράξει λίγο περισσότερο από $100 εκατομμύρια εγχώρια και πάνω από $325 εκατομμύρια παγκοσμίως, φέρνοντάς την στην πέμπτη θέση ταινιών με τις περισσότερες εισπράξεις για το 1996.[4]

Κριτική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ιστοσελίδα συλλογής κριτικών Rotten Tomatoes έδωσε στην ταινία 73% θετική κατάταξη βασιζόμενη σε 51 κριτικές με την πλειοψηφία αυτών να δηλώνει «Η υιοθέτηση από την Disney του κλασσικού έργου του Βίκτωρος Ουγκώ στην οθόνη είναι εντυπωσιακά άνιση, αλλά τα δυνατά οπτικά, τα σκοτεινά θέματα και τα μηνύματα ανοχής την κάνουν μια πιο σοφιστική, για ένα μέσο παιδί, ταινία».[58] Ο κριτικός Ρόγκερ Έμπερτ των Chicago Sun-Times έδωσε στην ταινία 4 αστέρια αποκαλώντας την «την καλύτερη ταινία κινουμένων σχεδίων της Disney από την κυκλοφορία της Πανέμορφης και του Τέρατος - μια στροβιλιστική, ανεβαστική, συναρπαστική ιστορία με μηνύματα που αγγίζουν την καρδιά τα οποία προκύπτουν μέσα από την κωμωδία και το τραγούδι».[59] Στην κριτική του για τους Chicago Tribune, ο Τζιν Σίσκελ βαθμολόγησε την ταινία με 3,5/4 περιγράφοντας την ως «μια απροσδόκητα συναισθηματική, απλοποιημένη εκδοχή του μυθιστορήματος του Ουγκώ» με «αποτελεσματικά τραγούδια και, ναι, καλαίσθητο χιούμορ».[60] Ο Όουεν Γκλέιμπερμαν του Entertainment Weekly βαθμολόγησε την ταινία με Α στην κριτική του και την ονόμασε: «η καλύτερη 'σοβαρή' ταινία κινουμένων σχεδίων της Disney σε μια πολύπλεκτη εποχή [...] ένα παραμύθι περικυκλωμένο με συναισθήματα το οποίο ισορροπεί τη σκοτεινότητα και τη συναισθηματικότητα, το πάθος και τον θρίαμβο, με μυστηριώδη χάρη».[61]

Ο Ρίτσαρντ Κόρλις του Time επαίνεσε την ταινία δίνοντάς της θετική κριτική δηλώνοντας: «το αποτέλεσμα είναι ένας μεγάλος καρτουνίστικος καθεδρικός, γεμάτος γκαρκγόιλ και προδοσία, απελπισμένη αγάπη και βασανισμένη λαγνεία» και επίσης προσθέτει ότι «ο Άλαν Μένκεν και ο Στίβεν Σβαρτζ έγραψαν τη μεγαλύτερη και πιο επιβλητική μουσική για μια ταινία κινουμένων σχεδίων μέχρι τώρα».[62] Ο Τσαρλς Σπένσερ από το The Daily Telegraph έδωσε επίσης θετική κριτική λέγοντας: «είναι συναρπαστικά δραματική και για μεγάλα διαστήματα ξεχνάς ότι βλέπεις κινούμενα σχέδια...μια εκθαμβωτική απόλαυση».[63] Το περιοδικό Variety ήταν επίσης θετικό στην κριτική του, δηλώνοντας ότι «υπάρχουν τόσα πολλά για να θαυμάσεις, χωρίς ούτε στο ελάχιστο να ρισκάρεις να χαθεί η ιστορία» και επίσης λέει: «αυτή η νέα ταινία θα πρέπει να εξασφαλίσει την κυριαρχία της Disney στα κινούμενα σχέδια και οι γνώστες του είδους, μικροί ή μεγάλοι, θα έχουν πολλά να γευτούν».[64]

Εξετάζοντας επίσης τα σκοτεινά θέματα της ταινίας, η The Daily Mail αποκαλεί την Παναγία των Παρισίων «τη σκοτεινότερη εικόνα της Disney, με μια διεισδυτική ατμόσφαιρα φυλετικής έντασης, θρησκευτικής μισαλλοδοξίας και υστερίας του όχλου» και «την καλύτερη μέχρι τώρα εκδοχή του μυθιστορήματος του Ουγκώ, ένα αριστούργημα κινουμένων σχεδίων και μια από τις μεγαλύτερες ταινίες μιούζικαλ».[5] Η Τζάνετ Μάσλιν έγραψε στην κριτική της στους The New York Times, «σε μια ταινία που φέρει ευδιάκριτες, σφοδρές ομοιότητες με άλλες πρόσφατες επιτυχίες της Disney, το Ηράκλειο έργο των κινηματογραφιστών επισκιάστηκε από το Σισύφειο πρόβλημα. Απλά δεν υπάρχει τρόπος να ευχαριστήσεις τα παιδιά με ένα καλό αίσθημα με αυτή την εκδοχή της ιστορίας».[65]

Κατά την κυκλοφορία της στη Γαλλία το Μάρτιο του 1997, η υποδοχή από τους Γάλλους κριτικούς αναφέρθηκε να είναι «λαμπερή, σε μεγάλο βαθμό θετική».[66] Οι Γάλλοι κριτικοί και το κοινό βρήκαν στην ταινία ακόμη και ομοιότητες με τη ζωή όταν καθρέφτισε ένα πραγματικό γεγονός από τον Αύγουστο του 1995 όπου η Γαλλική αστυνομία εισέβαλε σε μια Παριζιάνικη εκκλησία για να απομακρύνει περισσότερους από 200 παράνομους μετανάστες οι οποίοι αναζήτησαν άσυλο εκεί ώστε να μην απελαθούν. «Είναι δύσκολο να μην σκεφτείς τους μετανάστες στον Άγιο Βερνάρδο που δεν είχαν χαρτιά όταν ο Φρόλο προσπαθεί να σαρώσει τον όχλο» έγραψε ένας κριτικός.[67]

Ανταπόκριση κοινού

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ορισμένες επικρίσεις δόθηκαν από θαυμαστές του μυθιστορήματος του Ουγκώ οι οποίοι δεν ήταν ευχαριστημένοι με τις αλλαγές που έκανε η Disney στην ιστορία. Ο Άρνοντ Λέιτερ, μελετητής του Ουγκώ, κατηγόρησε τη Disney πως απλούστευσε, επεξεργάστηκε και λογόκρινε το βιβλίο σε πολλές απόψεις, συμπεριλαμβανομένων και των προσωπικοτήτων των χαρακτήρων. Στην κριτική του, έγραψε αργότερα ότι οι εικονογραφιστές «δεν έχουν αρκετή αυτοπεποίθηση στα ίδια τους τα συναισθήματα» και ότι η ταινία «μεταπίπτει σε πολλά κλισέ».[68] Απόγονοι του Ουγκώ επέκριναν τη Disney σε μια ανοικτή επιστολή στην εφημερίδα Libération για το ότι το όνομα του προγόνου τους δεν αναφέρθηκε καθόλου στις διαφημιστικές αφίσες και περιέγραψαν την ταινία ως μια «χυδαία εμπορευματοποίηση από ασυνείδητους πωλητές».[69][70][71]

Επικρίσεις προήλθαν επίσης και από θεατές οι οποίοι ισχυρίστηκαν ότι η ταινία είναι πολύ τρομακτική και βίαιη για μικρά παιδιά και ότι η πλοκή, η οποία εμπλέκει θέματα σεξουαλικής εμμονής και θρησκείας, μπορεί να είναι πιο πολύ για ενηλίκους.[72] Περαιτέρω κατηγορίες έγιναν για το ότι η ταινία έχει ομοφυλοφιλικά υπονοούμενα, πιο αισθητά με το τραγούδι «Out There» (Φεύγω), όνομα μιας πιεσμένης ομάδας ομοφυλοφίλων, να είναι ένα κάλεσμα να «βγουν από την ντουλάπα» (come out of the closet).[73] Ακολουθώντας διαμαρτυρίες στις Ηνωμένες Πολιτείες, χιλιάδες Βρετανοί γονείς απαγόρευσαν στα παιδιά τους να δουν την ταινία.[74] Ως αντίδραση στις αμφισβητήσεις, ο πρόεδρος της Walt Disney Feature Animation Πίτερ Σνάιτερ είπε: «Η μόνη αμφισβήτηση που έχω ακούσει για την ταινία είναι η γνώμη ορισμένων ανθρώπων ότι 'Καλά, είναι εντάξει για μένα, αλλά μπορεί να ενοχλεί κάποιους άλλους'». Ο Σνάιτερ δήλωσε επίσης, προς άμυνά του, ότι «η ταινία παίχτηκε δοκιμαστικά σε οθόνες σε όλη τη χώρα και δεν άκουσε κανένα, γονιό ή παιδί, να παραπονεθεί για τέτοια ζητήματα. Νομίζω, για παράδειγμα, ότι το θέμα της αναπηρίας αντιμετωπίζεται με μεγάλο σεβασμό» και «Ο Κουασιμόδος είναι πραγματικά ο αδύνατος που γίνεται ήρωας· δεν νομίζω ότι υπάρχει τίποτα καλύτερο για την ψυχολογία κάποιου όταν γίνεται ο ήρωας μιας ταινίας. Το μόνο πράγμα για το οποίο μας ζητήθηκε να είμαστε προσεκτικοί ήταν η λέξη «καμπούρης», την οποία έπρεπε να χρησιμοποιήσουμε στον τίτλο».[75] Παρόλα αυτά, μερικές εκδόσεις εφημερίδων ανέφεραν ότι τα παιδιά δεν επηρεάστηκαν από το ώριμο περιεχόμενο της ταινίας και επαινούσαν την ταινία.[72][76]

Βραβεύσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Βραβεία
Βραβείο Κατηγορία Υποψήφιοι Αποτέλεσμα
Όσκαρ Καλύτερης μουσικής Άλαν Μένκεν και Στίβεν Σβαρτζ Υποψηφιότητα
Βραβεία Annie Καλύτερη ταινία κινουμένων σχεδίων Walt Disney Pictures και Walt Disney Feature Animation Υποψηφιότητα
Καλύτερο Μεμονωμένο Επίτευγμα: Κινούμενα σχέδια Κάθι Ζελίνσκι Υποψηφιότητα
Καλύτερο Μεμονωμένο Επίτευγμα: Κινούμενα σχέδια Τζέιμς Μπάξτερ Υποψηφιότητα
Καλύτερη σκηνοθεσία Γκάρι Τρούσντεϊλ και Κερκ Γουάις Υποψηφιότητα
Καλύτερη μουσική Άλαν Μένκεν και Στίβεν Σβαρτζ Υποψηφιότητα
Καλύτερη παραγωγή Ντον Χαν Υποψηφιότητα
Καλύτερη παραγωγή σχεδίου Ντέιβιντ Γκόετζ Υποψηφιότητα
Καλύτερο εικονογραφημένο σενάριο Μπρέντα Τσάπμαν και Γουίλ Φιν Υποψηφιότητα
Καλύτερη ερμηνεία (φωνές) Τόνι Τζέι Υποψηφιότητα
Ντέμι Μουρ Υποψηφιότητα
Τομ Χουλς Υποψηφιότητα
Καλύτερο σενάριο Ταπ Μέρφι (ιστορία), Αϊρίν Μέτσι, Μπομπ Τζούντικερ, Νόνι Γουάιτ και Τζόναθαν Ρόμπερτς Υποψηφιότητα
Χρυσές Σφαίρες Καλύτερη μουσική Άλαν Μένκεν Υποψηφιότητα
Βραβεία ASCAP Καλύτερο Box Office Στίβεν Σβαρτζ Νίκη
Βραβεία Saturn Καλύτερη ταινία φαντασίας Υποψηφιότητα
Βραβείο BMI Film Music Άλαν Μένκεν Νίκη
Βραβεία Artios Καλύτερο καστ για κινούμενα σχέδια Ρουθ Λάμπερτ Νίκη
Βραβείο Golden Screen Νίκη
Βραβεία Reel Επεξεργασία ήχου Νίκη
Επεξεργασία μουσικής Νίκη
Χρυσά Βατόμουρα Χειρότερη γραμμένη ταινία με έσοδα άνω των $100 εκατομμυρίων Αϊρίν Μέτσι (ιστορία), Μπομπ Τζούντικερ, Νόνι Γουάιτ και Τζόναθαν Ρόμπερτς Υποψηφιότητα
Βραβεία Satellite Καλύτερη ταινία - Κινούμενα σχέδια ή μικτής τεχνικής Ντον Χαν Νίκη
Βραβεία Young Artist Καλύτερη οικογενειακή ταινία - Κινούμενα σχέδια ή ειδικών εφέ Υποψηφιότητα

Home media

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Παναγία των Παρισίων πρωτοκυκλοφόρησε σε βιντεοκασέτα στις 4 Μαρτίου 1997 για τη συλλογή «Τα Αριστουργήματα της Disney». Οι πωλήσεις και οι ενοικιάσεις της βιντεοκασέτας τελικά συγκέντρωσαν έσοδα $200 εκατομμυρίων μέχρι το καλοκαίρι του 1998.[77][78] Αρχικά είχε προγραμματιστεί η κυκλοφορία σε DVD τον Δεκέμβριο του 2000 ως μέρος της συλλογής «Τα Χρυσά Κλασικά της Disney», αλλά η κυκλοφορία ακυρώθηκε τον Απρίλιο του 2000 για άγνωστους λόγους. Τότε επαναπρογραμματίστηκε για τις 19 Μαρτίου 2002, μαζί με την κατευθείαν σε βίντεο κυκλοφορία της Παναγίας των Παρισίων 2.

Η ταινία κυκλοφόρησε και σε Blu-ray μαζί με τη συνέχεια (Η Παναγία των Παρισίων ΙΙ) σε μια ειδική έκδοση «Συλλογή 2 Ταινιών» στις 12 Μαρτίου 2013.[3]

Διασκευές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μιούζικαλ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ταινία διασκευάστηκε σε μια πιο σκοτεινή και Γοτθική παραγωγή μιούζικαλ στο Βερολίνο, την οποία έγραψε και σκηνοθέτησε ο Τζέιμς Λαπίν με παραγωγό την εταιρεία παραγωγής της Disney για θεατρικές παραστάσεις. Το μιούζικαλ, που είχε τον τίτλο Der Glöckner von Notre Dame (μετάφραση: Ο Κωδωνοκρούστης της Παναγίας των Παρισίων), ήταν πολύ επιτυχημένο και παίχτηκε από το 1999 μέχρι το 2002. Επίσης μια ηχογράφηση του έργου με το καστ ηχογραφήθηκε στη Γερμανία. Μια αναβίωση του μιούζικαλ στην αγγλική γλώσσα έκανε πρεμιέρα στο Σαν Ντιέγκο στις 28 Οκτωβρίου 2014.[79]

Στην Ελλάδα μια διασκευή του μιούζικαλ έκανε πρεμιέρα στις 7 Οκτωβρίου 2011. Τη σκηνοθεσία της παράστασης έκανε ο Χάρης Βορκάς ενώ τους ρόλους του Κουασιμόδου και της Εσμεράλδας είχαν οι Κωνσταντίνος Καζάκος και Μαρία Κορινθίου αντίστοιχα.[80][81]

Συνέχειες και spin-offs

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τον Ιούνιο του 1998, ανακοινώθηκε η συνέχεια της ταινίας με τον τίτλο Η Παναγία των Παρισίων ΙΙ: Το μυστικό των καμπάνων και ήταν προγραμματισμένη να κυκλοφορήσει το φθινόπωρο του 1999.[82] Παρόλα αυτά, η συνέχεια καθυστέρησε να κυκλοφορήσει προκειμένου να ηχογραφηθεί το «I'm Gonna Love You» από την Τζένιφερ Λαβ Χιούιτ.[83] Η συνέχεια επανένωσε το αυθεντικό καστ από την πρώτη ταινία με την Χιούι, τον Χάλεϊ Τζόελ Όσμεντ και τον Μάικλ ΜακΚιν να δανείζουν τις φωνές τους σε νέους χαρακτήρες.[83] Το 2002, η συνέχεια Η Παναγία των Παρισίων ΙΙ κυκλοφόρησε κατευθείαν σε βιντεοκασέτα και DVD. Η πλοκή επικεντρώνεται για άλλη μια φορά στον Κουασιμόδο καθώς συνεχίζει να κτυπά τις καμπάνες μαζί με τη βοήθεια του Ζέφυρου, τον γιο της Εσμεράλδας και του Φοίβου. Επίσης συναντά και ερωτεύεται ένα νέο κορίτσι, την Μαντλίν, η οποία έχει έρθει στο Παρίσι μαζί με τον σατανικό ιδιοκτήτη του τσίρκου της πόλης, Σαρούς. Η Disney σκέφτηκε ότι θα ήταν πρέπον να φτιάξει μια συνέχεια η οποία θα ήταν πιο διασκεδαστική και πιο κοντά στα παιδιά σε σχέση με τα σκοτεινά και βλοσυρά θέματα που υπήρχαν στην αυθεντική ταινία.

Ο Κουασιμόδος, η Εσμεράλδα, ο Βίκτωρ, ο Ούγος, η Λαβέρνα και ο Φρόλο, όλοι εμφανίζονται ως έκτακες συμμετοχές στο κανάλι Disney Channel στην τηλεοπτική σειρά Το Σπίτι του Μάους (House of Mouse). Ο Φρόλο εμφανίζεται επίσης στο πλήθος με τους κακούς της Disney στο Το Σπίτι του Μίκι των Κακών (Mickey's House of Villains).

Βιντεοπαιχνίδια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Για να συμβαδίζει με την ημερομηνία κυκλοφορίας της ταινίας, το 1996 η Disney Interactive κυκλοφόρησε το βιντεοπαιχνίδι The Hunchback of Notre Dame: Topsy Turvy Games για τον Υπολογιστή και το Game Boy, το οποίο είναι μια συλλογή από μίνι παιχνίδια που εξελίσσονται γύρω από το Πανηγύρι των Τρελών, και περιλαμβάνει και μια παραλλαγή του παιχνιδιού Balloon Fight.

Ένας κόσμος βασισμένος στην ταινία, ο La Cité des Cloches (Η Πόλη των Καμπανών), έκανε την εμφάνισή του στη σειρά παιχνιδιών Kingdom Hearts, συγκεκριμένα στο παιχνίδι Kingdom Hearts 3D: Dream Drop Distance. Ήταν ο πρώτος νέος κόσμος της Disney που επινοήθηκε για το παιχνίδι. Όλοι οι βασικοί χαρακτήρες εκτός του Κλοπίνου και του Ιερέα (παρόλο που ο Κουασιμόδος τον αναφέρει στην αγγλική εκδοχή) εμφανίζονται, και οι ηθοποιοί Τζέισον Αλεξάντερ και Τσαρλς Κίμπουργκ είναι οι μόνοι που έδωσαν τη φωνή τους και στο παιχνίδι, και όχι μόνο στην ταινία.

Άλλα media

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Disney επέτρεψε διασκευές της ταινίας και σε άλλα μίντια. Για παράδειγμα, το 11ο τεύχος των Disney Comic Hits που εκδόθηκε από τη Μάρβελ Κόμικς περιείχε δυο ιστορίες που βασίζονταν στην ταινία. Από το 1997 μέχρι το 2002 τα στούντιο της Disney στο Χόλιγουντ φιλοξένησαν μια παράσταση η οποία βασιζόταν στην ταινία. Η Disneyland έκτισε ένα καινούριο θέατρο και μετονόμασε το «Big Thunder Ranch» (Το ράντσο του Μεγάλου Κεραυνού) σε «Esmeralda's Cottage» (Η καλύβα της Εσμεράλδας), έφτιαξε ένα εστιατόριο με την ονομασία «Το Πανηγύρι των Φαγητών» καθώς επίσης δημιούργησε κι έναν χώρο πολλαπλών χρήσεων όπου φιλοξενούνταν ιδιωτικές εκδηλώσεις και συλλογικά πικ-νικ με το όνομα «Το Πανηγύρι των Τρελών Εξτραβακάντζα».

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ «The Hunchback of Notre Dame» (Αγγλικά) 21  Ιουνίου 1996.
  2. ↑ «The Hunchback of Notre Dame». Amazon. Ανακτήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 2015. 
  3. ↑ 3,0 3,1 Landy, Tom (19 Δεκεμβρίου 2012). «'The Hunchback of Notre Dame / The Hunchback of Notre Dame II' Blu-ray Detailed». High-Def Digest. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2015. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 «The Hunchback of Notre Dame». Box Office Mojo. Ανακτήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 2015. 
  5. ↑ 5,0 5,1 «I've Got a Hunch That This Is a New Disney Masterpiece». The Daily Mail (London, England): σελ. 44. 12 Ιουλίου 1996. 
  6. ↑ «Disney and the Seven Deadly Sins». Ανακτήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 2015. 
  7. ↑ Robello 1996, σελ. 44.
  8. ↑ Variety Staff (5 Νοεμβρίου 1995). «DISNEY SIGNS UP MORE TOON TALENT». Variety. http://variety.com/1995/film/features/disney-signs-up-more-toon-talent-99129197/. Ανακτήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 2015. 
  9. ↑ «Milestones for Gary Trousdale». Turner Classic Movies. Ανακτήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 2015. 
  10. ↑ Brunt, Jonathan (21 Ιουνίου 1996). «Directors Explain Choice for Grim Story». Rocky Mountain News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-03-29. https://web.archive.org/web/20150329055652/http://www.highbeam.com/doc/1G1-67792575.html. Ανακτήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 2015. 
  11. ↑ 11,0 11,1 Don Hahn, Gary Trousdale, Kirk Wise (2002). The Making of "The Hunchback of Notre Dame" (DVD) (Documentary film). Burbank, California: Walt Disney Home Entertainment. B00005TN8K.
  12. ↑ Pinksy, Mark (21 Ιουνίου 1996). «'Hunchback' Arrives At Right Time For Disney». The Orlando Sentinel. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-12-05. https://web.archive.org/web/20141205212326/http://articles.orlandosentinel.com/1996-06-21/news/9606210071_1_southern-baptist-hunchback-baptist-convention. Ανακτήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 2015. 
  13. ↑ Robello 1996, σελ. 98.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 Thompson, Anne and Dave Krager (21 Ιουνίου 1996). «Playing a Hunch». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-12-05. https://web.archive.org/web/20141205135730/http://www.ew.com/ew/article/0,,293046,00.html. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2015. 
  15. ↑ Clark, John (16 Ιουνίου 1996). «A Quasi Original». Los Angeles Times. http://articles.latimes.com/1996-06-16/entertainment/ca-15443_1_quasi-original. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2015. 
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 Dretzka, Gary (16 Ιουνίου 1996). «`Hunchback' For The '90s». Baltimore Sun. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-12-05. https://web.archive.org/web/20141205050753/http://articles.chicagotribune.com/1996-06-16/news/9606160076_1_quasimodo-hunchback-phoebus. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2015. 
  17. ↑ Robello 1996, σελίδες 132.
  18. ↑ Shapiro, Stephanie (3 Ιουλίου 1996). «Holy Medieval Icon! Gargoyles Are Hot». Baltimore Sun (Orlando Sentinel). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-11-02. https://web.archive.org/web/20141102101532/http://articles.orlandosentinel.com/1996-07-03/lifestyle/9607010647_1_gargoyles-hunchback-crotchety. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2015. 
  19. ↑ Beck, Jerry (2005). The Animated Movie Guide. Chicago Review Press. σελίδες 116–17. ISBN 978-1556525919. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2015. 
  20. ↑ 20,0 20,1 Norman, Floyd (11 Απριλίου 2013). Animated Life: A Lifetime of tips, tricks, techniques and stories from a Disney legend. Focal Press. ISBN 978-0240818054. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2015. 
  21. ↑ Laird 2014, σελίδες 240.
  22. ↑ Hill, Jim (5 Απριλίου 2001). «Getting the Gargoyles right proves to be a gruesome go...». The Laughing Place. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2015. 
  23. ↑ 23,0 23,1 Hill, Jim (5 Απριλίου 2001). «Getting the Gargoyles right proves to be a gruesome go... (Part 2)». The Laughing Place. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2015. 
  24. ↑ Britton, Bonnie (22 Ιουνίου 1996). «Etched in Stone». Reading Eagle. http://news.google.com/newspapers?nid=1955&dat=19960622&id=BS4iAAAAIBAJ&sjid=3qYFAAAAIBAJ&pg=2936,3543040. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2015. 
  25. ↑ 25,0 25,1 Hill, Jim (5 Απριλίου 2001). «Getting the Gargoyles right proves to be a gruesome go... (Part 3)». The Laughing Place. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2015. 
  26. ↑ Gussow, Mike (26 Οκτωβρίου 1995). «Mary Wickes, 85, Character Actress for 50 Years». The New York Times. http://www.nytimes.com/1995/10/26/arts/mary-wickes-85-character-actress-for-50-years.html. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2015. 
  27. ↑ Archerd, Army (17 Ιουνίου 1996). «Thesp requires Heimlich at museum bow». Variety. http://variety.com/1996/voices/columns/thesp-requires-heimlich-at-museum-bow-1117862933/. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2015. 
  28. ↑ King, Susan (16 Μαρτίου 1997). «The Hunchback From Hope». Los Angeles Times. http://articles.latimes.com/1997-03-16/news/tv-38764_1_chicago-hope. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2015. 
  29. ↑ McCormick, Moira (6 Ιουλίου 1996). «Tom Hulce gives voice to singing Quasimodo in `Hunchback'». Volume 108. Billboard, σελ. 64. http://books.google.com/books?id=pAkEAAAAMBAJ&pg=PA64&lpg=PA64&dq=tom+hulce+billboard&source=bl&ots=uwP1z4eb10&sig=eMv-xnKu1bUOA-vqA9ZMISwO7eA&hl=en&sa=X&ei=mmBJVPWcOqnJ8AGz_IGAAg&ved=0CDEQ6AEwBw#v=onepage&q=tom%20hulce%20billboard&f=false. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2015. 
  30. ↑ 30,0 30,1 Trousdale, Gary; Wise, Kirk; and Hahn, Don (2003). DVD audio commentary for The Hunchback of Notre Dame. Walt Disney Home Entertainment.
  31. ↑ «No Singing For Demi Moore». Tribune Media Services (Sun-Sentinel). 19 Απριλίου 1996. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-12-05. https://web.archive.org/web/20141205024714/http://articles.sun-sentinel.com/1996-04-19/entertainment/9604170510_1_demi-moore-hunchback-ovarian-cancer. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2015. 
  32. ↑ Nelson, Valerie (20 Αυγούστου 2006). «Tony Jay, 73; Veteran Voice Actor in Film and Video Games». Los Angeles Times. http://articles.latimes.com/2006/aug/20/local/me-jay20. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2015. 
  33. ↑ Muschamp, Herbert (5 Μαρτίου 1995). «ARCHITECTURE VIEW; Playful, Even Goofy, but What Else? It's Disney». The New York Times. http://www.nytimes.com/1995/03/05/arts/architecture-view-playful-even-goofy-but-what-else-it-s-disney.html. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2015. 
  34. ↑ Norman, Floyd (11 Νοεμβρίου 2008). «Toon Tuesday: Looking Back on Disney's "The Hunchback of Notre Dame" -- Part Deux». Jim Hill Media. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Δεκεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2015. 
  35. ↑ Norman, Floyd (11 Νοεμβρίου 2008). «Toon Tuesday: Looking Back on Disney's "The Hunchback of Notre Dame" -- Part Un». Jim Hill Media. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2015. 
  36. ↑ Swarden, Anne (1 Ιουλίου 1997). «Parisian Moviegoers Flock To See Hunchback». The Washington Post. http://news.google.com/newspapers?nid=1957&dat=19970101&id=tFhGAAAAIBAJ&sjid=wugMAAAAIBAJ&pg=5979,121705. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2015. 
  37. ↑ Hinman, Catherine (21 Ιουνίου 1996). «A Small Role For Florida Animators». Orlando Sentinel. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-12-05. https://web.archive.org/web/20141205212331/http://articles.orlandosentinel.com/1996-06-21/entertainment/9606190157_1_disney-animated-disney-mgm-hunchback. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2015. 
  38. ↑ Gaul, Lou (14 Ιουνίου 1996). «Disney made effort to follow Hugo's novel». The Beaver County Times. http://news.google.com/newspapers?nid=2002&dat=19960614&id=NBsvAAAAIBAJ&sjid=ZNsFAAAAIBAJ&pg=3659,3055615. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2015. 
  39. ↑ «Stephen Schwartz Comments on Disney's "The Hunchback of Notre Dame"» (PDF). stephenschwartz.com. Αύγουστος 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 24 Ιουλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2015. 
  40. ↑ «The Hunchback of Notre Dame - Greek Soundtrack». Cast Albums. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2015. 
  41. ↑ «The Hunchback Of Notre Dame: An Original Walt Disney Records Soundtrack». Amazon. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2015. 
  42. ↑ Hickens, Jackie (6 Απριλίου 2014). «15 Disney songs that were cut before they ever made it onto the big screen». Deseret News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-12-18. https://web.archive.org/web/20141218180043/http://www.deseretnews.com/top/2407/15/As-Long-As-Theres-a-Moon-The-Hunchback-of-Notre-Dame-15-Disney-songs-that-were-cut-before-they.html. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2015. 
  43. ↑ Laird 2014, σελίδες 244.
  44. ↑ Laird 2014, σελίδες 242.
  45. ↑ The Free Library (29 Απριλίου 1996). Grammy Award-winning group All-4-One to perform first single from the Walt Disney Records soundtrack 'The Hunchback of Notre Dame'. Δελτίο τύπου. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε 2014-12-09 στο Wayback Machine. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Δεκεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2015. 
  46. ↑ Brew, Simon (16 Μαΐου 2011). «Looking back at Disney’s The Hunchback Of Notre Dame». Den of Geek. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-04-23. https://web.archive.org/web/20160423033633/http://www.denofgeek.us/movies/17457/looking-back-at-disney%E2%80%99s-the-hunchback-of-notre-dame. Ανακτήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2015. 
  47. ↑ 47,0 47,1 47,2 47,3 47,4 47,5 Pinsky, Mark I (2004). The Gospel According to Disney: Faith, Trust, and Pixie Dust. ISBN 9780664234676. http://books.google.com/?id=YGtbYTyulb4C&pg=PA167&dq=hunchback+of+notre+dame+disney#v=onepage&q=hunchback%20of%20notre%20dame%20disney&f=false. 
  48. ↑ Daly, Steve (8 Ιουλίου 1994). «Mane Attraction». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-07-16. https://web.archive.org/web/20140716092348/http://www.ew.com/ew/article/0,,302837_2,00.html. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2015. «"They've increased the worldwide animation staff from a worn-down 150 to nearly 1,000, with swanky new digs nearly ready back in Burbank and no end to expansion in sight (six features are due by 1998, including Pocahontas next summer and The Hunchback of Notre Dame for Christmas 1995)."» 
  49. ↑ Hartl, John (19 Ιουνίου 1994). «'The Lion King' Gives A New Voice To Disney Storytelling». The Seattle Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-03-03. https://web.archive.org/web/20160303225408/http://community.seattletimes.nwsource.com/archive/?date=19940619&slug=1916358. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2015. 
  50. ↑ Cromelin, Richard (21 Ιανουαρίου 1996). «SNEAKS '96 : SUMMER : Hot enough for ya? Try this: a singing 'Hunchback of Notre Dame,' a chunky 'Nutty Professor,' a Cruise-ing 'Mission: Impossible' and a pumped-up "Independence Day.' To chill, try 'Moll Flanders,' 'Pinocchio' or Tom Hanks' directing debut, 'That Thing You Do.'». Los Angeles Times. http://articles.latimes.com/1996-01-21/entertainment/ca-26888_1_andy-warhol-courtney-love-miramax. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2015. 
  51. ↑ Seigel, Jessica (8 Ιανουαρίου 1995). «Animation Fever - Other Studios Aim To Break Disney's Grip On Market». Chicago Tribune. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-09-19. https://web.archive.org/web/20150919125809/http://articles.chicagotribune.com/1995-01-08/entertainment/9501080385_1_disney-executives-lion-king-snow-white. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2015. «"In a Gothic reprise of the Beauty and the Beast theme, "The Hunchback of Notre Dame" will pine for his Esmeralda in 1996."» 
  52. ↑ «It Happened Today: June 19». thisdayindisneyhistory.com. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2015. 
  53. ↑ Bates, James (23 Ιουλίου 1996). «Quasi-Successful». Los Angeles Times. http://articles.latimes.com/1996-07-23/business/fi-27142_1_disney-animation. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2015. 
  54. ↑ Giroux, Henry A; Pollock, Grace (16 Απριλίου 2010). The Mouse that Roared: Disney and the End of Innocence. ISBN 9781442203303. http://books.google.com/?id=bOtMUf22qWMC&pg=PA99&dq=hunchback+of+notre+dame+disney#v=onepage&q=hunchback%20of%20notre%20dame%20disney&f=false. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2015. 
  55. ↑ Horn, John (1 Ιουνίου 1997). «Can Anyone Dethrone Disney?». Los Angeles Times. http://articles.latimes.com/1997-06-01/entertainment/ca-64365_1_disney-animated-movie. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2015. 
  56. ↑ 56,0 56,1 Brennan, Judy (24 Ιουνίου 1996). «'Eraser,' 'Hunchback' Post Strong Openings». Los Angeles Times. http://articles.latimes.com/1996-06-24/entertainment/ca-18118_1_strong-openings. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2015. 
  57. ↑ Groves, Don (1 Δεκεμβρίου 1996). «Weekend o’seas biz Quasi-hot». Variety. http://variety.com/1996/scene/vpage/weekend-o-seas-biz-quasi-hot-1117435850/. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2015. 
  58. ↑ «The Hunchback of Notre Dame — Rotten Tomatoes». Rotten Tomatoes. Flixster, Inc. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2015. 
  59. ↑ Ebert, Roger (21 Ιουνίου 1996). «The Hunchback of Notre Dame». Chicago Sun-Times (Sun Times Media Group). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-10-04. https://web.archive.org/web/20121004012518/http://rogerebert.suntimes.com/apps/pbcs.dll/article?AID=%2F19960621%2FREVIEWS%2F606210302%2F1023. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2015. 
  60. ↑ Siskel, Gene (21 Ιουνίου 1996). «Schwarzenegger Solidifies His Action-star Status With `Eraser'». Chicago Tribune. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Δεκεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2015. 
  61. ↑ Gleiberman, Owen (21 Ιουνίου 1996). «The Hunchback of Notre Dame Review». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2015. 
  62. ↑ «Cinema: A Grand Cartoon Cathedral - Disney's Hunchback Sets All Medieval Paris Aglow». Time magazine. 24 Ιουνίου 1996. http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,984745,00.html. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2015. 
  63. ↑ «Movie Review: The Hunchback of Notre Dame». http://www.movie-film-review.com/devfilm.asp?rtype=1&id=5649. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2015. 
  64. ↑ «Review: The Hunchback of Notre Dame». Variety. 17 Ιουνίου 1996. http://variety.com/1996/film/reviews/the-hunchback-of-notre-dame-4-1200446001/. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2015. 
  65. ↑ Maslin, Janet (11 Ιουνίου 1996). «Film Review; The Dancing Gargoyles Romp and Wisecrack». The New York Times (The New York Times Company). http://movies.nytimes.com/movie/review?res=9901E3DE1539F932A15755C0A960958260&scp=70&sq=beauty%20and%20the%20beast&st=cse&pagewanted=print. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2015. 
  66. ↑ Swanson, Anna (2 Ιανουαρίου 1997). «Quelle Horreur! French Give Thumbs-Up To Disney's `Hunchback'». The Washington Post (The Seattle Times). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-11-17. https://web.archive.org/web/20151117024056/http://community.seattletimes.nwsource.com/archive/?date=19970102&slug=2516743. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2015. 
  67. ↑ Whitney, Craig (5 Ιανουαρίου 1997). «A Disney Cartoon Becomes a Morality Play for Paris». The New York Times. http://www.nytimes.com/1997/01/05/world/a-disney-cartoon-becomes-a-morality-play-for-paris.html. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2015. 
  68. ↑ Laster, Arnaud (10 Ιανουαρίου 1997). «Waiting for Hugo». Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2015. 
  69. ↑ Williams, Michael (11 Μαρτίου 1997). «Disney’s ‘Hunchback’ irks Hugo progeny». Variety. http://variety.com/1997/scene/vpage/disney-s-hunchback-irks-hugo-progeny-1117342764/. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2015 2015. 
  70. ↑ Williams, Michael (11 Μαρτίου 1997). «Disney Outrages Hugo Family». Orlando Sentinel. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-12-14. https://web.archive.org/web/20141214170425/http://articles.orlandosentinel.com/1997-03-11/business/9703100651_1_hugo-novel-family. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2015 2015. 
  71. ↑ Tribune News Service (11 Μαρτίου 1997). «Clan Of Victor Hugo Denounce Disney Film». Paris: Chicago Tribune. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-09-19. https://web.archive.org/web/20150919232203/http://articles.chicagotribune.com/1997-03-11/news/9703110233_1_victor-hugo-denounce-movie-poster. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2015 2015. 
  72. ↑ 72,0 72,1 «Real Buzz: Parents, Kids Get Animated About 'Hunchback'». Los Angeles Daily Times (The Free Library). 27 Ιουνίου 1996. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-03-05. https://web.archive.org/web/20160305101820/http://www.thefreelibrary.com/REEL+BUZZ+%3A+PARENTS%2C+KIDS+GET+ANIMATED+ABOUT+%60HUNCHBACK%27.-a083950989. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2015 2015. 
  73. ↑ Rose, Simon (11 Ιουλίου 1996). «Quasi-rudo!; Disney takes a risque with sexy scenes.». The Free Library. http://www.thefreelibrary.com/Quasi-rudo!%3B+Disney+takes+a+risque+with+sexy+scenes.-a061319048. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2015 2015. 
  74. ↑ Stenson, Jules (23 Ιουνίου 1996). «'Hunchback of Naughty Dame' row.». The Sunday People (The Free Library). http://www.thefreelibrary.com/'Hunchback+of+Naughty+Dame'+row.-a061166779. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2015 2015. 
  75. ↑ Strauss, Bob (23 Ιουνίου 1996). «Courting Controversy? Disney’s Newest Animated Feature, ‘Hunchback Of Notre Dame,’ Takes On Sensitive Adult Issues». The Spokesman-Review. http://www.spokesman.com/stories/1996/jun/23/courting-controversy-disneys-newest-animated/. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2015 2015. 
  76. ↑ Rauzi, Robin (24 Ιουνίου 1996). «Children Seem Unfazed by 'Hunchback' Themes». Los Angeles Times. http://articles.latimes.com/1996-06-24/entertainment/ca-18114_1_hunchback-themes. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2015 2015. 
  77. ↑ Bates, James; Eller, Claudia (12 Ιουνίου 1998). «Bridled Optimism». Los Angeles Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-07-12. https://web.archive.org/web/20150712174010/http://articles.latimes.com/1998/jun/12/business/fi-59077/2. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2015 2015. 
  78. ↑ «Kid Vid Business Isn't All Play». Volume 110. Billboard. 11 Ιουλίου 1998, σελ. 85. https://books.google.com/books?id=-AkEAAAAMBAJ&pg=PA85&lpg=PA85&dq=the+hunchback+of+notre+dame+home+video+sales&source=bl&ots=c4SXDU5QoN&sig=H4BfGUJM5aAD5oL3Fc4OkX2qOqA&hl=en&sa=X&ei=HfmYVPqkK5D4yQTHs4CYAw&ved=0CFQQ6AEwCA#v=onepage&q=the%20hunchback%20of%20notre%20dame%20home%20video%20sales&f=false. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2015 2015. 
  79. ↑ Gilbert, Ryan (24 Ιανουαρίου 2014). «Into the California Sunlight! Disney's The Hunchback of Notre Dame Will Have Its U.S. Premiere at La Jolla». Broadway. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2015. 
  80. ↑ «"Η Παναγία των Παρισίων" με Καζάκο και Κορινθίου-Δείτε φωτογραφίες από την πρεμιέρα». The Best. 10 Οκτωβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2015. 
  81. ↑ «"Η παναγία των Παρισίων" επίσημη πρεμιέρα (φωτο)». Box TV. 5 Νοεμβρίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2015. 
  82. ↑ McNary, Dave (7 Ιουνίου 1998). «Lion's share; Walt Disney video sequels mining gold». Los Angeles Daily News (The Free Library). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-01-06. https://web.archive.org/web/20160106061622/http://www.thefreelibrary.com/LION%27S+SHARE%3b+WALT+DISNEY+VIDEO+SEQUELS+MINING+GOLD.-a083826825. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2015. 
  83. ↑ 83,0 83,1 Hettrick, Steve (18 Σεπτεμβρίου 2001). «Disney ramps up vid-preem sequel slate». Variety. http://variety.com/2001/digital/news/disney-ramps-up-vid-preem-sequel-slate-1117852843/. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2015. 

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αγγλόγλωσση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Η_Παναγία_των_Παρισίων_(ταινία,_1996)&oldid=10762389"