Κατάλογος υστερορωμαϊκών επαρχιών
Αυτό το άρθρο παρουσιάζει έναν κατάλογο ρωμαϊκών επαρχιών στην Ύστερη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, όπως βρίσκεται στο Notitia Dignitatum.
Στα λατινικά η Gallia χρησιμοποιήθηκε επίσης μερικές φορές ως γενικός όρος για όλους τους κελτικούς λαούς και τις περιοχές τους, όπως τους Βρύτονες, συμπεριλαμβανομένων των γερμανικών και ιβηρικών επαρχιών, που είχαν επίσης πληθυσμό με κελτικό πολιτισμό. Ο πληθυντικός Galliarum στα Λατινικά, δείχνει ότι εννοούνται όλα αυτά, όχι μόνο η Γαλατία του Καίσαρα (δηλ. είναι αρκετές σύγχρονες χώρες).
Η Gallia κάλυπτε περίπου τις μισές γαλατικές επαρχίες της πρώιμης Αυτοκρατορίας:
- τη σημερινή βόρεια και κεντρική Γαλλία, περίπου στο τμήμα βόρεια του Λίγηρα, που ονομάζεται από την πρωτεύουσα Lugdunum (σύγχρονη Λυών)
- Belgica II
- Lugdunensis I
- Lugdunensis II
- Lugdunensis III
- Lugdunensis IV Senonia
- το Βέλγιο, Λουξεμβούργο, τμήμα της σημερινής Ολλανδίας (κάτω από τον Ρήνο), στην αριστερή όχθη (δυτικά) του Ρήνου
- Germania II
- Belgica II
- στα σημερινά τμήματα της Γαλλίας και της Γερμανίας στη δυτική όχθη του Ρήνου
- Βelgica Ι
- Belgica II
- Germania Ι
- Germania II
- στα σημερινά μέρη της Γαλλίας και της Ελβετίας:
Η Viennensis πήρε το όνομά της από την πόλη της Vienna (τώρα Vienne, Bιέν) και ήταν σχεδόν εξ ολοκλήρου στη σημερινή Γαλλία, περίπου νότια του Λίγηρα. Αρχικά ήταν μέρος της πρόσφατα κατακτημένης επαρχίας της Πέραν των Άλπεων Γαλατίας του Καίσαρα, αλλά ήταν ξεχωριστή διοίκηση από την αρχή.
Τον 5ο αι. h Viennensis αντικαταστάθηκε από την επισκοπή Septem Provinciae («7 επαρχίες») με παρόμοια όρια.
Το Hispania ήταν το όνομα ολόκληρης της Ιβηρικής χερσονήσου. Κάλυπτε την Ισπανία και τη δυτικότερη επαρχία της Ρωμαϊκής Αφρικής:
- Baetica
- Hispania Balearica (τα νησιά της Δ. Μεσογείου)
- Carthaginiensis
- Tarraconensis
- Gallaecia
- Lusitania
- Mauretania Tingitana ή Hispania Nova, στη Βόρεια Αφρική
Αρχικά υπήρχε μία ενιαία διοίκηση Ιταλίας, αλλά τελικά χωρίστηκε σε ένα βόρειο τμήμα και ένα νότιο τμήμα. Η διαίρεση της Ιταλίας σε περιοχές είχε ήδη καθιερωθεί από τον Αυρηλιανό .
Το Suburbicaria υποδηλώνει εγγύτητα με τη Ρώμη, το Urbs (πρωτεύουσα). Περιλάμβανε τα νησιά, που παλαιότερα θεωρούνταν εκτός Ιταλίας.
- Campania
- Tuscania et Umbria
- Picenum Suburbicarium
- Απουλία και Καλαβρία
- Bruttia et Lucania
- Samnium
- Valeria
- Corsica
- Sicilia
- Sardinia
Διοίκηση Ιtalia Αnnonaria (Βόρεια)
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Annonaria αναφέρεται σε εξάρτηση από την περιοχή για την παροχή της Ρώμης. Περιλάμβανε τη βόρεια Ιταλία και τη Ραετία.
Η Αfrica περιλάμβανε το κεντρικό τμήμα της ρωμαϊκής Βόρειας Αφρικής:
H πραιτωριανή επαρχία του Ιλλυρικού πήρε το όνομά της από την πρώην επαρχία Ιλλυρικού. Αρχικά περιλάμβανε δύο διοικήσειςς, τη διοίκηση Παννονίας και τη διοίκηση Μοισίας. Ο Κωνσταντίνος Α' αργότερα χώρισε τη διοίκηση Μοισίας σε δύο διοικήσεις: τη διοίκηση Μακεδονίας και τη διοίκηση Δακίας.
Η Pannonia ήταν μία από τις δύο διοικήσεις στις ανατολικές συνοικίες της Τετραρχίας, που δεν ανήκαν στο πολιτισμικό ελληνικό μισό της Αυτοκρατορίας (η άλλη ήταν η Δακία). Μεταφέρθηκε στη δυτική Αυτοκρατορία, όταν ο Θεοδόσιος Α' καθόρισε την τελική διάσπαση των δύο Αυτοκρατοριών το 395.
- Dalmatia
- Noricum Mediterraneum
- Noricum Ripense
- Pannonia Prima
- Pannonia Secunda
- Savia
- Valeria Ripensis
Οι Δάκες είχαν ζήσει στην περιοχή της Τρανσυλβανίας, που προσαρτήθηκε στην Αυτοκρατορία από τον Τραϊανό. Ωστόσο, κατά τις επιδρομές του 3ου αι. η Δακία εγκαταλείφθηκε σε μεγάλο βαθμό. Μερικοί κάτοικοι που εκκενώθηκαν από την εγκαταλελειμμένη επαρχία, εγκαταστάθηκαν στη νότια πλευρά του Δούναβη. Μετονόμασαν τη νέα τους πατρίδα Δακία για να μειώσουν τον αντίκτυπο, που είχε η εγκατάλειψη της αρχικής Δακίας στο κύρος της Αυτοκρατορίας. Η διοίκηση μεταφέρθηκε στη δυτική Αυτοκρατορία το 384 από τον Θεοδόσιο Α΄, πιθανώς ως μερική αποζημίωση στην αυτοκράτειρα Ιουστίνα για την αναγνώριση τού σφετερισμού του Μάγνου Μάξιμου στη Βρετανία, τη Γαλατία και την Ισπανία.
Η διοίκηση Macedonia μεταφέρθηκε στη δυτική Αυτοκρατορία το 384 από τον Θεοδόσιο Α΄, πιθανώς ως μερική αποζημίωση στην αυτοκράτειρα Ιουστίνα για την αναγνώριση του σφετερισμού του Μάγνου Μάξιμου στη Βρετανία, τη Γαλατία και την Ισπανία.
- Macedonia Prima
- Macedonia Salutaris (ή Macedonia Secunda )
- Thessalia
- Epirus vetus
- Epirus nova
- Αchaea
- Creta
Ως η πλούσια πατρίδα του ανατολικού Αυτοκράτορα, η πραιτωριανή επαρχία Oriens ("Ανατολής") θα παρέμενε ως ο πυρήνας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας πολύ μετά την πτώση της Ρώμης. Ο πραιτωριανός έπαρχός της ήταν ο τελευταίος που θα επιζούσε, αλλά το αξίωμά του μετατράπηκε σε ουσιαστικά υπουργό εσωτερικών, χωρίς την αρχική του στρατιωτική λειτουργία.
Η Θράκη ήταν η ανατολικότερη γωνιά των Βαλκανίων (το μόνο μέρος τους εκτός της πραιτωριανής επαρχίας του Ιλλυρικού) και η ευρωπαϊκή ενδοχώρα της Κωνσταντινούπολης.
Η Αsia στην Αρχαιότητα αντιπροσώπευε τη Μικρά Ασία. Αυτή η διοίκηση (Asiana σημαίνει «από την Ασία») επικεντρωνόταν στην προηγούμενη ρωμαϊκή επαρχία της Αsia και κάλυπτε μόνο το πλούσιο δυτικό τμήμα της χερσονήσου, κυρίως κοντά στο Αιγαίο Πέλαγος.
- Ασία
- Ελλήσποντος (δηλαδή κοντά στη θάλασσα του Μαρμαρά, τόσο πιο κοντά στην Ελλάδα)
- Παμφυλία
- Καρία
- Λυδια
- Λυκία
- Λυκαονία
- Πισιδία
- Φρυγία I Pacatiana · Φρυγία II Salutaris
- Insulae, τα γειτονικά (ανατολικά) νησιά του Αιγαίου
O Pontus είναι η λατινοποιημένη μορφή του ελληνικού Πόντος, το όνομα ενός ελληνιστικού βασιλείου, το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από το Euxine Pontus, το ελληνορωμαϊκό όνομα της Μαύρης Θάλασσας.
Περιέχει κυρίως τμήματα της Μικράς Ασίας κοντά σε αυτές τις ακτές (καθώς και το ορεινό κέντρο), αλλά περιλαμβάνει επίσης το βόρειο τμήμα των πολύ μεταβλητών συνόρων με τον εχθρό της Ρώμης την Παρθία/Περσία.
- Βιθυνία
- Γαλατία Ι · Γαλατία Β' Salutaris
- Παφλαγονία
- Honorias
- Καππαδοκία Ι · Καππαδοκία II
- Helenopontus
- Pontus Polemoniacus
- Αρμενία I - II, III - IV προστέθηκε την εποχή του Ιουστινιανού
Η διοίκηση Ανατολής μοιράστηκε το γεωγραφικό της όνομα με την πραιτωριανή επαρχία στην οποία ανήκε, ακόμη και αφού έχασε το πλουσιότερο τμήμα της, την Αίγυπτο, και έγινε ξεχωριστή διοίκηση. αλλά στρατιωτικά κρίσιμο, συνορευόμενη με την Περσία των Σασανιδών και τις απείθαρχες φυλές της Αραβικής ερήμου.
Αποτελούσε κυρίως το σύγχρονο αραβικό Mασρίκ (Συρία, Λίβανος, Ιράκ, Ισραήλ, Παλαιστινιακά Εδάφη και Ιορδανία) εκτός από την ενδοχώρα της ερήμου:
- Αραβία
- Παλαιστίνη Ι
- Παλαιστίνη II
- Παλαιστίνη Salutaris
- Συρία Ι
- Συρία II
- Φοινίκη Ι · Φοινίκη ΙΙ Libanensis
- Ευφρατησία
- Oσροηνή
- Μεσοποταμία
Περαιτέρω περιείχε τη νοτιοανατολική ακτή της Μικράς Ασίας και το κοντινό νησί της Κύπρου:
Αυτή η διοίκηση, που περιελάμβανε τη βορειοανατολική Αφρική -κυρίως την Αίγυπτο, τον πλούσιο σιτοβολώνα και την παραδοσιακή προσωπική κυριότητα των Αυτοκρατόρων- ήταν η μόνη διοίκηση, που δεν ήταν υπό βικάριο, αλλά ο επικεφαλής της διατήρησε τον μοναδικό τίτλο του Praefectus Augustalis. Αποσπάστηκε από τη διοίκηση Ανατολής.
Όλοι εκτός από έναν, οι πολιτικοί κυβερνήτες ήταν της μέτριας τάξης των Praeses Provinciae.
- Αegyptus (με τη στενή έννοια) έφτασε να ορίζει την Κάτω Αίγυπτο, γύρω από την Αλεξάνδρεια. Αρχικά ονομαζόταν Aegyptus Iovia (από το Jupiter, για τον Αύγουστο Διοκλητιανό). Αργότερα χωρίστηκε σε δύο επαρχίες.
- Augustamnica ήταν το υπόλοιπο της Κάτω Αιγύπτου, μαζί με το ανατολικό τμήμα του δέλτα του Νείλου (13 «πόλεις»). Ήταν η μόνη αιγυπτιακή επαρχία υπό έναν επιμελητή (corrector), έναν κυβερνήτη κατώτερης βαθμίδας. Αρχικά ονομαζόταν Aegyptus Herculia (για τον μικρότερο του Διοκλητιανού, τον Καίσαρα, με την αρχαία Μέμφιδα). Αργότερα χωρίστηκε σε δύο επαρχίες
- Thebais ήταν η Άνω Αίγυπτος. Η Νουβία νότια της νήσου Φίλαι είχε εγκαταλειφθεί στους ιθαγενείς. Αργότερα χωρίστηκε σε δύο επαρχίες, τη Superior και την Inferior.
- Arcadia Aegypti (δεν πρέπει να συγχέεται με την Αρκαδία στην Ελλάδα).
Εκτός από τη σύγχρονη Αίγυπτο, ο Αegyptus περιλάμβανε και την πρώην επαρχία της Κυρηναϊκής, που είναι η ανατολική πλευρά της σύγχρονης Λιβύης (ένα αρχαίο όνομα και για ολόκληρη την αφρικανική ήπειρο). Η Κυρηναϊκή χωρίστηκε σε δύο επαρχίες, η καθεμία υπό έναν πρόεδρο (praeses):
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Βιβλιογραφικές αναφορές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- [1] Αρχειοθετήθηκε 2019-07-11 στο Wayback Machine. Χάρτης του ρωμαϊκού κράτους σύμφωνα με τη συλλογή «Notitia Dignitatum»