Μήνης
| Ναρμέρ | |
|---|---|
 Η παλέτα του Ναρμέρ (εμπρόσθια όψη | |
Φαραώ της Αιγύπτου | |
| Περίοδος | περί τον 32ο αι. π.Χ. |
| Προκάτοχος | Σκορπιός Β΄ (;) Ώρος Κα (;) |
| Διάδοχος | Χορ-Αχά |
| Τόπος ταφής | Άβυδος |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
 
| ||
| Narme(he)r Nˁr mḥr σε ιερογλυφικά |
Ο Μήνης ή, πιθανότατα, Ναρμέρ, ήταν, κατά την παράδοση, ο πρώτος βασιλιάς της Αρχαίας Αιγύπτου[1]. Ένωσε τα βασίλεια της Άνω Αγύπτου και Κάτω Αιγύπτου, έγινε ο πρώτος βασιλιάς της Αιγύπτου και ιδρυτής της 1ης Δυναστείας (γύρω στο τέλος της 4ης χιλιετίας π.Χ.).
Η παράδοση για τον Μήνη στην αρχαιότητα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Μήνης καταγόταν από τη Θίνιδα, γι αυτό αναφέρεται και ως Θινίτης, ενώ η περίοδος των δύο πρώτων δυναστειών ονομάζεται και θινιτική. Ανασκαφές στη νεκρόπολη της Σακκάρας στη Μέμφιδα έχουν φέρει στο φως τάφους της εποχής της 1ης δυναστείας, ενώ τάφοι ή (κατά μία άποψη) κενοτάφια των βασιλιάδων της έχουν βρεθεί στη νεκρόπολη της Αβύδου, κοντά στην περιοχή όπου εκτιμάται ότι βρισκόταν η αρχαία Θίνις.
Ο Ηρόδοτος τον αναφέρει ως Μήνα και ιδρυτή της Μέμφιδας[2] που βρισκόταν στα παλιά σύνορα των δύο βασιλείων και έγινε η νέα πρωτεύουσα της Αιγύπτου. Του πιστώνεται η ίδρυση πολλών ναών και κατασκευές φραγμάτων.
Λέγεται ότι βασίλευσε επί 28 ή 30 ή, κατά τον Ευσέβιο, 60 έτη. Ο Ευσέβιος, σε κείμενο που διασώζει από το έργο του Μανέθωνα, αναφέρει ότι έκανε εκστρατεία έξω από τα σύνορα της χώρας και δοξάστηκε για τα κατορθώματά του. Κατά το ίδιο έργο, ο θάνατός του προήλθε από επίθεση ιπποπόταμου και τον διαδέχτηκε ο γιος του Άθωθις.
Οι σύγχρονες απόψεις για την ταυτότητα του Μήνη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Δεν είναι εξακριβωμένο αν υπήρξε ο Μήνης ή ήταν μυθικό πρόσωπο, πολλές φορές μάλιστα συγχέεται με προγενέστερους ή μεταγενέστερους βασιλείς. Η μεταγενέστερη αιγυπτιακή παράδοση, όπως εκφράζεται στο ανάγλυφο του ταφικού μνημείου του Ραμσή Β' (13ος αι. π.Χ.) και στον Κανόνα του Τορίνο (ιερατικός πάπυρος με τα ονόματα των φαραώ, ίδια εποχή), καθώς και οι συγγραφείς της κλασσικής ελληνικής αρχαιότητας, τον μνημονεύουν ως ιδρυτή του Αρχαίου Βασιλείου.[3] Όμως, για τη σύγχρονη ιστοριογραφία, είναι εξαιρετικά δύσκολη η αναζήτηση της αλήθειας γύρω από την ύπαρξη αυτού του φαραώ. Οι δυσκολίες ξεκινούν από τη διαπίστωση ότι Μήνης (μν στα ιερογλυφικά) ήταν η κοσμική επωνυμία του, αν κρίνει κανείς από τη μορφή του ονόματος, ενώ τα αρχαιότερα κείμενα χρησιμοποιούν μόνο το θρησκευτικό-τελετουργικό όνομα -το όνομα του Ώρου- που έπαιρναν οι φαραώ κατά την ανάρρησή τους στο θρόνο.[4]
Στη Στήλη του Παλέρμο λείπει το τμήμα που αναφέρεται στον πρώτο φαραώ.[5]. Αντίθετα, οι λίθινες πινακίδες του Ναρμέρ είναι οι πρώτες όπου Αιγύπτιος βασιλιάς απεικονίζεται, σε παραστάσεις της εποχής του, με τα εμβλήματα της Άνω και Κάτω Αιγύπτου ταυτόχρονα. Έτσι, κατά μία θεωρία, ο Ναρμέρ είναι το ίδιο πρόσωπο με τον Μήνη και η πρώτη ονομασία του είναι η θρησκευτική-τελετουργική προσωνυμία.[6] Είναι αξιοσημείωτο ότι, ενώ υπάρχουν αρκετές πινακίδες με το όνομα Ναρμέρ, η μοναδική βέβαιη αναφορά του Μήνη σε αντικείμενο της πρωτοδυναστικής περιόδου του βρίσκεται, μαζί με αυτό του Χορ-Αχά, σε μια δυσερμήνευτη πινακίδα από ελεφαντόδοντο, η οποία βρέθηκε σε μεγάλο τάφο στη Νακάντα.[7]
Κατά άλλη άποψη, ο Μήνης ήταν γιος του Ναρμέρ και επομένως ταυτίζεται με τον Άθωθι που αναφέρει ο Μανέθων (βασιλικό όνομα Χορ-Αχά).[8] Τέλος, είναι πιθανό η ενοποίηση της Αιγύπτου να συντελέστηκε στη διάρκεια περισσότερων από μία βασιλειών, οπότε το όνομα Μήνης συμβολίζει ολόκληρη τη σειρά των βασιλέων που ενεπλάκησαν σε αυτή τη διαδικασία.[9]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Μετὰ τοὺς θεοὺς τοίνυν πρῶτόν φασι βασιλεῦσαι τῆς Αἰγύπτου Μηνᾶν, καὶ καταδεῖξαι τοῖς λαοῖς θεούς τε σέβεσθαι καὶ θυσίας ἐπιτελεῖν, πρὸς δὲ τούτοις παρατίθεσθαι τραπέζας καὶ κλίνας καὶ στρωμνῇ πολυτελεῖ χρῆσθαι, κα[...] Διόδωρος Σικελιώτης [ι,45]
- ↑ Ηρόδοτος, Ευτέρπη, 2.4.1 and 2.99.1
- ↑ Για το ανάγλυφο, Seidlmayer (1998), σ. 25. Για τον κανόνα του Τορίνο, Gardiner (1961), σ. 62-63.
- ↑ Είναι γνωστό ότι οι περισσότεροι φαραώ είχαν δύο ονόματα, το κοσμικό και το θρησκευτικό-τελετουργικό. Στο απόγειο του φαραωνικού πολιτισμού ο πλήρης βασιλικός τίτλος περιλάμβανε πέντε ξεχωριστά ονόματα. Βλ. Gardiner (1961), σ. 66, Seidlmayer (1998), σ. 25.
- ↑ Gardiner (1961), σ. 443
- ↑ Το τελετουργικό του όνομα -το όνομα του Ώρου- ήταν, ουσιαστικά, Χορ-Ναρμέρ.
- ↑ Gardiner (1961), σ. 441-442.
- ↑ Seidlmayer (1998), σ. 25 & 27.
- ↑ Μπριτάνικα
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα, λήμμα Menes (Αγγλικά)
- Gardiner, Sir Alan (1961). Η Αίγυπτος των Φαραώ, εκδ. Φόρμιγξ, 1996
- Heagy, Thomas C. (2014), «Who was Menes?», Archeo-Nil 24: 59–92. [1] Αρχειοθετήθηκε 2017-09-01 στο Wayback Machine. (Αγγλικά)
- Seidlmayer, Stephan. Egypt, the World of the Pharaohs, R. Schulz & M. Seidel (ed.), Könemann, 1998, ISBN 3-89508-913-3
- Οι βασιλείς της Πρωτοδυναστικής Περιόδου, University College Λονδίνου (Αγγλικά)
- Βιβλιοθήκη των Ελλήνων, Μανέθωνος Αιγυπτιακά, Εκδόσεις Γεωργιάδης, Γ΄έκδοσις, Αθήνα 1996, ISBN 960-316-059-8
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Αρχαία Αίγυπτος 1η δυναστεία (Αγγλικά)
- Absolute Egyptology (Αγγλικά)
- Υστερη προδυναστική και πρώιμη δυναστική Αίγυπτος (Αγγλικά)
- eglyphica Pharaonen (Γερμανικά)